Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8.09.2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu – L. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z tego względu, że komisja lekarska ZUS uznała go za częściowo niezdolnego do pracy, jednakże nie wskazała daty początkowej tejże niezdolności.

W odwołaniu wniesionym do tut. Sądu ubezpieczony podał, że ta decyzja jest krzywdząca, albowiem jego ostatnim okresem składkowym jest okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (7.06.2017r. - 6.06.2018r.), a z dokumentów medycznych wynika, że zaczął chorować już w 2010r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony – L. W. w dniu 18.06.2020r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaświadczenie o stanie zdrowia wraz z dokumentami medycznymi, które to zaświadczenie organ rentowy potraktował, jako wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia daty jej powstania, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, czy celowości przekwalifikowania zawodowego dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS, a po zgłoszeniu sprzeciwu, względnie podniesienia zarzutu wadliwości, komisja lekarska ZUS (art. 14 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – tekst jednolity: Dz. U. z 2021r. poz. 432). W związku z tym – w dniu 2.09.2020r. – wydała ona stosowne orzeczenie, w którym uznała powoda za częściowo niezdolnego do pracy, przy czym nie udało się jej ustalić daty początkowej powstania tej niezdolności. Ubezpieczony w swoim odwołaniu zakwestionował takie stanowisko komisji lekarskiej ZUS, które stało się podstawą do wydania zaskarżonej decyzji.

Przedmiotem sporu pomiędzy stronami okazał się być stan zdrowia L. W. w kontekście jego zdolności, bądź niezdolności do pracy. Rzeczą Sądu było przeprowadzenie postępowania dowodowego i dlatego – postanowieniem z dnia 27 października 2020r. – Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych o specjalnościach: ortopeda, neurolog, psychiatra i psycholog w celu stwierdzenia, czy stan zdrowia ubezpieczonego czyni go nadal całkowicie, bądź częściowo niezdolnym do pracy? Trwale, czy okresowo – do kiedy? Jeżeli tak, to jako jest data powstania niezdolności do pracy? J. schorzenia i dlaczego ją powodują? Jeżeli tak, to czy podstawą stwierdzonej niezdolności były te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym, czy też dokumentacja medyczna złożona po wydaniu decyzji przez ZUS? Zadaniem biegłych było również ustosunkowanie się do orzeczenia lekarza orzecznika ZUS i komisji lekarskiej ZUS. Ponadto Sąd upoważnił biegłych do przybrania lekarza innej specjalności, gdyby wymagały tego względy orzecznicze.

Biegły lekarz sądowy ortopeda w swojej opinii z dnia 23.03.2021r. stwierdził u ubezpieczonego stan po złamaniu goleni lewej w 2004r., leczone operacyjnie, wygojony, z wtórnymi zmianami zwyrodnieniowymi i niestabilnością przednią stawu kolanowego z chodem wydolnym, stan po operacji kolana lewego, wygojony, bez ograniczenia ruchomości i wydolności chodu, przebyte uszkodzenie mięśni dwugłowych obu rąk, wygojone, bez istotnego upośledzenia funkcji oraz przewlekły zespół korzeniowy szyjny na podłożu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatii i uznał, iż nie jest on ani częściowo, ani całkowicie niezdolny do pracy ze względów ortopedycznych

Pozostali biegli stwierdzili u ubezpieczonego organiczne zaburzenia nastroju, osobowości i funkcji poznawczych, przewlekły zespół korzeniowy szyjny i lędźwiowo-krzyżowy, stan po operacyjnym leczeniu dyskopatii szyjnej w 2114r. C5-C6, niedosłuch odbiorczy obustronny, stan po złamaniu goleni lewej w 2004r. oraz otyłość.

Dokonując oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, biegli wyprowadził zgodny wniosek o jego okresowej całkowitej niezdolności do pracy, przy czym niezdolność do pracy istniała już w 2019r., bo wówczas podjął leczenie.

