Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 201/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Miliczu z dnia 28 października 2021 r. wdany w sprawie o sygn. akt II K 230/20 przeciwko A. S. (1) oskarżonemu o czyn z art.209§1a k.k.

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

3.1.

Obrońcy oskarżonego:

1)  naruszenie prawa materialnego, a to art. 209 § 1 a k.k. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie oskarżonego za winnego dokonania przestępstwa z art. 209 § la k.k. w okresie od 1 stycznia 2016 r. do czerwca 2020 r. tj. sprzed daty obowiązywania art. 209 § la k.k. w jej aktualnym brzmieniu, wprowadzonego nowelizację do Kodeksu Karnego dopiero w dniu 31 maja 2017 r.;

2)  naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności art.4 k.p.k., art.7 k.p.k. , art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przez Sąd istotnych okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, świadczących o braku wypełnienia przez oskarżonego znamion przestępstwa niealimentacji, a to w szczególności:

a)  że w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 18 lipca 2019 r. wpłat z tytułu alimentów za A. S. (1) dokonywała A. S. (2) /obecna żona A. S. (1)/ na konto imiennie zarejestrowane na A. S. (2), ze swojego prywatnego konta, mając rozdzielność majątkową z oskarżonym, na polecenie oskarżonego jako alimenty, co również potwierdza realizację obowiązku alimentacyjnego oskarżonego, A. S. (2) absolutnie nie była zainteresowana spłacaniem kredytu za byłą żonę swojego męża;

b)  że A. S. (2) przez lata, otrzymując w ten sam sposób alimenty, składała oświadczenia procesowe wobec oskarżonego i Sądu, że wpłata realizowana na konto imienne A. S. (2) i A. S. (1), które jest kontem technicznym do obsługi kredytu hipotecznego, stanowi wpłaty z tytułu alimentów a nie z tytułu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny stron, podlegający rozliczeniu w sprawie o podział majątku ;

c)  że to zgoda i podpis A. S. (2) złożone w banku, przesądziły o tym, że konto stron, na które wpłacane były alimenty na dzieci, stało się kontem technicznym do obsługi kredytu hipotecznego ;

d)  że rachunek ten zawsze służył jedynie do obsługi rat kredytu, z którego A. S. (2) nie pobierała pieniędzy na utrzymanie dzieci ;

e)  że jedyną motywacją do przekształcenia konta wspólnego utworzonego do obsługi kredytu w konto techniczne, był interes A. S. (2) a to ochrona przed zajęciami komorniczymi realizowanymi p-ko A. S. (2) ;

f)  że taka forma wpłaty alimentów obowiązywała i była akceptowana przez strony od początku realizowania obowiązku alimentacyjnego przez A. S. (1). Alimenty wpłacane były w taki sposób już od 2010 roku.

g)  że A. S. (2) w okresie wskazanym w a/o a i wcześniej od rozstania stron, nie dokonała żadnej wpłaty z tytułu spłaty raty kredytu do czego była zobowiązana. Kwota ta nie została również rozliczona w sprawie o podział majątku sygn akt I Ns 8/15 zakończonej w czerwcu 2019 roku, wobec jednoznacznego oświadczenia A. S. (2) złożonego przed Sądem jak i w piśmie procesowym z dnia 23.06.2019 roku, w którym oświadczyła że „podważa twierdzenia o dokonaniu nakładu wnioskodawcy z majątku osobistego na majątek stron w postaci spłaconego kredytu. Na konto kredytu wnioskodawca wpłaca jedynie alimenty na dzieci w kwocie 1000 zł.”, A. S. (2) nie dokonała również zwrotu wpłaconej na konto kwoty w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 18 lipca 2019 r. tj. około 78.000 zł ani oskarżonemu, ani jego obecnej żonie A. S. (2). Sąd pominął treść zawartej ugody przed Sądem Rejonowym w Miliczu I Wydział Cywilny, sygn akt I Ns 8/15 a w szczególności, że strony nie dokonały rozliczenia wpłaconej kwoty w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 18 lipca 2019 r. tj. około 78.000 zł i Sąd nie ustalił/wskazał z jakiego tytułu wpłacane były kwoty oznaczone jako alimenty, czy logicznym, popartym doświadczeniem życiowym byłby wniosek, że oskarżony miał świadomość, że nie realizuje obowiązku alimentacyjnego wobec własnych dzieci, a spłaca dobrowolnie za byłą żonę część kredytu do którego jest zobowiązana A. S. (2), z którą pozostaje w konflikcie, a kwot tych nigdy nie odzyska.

