Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód A. K. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w S. kwoty 16.374,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 21.05.2018r. do dnia zapłaty, tytułem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

W uzasadnieniu wskazał, że jest emerytowanym funkcjonariuszem Służby Więziennej – od dnia 01.09.1996r. do 30.05.2018r. pełnił służbę w Areszcie Śledczym w S..

Wyjaśnił, że pracodawca nieprawidłowo obliczał jego okres zatrudnienia i okres służby, zaniżając te okresy, a w konsekwencji udzielał mu urlopu w zbyt krótkim wymiarze. Podał w szczególności, że przed przyjęciem do służby w Areszcie Śledczym w S. odbył służbę wojskową, pobierał świadczenie z PUP oraz wykonywał pracę zawodową w przedsiębiorstwie (...), gdzie łączny okres pracy przed przyjęciem go do służby w areszcie wynosił 5 lat, 2 miesiące i 9 dni i, zgodnie z obowiązującymi na dzień przyjęcia go do służby przepisami, winien on zostać zaliczony mu na poczet okresu służby, od którego zależy prawo do urlopu. Wskazał, że w dniu 21.05.2018 r. zwrócił się do pracodawcy o przeliczenie dni urlopu wypoczynkowego zgodnie z przepisami obowiązującymi na dzień przyjęcia go do służby. Podał, że okres służby wojskowej ostatecznie został uwzględniony przez pracodawcę, ale nie stwierdzono podstaw do zaliczenia pozostałych okresów. Nie zgodził się przy tym z twierdzeniem pracodawcy, że prawo do urlopu dodatkowego w jego przypadku uległo przedawnieniu. Ostatecznie wskazał, że po przeliczeniu tych okresów, pierwszy dodatkowy urlop kierownik jednostki powinien przyznać mu w roku 2001, zaś udzielił mu go w roku 2005, tzn., że przez 4 lata pozbawiony był corocznie 5 dni urlopowych. Odpowiednio, kolejny urlop dodatkowy otrzymał w roku 2010, a powinien go otrzymać w 2006 roku (w tym przypadku został pozbawiony 4 dni urlopowych corocznie) i wreszcie następny urlop dodatkowy otrzymał w 2015 roku, a powinien w roku 2011, przez co znowu został pozbawiony kolejnych 4 dni urlopu co roku. Stosując takie rozliczenie A. K. podał, że łącznie należne były mu 52 dni urlopu dodatkowego, w związku z czym wnosił o przyznanie ekwiwalentu za ww. okres tytułem niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego oraz przyznanie rekompensaty za szkodę powstałą w wyniku błędu funkcjonariusza publicznego przy naliczaniu okresu służby.

Pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w S., reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu argumentował, że brak jest podstaw prawnych do zaliczenia do okresu, od którego zależy wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego innych okresów, aniżeli okresy służby wojskowej – dotyczy to tak okresu zatrudnienia, jak i pobierania zasiłku w okresie poprzedzającym rozpoczęcie służby A. K. w Służbie Więziennej. Zauważył, że wynika to z literalnego brzmienia przepisów dotyczących stażu służby, od którego zależy wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego – ustaw z dnia 26.04.1996 r. i 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej oraz przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21.11.1996 r. w sprawie urlopów funkcjonariuszy Służby Więziennej, a nadto z przepisów ustawy z dnia 14.12.1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (art. 30 ust. 1 tej ustawy). Podniósł również, że zasadność roszczenia powoda nie wynika z przywoływanego przez niego w pozwie zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 27.05.1994 r. w sprawie urlopów funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Wskazał, że okres zatrudnienia i okres służby A. K. obliczał prawidłowo i dlatego udzielał urlopu w prawidłowym wymiarze.

W dalszej części uzasadnienia odpowiedzi na pozew, ww. pracodawca podniósł zarzut przedawnienia wskazując, że roszczenie o prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego było przedawnione już w momencie kierowania przez A. K. raportu w sprawie naliczenia wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego z dnia 21.05.2018r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. jest emerytowanym funkcjonariuszem więziennym.

