Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 224/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. XVIII K 43/19 z 1.02.2021 r.

1.2. Podmiot wnoszący apelację

x oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

x oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

x na niekorzyść

x w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

x

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

x

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

x

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

Nie dotyczy

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Nie dotyczy

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Nie dotyczy

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1/

1/ Prokuratora błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegającego na uznaniu, że okoliczności dotyczące realizacji umowy kredytowej pokrzywdzonych o nr (...) (...), a także podjęte przez oskarżonego działania polegające na dokonaniu przelewu w dniu 5.03.2010 r. tytułem „częściowa spłata kredytu na mieszkanie w W. przy ul. (...)” nie pozwalają na stwierdzenie, iż w dniu 25.02.2010 r. z chwilą podpisania umowy sprzedaży oskarżony P. P. (1) działał z zamiarem popełnienia przestępstwa oszustwa, podczas gdy pozostałe ustalenia oraz dowody uznane przez Sąd Okręgowy za podstawę ustalonego stanu faktycznego prowadzą do jednoznacznego wniosku, iż oskarżony dopuścił się zarzucanego czynu.

2/ Pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych:

lit. a/ obrazy przepisów postępowania mającej wpływ na treść orzeczenia tj.:

i/ art. 442 § 3 kpk poprzez zaniechanie zastosowania się przez Sąd Okręgowy rozpoznający sprawę sygn. XVIII K 43/19 do wszystkich wskazań Sądu Apelacyjnego zawartych w wyroku z 18.12.2018 r. sygn. II AKa 307/18, zgodnie z którymi Sąd ponownie rozpoznając sprawę zobowiązany był do rozważenia całokształtu dowodów i okoliczności, w tym podniesionych przez prokuratora w apelacji od wyroku Sądu Okręgowego z 27.04.2018 r. sygn. XVIII K 163/17, zgodnie z którymi 1) warunkiem spłaty całości zobowiązania i uzyskania zaświadczenia, które stanowiłoby zgodę na wykreślenie hipotek zabezpieczających spłatę było uprzednie wystąpienie przez oskarżonego z wnioskiem o wcześniejszą spłatę całości kredytu; 2) dokonanie przelewu na kwotę 1.400.000 zł z 5.03.2010 r. nie może być traktowane jako jednoczesny wniosek o wcześniejszą spłatę kredytu, bowiem kwota ta była zgodnie z opinią o kredycie oraz umową sprzedaży za niska o ponad 300.000 zł, które oskarżony miał dopłacić do przelanej kwoty 1.400.000 zł i odniesienie się w sposób lakoniczny jedynie do jednej z tych okoliczności, a w konsekwencji uznanie, że oskarżony nie miał zamiaru popełnienia zarzucanego mu czynu, co doprowadziło do jego uniewinnienia;

ii/ art. 7 kpk poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonych dowodów, a w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych wbrew zasadom logicznego rozumowania polegających na przyjęciu, że oskarżony nie działał z zamiarem doprowadzenia B. i M. S. (1) do niekorzystnego rozporządzenia ich mieniem za pomocą wprowadzenia ich w błąd, chociaż strony umówiły się, że kredyt wynikający z umowy pożyczki hipotecznej nr (...) H./ (...) zostanie spłacony w określonym terminie w całości i hipoteka zostanie wykreślona, a oskarżony nigdy nie spłacił całego zobowiązania wobec banku; Sąd ustalił, że w materiale dowodowym nie ma śladu, że podejmował on kiedykolwiek próby dopłaty pozostałej części kwoty kredytu /tak, aby wywiązać się z umowy/, dokonał jedynie dyspozycji telefonicznej przelewu środków /i to ich części/, a wymagana była pisemna /czego miał świadomość/, co doprowadziło do jego uniewinnienia;

lit. b/ dokonania błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę wyroku poprzez przyjęcie, że oskarżony nie działał z zamiarem doprowadzenia B. i M. S. (1) do niekorzystnego rozporządzenia ich mieniem za pomocą wprowadzenia ich w błąd, podczas gdy z zebranych dowodów i ujawnionych okoliczności, w szczególności z faktu, że strony umówiły się, że kredyt wynikający z umowy pożyczki hipotecznej nr (...) H./ (...) zostanie spłacony w określonym terminie w całości i hipoteka zostanie wykreślona, a oskarżony nigdy nie spłacił całego zobowiązania wobec banku; Sąd ustalił, że w zgromadzonym materiale dowodowym nie ma śladu, że podejmował on kiedykolwiek próby dopłaty pozostałej części kwoty kredytu /tak, aby wywiązać się z umowy/, dokonał jedynie dyspozycji telefonicznej przelewu części środków, a wymagana była pisemna /ani nie wystąpił z wnioskiem o wcześniejszą spłatę całości kredytu/ wynika, że oskarżony od samego początku wykorzystując swoją wiedzę w zakresie funkcjonowania obsługi kredytów fingował swoje działania w celu uzyskania korzyści majątkowej kosztem pokrzywdzonych i działał z zamiarem doprowadzenia ich do niekorzystnego rozporządzenia ich mieniem, co w konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu zabronionego /a więc miało istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia/.

