Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 28 lutego 2015 r. powód (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego M. R. kwoty 18.638,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód wniósł również o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Powód wywodził swoje roszczenie z zawartej przez pozwanego z poprzednikiem prawnym powoda umowy o kredyt odnawialny na cele konsumpcyjne dla posiadaczy konta osobistego Integrum o numerze R/122/III-163/B/K/02. Kredytodawca spełnił świadczenie na rzecz pozwanego, który z tego tytułu otrzymał środki pieniężne, jednak zobowiązanie spłaty tego świadczenia nie zostało przez pozwanego uregulowane. Na mocy umowy cesji powód nabył dochodzoną przedmiotowym pozwem wierzytelność.

(pozew – k. 2-6)

Wyrokiem zaocznym z 29 września 2015 r. Sąd uwzględnił powództwo w całości.

(wyrok zaoczny – k. 68)

Postanowieniem z 13 grudnia 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Co 2588/17 nadano klauzulę wykonalności prawomocnemu wyrokowi zaocznemu na rzecz następcy prawnego powoda, tj. (...) z siedzibą w W..

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia postanowienia – k. 85-86)

Postanowieniem z 2 grudnia 2019 r. Sąd uchylił prawomocność wyroku zaocznego z 29 września 2015 r. oraz uchylił postanowienie z 18 grudnia 2015 r. o nadaniu klauzuli wykonalności wyrokowi zaocznemu wydanemu w sprawie I C 958/15.

(postanowienie – k. 87-87v.)

Pismem z 10 grudnia 2019 r. pozwany wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego i wniósł o oddalenie powództwa w całości z uwagi na całkowitą spłatę jego zadłużenia. Pozwany wniósł również o zwolnienie go od kosztów sądowych w całości oraz o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

(sprzeciw od wyroku zaocznego – k. 111-112)

Postanowieniami z 5 marca 2020 r. i 19 maja 2020 r. referendarz sądowy zwolnił pozwanego od kosztów sądowych w całości oraz ustanowił dla niego pełnomocnika z urzędu.

(postanowienia – k. 129 i 132)

Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Jednocześnie wniósł o przyznanie mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, obejmującej opłatę w wysokości 150% stawki minimalnej i podwyższonej o stawkę podatku od towarów i usług. Podniósł również, że Sąd Rejonowy w Legionowie postanowieniem z 28 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I Co 2785/10 nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) z 22 marca 2007 r. wystawionemu przez Bank (...) S.A. przeciwko pozwanemu co do świadczeń w nim wymienionych. Na podstawie (...) pierwotny wierzyciel skierował do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji, która zakończyła się całkowitą spłatą zadłużenia.

(pismo procesowe – k. 148-151v.)

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W dniu 11 kwietnia 2002 r. pomiędzy M. G. (kredytobiorcą) a Bankiem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (kredytodawcą) została zawarta umowa nr R//III-163/B/K/02 o kredyt odnawialny na cele konsumpcyjne dla posiadacza konta osobistego INTEGRUM. Na mocy tej umowy kredytodawca udzielił kredytobiorcy środków pieniężnych w kwocie 6.000,00 zł na okres do 11 kwietnia 2002 r. do 10 kwietnia 2004 r., a kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu najpóźniej do 10 kwietnia 2004 r.

(umowa o kredyt odnawialny – k. 19-20)

Wobec braku spłaty zadłużenia pierwotny wierzyciel, tj. Bank (...) wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...). Na dzień 28 lutego 2007 r. ujawniono zadłużenie pozwanego w łącznej kwocie 6.056,20 zł, na które składały:

- niespłacony kapitał w kwocie 4.083,38 zł,

- odsetki w kwocie 1.897,82 zł oraz

- koszty upomnień w kwocie 75 zł.

Sąd Rejonowy w Legionowie nadał klauzulę wykonalności ww. bankowemu tytułowi egzekucyjnemu.