h)  Sąd przyjmując kwalifikację prawną z art. 207 § la k.k. ( z uwzględnieniem zarzutu z punktu I ), nie dokonał ustalenia, czy dzieci stron G. i F. zostały narażone na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych w szczególności, że A. S. (2) aż do stycznia 2020 roku nigdy nie wszczynała postępowania egzekucyjnego, p-ko oskarżonemu, nie pobierała zasiłków na dzieci, nie występowała o wypłatę świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, w całym wskazanym okresie pracowała.

3)  naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności art. 7 k.p.k. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i błędne przyjęcie:

a)  że A. S. (2) podejmowała próbę porozumienia się z byłym mężem co do przekazywania alimentów na jej konto, podczas gdy brak jest dowodu na tę okoliczność. Ponadto A. S. (2) nie miała interesu w tym, aby informować oskarżonego, że nie dokonuje on spłaty alimentów, tylko spłaca za A. S. (2) kredyt, bowiem musiałaby zwrócić oskarżonemu z tego tytułu pieniądze lub sama dokonywać spłaty rat kredytu, czego przez wszystkie lata nie robiła. Trzeba też podkreślić, że pismo, które zdaniem obrony nigdy nie istniało, rzekomo kierowane do A. S. (1), byłoby sprzeczne ze stanowiskiem A. S. (2) wyrażanym przed Sądem, że „uczestniczka podważa twierdzenie o dokonaniu nakładu wnioskodawcy z majątku osobistego na majątek stron w postaci spłacanego kredytu. Na konto kredytu wnioskodawca wpłaca jedynie alimenty na dzieci w kwocie 1000 zł” ;

b)  że A. S. (2) informowała kuratora sądowego oraz Sąd Rodzinny w toku postępowania w sprawie o sygn. akt VII Nsm 13/14 o braku możliwości dysponowania pieniędzmi wpłacanymi na konto techniczne, podczas gdy A. S. (2) tylko informacyjnie podawała takie okoliczności, a jednocześnie złożyła oświadczenie „kwota jaką dysponuję to 1200 zł pensji oraz 1000 zł alimentów (k. 49 verte akt VII Nsm 13/14, wydruk w załączeniu) co również jednoznacznie potwierdza, że A. S. (2) uznawała wpłacane kwoty jako alimenty i informowała o tym Sąd Rodzinny;

c)  że do uznania, że oskarżony w ten sposób spełniał świadczenie alimentacyjne, konieczna byłaby zgoda osoby uprawnionej do odbioru alimentów w imieniu małoletnich dzieci, co nie miała miejsca, podczas gdy z zeznań A. S. (2) wynika wprost, że to ona wyraziła zgodę na to aby od stycznia 2014 roku rachunek do wpłat rat alimentów był rachunkiem wewnętrznym do obsługi kredytu. To właśnie wymagany bezwzględnie podpis A. S. (2) o tym zdecydował. Skoro więc A. S. (2) jako dysponent świadczeń alimentacyjnych, otrzymywała alimenty na konto realizowane w ten sposób już od 2010 roku, to wyrażając zgodę na przekształcenie konta do wpłat alimentów na konto wewnętrzne do obsługi kredytu, do spłaty którego była zobowiązana, wyrażała zgodę na taki sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego. Zgoda A. S. (2) wyrażała się w wydawaniu A. S. (1) odręcznych pokwitowań potwierdzających przyjęcie alimentów, pomimo wpłacania ich przez żonę oskarżonego na konto do obsługi rat kredytu. Ponadto A. S. (2) składała oświadczenia przed Sądami i to Sądem Rodzinnym w 2014 roku ( po utworzeniu konta technicznego ) w sprawie sygn. akt VII Nsm 13/14,. „kwota jaką dysponuję to 1200 zł pensji oraz 1000 zł alimentów (k. 49 verte akt VII Nsm 13/14), w sprawie I Ns 8/15 28 czerwca 2019 roku „uczestniczka podważa twierdzenie o dokonaniu nakładu wnioskodawcy z majątku osobistego na majątek stron w postaci spłacanego kredytu. Na konto kredytu wnioskodawca wpłaca jedynie alimenty na dzieci w kwocie 1000 zł”. Zgoda A. S. (2) została wyrażona jednoznacznie ;

