Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2021 roku

Sąd Rejonowy w Tarnowie, V Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia Zbigniew Miczek

Protokolant – Patrycja Wieczorek

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2021 roku w Tarnowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w P.

przeciwko K. J. i P. J.

o zapłatę kwoty 26.222,14 złotych

I.  oddala powództwo.

II.  zasądza od strony powodowej Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. solidarnie na rzecz pozwanych K. J. i P. J. kwotę 3.600,00 złote (słownie: trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Zbigniew Miczek

Sygn. akt V GC 96/21

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 9 kwietnia 2021 roku

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 327 ¹ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku sporządza się w sposób zwięzły, w związku z czym w niniejszym uzasadnieniu w zakresie twierdzeń stron odwołano się do treści ich pism procesowych.

Strona powodowa Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wniosła do Sądu Rejonowego w P. o zasądzenie solidarnie od pozwanych K. J. i P. J. kwoty w wysokości 26.22,14 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Na dochodzoną pozwem kwotę złożyła się należność główna w wysokości 25.295,19 złotych oraz skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w wysokości 926,95 złotych obliczone od dat wymagalności poszczególnych należności do dnia 11.03.2020 roku.

Na uzasadnienie swego żądania strona powodowa podała, że na zlecenie pozwanych dokonała czterech przewozów towarów, a po wykonaniu przewozów wystawiła na rzecz pozwanych: w dniu 4.09.2019 roku fakturę numer (...) na kwotę w wysokości 6.445,25 złotych, w dniu 4.09.2019 roku fakturę numer (...) na kwotę w wysokości 6.445,25 złotych, w dniu 9.09.2019 roku fakturę numer (...) na kwotę w wysokości 6.671,52 złotych, w dniu 9.09.2019 roku fakturę numer (...) z na kwotę w wysokości 6.938,38 złotych. Pozwani tylko częściowo spełnili pozostające po ich stronie zobowiązanie i wypłacili 1.205,21 złotych na poczet faktury VAT numer (...). Strona powodowa wskazała też, że mimo wezwania pozwanych do zapłaty, ci nie zapłacili umówionego wynagrodzenia (k. 2-4).

W piśmie z dnia 2.04.2020 roku strona powodowa przedłożyła pismo przygotowawcze, w treści którego cofnęła powództwo w zakresie kwoty w wysokości 25.295,19 złotych i wniosła o umorzenie postępowania w tym zakresie. Pozwani dokonali na rzecz strony powodowej wpłaty wskazanej kwoty. Strona powodowa wniosła o zasądzenie na swoją rzecz kwoty w wysokości 926,95 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty, a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania (k. 38).

W dniu 20.07.2020 roku Referendarz w Sądzie Rejonowym w P. wydał postanowienie ( sygn. akt 457/20) na mocy którego stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w T. jako miejscowo właściwemu.

W dniu 23.10.2020 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w T.wydał postanowienie ( sygn. akt V GNc 1469/20), na mocy którego (pkt. 1) umorzył postępowanie co do kwoty 25.295,19 złotych należności głównej wraz z odsetkami; (pkt. 2) zwrócił stronie powodowej niewykorzystaną opłatę od pozwu pomniejszoną o opłatę minimalną w kwocie 1.182,00 złotych; (pkt. 3) na podstawie art. 357 § 6 k.p.c. odstąpił od uzasadnienia postanowienia.

W dniu 23.10.2020 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w T.wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym ( sygn. akt V GNc 1469/20), w którym uwzględniono powództwo w całości ( k. 49).

Od powyższego nakazu pozwani wnieśli sprzeciw, w którym domagali się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania ( k. 52-54). Na poparcie swego stanowiska wskazali oni, że zgodnie z treścią zleceń transportowych, płatność miała nastąpić w złotówkach lub euro, w terminie 60. dni od dnia otrzymania listu CMR bez zastrzeżeń i faktury. Wbrew przyjętemu na siebie zobowiązaniu, strona powodowa wystawiając fakturę VAT, nie wskazała swojego numeru rachunku prowadzonego w walucie euro. Tymczasem wpłata na rachunek w złotych, z uwagi na duże różnice kursowe, spowodowałaby po stronie pozwanych stratę. Z tej przyczyny pozwani z faktury VAT numer (...) wpłacili jedynie kwotę VAT w wysokości 1.205,21 złotych.