(bankowy tytuł egzekucyjny – k. 156-158)

Zaległość pozwanego wobec (...) S.A. z siedzibą w W. na dzień 11 lutego 2011 r. wynosiła 10.706,70 zł. Kredytodawca wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy J. P. z wnioskiem o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi M. R.. Postępowanie było prowadzone pod sygnaturą Km 2935/11. Komornik Sądowy zajął należne pozwanemu wynagrodzenie od Głównego Urzędu Statystycznego w W., które to zajęcie okazało się w pełni skuteczne, bowiem Komornik otrzymał z tytułu zajęcia wpłaty w łącznej kwocie 12.906,45 zł, z czego stronie wypłacono 11.831,81 zł.

(karta rozliczeniowa – k. 159-160, potwierdzenia przykładowych wpłat – k. 161, pismo Głównego Urzędu Statystycznego z 26 kwietnia 2018 r. – k. 166)

W dniu 26 czerwca 2014 r. do zawarcia umowy przelewu wierzytelności między Bankiem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. a (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W..

(umowa przelewu wierzytelności – k. 21-31, oświadczenie – k. 32-33)

Pismem datowanym na 18 lipca 2014 r. powód poinformował pozwanego o zawartej pomiędzy powodem a Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowie cesji wierzytelności dotyczącej m.in. zadłużenia pozwanego. Jednocześnie powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 18.250,66 zł, na którą na dzień 18 lipca 2014 r. składały się:

- kapitał w kwocie 5.681,89 zł,

- odsetki w kwocie 12.200,04 zł oraz

- koszty w wysokości 368,73 zł.

(zawiadomienie, wezwanie – k. 12-18)

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych wyżej dokumentów. Sąd uznał te dowody za wiarygodne, bo ich forma i treść nie budziły wątpliwości. Nie były też kwestionowane przez strony. Pozostałe znajdujące się w aktach sprawy dokumenty Sąd pominął jako nieistotne dla rozstrzygnięcia.

Jednocześnie 22 października na rozprawie Sąd pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda w piśmie z 12 października 2020 r. jako spóźnione.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo należało oddalić.

Zgodnie z art. 347 k.p.c. po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Przepis art. 332 § 2 stosuje się odpowiednio.

N. charakter sprzeciwu od wyroku zaocznego powoduje, że jego wniesienie skutkuje ponownie merytorycznym rozpoznaniem i rozstrzygnięciem sprawy. Przedmiotem rozpoznania sąd powinien uczynić nie tylko żądanie pozwu, ale także zarzuty zgłoszone przez pozwanego w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Zatem w wyroku wydanym po wniesieniu sprzeciwu sąd musi odnieść się do wyroku zaocznego, który nadal pozostaje w mocy. Jeżeli wynik postępowania dowodowego potwierdzi zasadność rozstrzygnięcia zawartego w wyroku zaocznym, sąd powinien wyrok zaoczny utrzymać w mocy. W przeciwnym razie – co ma miejsce w niniejszej sprawie – wyrok zaoczny zostanie uchylony, a w wyroku końcowym sąd niejako od nowa orzeknie o żądaniu pozwu.

Konkludując, wobec odmiennego rozstrzygnięcia niż miało to miejsce w przypadku zapadłego wyroku zaocznego, na podstawie art. 347 k.p.c. Sąd uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. z 29 września 2015 r., o czym orzekł w punkcie pierwszym wyroku.

Powód dochodził od pozwanego zapłaty kwoty 18.638,17 zł w związku z zawartą przez pozwanego z pierwotnym wierzycielem umową o kredyt odnawialny na cele konsumpcyjne dla posiadaczy konta osobistego Integrum z dnia 11 kwietnia 2002 r. o numerze R/122/III-163/B/K/02. W wyniku przeprowadzonej przez komornika egzekucji, pozwany dokonał spłaty całego zadłużenia.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że dokonanie zapłaty do rąk komornika – niezależnie, czy nastąpiło dobrowolnie, czy też wskutek przeprowadzonych czynności egzekucyjnych – jest równoznaczne ze spełnieniem świadczenia na rzecz wierzyciela (zob. np. wyrok z 7 grudnia 2017 r., II CSK 96/17; postanowienie z 5 maja 2005 r., IV CK 4/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 69; wyrok z 6 lipca 1999 r., II CKN 394/98, OSNC 2000, nr 2, poz. 30). Wniosek taki wynika z art. 815 § 2 k.p.c., zgodnie z którym pokwitowanie komornika ma taki sam skutek jak pokwitowanie wierzyciela wystawione w formie dokumentu urzędowego. Przepisu tego nie dałoby się racjonalnie odczytać, gdyby spełnienie świadczenia do rąk komornika nie prowadziło do zwolnienia dłużnika z obowiązku spełnienia świadczenia.

Skoro spełnienie świadczenia do rąk komornika jest równoznaczne z zaspokojeniem wierzyciela, to zobowiązanie w tej chwili wygasa. Wobec całkowitej spłaty zadłużenia, a co za tym idzie, wygaśnięcia zobowiązania, powództwo należało oddalić, o czym Sąd orzekł w punkcie drugim sentencji.

Odnosząc się jednak do podniesionego przez pozwanego zarzutu braku legitymacji czynnej powoda, należy wskazać, co następuje. Co do zasady nie można czynić wierzycielowi zarzutu, że dokonuje cesji wierzytelności przysługującej mu od dłużnika. Na gruncie art. 509 § 1 k.c. przedmiotem przelewu jest wierzytelność, tj. prawo podmiotowe wierzyciela do żądania od dłużnika świadczenia. Przelew może obejmować wierzytelność przedawnioną, niewymagalną, czy sporną. Wierzytelność objęta przelew musi natomiast istnieć. Jest to podstawowy warunek zgodności cesji wierzytelności z prawem.

Pozwany, co zostało już opisane wyżej, spłacił swój dług wobec pierwotnego wierzyciela, wobec czego jego zobowiązanie wygasło. Zatem dokonana przez powoda cesja wierzytelności wynikająca z ww. umowy o kredyt odnawialny narusza art. 509 § 1 k.c. i należy zawarcie tej umowy przelewu wierzytelności ocenić jako bezprawne. Wierzytelność objęta umową przelewu nie istniała, bowiem pozwany w całości spłacił swe zadłużenie. Nie może zatem budzić wątpliwości bezprawność działania (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W., polegającego na cesji nieistniejącej wierzytelności.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie trzecim wyrku na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając powoda (jako przegrywającego sprawę) obowiązkiem zwrotu pozwanemu poniesionych przez niego kosztów procesu zgodnie z przedłożonym spisem (k. 213). Na koszty te złożyły się: dwukrotny przejazd samochodem do tut. Sądu (2 x 14,21 zł) z Kancelarii i z powrotem oraz opłaty pocztowe (19 zł, 8,50 zł oraz 2 x 5,90 zł).

W punkcie czwartym wyroku Sąd orzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu. Obowiązek pokrycia tych kosztów, spoczywający na Skarbie Państwa, ma charakter publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów procesu w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego dot. tych kosztów. Rozstrzygnięcie Sądu w takiej sytuacji o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu nie jest orzeczeniem w przedmiocie kosztów procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07, Biuletyn SN 2008, nr 4, s. 12 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010, nr 2, poz. 24). Z tych względów nie można go też uznać za postanowienie „co do kosztów procesu”. Oznacza to, że Skarb Państwa każdorazowo w sytuacji reprezentowania uprawnionego przez pełnomocnika z urzędu, ma ustawowy obowiązek przyznania na jego wnoisek, według zasad prawem przewidzianych, kosztów udzielonej tej stronie pomocy prawnej z urzędu, o ile koszty te nie zostały w żadnej części zapłacone. Sąd przyznał koszty na podstawie § 8 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu w wysokości 2.400,00 zł powiększonej o należy podatek VAT zgodnie z § 4 pkt 3 ww. rozporządzenia. Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw, by przyznać pełnomocnikowi wynagrodzenie w wysokości 150% wynagrodzenia minimalnego, biorąc pod uwagę stopień skomplikowania sprawy i wkład pracy pełnomocnika.

Na podstawie art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od powoda (mając na względzie, że powództwo zostało oddalone) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. kwotę 2.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikom stron (bez pouczeń).