d)  że w ocenie Sądu, nie miało znaczenia, czy oskarżony zwalniał w jakiejś części matkę dzieci ze zobowiązania kredytowego. Nie miało znaczenia również formułowanie w pismach procesowych w innych sprawach sądowych, stanowiska stron co do charakteru wpłat oskarżonego na rachunek techniczny, ponieważ oceny te zostały wyrażone post factum i niewątpliwie na potrzebę przyjętej i zmiennej taktyki procesowej.” Podczas gdy oceny te były wyrażane na bieżąco a nie post factum, a wskazane ustalenia Sądu mogłaby prowadzić do kuriozalnego wniosku, że w sprawach cywilnych i rodzinnych można składać nieprawdziwe oświadczenia, podawać nieprawdę, manipulować faktami w celu osiągnięcia zamierzonego celu- korzyści finansowej, w tym przypadku kwoty głównej 78.000 zł plus odsetki. To nie jest kwestia taktyki procesowej tylko wiążących oświadczeń strony i w tym A. S. (2), że oskarżony realizował na bieżąco obowiązek alimentacyjny. Takie oświadczenia A. S. (2) skłoniły A. S. (1) do zawarcia ugody ze wskazaniem, że strony nie będą rozliczały nakładów,...bo takowych nie było. Były wpłacane alimenty. Sąd Rejonowy w Miliczu, badając, czy warunki ugody nie naruszają przepisów prawa czy też zasad współżycia społecznego, zaakceptował treść ugody. Znając tytuły wpłat i sposób realizacji zobowiązań z tytułu kredytu hipotecznego, oraz z tytuły spłaty alimentów, a mając przede wszystkim na uwadze oświadczenie A. S. (2) wskazujące, że A. S. (1) dokonywał rozliczania alimentów a nie spłaty kredytu za A. S. (2), Sąd nie sprzeciwił się treści ugody. Sąd nie wskazał również na konieczność wprowadzenia zapisu do treści ugody, że A. S. (1) zrzeka się roszczeń wobec A. S. (2) z tytułu nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty rat kredytu w okresie od 2011 roku do 2019 roku, co mogłoby potwierdzać odmienny sposób postrzegania przez Sąd wpłat zatytułowanych alimenty. Co też istotne, nieruchomość obciążona kredytem hipotecznym została przyznana właśnie A. S. (2). Taka splata była korzystna jedynie dla A. S. (2). A. S. (2) do 2019 roku nie dokonała spłaty żadnej raty kredytu. Gdyby więc Sąd uznał, że wpłaty w kwocie 78 000 zł (78 rat po 1000 zł) nie stanowiły wpłaty z tytułu alimentów, widziałby bezpodstawną korzyść A. S. (2) kosztem majątku A. S. (1). Takie zachowanie Sąd Rejonowy w Miliczu musiałby uznać za działanie sprzeczne z przepisami prawa i sprzeciwić się zawarciu ugody. Ugoda w postępowaniu sądowym zawierana jest pod kontrolą sądu. Kontrola ta rozciąga się przede wszystkim na treść ugody z punktu widzenia jej zgodności z prawem lub zasadami współżycia społecznego oraz tego, czy nie narusza ona rażąco usprawiedliwionego interesu jednej ze stron (art. 223 § 2 i art. 203 § 4 kpc).