x zasadne

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

a/ Zarzuty apelacji prokuratora i pełnomocnika dotyczą zbliżonych i pokrywających się okoliczności, a zatem celowe jest ich łączne rozpoznanie. Apelacje prokuratora i pełnomocnika okazały się zasadne. Ponadto postawiony przez prokuratora zarzut błędu w ustaleniach faktycznych odwołuje się do przeprowadzonych w sprawie dowodów, a odczytując go w świetle treści uzasadnienia apelacji /w myśl art. 118 § 1 kpk/ należy uznać, że w istocie skarżąca kwestionuje ocenę dowodów dokonaną przez Sąd Okręgowy /tj. z obrazą art. 7 w zw. z art. 410 kpk/, które to uchybienie jest pierwotne w stosunku do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych.

b/ Niewątpliwie doszło do obrazy art. 442 § 3 kpk poprzez zaniechanie zastosowania się przez Sąd Okręgowy w sprawie sygn. XVIII K 43/19 do wszystkich wskazań Sądu Apelacyjnego w Warszawie zawartych w wyroku z 18.12.2018 r. sygn. II AKa 307/18, zgodnie z którymi Sąd ponownie rozpoznając sprawę zobowiązany był do rozważenia całokształtu dowodów i okoliczności, w tym podniesionych przez prokuratora w apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 27.04.2018 r. sygn. XVIII K 163/17. Prokurator podniósł, że 1) warunkiem spłaty całości zobowiązania i uzyskania zaświadczenia, które stanowiłoby zgodę na wykreślenie hipotek zabezpieczających spłatę, było uprzednie wystąpienie przez oskarżonego z wnioskiem o wcześniejszą spłatę całości kredytu; 2) dokonanie przelewu na kwotę 1.400.000 zł z 5.03.2010 r. nie może być traktowane jako jednoczesny wniosek o wcześniejszą spłatę kredytu, bowiem kwota ta była, zgodnie z opinią o kredycie oraz umową sprzedaży, za niska o ponad 300.000 zł, które oskarżony miał dopłacić do przelanej kwoty 1.400.000 zł. Odniesienie się przez Sąd Okręgowy w sposób lakoniczny jedynie do drugiej z tych okoliczności, a w konsekwencji uznanie, że oskarżony nie miał zamiaru popełnienia zarzucanego mu czynu - nie spełnia koniecznych wymogów, gdyż nie stanowi pełnego wypełnienia wskazań sądu odwoławczego. Wobec tego zasadny jest zarzut z lit. b/i/ pełnomocnika. Już powyższe nakazywało uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

c/ Podzielić należy konsekwentne poglądy orzecznictwa, że przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i jej braku w przypadku innych, pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeżeli zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, pozostaje zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku /tak np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11.04.2018 r. sygn. IV KK 104/18, lex nr 2498022/. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy błędnie ocenił zebrane dowody z naruszeniem art. 7 kpk oraz w rezultacie nie poczynił prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie sprawstwa i winy oskarżonego P. P. (1). Naruszył przy tym art. 410 kpk, ponieważ nie oparł się na całości przedstawionego mu materiału dowodowego.

d/ Zauważyć należy, że Sąd Okręgowy nie uwzględnił części dokumentacji i depozycji przesłuchanych osób oraz wynikających z nich okoliczności. Przeprowadzona ocena dowodów jest jednostronna i nieprzekonująca. O ile zeznania oskarżyciela posiłkowego M. S. (1) w oczywisty sposób wynikają z poczucia pokrzywdzenia, o tyle w sprawie uzyskano także inne dowody świadczące na niekorzyść P. P. (1). Nie przeczą im zaś zeznania świadków, a w tym J. B.. Rację ma pełnomocnik, że oskarżony jako osoba zawodowo zajmująca się działalnością gospodarczą polegającą na zakupie i sprzedaży nieruchomości, a w tym za pomocą kredytów bankowych, zdawał sobie sprawę z konieczności dopełnienia wszystkich formalności w kontaktach z bankiem, a tego przecież nie uczynił. Ponadto 1/ oskarżony i pokrzywdzeni uzgodnili, iż zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki hipotecznej nr (...) H./ (...) zostanie spłacone w terminie do 31.03.2010 r. w całości i następnie hipoteka obciążająca lokal zostanie wykreślona, a oskarżony nie spłacił całego zobowiązania wobec banku, mimo otrzymania łącznie sumy 1.600.000 zł – jak wynika z § 1 umowy sprzedaży lokalu z 25.02.2010 r. opartego na opinii G. (...) Bank o kredycie z 24.02.2010 r., oskarżony miał złożyć wniosek o wcześniejszą spłatę pożyczki, co wiązało się z obowiązkiem uiszczenia opłaty /§ 2 ust. 2 aneksu nr (...) do umowy P. P./. 2/ P. P. (1) nie podjął rzeczywistych działań w celu spłaty całości zobowiązania wobec banku – przede wszystkim nie wpłacił brakującej kwoty 386.196,25 zł na rachunek do spłat nr (...), jak też nie przekazał otrzymanych środków finansowych od pokrzywdzonych na spłatę pożyczki, a z jego wyjaśnień nie wynikają okoliczności niezależne od niego, które by miały to uniemożliwić. 3/ Dyspozycje telefoniczne oskarżonego dotyczące dokonania przelewów z dni 2, 5 i 8.03.2010 r. nie świadczą o zamiarze wywiązania się z umowy z M. i B. S. a w rezultacie kwoty 337,50 zł /niezwrócona reszta z 2.03.2010 r./ oraz 1.354.343,44 zł /z 8.03.2010 r./ zostały wytransferowane poza rachunek nr (...), który służył do spłaty pożyczki hipotecznej. Przy tym Sąd I instancji z niewiadomych powodów pominął dyspozycję z 8.03.2010 r., która uniemożliwiła chociażby częściową spłatę pożyczki uzyskaną na rachunek kwotą 1.400.000 zł i niweczyła uprzednią dyspozycję z 5.03.2010 r. Uznać trzeba, że telefoniczna dyspozycja oskarżonego z 5.03.2010 r. o przeznaczeniu w/w sumy na spłatę pożyczki stanowiła czynność pozorną, skoro wymagana do tego była forma pisemna a P. P. nie złożył pisemnego wniosku, tylko po 3 dniach wydał kolejną odmienną dyspozycję.

