Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 maja 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

po rozpoznaniu w dniu 19 maja 2022 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Finanse spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
w K.

przeciwko L. D.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 10 czerwca 2021 r., sygn. akt I C 1177/20

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 726/21

UZASADNIENIE

(...) Finanse sp. z o.o. w K. wniosła o zasądzenie od pozwanego L. D. 1790,30 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami procesu. Uzasadniając swoje stanowisko wskazała, że zobowiązanie pozwanego wynika z umowy, na podstawie której pozwany zobowiązał się do spłaty udzielonej mu pożyczki (5550 zł), ale zobowiązania tego w całości nie wykonał.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powódki kosztami procesu w całości.

Wyrokiem z 10 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił powództwo.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że 3 marca 2018 r. pomiędzy stronami została zawarta pisemnie umowa pożyczki gotówkowej, całkowita kwota pożyczki wyniosła 3000 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty - 6146,46 zł, pożyczka miała być spłacona w 24 ratach kapitałowo-odsetkowych po 256,10 zł każda począwszy od 2 listopada 2018 r., była oprocentowała według stałej stopy oprocentowania w wysokości odsetek maksymalnych, tj. dwukrotności odsetek ustawowych (wysokość stopy referencyjnej NBP praz 3,5 punktów procentowych), całkowity jej koszt wyniósł 3146,46 zł, na którą złożyły się odsetki umowne za cały okres udzielenia pożyczki (596,46 zł) oraz prowizja (2550 zł). Powódka wypłaciła pozwanemu kwotę pożyczki, a on uiścił na poczet ww. umowy łącznie 3861,24 zł; nie spłacił raty, której termin płatności przypadał na 2 kwietnia 2020 r. i dlatego 16 kwietnia 2020 r. wezwano go do zapłaty zaległej raty (248,42 zł) wraz z kapitalizowanymi umownymi odsetkami liczonymi (6,04 zł), a pismem z 16 maja 2020 r. wypowiedziano umowę; oba pisma pozwany otrzymał. Do dnia upływu terminu wypowiedzenia umowy - 20 czerwca 2020 r. - wymagalne było 1734,44 zł tytułem niespłaconego kapitału pożyczki; w okresie do rozwiązania umowy na skutek wypowiedzenia, powódka naliczyła pozwanemu również odsetki za opóźnienie
w spłacie poszczególnych rat pożyczki (10,11 zł) oraz skapitalizowane odsetki umowne (45,75 zł).

W oparciu o taki stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie jako przedwczesne z uwagi na naruszenie przez stronę powodową dyspozycji art. 75c ust. 1, 2 i 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Sąd Rejonowy wskazał, że powódka przed wypowiedzeniem nie zastosowała procedury określonej w art. 75c wyżej wymienionej ustawy. Zgodnie z tym przepisem powódka była zobowiązana najpierw doręczyć pozwanemu wezwanie określonej treści i po upływie terminu nie krótszego niż 14 dni mogła dopiero złożyć oświadczenie w przedmiocie wypowiedzenia umowy kredytowej. Powódka w uzasadnieniu pozwu nie wskazała, że taka procedura została zachowana, nie przedstawiła też żadnych dowodów na tą okoliczność w toku procesu. Dlatego Sąd Rejonowy uznał, że czynność prawna powódki polegająca na wypowiedzeniu pozwanemu umowy kredytu jest bezskuteczna, a wierzytelność dochodzona pozwem nie jest wymagalna; w ocenie Sądu Rejonowego brak było też podstaw, aby prowadzić postępowanie dowodowe
w szerszym zakresie, przy czym zaznaczył, że strona powodowa nie dochodziła zaległych rat.

Apelację od wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie:

- art. 75c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe przez jego błędne zastosowanie mające wpływ na wynik sprawy polegające na przyjęciu, że powódka jest bankiem oraz działa na podstawie tej ustawy, podczas gdy powódka jest instytucją pożyczkową i działa na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim, a nie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe i nie obowiązują jej normy w zakresie wypowiedzeń umów jak banki;

- naruszenie art. 2, art. 3 i art. 5 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim tych poprzez niezastosowanie, podczas gdy powódka jest instytucją pożyczkową i mają do niej zastosowanie przepisy tejże ustawy.