Pozwani ponadto zarzucili, że faktury VAT: numer (...) z dnia 4.09.2019 roku, numer (...) z dnia 9.09.2019 roku oraz numer (...) z dnia 9.09.2019 roku zostały im doręczone wraz z wezwaniem do zapłaty, tj. w dniu 25.02.2020 roku. Cała należność z wymienionych powyżej faktur VAT została uregulowana w dniu 27.03.2020 roku. Zatem, w chwili dokonywania płatności z wymienionych powyżej faktur VAT, ich termin płatności jeszcze nie minął.

Strona powodowa w odpowiedzi na sprzeciw podtrzymała żądanie pozwu ( k. 69-71). Podniosła ona, że pozwani nie zakwestionowali prawidłowości wykonania zobowiązania, z którego strona powodowa wywiodła swe roszczenie. Strona powodowa podniosła, że jeszcze przed otrzymaniem faktur VAT, pozwani sami dokonali wyboru waluty polskiej do rozliczeń. Z tej przyczyny strona powodowa na wystawionych przez siebie fakturach VAT, oznaczyła jako właściwy, swój numer rachunku bankowego prowadzonego w złotówkach. Co więcej, w złotówkach pozwani zapłacili także podatek VAT od faktury numer (...). Strona powodowa zarzuciła, że pozwani mogli ustalić jej numer rachunku walutowego na podstawie ogólnodostępnej, tzw. białej listy podatników VAT.

Strona powodowa podniosła, że w dniu 11.09.2019 roku doręczyła pozwanym faktury VAT: numer (...) z dnia 4.09.2019 roku, numer (...) z dnia 9.09.2019 roku oraz numer (...) z dnia 9.09.2019 roku. W ocenie strony powodowej, nawet jeśli pozwani nie otrzymaliby faktur za wykonane na ich rzecz usługi, to powinni oni podjąć aktywne działanie i niezwłocznie interweniować celem uzyskania ich duplikatów.

Strona powodowa podniosła, że pozwani dali powód do wytoczenia powództwa, bowiem nie zastosowali się do terminów zapłaty, które były oznaczone na wystawionych na ich rzecz fakturach VAT.

Na rozprawie strony podtrzymały swoje stanowiska ( k. 84).

Zgodnie z art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. uzasadnienie wyroku winno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej.

Bezsporne między stronami były okoliczności dotyczące:

- współpracy gospodarczej strony powodowej i pozwanych polegającej na wykonywaniu przewozów towarów przez stronę powodową na zlecenie pozwanych;

- przyjęcie przez stronę powodową w dniu 29.08.2019 roku dwóch zleceń na wykonanie przewozu na trasie Ł. – T. we W. i jego właściwe wykonanie;

- przyjęcie przez stronę powodową w dniu 4.09.2019 roku zlecenia na wykonanie

przewozu na trasie G. we W. – Ł. i jego właściwe wykonanie;

- przyjęcie przez stronę powodową w dniu 4.09.2019 roku zlecenia na wykonanie przewozu na trasie M. T. we W. do G. i jego właściwe wykonanie;

- wystawienie przez stronę powodową na rzecz pozwanych: w dniu 4.09.2019 roku faktury numer (...) na kwotę w wysokości 6.445,25 złotych, w dniu 4.09.2019 roku faktury numer (...) na kwotę w wysokości 6.445,25 złotych, w dniu 9.09.2019 roku faktury numer (...) na kwotę w wysokości 6.671,52 złotych, w dniu 9.09.2019 roku faktury numer (...) z na kwotę w wysokości 6.938,38 złotych;

- zapłata przez pozwanych z faktury VAT numer (...) kwoty podatku VAT w wysokości 1.205,21 złotych;

- wykonanie przez stroną powodową w sposób prawidłowy przewozów i dostarczenie wymaganych umową dokumentów;

- treść pism przesyłanych wzajemnie przez strony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Pozwani w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej zajmują się spedycją. Pozwani mają wielu kontrahentów zagranicznych i z tej przyczyny często otrzymują wynagrodzenie w euro.

dowód:

- przesłuchanie pozwanego P. J. – k. 85 – 86.