W okresie od dnia 01.09.1996 r. do 30.05.2018r. pełnił służbę w Służbie Więziennej - ostatnio na stanowisku: zastępcy kierownika działu ochrony Aresztu Śledczego w S.. Z dniem 30.05.2018r. Dyrektor Aresztu Śledczego w S. zwolnił A. K. ze służby w Służby Więziennej w związku z pisemnym zgłoszeniem wystąpienia ze służby.

bezsporne, a nadto dowód : akta osobowe część C – raport k. 1, decyzja personalna Nr 10 z dnia 16.05.2018 r. k. 4, świadectwo służby z dnia 31.08.1996 r. k. 13

Przed przyjęciem do Służby Więziennej A. K.:

- w okresie od 12.06.1991 r. do 26.04.1992 r. ( 10 miesięcy i 15 dni) pobierał zasiłek dla bezrobotnych i był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w S.,

- w okresie od 27.04.1992 r. do 20.10.1993 r. ( 1 rok, 5 miesięcy i 24 dni) pełnił zasadniczą służbę wojskową

- w okresie od 27.10.1993 r. do 27.10.1994 r. ( 1 rok i 1 dzień) ponownie pobierał zasiłek dla bezrobotnych i był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w S.,

- w okresie od 02.11.1994r. do 31.08.1996r. pracował w przedsiębiorstwie (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. ( 1 rok, 9 miesięcy i 29 dni).

bezsporne, a nadto dowód:akta osobowe rozdział I – wyciąg z książeczki wojskowej k. 14, zaświadczenie nr 1.161 z dnia 21.07.2003r. k. 29, zaświadczenie nr 24.414 z dnia 21.07.2003r. k. 30, świadectwo pracy k. 15, akta osobowe rozdział II – decyzja personalna nr 85 z dnia 28.03.2006r. k. 81 .

Z dniem 01.09.1996 r, na mocy decyzji personalnej nr (...) A. K. został przyjęty do Służby Więziennej.

bezsporne, a nadto dowód: akta osobowe rozdział II - decyzja personalna nr (...) k. 4

Na mocy decyzji personalnej Nr (...) z dnia 02.09.1996r. Naczelnik Aresztu Śledczego w S. zaliczył A. K. z dniem 01.09.1996r. do wysługi lat (od której zależy prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego) zasadniczą służbę wojskową w Wojsku Polskim – 1 rok, 5 miesięcy, 24 dni.

Do wysługi lat nie zaliczono A. K. okresu zatrudnienia w Dom-P. oraz okresów zarejestrowania w PUP i pobierania zasiłków.

dowód : akta osobowe rozdział II - decyzja personalna nr (...) z dnia 02.09.1996r. k. 5, nadto: obliczenie okresów zatrudnienia z 31.08.2010 r. – k. 33-33v, wydruk wysługa na dzień 30.05.2018r. – k. 37 akt sprawy.

Do stażu jubileuszowego zaliczono A. K., oprócz okresu służby w charakterze funkcjonariusza Służby Więziennej i okresu pełnienia zasadniczej służby zawodowej, również okres poprzedniego zatrudnienia oraz okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych

dowód: akta osobowe rozdział II – decyzja personalna Nr 85 z dnia 28.03.2006r. – k. 81.

Decyzją personalną Nr 10 z 16.05.2018 r. Dyrektor Aresztu Śledczego w S. zwolnił A. K. ze służby w Służbie Więziennej z dniem 30.05.2018 r.

dowód: akta osobowe część C – decyzja personalna Nr 10 k. 4;

Pismem z dnia 21.05.2018r. A. K. zwrócił się do Dyrektora Aresztu Śledczego w S., o przeliczenie dni urlopu wypoczynkowego zgodnie z obowiązującymi przepisami na dzień jego przyjęcia do Służby Więziennej, tzn. o prawidłowe naliczenie dodatkowego urlopu z uwzględnieniem okresów służby i pracy przed przyjęciem do Służby Więziennej. Pismo zostało złożone w dniu 21.05.2018r.

dowód: akta osobowe część C – raport k. 19;

W treści pisma z dnia 02.04.2020r. w odpowiedzi na ww. raport w sprawie naliczenia wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego, Dyrektor Aresztu Śledczego w S. poinformował A. K., że ponowna analiza dokumentów związanych z przebiegiem jego służby w Służbie Więziennej (w tym akt osobowych) doprowadziła do potwierdzenia dotychczasowego wyliczenia prawa do tego urlopu.