Pismem z dnia 16.09.2021r. organ rentowy wniósł zastrzeżenia do tej opinii wskazując na rozbieżności pomiędzy oceną stanu zdrowia ubezpieczonego dokonaną przez biegłych lekarzy sądowych – ortopedy i neurologii. Pierwszy z nich uznał go za zdalnego do pracy w zawodzie pilarza, zaś drugi uznał go za całkowicie niezdolnego do pracy. Wskazał również na fakt, że faktycznie L. W. podjął leczenie psychiatryczne w dniu15.05.2029r, jednakże konsultant ZUS z zakresy psychiatrii, stwierdziwszy u niego organiczne zaburzenia nastroju i osobowości, uznał go za częściowo niezdolnego do pracy. Poza tym biegli nie podali, jakie leki przyjmuje ubezpieczony, jakie są efekty terapii i jak przedstawia się analiza jego dokumentacji medycznej?

W opinii uzupełniającej z dnia 9.12.2021r. zespół biegłych sądowych podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Według Sądu, opinie biegłych lekarzy sądowych, łącznie z opinią uzupełniającą, zasługują na przyjęcie ich za wiarygodny dowód właściwej kwalifikacji zdrowotnej L. W.. Zostały sporządzone po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu. Opisy stanu narządów i układów ubezpieczonego świadczą o tym, że badania przeprowadzono rzetelnie. Zostały wydane przez specjalistów z dziedzin wiedzy i medycyny odpowiednich do jego schorzeń, którzy przekonywająco uzasadnili swoje stanowisko, a logiczne wnioski ich opinii oparte były na starannej ocenie dokumentacji lekarskiej i wynikach badań przedmiotowych.

Zarówno lekarz orzecznik ZUS, komisja lekarska ZUS, jak i biegli sądowi dokonali oceny własnej stanu zdrowia ubezpieczonego, przy czym ci ostatni dostrzegli znacznie większy stopień nasilenia dolegliwości w przebiegu istniejących u niego schorzeń.

Podkreślenia wymaga, że opinia biegłych, tak jak każdy inny dowód, podlega ocenie sądu orzekającego, tak, co do jej zupełności i zgodności z wymaganiami formalnymi, jak i co do jej mocy przekonywującej. Jeżeli jeden z tych punktów widzenia nie nasunie Sądowi zastrzeżeń, to może stanowić uzasadnioną podstawę do dokonania ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 1974r. I CR 100/74 niepublikowany). Sąd jest powołany do kontrolowania logicznego biegu przesłanek opinii i do sprawdzenia jej wyników w oparciu o materiał dowodowy sprawy. Skoro jednak biegły wydaje opinię o takich dziedzinach życia, które wymagają wiadomości szczególnych, Sąd nie może postąpić z opinią biegłego w ten sposób, aby zastąpić pewne wnioski z tej opinii swoimi ustaleniami, opartymi nie na konkretnych faktach, lecz na rozumowaniu, które w oderwaniu od wiadomości fachowych może z łatwością przekształcić się w dowolność. Dlatego też opinia biegłych, może być analizowana i oceniana jedynie wówczas, gdy jeden z tych punktów widzenia nie nasunie Sądowi zastrzeżeń, to może stanowić uzasadnioną podstawę do dokonania ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 1974r. I CR 100/74 niepublikowany). Sąd jest powołany do kontrolowania logicznego biegu przesłanek opinii i do sprawdzenia jej wyników w oparciu o materiał dowodowy sprawy. Skoro jednak biegły wydaje opinię o takich dziedzinach życia, które wymagają wiadomości szczególnych, Sąd nie może postąpić z opinią biegłego w ten sposób, aby zastąpić pewne wnioski z tej opinii swoimi ustaleniami, opartymi nie na konkretnych faktach, lecz na rozumowaniu, które w oderwaniu od wiadomości fachowych może z łatwością przekształcić się w dowolność. Dlatego też opinia biegłych, może być analizowana i oceniana jedynie w zakresie jej fachowości, rzetelności i poprawności wnioskowania, a nie z pozycji wartościowania poglądów. Odmienne ustalenia mogą być w tej mierze dokonywane tylko na podstawie opinii innych biegłych, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 1987r. II URN 228/87 PiZS 1988/7/62).

