Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu I instancji, stojące u podstaw wydanego przez ten Sąd orzeczenia, znajdujące się w jego pisemnym uzasadnieniu (wyrok – k. 238 akt, uzasadnienie – k. 250 – 254 v. akt) przyjmując je za własne i czyniąc podstawą własnego rozstrzygnięcia. W związku z tym nie istniała potrzeba ich szczegółowego powtarzania.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód (pozwany w sprawie I C 1819/20), dalej określany jako: powód) zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 3 oraz art. 7 ust. 1 pkt 6 i ust. 6 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy art. 4 ustawy o zawodzie lekarza z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty;

2)  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 187 § 1 k.p.c. i 321 § 1 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c.

Uzasadniając zarzuty apelujący wskazał, że podstawą wykonywania spornych badań były Wytyczne Instytutu Pracy w Ł., z których lekarz prowadzący badania miał obowiązek korzystać. Nadto podniósł, że nie miał obowiązku wskazywania podstawy prawnej dochodzonego roszczenia, a nawet gdyby to uczynił, to Sąd nie byłby nią związany.

W związku z zarzutami skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie w kolejnych, połączonych do wspólnego rozpoznania sprawach ze swojego powództwa , dochodzonych w nich kwot wraz z należnymi odsetkami oraz kosztami procesu, oddalenie powództwa przeciwnika ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego. (apelacja – k. 269 – 276 akt)

W odpowiedzi na apelację pozwany (powód w sprawie I C 1819/20) wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od strony przeciwnej kosztów postępowania odwoławczego.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy zasadności zlecania przez powoda wykonywania badań psychologicznych i psychiatrycznych wszystkich żołnierzy zawodowych kierowanych na badania okresowe w ramach medycyny pracy ze względu na uczestnictwo w szkoleniach strzeleckich i kontakt z bronią oraz amunicją.

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że strona powodowa nie wskazała podstawy prawnej obowiązku kierowania żołnierzy zawodowych w ramach badań okresowych na badania psychologiczne i psychiatryczne. Zgodzić należy się, ze skarżącym, że nie miał on takiego obowiązku, zgodnie bowiem z zasadą iura novit curia strona nie musi powoływać podstawy prawnej dla poparcia swojego roszczenia. Niemnie jednak w sytuacji, gdy analiza obowiązujących przepisów prawa nie daje podstaw do przyjęcia, że w/w obowiązek istniał, powołane stwierdzenie Sądu jest uprawnione, tym bardziej, że powód jako profesjonalista zawodowo zajmujący się medycyną pracy, powinien ze szczególną rozwagą ustalać zakres niezbędnych badań lekarskich. Z okoliczności sprawy wynika natomiast, że w istocie jedyną podstawą, jaką powód przyjmował dla uzasadniania zlecania spornych badań, były wytyczne Instytutu Medycyny Pracy w Ł. (k. 18 i nast. akt, k. 24 akt w odniesieniu do wytycznych w przypadku „pracy związanej z posługiwaniem się bronią palną”). Powód pomija przy tym jednak najważniejszą dla sprawy okoliczność to jest fakt, że żołnierze zawodowi nie są pracownikami w rozumieniu kodeksu pracy. W istocie, mając na uwadze uzasadnienie zaskarżonego wyroku, Sąd Rejonowy mimo prawidłowego orzeczenia, również zdaje się nie zauważać tej zasadniczej dla oceny spornego roszczenia kwestii.

Wskazać należy w tym miejscu, że zgodnie z art. 5 k.p jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Art. 5 k.p. ma jednak zastosowanie tylko do stosunków pracy regulowanych przepisami szczególnymi. Nie ma on natomiast zastosowania do pozapracowniczych pragmatyk obejmujących żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy policji, służby więziennej (M. T. Romer [w:] Prawo pracy. Komentarz, wyd. V, Warszawa 2012, art. 5., Lex Online). Do nich postanowienia art. 5 k.p. nie mają zastosowania, ponieważ ich praca nie jest świadczona w stosunku pracy (zob. uchwała SN z 18.03.2008 r., II PZP 3/08, OSNP 2008, nr 17-18, poz. 249, w której uzasadnieniu podkreślono, że stosunki służbowe w służbach mundurowych nie są stosunkami pracy w rozumieniu Kodeksu pracy). Oznacza to, że przepisy kodeksu pracy w przypadku stosunków służbowych, stosuje się jedynie wówczas, gdy przepis danej, pozapracowniczej pragmatyki służbowej tak stanowi i jedynie w ściśle określonym przez ten przepis zakresie. Mając na uwadze powyższe argumentacja apelacji odwołująca się do zaleceń instytutów badawczych dotyczących pracowników bezzasadna w stopniu oczywistym.

Odnośnie kwestii badań psychologicznych ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1131 z późn. zm.: dalej ustawa o służbie wojskowej) w sposób wyczerpujący wskazuje natomiast na przypadki, w jakich należy przeprowadzić badania psychologiczne żołnierza zawodowego (lub kandydata na żołnierza). W art. 5a ust. 1 w/w ustawy wskazano, że osobę, która zgłosiła chęć pełnienia zawodowej służby wojskowej, wojskowy komendant uzupełnień kieruje do wojskowej pracowni psychologicznej w celu przeprowadzenia badań psychologicznych oraz wydania orzeczenia psychologicznego o istnieniu lub braku przeciwwskazań do pełnienia tej służby. Art. 5 ust. 3 wskazuje na przypadki skierowania żołnierza z urzędu do wojskowej komisji lekarskiej – w tym w celu przeprowadzenia okresowych lub okolicznościowych badań lekarskich - jeżeli zaliczeni zostali do określonych grup osobowych, dotyczy to jednak, co należy podkreślić, badań przed wojskową komisją lekarską, nie zaś ośrodkiem medycyny pracy.

