Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą
w W.

o odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia
27 listopada 2013 r. sygn. akt I C 462/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz D. M. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję.

I A Ca 15/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2013r. Sąd Okręgowy w Lublinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa D. M. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. odszkodowanie i zadośćuczynienie zasądził od pozwanego na rzecz powódki z tytułu zadośćuczynienia kwotę 150.000,00 zł oraz z tytułu odszkodowania 40.000,00 zł, w obydwu przypadkach z ustawowymi odsetkami od 26 lipca 2012 roku do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałej części. Zasądził od pozwanego na rzecz powódki 3 753,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 10.230,00 zł, a od powódki z zasądzonego w pkt I roszczenia kwotę 3.230,32 zł tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Powódka wnosiła o zasądzenie od pozwanego na podstawie art. 448kc w związku z art. 24 kc zadośćuczynienia w kwocie 150.000zł z tytułu naruszenia jej dóbr osobistych - zerwanie więzi rodzinnych i emocjonalnych z córką Z. B. wskutek jej śmierci będącej następstwem wypadku komunikacyjnego, w którym została poszkodowana oraz kwoty 100.000zł z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, przy czym obu kwot z ustawowymi odsetkami od 31 dnia od doręczenia odpisu pozwu pozwanemu do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że córka powódki, Z. B. zmarła w dniu 30 grudnia 2007r wskutek obrażeń doznanych w wypadku komunikacyjnym, jaki miał miejsce dwa dni wcześniej.

Sprawca wypadku skazany został za ten czyn wyrokiem Sądu Rejonowego w L. z dnia 29 września 2010r. w sprawie (...). Wyrok w zakresie winy utrzymany został przez Sąd Okręgowy w L. orzeczeniem z dnia 25 marca 2011r syg akt.(...) k. 10, wyrok SR w aktach szkody). Posiadacz pojazdu posiadał umowę ubezpieczenia OC w pozwanym towarzystwie( bezsporne).

Córka powódki miała 40 lat i była jedynym dzieckiem powódki. Zamieszkiwała wraz z dziećmi i mężem w nowo wybudowanym domu w L.. Prowadziła wraz z mężem działalność gospodarczą w zakresie usług pralniczych na terenie L., K., P. i S.. Dodatkowo małżonkowie B. od 2004 roku zajmowali się handlem nieruchomościami, która to działalność przynosiła dodatkowe dochody (vide zeznania podatkowe, akty notarialne k.121-156).

Powódka zamieszkiwała w K., samotnie, od śmierci męża w 1999 roku. Utrzymywała się z emerytury w wysokościom ok. 800 złotych. Przed śmiercią córki powódka leczyła się na nadciśnienie, miała problemy z krążeniem a także częstym zapaleniem stawów kolanowych, na które przyjmowała duże ilości zastrzyków. Nie była w stanie samodzielnie się utrzymać, ze względu na niską emeryturę. W tej sytuacji córka wspierała ją finansowo kupując leki, żywność, ubrania, zostawiała jej też pieniądze na bieżące potrzeby w wysokości miesięcznej 400-600zł.

Z. B. często odwiedzała matkę sama, bądź z rodziną, a będąc w K. gdzie prowadziła usługi pralnicze zawsze do niej zajeżdżała. Gdy nie odwiedzała matki osobiście to codziennie do niej dzwoniła, pytając jak się czuje, czy czegoś nie potrzebuje.

Również i powódka świadczyła córce pomoc w wychowaniu dzieci, w prowadzeniu domu. Powódka często przyjeżdżała do L., zajmowała się wnuczkami, gotowała obiady, pomagała córce w pracach domowych. W domu córki, powódka miała swój pokój. Cała rodzina planowała, że w przyszłości powódka zamieszka na stałe w L. w domu córki ( zeznania powódki, zeznania świadka J. B. (1), A. P. (1)).

Przed tragicznym zdarzeniem powódka wyjechała na miesiąc do W. do pracy w zastępstwie swojej koleżanki. Tam dowiedziała się o wypadku i wróciła do kraju. Po przybyciu matki do szpitala (...) żyła jeszcze, w ocenie powódki ,, jakby ona na mnie czekała, jakby chciała przekazać to żeby się dziećmi opiekować”.

Po śmierci córki powódka popadła w depresję. Korzystała z porad lekarza psychiatry, farmakoterapii. Nadal wspiera się lekami, ale też samodzielnie stara się funkcjonować w życiu codziennym. Traumę przeżywa w samotności.