Podał nadto, że na ww. sposób wyliczenia urlopu miało wpływ zaliczenie do jego wymiaru okresu służby wojskowej, a z drugiej strony – brak podstaw prawnych do zaliczenia innych okresów (co dotyczy okresu zatrudnienia oraz pobierania zasiłku w okresie poprzedzającym rozpoczęcie służby w Służbie Więziennej). Wskazał, że w okresie służby A. K. regulacje prawne odnoszące się do prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego – w zakresie stażu służby, od którego zależy wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego – nie zawierały zapisów mówiących o tym, że do okresu stażu służby, od którego zależy wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego wlicza się inne poprzednie okresy zatrudnienia czy pobierania zasiłków.

Dyrektor Aresztu Śledczego zaznaczył również, że prawo A. K. do dodatkowego urlopu wypoczynkowego uległo przedawnieniu i było już przedawnione w momencie kierowania przez niego raportu w sprawie naliczenia wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

dowód: dowód: akta osobowe część C – pismo z 02.04.2020 r. k. 20;

Dyrektor Aresztu Śledczego w S. przyznał A. K. w dniu 30.05.2018r. ekwiwalent pieniężny za 39 dni urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego w 2018r., w kwocie 12.281,10 zł.

dowód: akta osobowe część C – pismo z dnia 29.05.2018r. k. 9,

Wynagrodzenie powoda w dniu ustania stosunku służbowego wynosiło 6.613,00 zł. Współczynnik urlopowy wynosił 21. Ekwiwalent pieniężny za 1 dzień urlopu wynosi 314,90 zł.

bezsporne, a nadto dowód: dowód: akta osobowe część C – naliczenie należności z 29.05.2018 - k. 6; pismo z dnia 15.05.2018r. – k. 34, zaświadczenie - k. 24 akt sprawy

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie było zasadne częściowo i jako takie zasługiwało na częściowe uwzględnienie, w tym z uwagi na podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia.

Sporną między stronami była po pierwsze okoliczność nabycia przez powoda prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w dochodzonym pozwem zakresie oraz po drugie to, czy jego roszczenie objęte pozwem uległo przedawnieniu.

Powód podnosił w szczególności, że do wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego pozwany winien zaliczyć mu okresy pełnienia przez niego zasadniczej służby wojskowej, korzystania z zasiłku z Powiatowego Urzędu Pracy w S. oraz zatrudnienia w przedsiębiorstwie prywatnym przed podjęciem przez niego służby w Służbie Niezaliczenie tych okresów pozbawiło go łącznie 52 dni urlopu dodatkowego za lata 2001 – 2015. Z kolei ze stanowiska pozwanego wynika, że na przyjęty pierwotnie sposób wyliczenia urlopu wpływ miało z jednej strony zaliczenie do jego wymiaru okresu służby wojskowej, a z drugiej strony – brak podstaw prawnych do zaliczenia innych okresów (co dotyczy okresu zatrudnienia oraz pobierania zasiłku w okresie poprzedzającym rozpoczęcie służby w Służbie Więziennej). Kwestią sporną pozostawały zatem okresy zatrudnienia powoda oraz pobierania przez niego zasiłku dla bezrobotnych (okres służby wojskowej wymiarze: 1 rok, 5 miesięcy, 24 dni został bowiem przez pozwanego zaliczony do stażu służby, co odnajduje swe potwierdzenie w dowodach znajdujących się w aktach osobowych A. K. - Decyzji Personalnej nr (...) z dnia 02.09.1996r. – k. 5).

W ocenie Sądu, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe oraz analiza przepisów wykazały, że powód nabył prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego wcześniej niż przyjął to pozwany (który urlop dodatkowy naliczał mu dopiero od 2005 roku), jednakże nie w roku 2001 – jak chciał powód, lecz dopiero w roku 2003.

Zaznaczyć w tym miejscu potrzeba, że powód rozpoczął służbę w dniu 01.09.1996r.

Sąd miał na uwadze, że w tym dniu rozpoczęła obowiązywanie ustawa z dnia 26.04.1996 r. o Służbie Więziennej (Dz.U.2002.207.1761 t.j.). Z uwagi na brzmienie art. 140 ust. 2 tej ustawy, zgodnie z którym do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w niniejszej ustawie pozostawały w mocy przepisy dotychczasowe, o ile nie były z nią sprzeczne, nie dłużej jednak niż 1 rok, na dzień 01.09.1996r. swoją aktualność zachowało również wydane w oparciu o delegację ustawową umieszczoną w poprzedniej ustawie o Służbie Więziennej (z 10.12.1959 r.) Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27.05.1994r. w sprawie urlopów funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz.Urz.MS.1994.2.14) .

Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. zarządzenia funkcjonariuszowi, który przed przyjęciem do Służby Więziennej pozostawał w zatrudnieniu, zalicza się okres tego zatrudnienia do okresu służby , od którego zależy prawo do pierwszego urlopu, według zasad określonych w kodeksie pracy oraz przepisach szczególnych.

(...) zarządzenie nazywa urlop wypoczynkowy (§ 1 ust. 1)

W § 15 i § 16 zarządzenia ustawodawca wskazuje na podstawy nabycia prawa do urlopu dodatkowego. I tak dla funkcjonariuszy, którzy osiągnęli określony wiek lub staż służby, wprowadzono coroczne dodatkowe urlopy w wymiarze:

1) 5 dni roboczych - dla funkcjonariuszy, którzy ukończyli 45 lat lub pełnią służbę co najmniej przez 10 lat,

2) 9 dni roboczych - dla funkcjonariuszy, którzy ukończyli 50 lat lub pełnią służbę co najmniej przez 15 lat,

3) 13 dni roboczych - dla funkcjonariuszy, którzy ukończyli 55 lat lub pełnią służbę co najmniej przez 20 lat.

Funkcjonariusz nabywał prawo do pierwszego urlopu dodatkowego z dniem osiągnięcia określonego wieku lub stażu (§ 15 ust. 4).

Wymaga podkreślenia, że w razie zbiegu uprawnień do urlopów dodatkowych z różnych tytułów, funkcjonariusz miał prawo do jednego urlopu dodatkowego w wymiarze najkorzystniejszym (§ 17), co oznacza, że pracodawca winien przeanalizować wszystkie możliwe podstawy nabycia prawa do urlopu i wybrać najkorzystniejszą z punktu widzenia interesów pracownika, nie pracodawcy.

Jednocześnie - jak stanowi treść przepisu § 19 ww. Zarządzenia – do urlopów dodatkowych dla funkcjonariuszy stosuje się odpowiednio przepisy zarządzenia dotyczące urlopów wypoczynkowych. Wskazać przy tym należy, iż odpowiednie stosowanie przepisów musi z jednej strony uwzględniać odrębny charakter instytucji prawnych, z drugiej zaś strony ma na celu likwidowanie luk w regulacji prawnej, to znaczy, że przepisy te, stosuje się tylko w takim zakresie, w jakim dana kwestia, której „odpowiednie stosowanie” ma dotyczyć, nie jest uregulowana w ogóle, a zachodzi taka potrzeba.

Mając na względzie powyższe Sąd zwrócił uwagę na to, że urlop wypoczynkowy i dodatkowy (§ 2 i § 15 Zarządzenia) cechują się następującymi różnicami: mają inny wymiar, inaczej skonstruowana jest podstawa ich nabycia oraz odmiennie została uregulowana kwestia maksymalnej długości przerwy między służbą więzienną a wojskową i policyjną przy zaliczeniu ich do stażu służby, od którego zależy nabycie prawa do urlopu. Jednocześnie zwraca uwagę to, że w § 15 regulującym prawo do nabycia urlopu dodatkowego nie została w ogóle określona zasada zaliczenia do stażu służby okresu zatrudnienia – ani w sposób pozytywny, ani w sposób negatywny (brak wyłączenia wprost możliwości zaliczenia okresu zatrudnienia do stażu służby uprawniającego do nabycia prawa do urlopu dodatkowego), która to kwestia z kolei była uregulowana w § 2 zarządzenia, dotyczącym nabycia prawa do pierwszego urlopu wypoczynkowego. Powyższe, w ocenie Sądu, uprawnia do zastosowania w tym zakresie § 19 Zarządzenia i w związku z tym przyjęcia, na podstawie odpowiednio zastosowanego przepisu § 2 ust. 1 Zarządzenia, że do okresu służby więziennej, od którego uzależnione nabycie prawa do urlopu dodatkowego, należy doliczyć okres zatrudnienia sprzed służby. Celem istnienia obu rodzajów urlopów jest zapewnienie odpoczynku funkcjonariuszom. Powyższa wykładnia jest zgodna z tym celem.

Przebieg zatrudnienia powoda poza Służbą Więzienną obejmował pracę w okresie od 02.11.1994r. do 31.08.1996r. w przedsiębiorstwie (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S. (a zatem: 1 rok, 9 miesięcy i 29 dni), czego pozwany nie kwestionował.

Sąd miał na uwadze fakt, że przepisy dotyczące uprawnień urlopowych funkcjonariuszy służby więziennej ulegały zmianie. Kolejna, aktualnie obowiązująca ustawa z dnia 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej oraz przepisy wykonawcze wydawane na jej podstawie, podobnie jak przepisy wykonawcze wydanie na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy (Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21.11.1996 r. w sprawie urlopów funkcjonariuszy Służby Więziennej obowiązujące od 1.01.1997 r.) nie zawierały przepisów pozwalających na zaliczenie okresu poprzedniego zatrudnienia do uprawnień do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Jednakże w ocenie Sądu powód nabył prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego na podstawie przepisów wykonawczych obowiązujących w dniu jego wstąpienia do Służby Więziennej i co do stażu służby prawo to zachował. Prawo do kolejnych urlopów dodatkowych nabywał już na podstawie zasad określonych w dalszych przepisach o służbie więziennej. Stanowisko takie zaakceptował również Sąd Okręgowy w Słupsku (vide: wyrok z dnia 28.10.2016 r. w sprawie V Pa 59/16 oraz z dnia 20.10.2017 r. w sprawie V Pa 39/17).

Powód w niniejszej sprawie domagał się zaliczenia do lat wysługi (od której uzależnione jest prawo do urlopu dodatkowego wypoczynkowego) również okresu zarejestrowania w Powiatowym Urzędzie Pracy w S. i pobierania przez niego zasiłku, tj. okresu od 12.06.1991 r. do 26.04.1992 r. oraz od 27.10.1993 r. do 27.10.1994 r.

Wspomnieć w tym miejscu wypada, że zarówno przepis art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16.10.1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz.U.1991.106.457) – obowiązującej do 31.12.1994 r., jak i przepis art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 14.12.1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U.2003.58.514 t.j.) – obowiązującej od 01.01.1995r. – czy wreszcie przepis art. 79 ust. 2 aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku prac y (Dz.U.2004.99.1001) stanowiły wprost, iż okresów pobierania zasiłków nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego.

W świetle powyższych rozważań za niezasadne uznać należało żądanie powoda uwzględnienia do okresu służby również okresu pobierania przez niego zasiłku. Do okresu służby ( na potrzeby ustalenia prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego) zaliczyć należało zatem wyłącznie staż pracy powoda w przedsiębiorstwie prywatnym oraz okres służby wojskowej (ta ostatnia jednak została uwzględniona przez pracodawcę, co w sprawie pozostaje okolicznością bezsporną). Jak wspomniano powyżej postępowanie dowodowe wykazało, że w przedsiębiorstwie (...) powód pracował (przed służbą w ramach Służby Więziennej) przez okres 1 roku, 9 miesięcy i 29 dni, okres służby wojskowej to 1 rok, 5 miesięcy i 24 dni. Zatem na dzień przyjęcia do służby więziennej w Areszcie Śledczym w S. powód legitymował się łącznym okresem 3 lat 3 miesięcy i 23 dni podlegającym zaliczeniu w zakresie jego uprawnień do ustalenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego i jego wymiaru. Okres ten zatem winien zostać uwzględniony przez pracodawcę właśnie w takim wymiarze.

Przyjmując powyższe rozważania oraz ustalenia w szczególności w zakresie okresu zatrudnienia, zauważyć potrzeba, że prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego powód nabył już w roku 2003, nie zaś jak wskazywał pracodawca – w 2005. W latach 2003 i 2004 zatem pracodawca nie przyznał powodowi dodatkowego urlopu w ilości 5 dni za każdy rok. Konsekwentnie już w latach 2008 i 2009 powodowi winien zostać przyznany dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 9 dni, zaś pracodawca w tym okresie nieprawidłowo przyznał powodowi urlop dodatkowy w ilości jedynie 5 dni (zatem w latach tych „stracił” urlop w wymiarze po 4 dni). Nadto, w roku 2013 oraz 2014, kiedy to powodowi udzielono 9 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego, winien on już otrzymać 13 dni tegoż urlopu, a zatem znów o 4 dni więcej za każdy rok. Z ustaleń Sądu wynika, bowiem, że już w roku 2013 powód spełnił wymogi przyznania mu urlopu dodatkowego w maksymalnej wysokości. Pracodawca uczynił to jednak dopiero w roku 2015.

Reasumując, z uwagi na staż służby powód nabył prawo do dodatkowego urlopu wcześniej, niż przyjął to pracodawca, który nie naliczył należnego mu urlopu dodatkowego w wymiarze po 5 dni za lata 2003 i 2004 oraz po 4 dni za lata 2008, 2009, 2013 i 2014.

Zauważyć potrzeba w tym miejscu, że pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, zatem Sąd winien był ocenić zasadność tego zarzutu.

Stosownie do treści § 13 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 27.05.1994 r. w sprawie urlopów funkcjonariuszy Służby Więziennej prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop funkcjonariusz nabywa z dniem zwolnienia ze służby. Podobnie kwestię tę reguluje art. 141 aktualnie obowiązującej ustawy z dnia 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U.2021.1064 t.j.), zgodnie z którym w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego lub urlopu dodatkowego w całości lub w części z powodu ustania stosunku służbowego funkcjonariuszowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.

Data zwolnienia ze służby uniemożliwia bowiem wykorzystanie urlopu w naturze i z chwilą zwolnienia ze służby prawo do urlopu w naturze przekształca się w jego ekwiwalent pieniężny.

Podkreślenia wymaga jednak, iż roszczenie o udzielenie urlopu w naturze i roszczenie o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop, to dwa odrębne roszczenia i w odniesieniu do każdego z nich z osobna należy liczyć bieg terminu przedawnienia. Do okresu przedawnienia roszczenia o ekwiwalent nie zalicza się zatem okresu przedawnienia roszczenia o udzielenie urlopu w naturze (tak: J. K., M. E. w „Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy”, LEX/el.2021).

Sąd orzekający w niniejszej w pełni podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 20 lutego 1980 r. ( w sprawie
V PZP 6/79, OSNCP 1980, nr 7-8, poz. 131), mającej moc zasady prawnej, że bieg przedawnienia roszczenia pracownika o urlop wypoczynkowy rozpoczyna się ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył prawo do urlopu (art. 291 § 1 w zw. z art. 161 k.p.), chyba że szczególne przepisy kodeksu pracy lub innych aktów normatywnych przewidują obowiązek udzielenia przez pracodawcę urlopu w innych terminach. W uzasadnieniu stwierdzono, że przedawnienie roszczenia o urlop niewykorzystany zgodnie z planem urlopów rozpoczyna bieg z ostatnim dniem pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Zachodzi to wówczas, gdy terminu wykorzystania urlopu nie wyznaczono.

W następstwie przedłużenia od dnia 1 stycznia 2012 r. z 3 do 9 miesięcy okresu, w którym - zgodnie z art. 168 k.p. - należy udzielić urlopu za poprzedni rok, wskazany w powołanej powyżej uchwale w sprawie sygn. akt V PZP 6/79 pierwszy kwartał należy zastąpić trzecim kwartałem. Oznacza to, że przedawnienie roszczenia pracownika o urlop w naturze rozpoczyna bieg 30 września następnego roku. Ten przedłużony o dwa kwartały okres przedawnienia stosuje się nie tylko do urlopu za 2011 r., ale także do urlopów zaległych z poprzednich lat, jeżeli nie uległy one przedawnieniu na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z treścią art. 226 ust. 1 ustawy z dnia 9.04.2010 r. o Służbie Więziennej roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne. Bieg przedawnienia przerywa (art. 226 ust. 4 ustawy):

1)  każda czynność przez przełożonym właściwym do rozpatrywania roszczeń, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia,

2)  uznanie roszczenia.

Biorąc zatem pod wzgląd powyższe rozważania, Sad uwzględniając okoliczność, że za rok 2003 powód winien otrzymać i wykorzystać w naturze dodatkowy urlop wypoczynkowy maksymalnie do 31.03.2004r., ustalił, że roszczenie w tym zakresie uległo przedawnieniu z dniem 31.03.2007r. (trzyletni okres przedawnienia). Na tej samej zasadzie, dodatkowy urlop za 2004r., winien zostać wykorzystany do dnia 31.03.2005r., zaś roszczenie w tym zakresie uległo przedawnieniu z dniem 31.03.2008r. Kolejne lata, w których pracodawca nie przyznał powodowi poprawnie wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego to: 2008, 2009, 2013 i 2014 rok. I tak, analogicznie, dodatkowy urlop wypoczynkowy za rok 2008 winien zostać wykorzystany do dnia 31.03.2009r, zaś za rok 2009 – do dnia 31.03.2010 roku. Roszczenia w zakresie przyznania tego urlopu przedawniły się odpowiednio: za 2008r. – z dniem 31.03.2012r.; za rok 2009 – z dniem 31.03.2013r.

Zgodnie z zasadą powyżej przywołaną, za rok 2013 oraz 2014 dodatkowy urlop wypoczynkowy winien zostać wykorzystany przez powoda do dnia 30 września roku następnego. Zatem, za rok 2013, urlop w naturze winien zostać wykorzystany do dnia 30.09.2014r., za rok 2014 – do dnia 30.09.2015r. Roszczenie w tym zakresie uległo zatem przedawnieniu odpowiednio: za rok 2013 – z dniem 30.09.2017r. Za rok 2014 natomiast okres przedawnienia upłynąłby z dniem 30.09.2018r. (czyli po upływie 3 lat), jednakże tak się nie stało z uwagi na złożenie przez A. K. w dniu 21.05.2018r. ww. pisma kierowanego do Dyrektora Aresztu Śledczego w S., w którym wniósł on o ponowne przeliczenie wymiaru urlopu dodatkowego i uwzględnienie okresu zatrudnienia w poczet okresu służby. Na skutek złożenia tego pisma przerwany został bieg przedawnienia roszczenia o niewykorzystany urlop wypoczynkowy należny mu za 3 lata wstecz, tj. do dnia 21.05.2015 r. – a zatem, o niewykorzystany urlop dodatkowy za rok 2014 w wymiarze 4 dni (urlop dodatkowy za rok 2015 był mu już przyznany w maksymalnym wymiarze). Od tego momentu (zgodnie z art. 124 § 1 k.c.) termin zaczął biec od nowa.

Należy przy tym pamiętać, że z dniem 30.05.2018 r. (a zatem zaledwie 9 dni później) Dyrektor Aresztu Śledczego w S. zwolnił powoda A. K. ze służby w Służbie Więziennej w związku z jego pisemnym zgłoszeniem wystąpienia ze służby. Do dnia zwolnienia powoda ze służby nie upłynął więc jeszcze nowy termin przedawnienia roszczenia o urlop dodatkowy za 2014 rok, za zatem prawo do tego urlopu w naturze przysługiwało A. K. aż do chwili zwolnienia go ze służby. Z kolei z chwilą zwolnienia go ze służby (30.05.2018r.), prawo do urlopu w naturze, z uwagi na niemożność jego zrealizowania po ustaniu służby, przekształciło się w roszczenie o ekwiwalent za niewykorzystany urlop (art. 141 ustawy o Służbie Więziennej). Do tego – nowego – roszczenia liczyć należało zatem nowy trzyletni bieg terminu przedawnienia, który upływał z dniem 30.05.2021 r. Pozew w niniejszej sprawie został zaś wniesiony w dniu 26.08.2020 r. (vide: k. 9 akt sprawy), a więc przed upływem tego terminu.

Biorąc pod wzgląd powyższe ustalenia Sąd uznał, że należny aktualnie powodowi ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (które to roszczenie nie uległo przedawnieniu) winien zostać ustalony za rok 2014 w wymiarze 4 dni ( jako różnica 13 dni należnego urlopu dodatkowego oraz 9 dni urlopu dodatkowego faktycznie przyznanego przez pracodawcę za ten rok).

Zgodnie z przepisem art. 151 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 9.04.2010r. o Służbie Więziennej (Dz.U.2021.1064 t.j.), w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego lub urlopu dodatkowego w całości lub w części z powodu ustania stosunku służbowego funkcjonariuszowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego ustala się w wysokości 1/21 miesięcznego uposażenia zasadniczego, wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym.

Jak wynika z zaświadczenia pracodawcy z dnia 15.06.2021r. ( k. 24 akt sprawy), wynagrodzenie A. K. przed odejściem na zaopatrzenie emerytalne wynosiło 6.613,00 zł i taką kwotę Sąd przyjął na potrzeby ustalenia wysokości ekwiwalentu. Współczynnik wynosił wówczas 1/21, stąd ustalono, że za jeden dzień niewykorzystanego dodatkowego urlopu wypoczynkowego powód winien otrzymać 314,90 zł (6.613,00 : 21). Uwzględniając łącznie ekwiwalent za 4 dni niewykorzystanego urlopu, należna powodowi kwota z tego tytułu wynosi 1.259,60 zł (314,90 zł x 4 dni).

W związku z powyżej szczegółowo wskazanymi okolicznościami oraz poczynionymi rozważaniami, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz A. K. kwotę 1.259,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 31.05.2018r. do dnia zapłaty, o czym orzeczono w punkcie pierwszym części dyspozytywnej wyroku. Orzekając w zakresie roszczenia odsetkowego Sąd zważył, że powód zakończył służbę w dniu 30.05.2018r., a zatem najpóźniej tego dnia ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy winien zostać mu wypłacony przez pracodawcę. Nadto, przepis art. 227 powyżej cytowanej ustawy o Służbie Więziennej stanowi, że funkcjonariuszowi przysługuje prawo do otrzymania odsetek ustawowych, naliczanych za każdy dzień zwłoki, w przypadku niewypłacenia uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia o charakterze stałym w terminie, o którym mowa w art. 62 ust. 2. W myśl art. 58 ust 1 ustawy o Służbie Więziennej dodatkami do uposażenia zasadniczego o charakterze stałym jest dodatek za wysługę lat, dodatek za stopień, dodatek służbowy. Natomiast w treści art. 227 ustawy o Służbie Więziennej nie ma stwierdzenia, że funkcjonariuszowi przysługuje prawo do otrzymania ustawowych odsetek wyłącznie w przypadku nieotrzymania w terminie uposażenia zasadniczego i dodatków do uposażenia o charakterze stałym. Reguluje on li tylko terminy wypłat odsetek od uposażenia zasadniczego i stałych dodatków funkcjonariuszy. Natomiast z treści tego przepisu nie wynika, aby wykluczał on prawo funkcjonariusza do odsetek od innych świadczeń pieniężnych, w tym przypadku z tytułu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Skoro więc art. 227 ustawy nie pozbawia funkcjonariusza prawa do żądania odsetek od należności z tytułu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, to prawo do odsetek przysługuje mu na zasadach ogólnych, określonych w art. 481 § 1 k.c.

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone, o czym orzeczono w punkcie drugim części dyspozytywnej wyroku. Oddalenie roszczenia dotyczyło prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany dodatkowy urlop wypoczynkowy: wynikający z zarachowania w poczet okresu służby również okresu korzystania przez powoda z zasiłku (z PUP) oraz urlopu za okresy służby, które uległy przedawnieniu (na które szczegółowo wskazano powyżej).

Sąd nie obciążył powoda kosztami procesu, o czym orzekł w punkcie trzecim części dyspozytywnej wyroku, co uczynił w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. Sąd zważył w szczególności, że co do zasady słuszne było roszczenie wywiedzione przez A. K. w niniejszej sprawie. Co prawda, w znacznej części zostało ono oddalone, jednakże głównie z uwagi na podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia. Nie umniejsza to jednak słuszności do przedmiotowego uprawnienia. Sąd zważył przy tym, że powód nie posiadając wiedzy prawnej - w obiektywnie bardzo skomplikowanym stanie prawnym - mógł być głęboko przekonanym o racjonalności swego żądania i słuszności swego roszczenia. Istotne jest bowiem, że sam spór co do prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany dodatkowy urlop wypoczynkowy w stanie faktycznym niniejszej sprawy – w znacznej mierze przesądzony zostałby na korzyść powoda. Oddalenie roszczenia w tej części spowodowane zostało wyłącznie ustaleniem przedawnienia. Stąd Sąd uznał, że w niniejszej sprawie zaistniały okoliczności szczególne i kosztami procesu powoda nie obciążył.