Trzeba zaznaczyć, iż przyjęcie opinii biegłego może nastąpić tylko przy spełnieniu podstawowych warunków, takich jak jasność, wewnętrzna niesprzeczność oraz naukowe i logiczne uzasadnienie, ścisły związek z realiami danej sprawy, a także nie naruszanie reguł proceduralnych przy jej uzyskiwaniu.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że kwestionowana przez pozwany organ rentowy opinia biegłych sądowych spełnia wszystkie powyższe kryteria

Sąd nie znalazł podstaw do podważenia wniosków ich opinii i dlatego przyjął ją za podstawę rozstrzygnięcia. Przy jej wydawaniu, biegli mieli na uwadze wszystkie niezbędne dane, których istnienie i ocena wynika z treści art. 13 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Analiza tych danych pozwoliła biegłym na uznanie L. W. za całkowicie niezdolnego do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 i 2 cyt. ustawy.

Biegli wyjaśnili, że L. W. był już częściowo niezdolny do pracy w 2019r., a niezdolność w tym stopniu, była trwała. Skoro zespół biegłych stwierdził, że w stanie zdrowia ubezpieczonego od tego okresu nie nastąpiła poprawa skutkująca odzyskaniem zdolności do pracy, a wręcz przeciwnie, niezdolność do pracy się pogłębiła, to należało uznać, że prawo do spornego świadczenia mu przysługuje. Co ważne, pomimo schorzenia, uznanego za przewlekłe i pomimo terapii, od 2019r. nasiliły się objawy chorobowe, skutkujące istotnym pogorszeniem funkcjonowania (trudności w organizowaniu codziennego toku zajęć, współpracy, motywacji, wydajności pracy, niemożność wykonywania zatrudnienia w celu uzyskania wynagrodzenia). Schorzenia neurologiczne ubezpieczonego – pilarza z 30-letnim stażem – w istotnym stopniu ograniczają jego przemieszczanie się, ruchy ciała, dźwiganie, sięganie po przedmiot, osiągnięcie i utrzymania danej postawy, tolerancję wysiłku. W przeciwieństwie do komisji lekarskiej ZUS oraz biegłego lekarza – ortopedy, Sądowi trudno było wyobrazić sobie pilarza pracującego w lesie i poruszającego się o kolach

W tym stanie rzeczy, Sąd uznał odwołanie L. W. za uzasadnione i – na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc – orzekł, jak w pkt 1 sentencji.

W pkt 2 sentencji wyroku Sąd – zgodnie z treścią art. 118 1a cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS – z urzędu musiał orzec w przedmiocie odpowiedzialności, bądź nieodpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Analiza porównawcza części medycznej akt rentowych z treścią opinii biegłych lekarzy sądowych pozwoliła Sądowi na wniosek, że zespół biegłych nie dysponował żadnymi nowymi dowodami leczenia ubezpieczonego.

Oznacza to, że przyczyną, dla której uzyskał on prawo do dochodzonego świadczenia dopiero w następstwie wyroku wydanego w niniejszej sprawie, nie były nowe, istotne okoliczności, nieznane dotychczas organowi rentowemu, a jedynie odmienna ocena stanu zdrowia ubezpieczonego.

C.. przepis art. 118 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. określa moment, od jakiego organ rentowy musi wydać decyzję w sprawie o świadczenie. Jest nim wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Może nim być wpływ orzeczenia organu odwoławczego, ale tylko wówczas, gdy organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie tej ostatniej, niezbędnej do wydania decyzji okoliczności.

L. W. spełniał wszystkie warunki niezbędne do przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i dlatego – w ocenie Sądu – konsekwencje wydania decyzji z przekroczeniem w/w terminu pozwany musi ponieść.

Nieprawidłowe działanie komisji lekarskiej ZUS, wyrażające się w nietrafnym orzeczeniu o zdolności powoda do pracy zawodowej, jest okolicznością, za którą Zakład ponosi odpowiedzialność, skoro jedynie z tej przyczyny doszło do odmowy przyznania mu prawa do dochodzonego świadczenia.

Na koniec należy podkreślić, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie wystąpiły przesłanki określone w tym przepisie, uzasadniające wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym, ponieważ po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, a także po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłych lekarzy sądowych, przeprowadzenie rozprawy nie było konieczne. W szczególności, żadna ze stron nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy.

SSO Ewa Krakowska