W przeszłości pozwani zlecali stronie powodowej wykonywanie usług transportowych. Zlecenia te były wykonywane, a pozwani dokonywali za nie płatności.

dowód:

- przesłuchanie pozwanego P. J. – k. 85 – 86.

W treści udzielonych w dniach: 28.09.2019 roku, 29.08.2019 roku, 4.09.2019 roku, przez pozwanych na rzecz strony powodowej zleceń, znajdowały się adnotacje o treści: „Do przeliczenia należy zastosować średni kurs NBP ogłaszany w dniu poprzedzającym dzień rozładunku. Na fakturze należy podać numer rachunku bankowego dla PLN, oraz EUR (I.) wraz z kodem S. (B.). Płatność w walucie EUR lub PLN (decyduje zleceniodawca) w terminie 60-dni po otrzymaniu listu CMR bez zastrzeżeń i faktury (…)”.

dowód:

- zlecenia – k. 10, k. 14, k. 18, k. 22.

Na wystawionych przez stronę powodową fakturach VAT o numerach: (...) wskazany został numer rachunku: PL (...).

dowód:

- faktury VAT – k. 13, k. 17, k. 21, k. 25.

P. J. próbował dokonać na rzecz strony powodowej płatności w euro, ale na fakturach wystawionych przez stronę powodową nie było kodu S..

dowód:

- faktury VAT – k. 13, k. 17, k. 21, k. 25,

- przesłuchanie pozwanego P. J. – k. 85 – 86.

Pozwany nie mógł także ustalić właściwego rachunku walutowego strony powodowej na podstawie białej listy.

Pozwany dokonał płatności z faktur VAT o numerach: (...) po kursie, który nie przynosił mu strat.

dowód:

- przesłuchanie pozwanego P. J. – k. 85 – 86.

W wiadomości przesłanej za pośrednictwem komunikatora (...), strona powodowa w dniu 10.09.2019 roku zapytała pozwanych, czy faktury mają zostać wystawione w euro, na co otrzymała odpowiedź, że w złotówkach.

dowód:

- wiadomość z dnia 10.09.2019 roku – k. 26.

W piśmie z dnia 18.02.2020 roku strona powodowa wezwała pozwanych do zapłaty kwoty w wysokości 26.203,02 zł.

dowód:

- wezwanie do zapłaty – k. 29, k. 31,

- potwierdzenie nadania – k. 30, k. 32.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na okolicznościach niespornych, w tym przyznanych albo niezaprzeczonych. Postąpienie takie znajduje uzasadnienie w treści art. 229 oraz 230 k.p.c. Część z tych okoliczności została przez strony zgodnie przyznana, a w zakresie części z nich, strona pozwana nie wypowiedziała się.

Zawnioskowanym i przeprowadzonym dowodom z dokumentów Sąd dał wiarę, co oznacza to brak konieczności szczegółowego omawiania tych dowodów.

Osobnego omówienia wymaga natomiast wydruk wiadomości z dnia 10.09.2019 roku w treści której, na zapytanie strony powodowej, pozwani proszą o obciążenie ich fakturą w złotówkach. W treści wiadomości nie ma podanych numerów zleceń, na podstawie których faktury miały zostać wystawione. Nie może jednak ujść uwadze, że w dacie 10.09.2019 roku faktury VAT o numerach: (...) zostały już wystawione, więc nie ma wątpliwości, że wiadomość z dnia 10.09.2019 roku dotyczyła późniejszych zobowiązań. Nie jest logiczne, aby wiadomość ta mogła dotyczyć przedmiotowych faktur. Skoro już faktury zostały wystawione, to nie było potrzeby dokonywania ustaleń w zakresie ich wystawiania.