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty zasługiwały na uwzględnienie częściowo, tj. w zakresie, w jakim obrona kwestionowała przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że wpłaty w kwotach po 1.000 złotych dokonywane w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do lipca 2019 r. z konta A. S. (2) (obecnej żony A. S. (1)) na rachunek techniczny ( utworzony w celu spłaty kredytu hipotecznego ) i oznaczane jako alimenty od A. S. (1) na dzieci G. i F. S. w rzeczywistości nie stanowiły wpłat tytułem świadczeń alimentacyjnych.

Słusznie podniósł obrońca oskarżonego, że ustalenia i oceny Sądu Rejonowego w tym zakresie dokonane zostały niezgodnie z zasadami wyznaczonymi treścią art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. Sąd I instancji potraktował wybiórczo materiał dowodowy, pomijając lub nie dostrzegając dowodów korzystnych dla oskarżonego. Sąd Odwoławczy w pełni podzielił zawarte w apelacji wywody obrońcy oskarżonego, który w sposób wnikliwy przeanalizował całość materiału dowodowego wykazując po stronie Sądu Rejonowego jednostronność w ocenie dowodów i oczywiste przekroczenie granic zakreślonych art. 7 k.p.k., a przy tym bezsporne naruszenie zasady, o której mowa w art. 5 § 2 k.p.k. Zaniechanie przez Sąd Rejonowy szczegółowej oraz pogłębionej analizy zebranych w sprawie dowodów skutkowało w efekcie błędnymi ustaleniami faktycznymi, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 209 § 1a k.k. w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do czerwca 2020 r.