Art. 5a ust. 7 ustawy o służbie wojskowej stanowi natomiast, że Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia: tryb kierowania do wojskowych pracowni psychologicznych oraz sposób i tryb wydawania orzeczeń psychologicznych, zakres badań psychologicznych, którym jest poddawana osoba, która zgłosiła chęć pełnienia zawodowej służby wojskowej, tryb odwoływania się od orzeczeń psychologicznych oraz sposób postępowania z dokumentacją związaną z badaniami psychologicznymi oraz wzory stosowanych dokumentów i orzeczeń.

Wydane na podstawie w/w delegacji ustawowej rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lutego 2015 r. w sprawie badań psychologicznych osób zgłaszających chęć pełnienia zawodowej służby wojskowej (Dz. U. poz. 245) stanowi natomiast w § 4, że osobę, która zgłosiła chęć pełnienia zawodowej służby wojskowej, kieruje się na badania psychologiczne do wojskowej pracowni psychologicznej albo regionalnej wojskowej pracowni psychologicznej. Szczegółowy sposób, tryb tworzenia i organizacji służb wykonujących zadania odpowiednie do zadań służby medycyny pracy w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej, kwalifikacje zawodowe pracowników realizujących zadania służby medycyny pracy oraz szczegółowy sposób i tryb kontroli tych służb reguluje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 sierpnia 2010 r. w sprawie służby medycyny pracy w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej (Dz. U. Nr 187, poz. 1257).

Poza wstępnymi badaniami psychologicznymi ustawodawca w ustawie o służbie wojskowej wskazał na inne przypadki, w których należy wykonać takie badania, w art. 67 tej ustawy (ust. 4-5). Dotyczą one żołnierzy wyznaczonych lub skierowanych do pełnienia służby wojskowej poza granicami państwa oraz po zakończeniu takiej służby.

Żaden z powołanych aktów prawnych nie daje zatem podstaw do przeprowadzania względem ogółu żołnierzy zawodowych, w ramach badań okresowych, badania psychologicznego. Takiej podstawy, z omówionych już przyczyn, nie mogą stanowić także powoływane przez skarżącego wytyczne – nie odnoszą się one bowiem do żołnierzy zawodowych, lecz osób pozostających w stosunku pracy lub osób, do których stosuje się przepisy kodeksu pracy. Jednocześnie ustawa o służbie wojskowej nie zakłada stosowania przepisów kodeksu pracy w sytuacjach innych niż wyraźnie w niej przewidziane (np. co do urlopu macierzyńskiego żołnierza zawodowego). Brak jest także podstaw, o czym również była już mowa, do stosowania przepisów kodeksu pracy w stosunku do żołnierzy zawodowych w oparciu o normę art. 5 k.p. Tym samym niezasadne jest odwoływanie się do wytycznych dotyczących pracowników, w szczególności pracowników ochrony posługujących się bronią.

Oceny powyższej nie zmienia art. 67 ust. 2 ustawy o służbie wojskowej, zgodnie z którym żołnierzom zawodowym przysługują coroczne bezpłatne badania profilaktyczne na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1175). Ustawa o służbie medycyny pracy nie zawiera przepisów stanowiących podstawę do przeprowadzania okresowo spornych badań u żołnierzy zawodowych. Powoływane w apelacji unormowania dotyczące obowiązku współdziałania służb medycyny pracy m.in. z jednostkami badawczo rozwojowymi (takimi jak Instytut Medycyny Pracy w Ł., na którego wytyczne wskazuje powód) są bezprzedmiotowe, już tylko z tego względu, że w/w wytyczne, na co wskazano również na wstępie, odnoszą się do pracowników oraz osób, do których stosuje się przepisy kodeksu pracy. Nawet zatem jeśli podzielić stanowisko powoda, co do tego, że tego rodzaju wytyczne mogłyby stanowić podstawę badań psychologicznych, to musiałyby one odnosić się do żołnierzy zawodowych, a nie pracowników.

Nadto omówione już regulacje aktów prawnych dotyczących żołnierzy zawodowych, regulują kwestię badań psychologicznych żołnierzy, wskazując na sytuacje, kiedy należy je wykonywać i brak jest przesłanek dla uznania, że regulacja ta nie jest wyczerpująca.

Nie ma przy tym przesłanek dla uznania, że stanowi to przeoczenie ustawodawcy, skoro w określonych sytuacjach wyraźnie przewidział obowiązek badań psychologicznych. Mając zresztą na uwadze charakter służby wojskowej przeprowadzenie przez żołnierzy zawodowych okresowo, za każdym razem, badań psychologicznych, nie znajduje uzasadnienia.

Jednocześnie bez znaczenia pozostaje dla sprawy czy w ramach wcześniejszej umowy realizowano w ramach badań okresowych badania psychologiczne i psychiatryczne żołnierzy zawodowych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację jako niezasadną, na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c. uwzględniając, że apelacja dotyczyła trzech odrębnych spraw, połączonych jedynie do wspólnego rozpoznania. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zasądził od powoda (pozwanego wzajemnego), na rzecz pozwanego (powoda wzajemnego) kwoty 900 zł (sprawa I C 1476/20) oraz po 1.800 zł w sprawach X C 1529/20 i I C 1819/20 (to jest łącznie 4500 zł) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia niniejszego wyroku zobowiązanemu do dnia zapłaty.