- naruszenie art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. w i art. 233 k.p.c. przez błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, że powódka nie wykazała okoliczności koniecznych do zasądzenia na jej rzecz roszczenia w całości, gdy pozwany w ramach zawartej umowy pożyczki dobrowolnie i świadomie wyraził wolę na wszelkie postanowienia wskazane w umowie, jak również wykazano w jaki sposób środki te zostały rozdysponowane.

Powódka zarzuciła też sprzeczność w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawą orzeczenia i bezpodstawne przyjęcie, że roszczenie powódki jest przedwczesne, gdy dokonała ona skutecznego wypowiedzenia umowy, gdyż to pozwany zalega ze spłatą pożyczki w sposób uzasadniający jej wypowiedzenie.

Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego 1790,30 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu wraz z kosztami procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i obciążenie powódki kosztami procesu w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy rozpoznawał sprawę w postępowaniu uproszczonym, gdyż dotyczy żądania zasadzenia świadczenia, które nie przekracza 20000 zł (art. 505 ¹ § 1 k.p.c.).

Orzeczenie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym, gdyż żadna ze stron (w apelacji oraz w odpowiedzi na apelację) nie wnosiła o przeprowadzenie rozprawy, a samo jej przeprowadzenie nie było konieczne dla rozpoznania sprawy (art. 374 k.p.c.)

Na powódce nie spoczywał obowiązek uprzedniego dochowania procedury upominawczej opisanej w art. 75c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe; reguluje on obowiązki podmiotów mających status banku w rozumieniu tej ustawy, jak również, na podstawie art. 36 ust. 1a ustawy z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych stosuje się go odpowiednio do umów pożyczek zawieranych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Bezsprzecznie jednak powódka nie jest bankiem lub spółdzielczą kasą oszczędnościowo-kredytową, a wobec tego w przypadku wypowiadania przez taki podmiot zawartych z konsumentami umów pożyczki nie ma zastosowania, wynikający
z powoływanego przepisu, obowiązek dochowania szczególnego trybu, obejmującego także wysłanie do dłużnika wezwania do zapłaty o określonej treści, poprzedzającego wypowiedzenie. Dlatego też zastosowanie tej regulacji przez Sąd Rejonowy nie jest prawidłowe. Nie było też podstaw do tego, aby tylko z tej przyczyny uznać wypowiedzenie umowy za bezskuteczne, tym bardziej, że w umowie wskazano, że pożyczkodawca może ją wypowiedzieć, gdy wystąpią zaległości na dwóch ratach pożyczki - § 17 umowy /k. 21/; konieczne jednak było przeprowadzenie postępowania co do okoliczności zawarcia umowy, a to celem zbadania czy zawiera ona klauzule niedozwolone, bowiem pozwany jest konsumentem.

W piśmie z 12 grudnia 2020 r. /k. 37/ pozwany powołuje się na lichwiarską pożyczkę.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 zd. 1 k.c. postanowienie niedozwolone nie wiąże konsumenta, a zatem nie wywołuje ono skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa. Art. 385 ¹ § 2 k.c. wskazuje zaś, że jeżeli niedozwolone postanowienie umowne nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Sąd Rejonowy nie badał czy umowa zawiera klauzule niedozwolone, nie prowadził też żadnych ustaleń w tym zakresie, szczególności co do okoliczności z chwili zawarcia umowy (art. 385 ² k.c.), a zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do wydania merytorycznego orzeczenia w tej części. Sąd Rejonowy bowiem wydał wyrok przedwcześnie, opierając się na niewłaściwej ocenie wypowiedzenia przez pryzmat regulacji, które w tej sprawie nie mają zastosowania, gdyż powódka nie jest bankiem, a nie nabyła także wierzytelności od takiego podmiotu, tylko sama udzieliła pożyczki. Oceny postanowień umownych pod kątem ich abuzywności Sąd Rejonowy powinien dokonać z urzędu.

Zgodnie z art. 505 ¹² § 1 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie, na podstawie art. 505 ¹² § 1 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰ k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c., leżało orzec jak w sentencji.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Rejonowy ustali okoliczności zawarcia umowy oraz oceni jej postanowienia przez pryzmat regulacji art. 385 ¹ i nast. k.c., w tym celu i pod tym kątem ponownie rozpatrzy wnioski dowodowe pozwanego, a dopiero potem wyda orzeczenie co do istoty sprawy. W razie konieczności przesłucha też z urzędu strony postępowania.

SSO Roman Troll