Bezspornym w niniejszej sprawie pozostaje, że na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Miliczu w dniu 5 grudnia 2012 r. w sprawie o sygn. akt III RC 141/12 oskarżony A. S. (1) zobowiązał się do płacenia alimentów na rzecz swoich dzieci G. i F. w łącznej kwocie po 1.000 zł miesięcznie, płatnych do 15 dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 5 grudnia 2012 r. W tym czasie oskarżony i oskarżycielka posiłkowa A. S. (2) byli solidarnie zobowiązani do spłaty rat z tytułu zaciągniętego kredytu hipotecznego, zaś oskarżony – zgodnie z zawartym z A. S. (2) porozumieniem - dokonywał wpłaty kwoty alimentów bezpośrednio na rachunek bankowy należący do A. S. (2) i A. S. (1), który to rachunek służył wyłącznie do spłaty kredytu. Jak słusznie podniosła obrońca oskarżonego, motywacją do przekształcenia konta wspólnego utworzonego do obsługi kredytu w konto techniczne, był interes A. S. (2), tj. uniknięcie zajęć komorniczych realizowanych przeciwko A. S. (2) z tytułu jej zobowiązań finansowych wobec innych podmiotów gospodarczych. Od dnia 1 stycznia 2014 r. wpłaty na ten rachunek były dokonywane z konta żony oskarżonego A. S. (2) i obejmowały pełną kwotę miesięcznej raty, przy czym w zakresie kwoty 1.000 złotych oznaczane były zawsze jako alimenty. Jakkolwiek oskarżycielka posiłkowa w niniejszej sprawie utrzymywała, iż nie mogła z tych pieniędzy korzystać i w związku z tym dokonywane wpłaty nie stanowiły wpłat tytułem alimentów, to jednakże jej zeznania w tym zakresie nie zasługiwały na uwzględnienie. Trafnie podniosła obrońca oskarżonego, iż ww. rachunek bankowy zawsze służył wyłącznie do obsługi rat kredytu, a zgoda i podpis A. S. (2) złożone w banku, przesądziły o tym, że konto stron, na które wpłacane były alimenty na dzieci, stało się kontem technicznym do obsługi kredytu hipotecznego. Dodać należy, iż słuchana w dniu 14 marca 2014 r. przed Sądem Rejonowym w Trzebnicy w sprawie o sygn.. akt VII Ns 13/14 o zmianę wyroku rozwodowego w przedmiocie władzy rodzicielskiej A. S. (2) oświadczyła, że wnioskodawca, czyli A. S. (1) płaci alimenty na dzieci w wysokości 1.000 złotych z tym, że wpłaca je na konto kredytu, który został zaciągnięty wspólnie i ona z tych pieniędzy nie może korzystać. Zapytania przez Przewodniczącego, czy nie zrozumie swoich praw, A. S. (2) oświadczyła, że w sprawie o obniżenie alimentów sędzia powiedział, że A. S. (1) może wpłacać alimenty na konto, „tak to wyszło i tak to jest”. Jakkolwiek pismem z dnia 15 kwietnia 2014 r. oskarżycielka posiłkowa zwróciła się do Dyrektora Oddziału Banku (...) w M. o przekazywanie wpłacanych przez A. S. (1) kwot w kwocie 1.000 złotych m-nie, oznaczonych jako alimenty, na należący do niej rachunek bankowy, to jednocześnie po otrzymaniu pisma (...) Bank (...) S.A. z dnia 15 maja 2014 r., w którym odmówiono przekazania jej tych pieniędzy ze wskazaniem, iż wszelkie wpłaty dokonywane na rachunek techniczny, służący do rozliczania spłat kredytu, traktowane są przez bank jako środki służące spłacie zadłużenia, A. S. (2) nie podejmowała już żadnych działań, aby alimenty te były wpłacane bezpośrednio do jej rąk. Tym samym w pełni akceptowała ona taki sposób realizacji przez oskarżonego zobowiązań alimentacyjnych. Wbrew odmiennemu stanowisku Sądu a quo, zgoda A. S. (2), aby oskarżony w ten sposób spełniał świadczenie alimentacyjne, została w realiach niniejszej sprawy uzewnętrzniona w formie i treści niebudzącej żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Trafnie przy tym zauważa apelująca, iż oskarżony spłacał pełną wysokość raty zaciągniętego kredytu hipotetycznego, co zwalniało oskarżycielkę posiłkową od konieczności wpłat na poczet tych rat i umożliwiało jej utrzymywanie dzieci z uzyskiwanych przez A. S. (2) dochodów. Dodać należy, że jeszcze w piśmie z dnia 23 czerwca 2019 r. pełnomocnik A. S. (2) wskazywała, że oskarżony wpłaca na konto kredytu alimenty na dzieci w kwocie 1.000 złotych i dopłaca brakującą część zobowiązania w wysokości 680 – 750 złotych ( w zależności od każdorazowego kursu), po czym po zawarciu w dniu 28 czerwca 2019 r. przez A. S. (2) i A. S. (1) przed Sądem Rejonowym w Miliczu ugody sądowej w sprawie o sygn. akt I Ns 8/15 o podział majątku wspólnego i przyznaniu A. S. (2) mieszkania, obciążonego kredytem, na spłatę którego dokonywane były wpłaty alimentacyjne, A. S. (2) pismem z dnia 28 czerwca 2019 r. zwróciła się do oskarżonego o przekazywanie alimentów na dzieci na wskazane w tym piśmie konto bankowe. Wówczas oskarżony zaprzestał dokonywania wpłat alimentów na konto do obsługi kredytu hipotecznego, a w dniu 18 lipca 2019 r. przekazał dzieciom do rąk własnych kwotę 600 zł oraz dał synowi i córce do podpisania oświadczenia o przyjęciu alimentów w kwocie po 300 zł, zaś od sierpnia 2019 r. oskarżony zaprzestał płacenia alimentów na dzieci. W dniu 28 sierpnia 2019 r. pełnomocnik A. S. (2) złożyła wniosek o egzekucję zaległych alimentów w wysokości 1.400 złotych ( 400 złotych za lipiec 2019 r. i 1.000 złotych za sierpień 2019 r. ) oraz alimentów bieżących od września 2019 r. Nie zasługiwało przy tym na aprobatę stanowisko Sądu Rejonowego, iż w niniejszej sprawie nie miało znaczenia formułowane w pismach procesowych w innych sprawach sądowych stanowisko stron co do charakteru wpłat oskarżonego na rachunek techniczny, ponieważ oceny te zostały wyrażone post factum i niewątpliwie na potrzebę przyjętej i zmiennej taktyki procesowej. Jakkolwiek strony istotnie mogą dopuszczać się w sprawach toczących z ich udziałem postaw manipulacyjnych i formułować swoje stanowiska na potrzeby przyjętej i zmiennej taktyki procesowej, niemniej jednak ocena tych działań nie była obojętna dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy i winna zostać uwzględniona przy prawnokarnej ocenie zachowań oskarżonego.