Po śmierci córki powódka zajmowała się wnuczkami, chciała zamieszkać z nimi na stałe, jednak wyczuła, że zięć nie byłby zadowolony z takiej sytuacji, toteż swoje wizyty stara się ograniczać do pobytów kilku czy kilkunastodniowych. Stara się też pomagać zięciowi we wszystkich sprawach, w których zostanie o to poproszona. Przygotowuje posiłki dla zięcia i wnuczek. Obecnie jedna z wnuczek studiuje w W., a młodsza kontynuuje naukę w szkole średniej.

Dopuszczeni w sprawie biegli z zakresu psychiatrii i psychologii, wskazali, że śmierć córki wywołała w życiu powódki negatywne emocji spowodowane nagłym zerwaniem więzi rodzinnych. Wystąpiły u niej zaburzenia adaptacyjne z objawami depresyjno-lękowymi. Ze względu na utrzymujący się czas ich trwania nie można uznać ich za prostą ani nawet przedłużoną reakcje żałoby. Powódka nadal żyje w podwyższonym napięciu psychicznym, co jest źródłem cierpienia. Przejawia obniżony nastrój, nadmierną pobudliwość, płacz. Nadal rozpamiętuje stratę córki, ma skłonności do izolacji od otoczenia. Nadal występuje u powódki obniżony nastrój, pesymistyczna ocena własnej sytuacji i wątpliwości, co do perspektyw na przyszłość, obniżenie zdolności odczuwania radości, lęk i napięcie psychiczne. Symptomy te nie utrudniają w poważniejszym stopniu funkcjonowania, ale nadal powódka wymaga farmakoterapii. Stan psychiczny powódki nie jest zadawalający. Utrzymujące się zaburzenia o podłożu czynnościowym stanowią obiektywną długotrwałą szkodę zdrowotną skutkującą 5% długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu (opinia k. 178-184)

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie zeznań samej powódki(k.76, 225-226), świadków J. B., A. P. (k. 76) a także opinii biegłych psychiatry i psychologa (k. 178-184) oraz dowodów z dokumentów w/w. Wszystkie te dowody pozwoliły ustalić zarówno okoliczności zdarzenia jak i rozmiar krzywdy, której doświadczyła powódka w następstwie śmierci córki Z. B.. Zebrane w sprawie dowody nie były kwestionowane.

Spór w sprawie dotyczył natury prawnej i zasadności dochodzenia zadośćuczynienia w oparciu o naruszenie dóbr osobistych w sytuacji utraty członka rodziny a także samej wysokości zgłoszonych roszczeń. Powyższa kwestia omówiona zostanie w dalszej części uzasadnienia.

Powództwo, co do zasady zdaniem Sądu zasługuje na uwzględnienie na podstawie art. 822 § 1 i 2 kc i art. 34ust.1. art. 35 i art.36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w związku z art. 448 kc w zw. z art. 24 kc i na podstawie art. 446§3 k.c.

Pozwane Towarzystwo nie kwestionowała swej odpowiedzialności jako gwaranta ubezpieczeniowego za przedmiotowy wypadek. Stało na stanowisku, że nie może odpowiadać za doznaną przez powódkę krzywdę wskutek naruszenia dóbr osobistych powódki będącego następstwem śmierci Z. B., bo śmierć ta na skutek deliktu nastąpiła przed 3 sierpnia 2008r. i przepis art. 446 § 4 kc nie ma w sprawie zastosowania.

W ocenie Sądu Okręgowego podstawę odpowiedzialności pozwanego stanowi natomiast art. 488 kc w zw. z art.24 kc. W tym zakresie Sąd pierwszej instancji powołał się na aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym przyjęto koncepcję, iż więź emocjonalna łącząca osoby bliskie jest dobrem osobistym, a więc na skutek śmierci osoby bliskiej uszczerbek może polegać nie tylko na osłabieniu aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności, lecz jest także następstwem naruszenia tej relacji między osobą zmarłą a jej najbliższymi ( tak SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 maja 2011 II CSK 537/11). W podobnym duchu wypowiedział się również SN w wyroku z 11 maja 2011 II CSK 621/10 gdzie wprost stwierdził, że rodzicom wskutek śmierci dziecka przysługuje na podstawie art.448kc zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła w wyniku deliktu przed dniem 3 sierpnia 2008r. Przyjęto, że ochronie z art. 23kc podlegają pewne wartości niematerialne łączące się ściśle z jednostką ludzką. Więź między rodzicem a dzieckiem jest własnym prawem najbliższych, wartością niematerialną ,,własną” rodziców, a zatem jak i inne dobra osobiste podlega ochronie prawa cywilnego jako normy wynikającej z art. 448kc.

Skazany sprawca wypadku, za którego odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel dopuścił się umyślnego naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, czego skutkiem była śmierć córki powódki. Zdarzenie to zburzyło jej życie rodzinne. Rodzina jako związek najbliższych osób, które łączy szczególna więź podlega ochronie prawa. Dotyczy to odpowiednio ochrony prawa do życia w rodzinie. Dobro rodziny jest nie tylko wartością powszechnie akceptowaną społecznie, ale także uznaną za dobro podlegające ochronie konstytucyjnej wynikającej z art. 71 Konstytucji. Więź rodzinna zapewnia poczucie stabilności, wzajemnego wsparcia i wzajemną pomoc. Prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste i podlega ochronie prawnej. (por. uzasadnienie SN w sprawie IV CSK 307/09).

Powódka tracąc jedyne dziecko doznała nie tylko ogromnej traumy, cierpień psychicznych i pozbawiona została kontaktu ze swoim dzieckiem na zawsze. Powódka pragnęła na starość zamieszkać z córką, która opiekowała się nią. Powódka odczuwa lęk przed czekającą ją starością i brakiem pewności, co do dalszej przyszłości. Powódka była świadkiem śmierci własnego dziecka. W konsekwencji przeżywanej traumy powódka wymaga farmakoterapii. Przeżywanie żałoby przez powódkę nie zakończyło się ,,przerobiony”, a powódka nie pogodziła się ze śmiercią córki .

Na podstawie art. 448kc kompensowana jest krzywda, a więc szkoda niemajątkowa wywołana naruszeniem dobra osobistego. Wielkość krzywdy powódki wynika z faktu utraty najbliższego członka rodziny, jedynej córki i wynikające z tego samotność. Sąd mając na względzie rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy i zakresu jej cierpień uznał żądaną w pozwie kwotę 150 000zł za odpowiednią.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy w pełni uprawnia do stwierdzenia, że śmierć córki powódki doprowadziła do znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej nie tylko w aspekcie materialnym, który można wyliczyć, ale też w płaszczyźnie materialnej trudnej do wychwycenia lub wyliczenia takiej jak pomoc w życiu codziennym, jaką świadczy sobie najbliższa rodzina. Odszkodowanie, którego zasądzenia domaga się powódka ma na celu naprawienie szeroko pojętej szkody majątkowej , obejmującej swym zakresem szkody często nieuchwytne lub trudne do wyliczenia, prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości samej stabilizacji warunków życiowych lub ich realnego polepszenia, co spotkało powódkę wskutek utraty dziecka, na którego pomoc w przyszłości mogła liczyć. Pogorszenia sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c. nie można sprowadzać do prostego zmniejszenia dochodów lub zwiększenia wydatków najbliższych członków rodziny zmarłego. Często wynikają z obniżenia aktywności życiowej i ujemnego wpływu śmierci osoby bliskiej na psychikę i stan somatyczny, co niekoniecznie przejawia się w konkretnej chorobie (tak SN w wyroku z 18 lutego 2004 roku sygn. V CK 269/03).

W świetle ustalonego stanu faktycznego Sąd uznał, że po śmierci córki pogorszeniu uległa zarówno obecna sytuacja materialna powódki, ale też utraciła ona realną możliwość stabilizacji warunków życiowych oraz ich realnego polepszenia w przyszłości. Córka świadczyła matce pomoc materialną, którą po śmierci córki powódka utraciła, co stanowi o szkodzie powódki.

Z. B. wspierała finansowo matkę. Była to pomoc w zakupach i dostarczaniu żywności, zakupie leków, ubrań czy też finansowaniu potrzeb, jakie na dany moment były konieczne. Ich koszt można określić na poziomie minimum 400-600 złotych miesięcznie. Analizując chociażby tylko i wyłącznie sferę czysto materialną już widać, że utrata wsparcia finansowego znacznie pogorszyła sytuację życiową. Nie mniejsze znaczenie na pogorszenie sytuacji życiowej ma też realna utrata stabilizacji warunków życiowych. Powódka miała możliwość zamieszkania z córką, mogła też w przyszłości liczyć na jej pomoc i wsparcie w każdym wymiarze.

Reasumując powyższe sąd uznał, że po uwzględnieniu przyznanej przez ubezpieczyciela z tego tytułu kwoty 30 000zł uzasadnione jest roszczenie powódki do kwoty 40.000zł [łącznie 70 000zł] . Ponad przyznaną kwotę sąd oddalił roszczenie uznając je za nieuzasadnione.

Sąd zasądził odsetki od pierwszego dnia po upływie 30 dni od daty otrzymania odpisu pozwu przez pozwanego tj. od dnia 26 lipca 2012. Pozwany otrzymał odpis pozwu 25 czerwca 2012 roku (k.73). Powyższą datę należało traktować jako dzień zgłoszenia roszczenia i mając na względzie przepis art. 817§1 kc orzec jak w wyroku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc w zw. z a art.108 § 1kpc. Uwzględniając fakt, że powódka wygrała proces w 76% i w takim stopniu należy się jej zwrot kosztów procesu.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany zaskarżając wyrok w zakresie pkt I, II, IV i V wyroku wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu.

Apelujący zarzucał:

I.  Naruszenie prawa materialnego:

1/ art. 48 k.c. w zw. z art. 24 kodeksu cywilnego poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że powódce na podstawie tych przepisów przysługuje zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych - więzi emocjonalnych między najbliższymi członkami rodziny.

2/ art. 822 § 1 k.c. oraz art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych [...] z 22 maja 2003 r. przez ich nieuwzględnienie i ostatecznie przyjęcie, że umowa ubezpieczenia OC obejmuje odpowiedzialność odszkodowawczą zakładu ubezpieczeń za naruszenie dóbr osobistych, w związku ze śmiercią najbliższego członka rodziny.

3) naruszenie art. 446 § 3 k.c. poprzez przyjęcie przez Sąd, że należne powódce odszkodowanie za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej w kwocie 40. 000 zł z ustawowymi odsetkami od 26 lipca 2012 r. do dnia zapłaty, ponad bezsporną kwotę 30.000 zł przyznaną przez pozwanego, jest adekwatne do doznanej przez powódkę krzywdy;

4) naruszenie art. 448 w zw. z art. 23 k.c. poprzez przyjęcie przez Sąd, że należne powódce zadośćuczynienie za doznaną krzywdę w kwocie 150. 000 zł z ustawowymi odsetkami od 26 lipca 2012 r. do dnia zapłaty na rzecz powódki, jest adekwatne do doznanej przez powódkę krzywdy.

II. Naruszenie przepisów prawa procesowego, art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów tj. uznanie, że powódka D. M. doznała uszczerbku majątkowego, w związku z utratą członka najbliższej rodziny, gdy nie wskazywał na to materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, który przeciwnie wskazywał, że poszkodowana w wypadku córka powódki nie miała w stosunku do matki obowiązku alimentacyjnego. Dodatkowo jak wskazuje zebrany w sprawie materiał dowodowy powódka otrzymywała miesięcznie najniższą krajową, w związku z powyższym utrzymując siebie i rodzinę nie mogła jeszcze systematycznie wspierać finansowo własnej matki. Jak wynika z materiału dowodowego od chwili śmierci córki powódka nie potrzebowała pomocy specjalistycznej a pomoc i wsparcie uzyskała od najbliższych członków rodziny, w tym męża córki oraz wnuków, z którymi przebywała na co dzień.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja pozwanego nie jest uzasadniona. Nie jest uzasadniony zarzut dotyczący naruszenia prawa procesowego wskazany w apelacji. Przedstawiony Sądowi pierwszej instancji materiał dowodowy uzasadniał przyjęcie, że zmarła córka świadczyła powódce stałą pomoc finansową w wysokości ustalonej przez Sąd. Okoliczność, że zmarła córka nie miała ustalonego obowiązku alimentacyjnego względem matki, nie oznacza, że córki nie obciążał obowiązek alimentacyjny względem matki. Zgodnie z art. 128 krio obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej z mocy samego prawa. Orzeczenie sądu ustalające wysokość alimentów ma wyłącznie charakter deklaratoryjny. W tym stanie sprawy brak orzeczenia sądowego zasądzającego alimenty od córki na rzecz matki nie ma żadnego znaczenia dla oceny, czy wobec faktu dostarczania środków utrzymania przez córkę matce, wskutek śmierci córki doszło do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powódki.

Wskazać należy, że art. 446 § 2 zd. 2 krio może być podstawą do zasądzenia renty na rzecz osoby bliskiej zmarłego, jeżeli zmarły dostarczał tej osobie środków utrzymania, nawet wówczas gdy ustawowy obowiązek alimentacyjny zmarłego nie obciążał. Tym bardziej zatem w ocenie Sądu Apelacyjnego w sytuacji gdy powódka nie dochodzi renty, okoliczność, że zmarła córka w znacznym zakresie pomagała finansowo matce, winna być uwzględniona przy ustalaniu wysokości odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej po śmierci córki, w następstwie utraty dodatkowych środków finansowych, zapewnianych właśnie przez zmarłą. Szkoda ta ma w pełni wymierny charakter, jest szkodą majątkową, której wysokość jest możliwa do ustalenia także poprzez zastosowanie art. 322 kpc. Niewątpliwie też materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwala na przyjęcie, że po śmierci córki powódka uzyskuje jakąkolwiek pomoc finansową.

Twierdzenia, że zmarła córka uzyskiwała zarobki w wysokości najniższego wynagrodzenia krajowego, jest tylko prawdą formalną wynikającą z dokumentów, które nie oddają rzeczywistych możliwości zarobkowych zmarłej córki, która prowadziła własną działalność gospodarczą oraz dodatkową działalność gospodarczą wspólnie z mężem. Dochody z tej działalności stanowiły podstawę bytu rodziny zmarłej, a materiał dowodowy zebrany w sprawie wskazuje, że córka powódki żyła z córkami i z mężem żyła na co najmniej ponad przeciętnym poziomie. Nie ulega zatem wątpliwości, że córka powódki miała możliwości zarobkowe aby świadczyć pomoc matce w wysokości ustalonej przez Sąd, tym bardziej, że w znacznym zakresie powódka świadczyła pomoc córce w zakresie opieki i wychowania wnuczek i prowadzeniu domu, co umożliwiało zmarłej poświęcenie się w większym stopniu pracy zawodowej.

W tym stanie faktycznym uzasadniona jest ocena, że wskazanie w dokumentach najniższego wynagrodzenia miało na celu wyłącznie uniknięcie płacenia wyższych świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego i nie może podważać ustaleń Sądu pierwszej instancji dokonanych w oparciu o pozostały materiał dowodwy.

W konsekwencji nie są uzasadnione zarzuty naruszenie prawa materialnego – art. 446 § 3 kc, dotyczące zawyżenia kwoty odszkodowania przyznanego powódce. Przeciwnie, uwzględniając wielkość utraconej pomocy finansowej otrzymywanej przez powódkę od córki zgodzić się należy z oceną Sądu Okręgowego ustalającą wielkość szkody powódki, polegającą na znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej, na kwotę łączną 70 000zł, co odpowiada wielkości pomocy finansowej , którą powódka uzyskiwałby od córki przez okres ok. 10 lat. W tej sytuacji nie sposób kwestionować ustalone odszkodowanie.

Nie są uzasadnione zarzuty apelacji dotyczące braku podstawy prawnej do uwzględnienia roszczenia powódki o zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego na rzecz powódki na podstawie art. 444kc w zw. z art. 23 i 24 kc. W tym zakresie Sąd Apelacyjny w całości zgadza się z oceną prawną dokonaną przez Sąd Okręgowy dokonaną w oparciu o ukształtowaną linię orzecznictwa Sądu Najwyższego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak jest także podstaw do uznania zarzutu rażącego zawyżenia kwoty zadośćuczynienia pieniężnego zasądzonego na rzecz powódki. Owszem jest to kwota wysoka, tym bardziej, że łącznie z przyznanym powódce odszkodowaniem zasądzono na jej rzecz kwotę 220 000zł. Niemniej jednak, kwota zadośćuczynienia w wysokości 150 000zł uzasadniona jest okolicznościami.

Zmarła córka była jedynym dzieckiem powódki, pozostającym z matką w bardzo bliskich osobistych relacjach, otaczającym matkę troskliwą opieką, starającym się stworzyć matce ciepły, bezpieczny dom na czas zbliżającej się starości. Nagła i niespodziewana śmierć córki, która nastąpiła w dramatycznych okolicznościach, była niewątpliwie głęboko traumatycznym przeżyciem. Nieodwołalnie przesądzała o samotności powódki i bezpowrotnie przekreślały perspektywy bezpiecznej jesieni życia. Co więcej stała się zalążkiem lęków o siebie , ale także o osoby bliskie powódce, jej wnuczki, osierocone wskutek śmierci ich matki. Wszystkie te okoliczności uwzględnione zostały przez Sąd Okręgowy z należytą starannością . Brak jest w tym stanie sprawy podstaw do podważenia stanowiska Sądu Okręgowego dotyczącego adekwatności wysokości zasądzonej kwoty zadośćuczynienia pieniężnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną i na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc i w zw. z § 2 ust. 2 , § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu [ Dz. U. Nr 163, poz. 1349] , zasądził od pozwanego na rzecz powódki koszty procesu przed sądem odwoławczym w wysokości 2 700zł.