Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2022 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2022 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. U., K. U.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powodów:

1. A. U. 61.850,00 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy osiemset pięćdziesiąt złotych 00/100),

2. K. U. 84.650,00 zł (osiemdziesiąt cztery tysiące sześćset pięćdziesiąt złotych 00/100),

- z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 10.11.2021 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo A. U. w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów:

1. A. U. 7.608,00 zł (siedem tysięcy sześćset osiem złotych 00/100),

2. K. U. 9.649,00 zł (dziewięć tysięcy sześćset czterdzieści dziewięć złotych 00/100),

- kosztów procesu z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

I C 1735/21

UZASADNIENIE

Powodowie 9.12.2021 r. pozwali Towarzystwo (...)Spółkę Akcyjną w W. o dopłatę zadośćuczynienia (do 100 000 zł dla każdego) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 10.11.2021 r. do dnia zapłaty za śmierć M. L., czyli ubezpieczyciela sprawcy wypadku, w którym zginął:

- A. U. (żona) o 81 850 zł,

- K. U. (syn) o 84 650 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, że wypłacił adekwatne świadczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

M. L., mąż A. U. ( ur. (...) ), 12.07.2003 r. zginął w wypadku drogowym, którego sprawca był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

bezsporne

K. U. (ur. (...)) jest synem M. L. (ur. (...)) i A. U..

Kolejny związek małżeński A. U. zawarła 15.09.2007 r.

fakty przyznane (a nadto (...) k. 15-18)

Wobec wezwań powodów przed skierowaniem sprawy do sądu pozwany na podstawie decyzji z 9.11.2021 r. wypłacił zadośćuczynienia : powódce 18 150 zł, powodowi 15 350 zł.

Bezpośrednio po zdarzeniu 16.03.2004 r. pozwany przyznał powodom po 40 000 zł odszkodowania.

bezsporne (nadto k. 19-22, dokumenty w aktach likwidacji szkody – k. 34)

Strony i zmarły tworzyli szczęśliwą rodzinę. Śmierć męża i ojca była dla nich wstrząsem. Powód miał wprawdzie 4 lata i nie potrafił zrozumieć sytuacji, ale powódka – wówczas 31-letnia z 5-letnim stażem małżeńskim - nie mogła się odnaleźć w życiu na nowo przez ok. 2,5- 3 lata (była przytłoczona tragedią, straciła radość życia), więc wspierała ich rodzina. Powódka po pewnym czasie zdecydowała się na wsparcie medyczne, co polepszyło jej funkcjonowanie. Zmotywowała się, by wrócić do życia, opieki nad dzieckiem, do pracy (poprzednio straciła zatrudnienie niedługo przed wypadkiem). Z czasem zawarła nowy związek z partnerem, który zaczął ją wspierać. Powodowie mimo upływu lat wspominają zmarłego, z którym nie udało się zrealizować planów na wspólne życie (szczególnie powódka, gdyż powód z racji wieku w ogóle utracił możność realizacji więzi z ojcem, a z ojczym nie nawiązał równorzędnej). To doświadczenie zmieniło powódkę. Utraciła życiową pewność siebie.

Powód miał potem problemy w odnalezieniu się w środowisku szkolnym.

dowód: zeznania świadka J. W. – k. 54 v-55, stron – k. 56-57v

Powoda z 1.04.2018 r. uznano za niepełnosprawnego od urodzenia (stwierdzono zespół (...)).

dowód: orzeczenie – k. 53, zeznania powódki – k. 56v

Sąd uwzględnił powództwo w przeważającym zakresie.

1. Bezsporna była odpowiedzialność pozwanego jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego – sprawcy - za skutki wypadku (art. 436 kc w zw. z art. 822 kc i art. 19 ust. 1, 34 ust. 1 cyt. ustawy z 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych … Dz. U. Nr 124, p. (...) ze zm.), w tym za wypłatę zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej.

2. Zgodnie z art. 13 ust. 2, 36 w/w ustawy ubezpieczeniowej odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotu objętego ubezpieczeniem. Wobec daty zdarzenia, skutkującego odpowiedzialnością pozwanego, powodowie wskazali, że podstawą powództwa jest art. 448 w zw. z art. 24 § 1 kc (zgodnie więc z utrwaloną w linii orzeczniczą, zob. uchwała SN z 22.10.2010 r., (...), gdyż mimo próby jej podważenia uchwałę SN z 22.10.2019 r. NSNZP (...) jest zbyt wcześnie, by uznać, że doszło do zmiany, zwłaszcza wobec prawnego sankcjonowania poszerzania zakresu dobra osobistego relacji rodzinnej1). Bezpośrednia regulacja z obecnie obowiązującego art. 446 § 4 kc została bowiem wprowadzona dopiero po 3.08.2008 r.