Sąd dał w całości wiarę zeznaniom pozwanego P. J., gdyż były one logiczne i rzeczowe. W sposób przekonywujący przedstawił on okoliczności dotyczące znaczenia dla pozwanych podawania wartości w euro oraz numerów rachunków bankowych dedykowanych dla takich płatności.

Zwrócić też należy uwagę na to, że zwyczajowo na fakturach związanych z usługami przewozowymi w transporcie zagranicznym wysokość wynagrodzenia podaje się w euro w zakresie należności głównej oraz złotych polskich po przeliczeniu według kursu z daty wystawienia faktury, natomiast wartość podatku VAT podaje się w złotych polskich.

Zgodnie z art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. uzasadnienie wyroku winno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd zważył, co następuje:

powództwo w części w jakiej nie zostało cofnięte, podlega oddaleniu.

W sprawie zastosowanie będą miały przepisy następujących aktów prawnych:

1)  Konwencji z dnia 19 maja 1956 roku o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) - (Dz.U. 1962 r., Nr 49, poz. 238 ze zm.) - zwanej „CMR”;

2)  ustawy z dnia 23.04.1964 roku – Kodeks cywilny (tj. Dz.U. 2020 r., poz. 1740 ze zm.) – zwanej „k.c . ”;

3)  ustawy z dnia 17.11.1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego (tj. Dz.U. 2020 r., poz. 1575 ze zm.) – zwanej „k.p.c.”;

4)  ustawy z dnia 15.11.1984 roku - Prawo przewozowe (t.j. Dz.U. 2020 r., poz. 8) – zwanej dalej p.przew.

5)  ustawy z dnia 28.07.2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. 2020 r., poz. 755 ze zm.) – zwanej „u.k.s.c.”;

6)  ustawy z dnia 16.11.2006 roku o opłacie skarbowej (tj. Dz.U. 2020 r. poz. 1546 ze zm.) – zwana „u.o.s.”;

7)  ustawy z dnia 8.03.2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (tj. Dz.U. 2019 r., poz. 118) – zwana dalej „u.t.z.t.h.”;

8)  ustawy z dnia 19.07.2019 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. 2019 r., poz. 1649) – zwana „u.z.o.z.p.”;

9)  rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015 r., poz. 1800 ze zm.) – zwanego „r.o.r.p.”.

W niniejszej sprawie, w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu, strona powodowa domagała się od pozwanych kwoty w wysokości 926,95 zł stanowiącej skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych i obliczone od tej kwoty odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

Strony wiązały zawarte w ramach prowadzonej działalności umowy o świadczenie usług przewozowych. Definicję i treść umowy przewozu reguluje z art. 774 k.c., zgodnie z którym przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Przepis następny w art. 775 k.c. wskazuje jednakże, iż przepisy tytułu XXV k.c. stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. W kontekście powyższego stwierdzić trzeba, że zastosowanie w przedmiotowej sprawie znajdą przepisy Prawa przewozowego, które w sposób precyzyjny regulują kwestie związane z realizacją postanowień umowy przewozu. Z uwagi na to, iż przewóz przesyłki następował pomiędzy dwoma różnymi krajami zastosowanie będą miały również przepisy Konwencji CMR.

Normalną praktyką obrotu gospodarczego, że zawieranie tego typu mów ma charakter odformalizowany, zaś dowodem ich zwarcia oraz treści są dokumenty określane zwyczajowo jako zlecenia transportowe, a potwierdzeniem wykonania są dokumenty rozliczeniowe w postaci faktur lub rachunków. W niniejszej sprawie pozwani w żaden sposób nie zakwestionowali zawarcia umowy ze stroną powodową, jak również nie kwestionowali prawidłowości spełnienia świadczenia w zakresie wykonania przez stronę powodową samego przewozu. Nie kwestionowali również wysokości opisanych kwot na wystawionych na ich rzecz fakturach VAT.

Pozwani zarzucili natomiast, że zgodnie z treścią zawartych umów, mających potwierdzenie w treści zleceń, rozliczenie za wykonane przewozy miało nastąpić wedle ich wyboru, bądź w euro, bądź w złotówkach. Tymczasem strona powodowa dostarczyła pozwanym faktury VAT, na których widniał jedynie jej numer polskiego rachunku bankowego.

Zgodnie z art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Prawidłowa wykładnia umowy powinna - zgodnie z art. 65 § 2 k.c. - uwzględniać w pierwszym rzędzie badanie zgodnego zamiaru stron i celu umowy. Nie może jednak pomijać tekstu umowy, którego sens należy ustalać za pomocą językowych reguł znaczeniowych.

Jednym z elementów każdej z zawartych przez stron umów przewozu było przyjęcie, że rozliczenie nastąpi, wedle wyboru zleceniodawcy, w walucie polskiej, lub w euro. Z tej przyczyny, każde zlecenie zawierało zastrzeżenie, że na wystawionych przez stronę powodową fakturach, ta miała podać zarówno numer polskiego rachunku bankowego, jak i rachunku walutowego. Podnieść tutaj należy, że zgodnie z art. 358 § 2 k.c. jeżeli przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej. Zresztą prawo wyboru w umowie co do sposobu spełnienia świadczenia pozostawiono pozwanym, a nie stronie powodowej. Podnieść też należy, że prawidłowe wykonanie zobowiązania, to nie tylko spełnienie świadczenia głównego, ale również spełnienie innych świadczeń do których strona zobowiązała się w umowie. W przypadku gdy strony do umowy inkorporowały skutki związane z wystawieniem faktury VAT, w szczególności rozpoczęcie biegu wymagalności roszczenia (choć obowiązek taki ma samoistne umocowanie w bezwzględnie obowiązujących przepisach prawa podatkowego), to dopiero wystawienie takiej faktury, poprawnej formalnie (zgodnie z wymogami prawa podatkowego) i merytorycznie (zgodnie z treścią umowy) oraz jej doręczenie będzie wywoływało taki skutek. W niniejszej sprawie wskazanie innej waluty zobowiązania i innej waluty wykonania tego zobowiązania, jest zgodne z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353 ¹ k.c. Natomiast wystawienie faktury VAT w sposób niezgodny z umową spowodowało, że nie wywołała ona skutku o jakim mowa w art. 455 k.c. Tym samym, skoro w stosunku do pozwanych nie rozpoczął biec termin wymagalności, to nie byli oni w opóźnieniu, o jaki mowa w art. 481 § 1 k.c.

Strona powodowa zobowiązania swojego nie wykonała w całości, bowiem wystawione przez nią faktury VAT były błędnie, skoro nie zawierały oznaczenia rachunku walutowego. Strona powodowa uniemożliwiła zatem pozwanym, którzy byli jej dłużnikami, należyte spełnienie świadczenia poprzez dokonanie zapłaty. Z tej przyczyny powództwo o zapłatę odsetek, nadawało się do oddalenia w całości, bowiem przedłużenie daty w jakiej nastąpiła płatność wynikała z zachowania strony powodowej. Orzeczenie w tym zakresie oparto na treści art. 774 k.c. w związku z treścią umowy łączącej strony oraz art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 7 ustęp 1 u.t.z.t.h. w zw. z art. 455 k.c.

W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu wskazać należy, że zgodnie art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Po myśli art. 99 k.p.c. w zw. z art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Strona pozwana jako przegrywająca proces w całości winna zwrócić stronie powodowej w całości poniesione koszty procesu. W rozpatrywanej sprawie pozwani dokonali zapłaty roszczenia głównego już po wniesieniu pozwu, jednakże na dzień wniesienia pozwu nie było ono wymagalne. Nie można więc stwierdzić, że dali oni podstawy do wytoczenia powództwa.

W niniejszej sprawie na koszty procesu w łącznej kwocie 3.600,00 złotych złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 3.600,00 złotych na zasadzie § 2 pkt 5 w zw. z § 15 ust. 1 i 3 r.o.r.p. w stawce minimalnej.

Sędzia Zbigniew Miczek