e/ Nie są wystarczające ogólne stwierdzenia Sądu Okręgowego, że oskarżony nie miał wpływu na uruchomienie kredytu przez pracowników banku – czyli wypłatę pieniędzy na jego rachunek - mimo niespełnienia warunków do tego, oskarżony dnia 5.03.2010 r. wydał dyspozycję o przeznaczeniu pieniędzy na spłatę pożyczki tj. przejawił wolę wykonania zobowiązania wobec pokrzywdzonych, a M. S. w 2010 r. wiedział, że pożyczka hipoteczna nie została spłacona w całości przez P. P.. Nadto bierność pokrzywdzonych czy nawet niesprawdzenie przez nich wszystkich okoliczności dotyczących realizacji umowy kupna-sprzedaży lokalu oraz nieprawidłowe zachowania pracowników banku nie wyłączają odpowiedzialności sprawcy, jeśli działał on z zamiarem oszustwa.

f/ Powyższe okoliczności przekonują, że P. P. działał w sposób przemyślany i celowy, aby faktycznie nie dokonać spłaty długu względem banku, mimo zawarcia umowy sprzedaży lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. – która go do tego zobowiązywała - i przyjęcia pieniędzy od pokrzywdzonych. Otrzymane pieniądze przeznaczył zaś na inne cele. Należy uznać, że działał on z zamiarem popełnienia przestępstwa oszustwa na szkodę pokrzywdzonych już w chwili zawierania umowy dnia 25.02.2010 r., ale także później.

Wniosek

1/ Prokuratora o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

2/ Pełnomocnika o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

x zasadne

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uchylenie zaskarżonego wyroku w całości odnośnie osk. P. P. (1) oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie jest konieczne wobec stwierdzenia wyczerpania przez oskarżonego znamion przestępstwa z art. 286 § 1 kk oraz z uwagi na treść art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 454 § 1 kpk – tj. zakaz skazania przez Sąd odwoławczy oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji. Wobec tego rozstrzygnięcie o kosztach procesu jest także przedwczesne.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie dotyczy

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nie dotyczy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Nie dotyczy

Zwięźle o powodach zmiany

Nie dotyczy

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Nie dotyczy

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy

4.1.

Nakaz uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, gdyż oskarżony P. P. (1) został uniewinniony od zrzucanego czynu przez Sąd I instancji, a stwierdzono, że jego działanie wyczerpuje znamiona przestępstwa wyłudzenia z art. 286 § 1 kk.

x art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zakaz skazania przez Sąd odwoławczy osk. P. P., który został uniewinniony w I instancji - przy przyjęciu, że działanie oskarżonego należy ocenić w kontekście wyczerpania znamion przestępstwa wyłudzenia z art. 286 § 1 kk.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

a/ Potrzeba uwzględnienia całości zachowania oskarżonego poprzez analizę dokumentacji, zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonego.

b/ Konieczność rozważenia i przyjęcia, że działanie oskarżonego P. P. (1) należy oceniać w kontekście wyczerpania znamion przestępstwa wyłudzenia z art. 286 § 1 kk, o ile nie ujawnią się nowe okoliczności.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy

7.  PODPIS

Przemysław Filipkowski

Dorota Radlińska Anna Nowakowska

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Pkt I, II i III – uniewinnienie osk. P. P. (1) oraz orzeczenie o wydatkach.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

x na niekorzyść

x w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

x

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

x

uchylenie

☐

Zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych M. i B. S.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Pkt I – uniewinnienie osk. P. P..

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

x na niekorzyść

x w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

x

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

x

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

x

uchylenie

☐

Zmiana