3. Stan faktyczny sprawy został ustalony poprzez zgłoszone wnioski dowodowe. Sąd nie stwierdził potrzeby dopuszczania dowodu z opinii biegłych psychologa czy psychiatry (zwłaszcza, że nie było wniosku), gdyż same informacje o faktach z życia powodów - wespół z wiedzą ogólną uzupełniającą się z doświadczeniem życiowym - uznał za wystarczającą podstawę wnioskowań (vide art. 278 kpc).

Złożone w sprawie zeznania zdaniem sądu były wiarygodne - mimo, że wobec bliskiej relacji świadka ze stroną powodową - zachodziła obawa tendencyjności, a powodowie zeznawali w swojej sprawie. Uznał przy tym, że wobec upływu czasu pewna subiektywizacja czy lakoniczność relacji była naturalna, zwłaszcza że zeznający sygnalizowali, że mówią o oczywistych skutkach przeżycia tragedii na wczesnym etapie życia, z którymi nie potrafili się zmierzyć (w tym świadomie w pełni opowiedzieć), a po prostu starali się dalej żyć.

Przebieg postępowania likwidacyjnego nie budził wątpliwości, choć do oceny pozostało jak zarachować wcześniej wypłacone świadczenie odszkodowawcze.

3. W konsekwencji powyższego sąd uznał zasadne zadośćuczynienie w wysokości 80 000 zł dla powódki i 100 000 zł dla powoda, uwzględniając w wysokości świadczeń zasądzonych tylko kwoty wypłacone bezpośrednio przed wytoczeniem powództwa ze wskazaniem przez przez strony, że są to zadośćuczynienia.

Nadmienić można, że sąd nie uważał przy tym, że świadczenie powinno być niższe niż zasądzane z art. 446 § 4 kpc. W obu podstawach przesłanką stosowania jest naruszenie dobra niematerialnego, skutkujące poczuciem krzywdy (stanowiącej rodzaj szkody). To, iż obie regulacje używają innego opisu nie zmienia jej zakresu – powodowie stracili osobę bliską, zostali pozbawieni więzi rodzinnej.

Wobec powyżej prowadzonego wywodu – co do dowodów, podstawy powództwa - sąd określił wysokość świadczenia, kierując się oczywistym faktem, że śmierć męża i ojca jest oczywistym przeżyciem traumatycznym w sytuacji, gdy dotknęła ona typową rodzinę bez zakłóceń w relacjach, które podważałyby przekonanie, że ktoś odczuwa stratę. Dla obojga powodów była to strata szczególna, gdyż nastąpiła we wczesnym okresie ich wspólnego życia, którego sens w naturalny sposób został zachwiany.

Powódka miała możność odczuć to bezpośrednio po zdarzeniu. Podstawa, na której budowała swoje życie, została bowiem zburzona. Odczucia te były zatem dotkliwe. Z czasem ułożyła sobie życie, co złagodziło doznaną stratę, ale zrozumiałe jest, że po takim doświadczeniu jej poczucie życiowego bezpieczeństwa został trwale zachwiane. Mając na względzie dwie kwestie – straty i kontynuacji nowej drogi życiowej – sąd uznał za adekwatne zadośćuczynienie 80 000 zł, kierując się, by odpowiadało także kwotą przyznawanym w innych sprawach (nie tracił przy tym jednak z pola uwagi, przekraczając średnią wysokość, dotkliwości przeżycia, z jakim zmierzyła się powódka u progu wspólnego życia założonej rodziny, zostania jedynym rodzicem). Oscyluje ono zatem wokół średniej wysokości świadczeń z omawianego tytułu, a przyznanie go w pułapie 100 000 zł jest adekwatniejsze w sytuacjach, gdy strata ma charakter bardziej trwały dla poszkodowanego małżonka wobec późnego etapu przerwania wspólnej drogi życiowej, gdzie zatarcie jej nową drogą życiową, jeśli w ogóle ona nastąpi, nie jest tak dalekie.

W przypadku powoda sąd uznał zasadność dochodzonego świadczenia odnoszonego do wysokości 100 000 zł. Został on bowiem pozbawiony więzi z ojcem, a dalsze wychowywanie się w pełnej rodzinie nie mogło jej zastąpić. Nie uzyskał doświadczenia związanego z kontaktem z własnym ojcem, co zawsze ma wpływ na osobę poddaną takiemu doświadczeniu, gdyż korzenie rodzinne dopełniają samoświadomość. Wobec wysokości dochodzonej kwoty, która nawiązywała do zasądzanej w innych sprawach (za stratę rodzica dla dziecka zasądzane jest ok. 80 000 – 150 000 zł, ale zdarza się i poniżej tego progu) - sąd nie pogłębia więc analizy o zakres wpływu niepełnosprawności powoda na zakres odczuwalności krzywdy, zwłaszcza że trudno bez wiadomości specjalnych tak dalece to wyjaśnić, nie wiedząc, jakie są ograniczenia powoda w funkcjonowaniu w jego konkretnym przypadku. Informacje o problemach w szkole natomiast tylko wpisują się we wcześniej zauważony zakres zakłóceń wywoływanych brakiem więzi z naturalnym rodzicem (wobec podważania stabilności możliwy jest brak niezbędnej pewności siebie). Choć trudno rozgraniczyć wpływ tego czynnika od innych, to na pewno nie jest on obojętny. Wczesny okres życia, w jakim doszło do utraty ojca, jest jednak argumentem za przyznanym świadczeniem z wyższego zakresu pułapu zasądzanego z tego tytułu.

Sąd weryfikował wysokość powództw poprzez dane z innych spraw, gdyż podziela pogląd, że „subiektywny charakter krzywdy powoduje, że przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach jest ograniczona. Jednakże ta przesłanka nie jest całkowicie pozbawiona znaczenia, pozwala bowiem ocenić, czy na tle innych podobnych przypadków zadośćuczynienie nie jest nadmiernie wygórowane. Dodatkowo jednolitość orzecznictwa sądowego w tym zakresie odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa (por. wyrok SN z dnia 26 listopada 2009 r., (...), OSNC-ZD 2010, nr 3, poz. 80, LEX nr (...)).”

4. Wobec już poruszonej kwestii stosowania art. 448 kc, a nie art. 446 § 4 kc wobec daty zdarzenia i wpływu wypłaty odszkodowania z art. 446 § 3 kc tuż po zdarzeniu, sąd nie uznał, że podlega ono zarachowaniu na dochodzoną kwotę. Wprawdzie ówczesna wykładnia tego przepisu zauważała aspekt krzywdy niematerialnej i wpływ na skutki materialne, to w przypadku powodów ich sytuacja materialna uległa istotnemu pogorszeniu, skoro nie było bezpośredniego wkładu zmarłego do gospodarstwa domowego, a powódka została sama z kilkuletnim dzieckiem. Przy tym dokumentacja dotycząca przyznania tego świadczenia także nie prowadziła do wniosku, że aspekt krzywdy niematerialnej, wynikający z samej utraty więzi rodzinnej, został już wprost uwzględniony i to w stopniu prowadzącym do zarachowania odszkodowania na dochodzone zadośćuczynienie.

4. Odsetki zostały uwzględnione zgodnie z żądaniem na podstawie art. 481 kc w zw. art. 817 kc (vide art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Termin wymagalności nawiązujący do wysłanych wezwań o zapłatę i decyzji o wypłacie - nie budził wątpliwości.

5. Koszty zasądzono zgodnie z normami przepisanymi wobec typowego przebiegu postępowania na podstawie art. 100 w zw. z art. 102 kpc (co do powódki) i 98 § 1 kpc (co do powoda) w zw. z § 2 pkt. 7 rozporządzenia z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i wobec tego wyniosły tak jak zasądzono w sentencji, gdyż:

- koszty powódki : 80 % z - 4 093 zł, 5 400 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa, czyli proporcjonalnie do wysokości uwzględnionego powództwa bez pomniejszenia o koszty wygranej pozwanego wobec ocennego charakteru dochodzonego świadczenia, które nie zostało przy tym oddalone jako w oczywisty sposób wygórowane.

- koszty powoda : 4 232 zł opłata od pozwu, 5 400 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

1zob.: (...)