W świetle wskazanych wyżej okoliczności – zdaniem Sądu Okręgowego - nie budzi żadnych wątpliwości fakt, iż w okresie od 1 stycznia 2014 r. do dnia 18 lutego 2019 r. oskarżony realizował ciążący na nim obowiązek alimentacyjny. Przestępstwa z art. 209 § 1a k.k. oskarżony dopuścił się w okresie od sierpnia 2019 r. do czerwca 2020 r., przy czym - wbrew odmiennemu stanowisku obrońcy oskarżonego - A. S. (1) miał obiektywną możliwość płacenia alimentów, co jednoznacznie wynika m.in. z akt sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym w Trzebnicy o sygn. III RC 88/19 z powództwa A. S. (1) o obniżenie alimentów, które to powództwo zostało oddalone. Jakkolwiek Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku pominął kwestię sytuacji materialnej A. S. (2) w okresie objętym aktem oskarżenia, niemniej jednak zeznania A. S. (2) złożone w tej sprawie oraz jej depozycje w ww. sprawie o sygn. III RC 88/19 jednoznacznie wskazują, że w okresie od sierpnia 2019 r. do czerwca 2020 r. utrzymywała się z wynagrodzenia w wysokości około 2.500 zł netto miesięcznie, a z uwagi na brak środków finansowych córka stron G. musiała zrezygnować z zajęć dodatkowych. Decyzją z dnia 21 kwietnia 2020 r. przyznano oskarżycielce posiłkowej świadczenia alimentacyjne na rzecz dzieci z Funduszu Alimentacyjnego, poczynając od dnia 1 kwietnia 2020 r. Podkreślić należy, iż jak wynika w powszechnie przyjętego orzecznictwa fakt zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego kosztem znacznego wysiłku osoby współzobowiązanej do alimentacji albo przez inne osoby, nie zobowiązane, nie wyłącza ustawowego znamienia narażenia na niemożność zaspokojenia tych potrzeb” ( por. uchwała SN z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75). Podobna sytuacja występuje, gdy koszty utrzymania i wychowania uprawnionego do alimentacji ponosi instytucja państwowa do tego powołana (np. Fundusz Alimentacyjny). W orzecznictwie wielokrotnie wskazywano, że okoliczność, iż Fundusz Alimentacyjny pokrywa zaliczkowo należne kwoty alimentacyjne zasądzone od dłużnika, który uchyla się od ich uiszczania, nie zmienia faktu, że samo ich niepokrywanie przez sprawcę może wypełniać także znamię narażenia pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Przyjmuje się bowiem, że pomoc z Funduszu Alimentacyjnego działa tak samo, jak działa każda inna pomoc od osób nie zobowiązanych, które z pobudek humanitarnych umożliwiały egzystencję osób pokrzywdzonych (wyrok SN z dnia 27 marca 1987 r., V KRN 54/87). Skoro istota przestępstwa uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacji polega na narażeniu bezpośrednim i konkretnym osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, to nie usuwa skutku przestępstwa fakt, iż potrzeby te są zaspokajane przez inne osoby. Fakt zaspokajania podstawowych potrzeb dziecka przez inne osoby nie wyłącza ustawowego znamienia narażania na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku zasługiwał na uwzględnienie, lecz nie w kierunku uniewinnienia oskarżonego, a jedynie poprzez przyjęcie, że czynu przypisanego w pkt I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku oskarżony dopuścił się w okresie od sierpnia 2019 r. do czerwca 2020 r.

3.2.

Zarzut pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej: naruszenia prawa procesowego, mającego istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie art. 14 § 1 k.p.k. w zw. z art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. poprzez zaniechanie oceny całokształtu zachowania oskarżonego w ramach zdarzenia historycznego będącego przedmiotem sprawy, a w konsekwencji brak skorygowania opisu czynu zabronionego zarzuconemu oskarżonemu w akcie oskarżenia w zakresie daty początkowej uchylania się przez oskarżonego od wykonania obowiązku alimentacyjnego na rzecz dzieci, podczas gdy zarówno materiał dowodowy zebrany w sprawie, jak i ustalenia Sądu Rejonowego dokonane w tym zakresie, nie pozostawiały żadnych wątpliwości, że oskarżony uchylał się od realizacji obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletnich pokrzywdzonych od 1 stycznia 2014 r.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut całkowicie bezzasadny, albowiem jak wykazano w podsekcji 3.1 oskarżony A. S. (1) w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 18 lipca 2019 r. wykonywał ciążący z nim obowiązek alimentacyjny.

Wniosek

Zmiana wyroku Sądu I instancji poprzez uzupełnienie opisu czynu zabronionego zarzuconego i następnie przypisanego oskarżonemu w ten sposób, że w miejsce słów zawartych w części wstępnej wyroku „w okresie od 1 stycznia 2016 r. (...)" wpisane zostaną słowa „w okresie od 1 stycznia 2014 r."

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nieuwzględnienie zarzutu czyni powyższy wniosek bezzasadnym.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  przyjął, że czynu przypisanego w pkt I części dyspozytywnej oskarżony dopuścił się w okresie od sierpnia 2019 r. do czerwca 2020 r. i orzeczoną za ten czyn karę pozbawienia wolności obniżył do 3 miesięcy ;

b)  orzeczony w pkt II części dyspozytywnej okres próby obniżył do 1 roku.

Zwięźle o powodach zmiany

Powody zmiany okresu popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu wskazano w podsekcji 3.1.

Zmiana okresu popełnienia przez oskarżonego czynu z art. 209§1a k.k., tj. zmniejszenie tego okresu z 4 lat i 6 miesięcy do 11 miesięcy skutkowało obniżeniem wymiaru orzeczonej kary pozbawienia wolności do 3 miesięcy i skróceniem okresu warunkowego zawieszenia wykonania kary 3 miesięcy pozbawienia wolności do jednego roku. Sąd Odwoławczy miał przy tym na uwadze, że w dniu 10 maja 2021 r. została dokonana wpłata tytułem zaległych alimentów A. S. (1) za okres od lipca 2019 r. do maja 2021 r. wraz z odsetkami i kosztami komornika w kwocie 25.304 złotych. Zdaniem Sądu Okręgowego, wymierzona oskarżonemu kara stanowi adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego reakcję za popełniony czyn i w pełni zrealizuje swoje zadania w zakresie wychowania oskarżonego oraz w zakresie zapobieżenia przestępczości.

W pozostałej części zaskarżony wyrok jako prawidłowy Sąd Okręgowy utrzymał w mocy.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt III

Na podstawie art. 633 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. Sąd Odwoławczy zwolnił oskarżonego i oskarżycielkę posiłkową od przypadających nań ½ kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od opłat.

7.  PODPIS

SSO Małgorzata Szyszko

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej A. S. (2).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zmiana wyroku Sądu I instancji poprzez uzupełnienie opisu czynu zabronionego zarzuconego i następnie przypisanego oskarżonemu w ten sposób, że w miejsce słów zawartych w części wstępnej wyroku „w okresie od 1 stycznia 2016 r. (...)" wpisane zostaną słowa „w okresie od 1 stycznia 2014 r."

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana