Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1241/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Oleśnicy z dnia 30 czerwca 2021 r., sygn. akt II K 1105/20, uniewinniający oskarżonego E. K. od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

E. K.

Ustalenie, że oskarżony znęcał się nad klaczą M. w ten sposób że pomimo doznania rany ciętej długości ok. 20 cm obejmującej skórę oraz mięśnie na wysokości ramienia prawej przedniej kończyny, zmusił zwierzę do wykonywania pracy polegającej na ciągnięciu wozu obciążonego ładunkiem.

Uzupełniająca opinia biegłego z zakresu weterynarii prof. dr. hab. A. N.

319 - 320

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Uzupełniająca opinia biegłego z zakresu weterynarii prof. dr. hab. A. N.

Opinia jest rzetelna, pełna i jasna, wydana przez podmiot profesjonalny i nie budzi żadnych wątpliwości co do zawartej w niej treści.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzuty pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych:

1. obrazy prawa materialnego tj. art. 35 ust. 1 a ustawy o ochronie zwierząt w zw. z art. 6 ust. 2 pkt 10 tej ustawy poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że nie można oskarżonemu przypisać sprawstwa i winy przestępstwa znęcania się nad zwierzętami gdyż brak jest znamienia umyślności w postaci zamiaru bezpośredniego bądź ewentualnego - podczas gdy dla bytu przestępstwa znęcania się nad zwierzętami nie jest konieczne dążenie sprawcy wprost do zadania zwierzęciu bólu i cierpienia. Co prawda bowiem przestępstwo znęcania się nad zwierzętami w swojej konstrukcji wymaga zaistnienia po stronie sprawcy winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim, to zamiar ten należy badać w odniesieniu do samej czynności sprawczej, nie zaś woli sprawcy do zadania bólu i cierpienia zwierzęciu.

2. mającej wpływ na treść wyroku obrazy przepisów postępowania, poprzez naruszenie art. 4 k.p.k. art. 7 k.p.k., art. 366§1 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 424 k.p.k. wyrażającej się tym, że Sąd Rejonowy dokonał dowolnej oceny materiału dowodowego nie opierając swojego rozstrzygnięcia na całkowicie ujawnionych okolicznościach w sprawie, pomijając lub przeinaczając istotne dowody poprzez:

1) dowolne uznanie, że zeznania świadków: J. G., N. Z. oraz A. K. są niewiarygodne a właściwie zostały w istocie w ocenie sądu pominięte, pomimo iż właściwa ich ocena w korelacji z innymi dowodami w sprawie, a w szczególności z dokumentacją weterynaryjną 2 lekarzy weterynarii oraz opinią biegłego odnoszącą się do stanu i warunków hodowlanych koni, ich kondycji zdrowotnej, powinna prowadzić do odmiennej oceny tych zeznań;

2) dowolną ocenę opinii biegłego i niezrozumiałe wyprowadzenie przez Sąd Rejonowy z tej opinii wniosku o braku znęcania się nad zwierzętami podczas gdy biegły wyraźnie wskazał, iż:

„ całość sytuacji wynikająca z analizy akt, zeznań świadków oraz dokumentacji fotograficznej, wskazuje na przetrzymywanie zwierzęcia w warunkach rażącego zaniedbania i niechlujstwa i pozwala na zakwalifikowanie w/w nieprawidłowości jako naruszenie art. 35 ust. 1 ustawy o chronię zwierząt;

3) niewskazanie w uzasadnieniu z jakich przyczyn sąd obdarzył pełną wiarą zeznania oskarżonego m. in. o jego planach wizyty u weterynarza i kowala podczas gdy brak było dowodów na jakiekolwiek kontakty oskarżonego z weterynarzami i kowalami;

4) pominięcie w uzasadnieniu powodów dla jakich sąd pominął niekorzystne dla oskarżonego opinie lekarzy weterynarii: K. K. oraz K. S.,

- naruszenia te w efekcie skutkowały uniewinnieniem oskarżonego, podczas gdy prawidłowe przeprowadzenie oceny powyższych dowodów oraz procedowania w myśl zasad ujętych w wymienionych normach prowadziłoby sąd do odmiennych winsoków co do winy oskarżonego i przypisania mu popełnienia czynu z art. 35 ust. la ustawy o ochronie zwierząt.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych okazała się zasadna i doprowadzić musiała do uchylenia zaskarżonego orzeczenia.

Kontrola odwoławcza wykazała, że Sąd Rejonowy poczynił w sprawie właściwe i trafne ustalenia faktyczne, jednakże nie dokonał właściwej oceny prawnej czynu oskarżonego. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i poczynione na jego podstawie ustalenia faktyczne nie dają bowiem podstawy do wydania wyroku uniewinniającego. Sąd Okręgowy podzielił zdanie skarżących, że z treści przeprowadzonych w sprawie dowodów, w szczególności z przeprowadzonej na potrzeby postępowania opinii biegłego z zakresu weterynarii prof. dr. hab. A. N. wynika, że oskarżony E. K. dopuścił się zarzuconego mu czynu kwalifikowanego z art. 35 ust. 1a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.

Przestępstwo polega na znęcaniu się nad zwierzęciem. Przez znęcanie się nad zwierzętami w myśl ustawy o ochronie zwierząt należy rozumieć przede wszystkim przypadki wymienione w jej art. 6 ust. 2, tj. zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania zwierzęciu bólu lub cierpień, w tym m. in.:

- używanie do pracy albo w celach sportowych lub rozrywkowych zwierząt chorych, a także zbyt młodych lub starych oraz zmuszanie ich do czynności, których wykonywanie może spowodować ból;

- utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 13 grudnia 2016 roku, II KK 281/16 104, za znęcanie się nad zwierzętami może być uznane każde zadawanie lub dopuszczenie do zadawania bólu lub cierpienia, gdy wykaże się że zachowanie to było niehumanitarne, a więc nieuwzględniające potrzeb zwierzęcia lub niezapewniające mu opieki czy też ochrony. W praktyce, przy ocenie, czy dane zachowanie stanowi znęcanie się nad zwierzęciem, należy stosować posiłkowo poglądy wypracowane w tym zakresie przez doktrynę i orzecznictwo na gruncie przepisu art. 207 k.k., oczywiście przy uwzględnieniu specyfiki przedmiotu czynności wykonawczej. Przykładowo, bazując na orzecznictwie Sądu Najwyższego, można stwierdzić, że ustawowe określenie „znęca się nad zwierzęciem” oznacza działanie albo zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego.

W niniejszej sprawie, zgodnie z ustalonym przez Sąd Rejonowy stanem faktycznym, w dniu 3 sierpnia 2019 roku oskarżony E. K. zaprzągł klacz M. do wozu i udał się do lasu po drewno. Po załadunku drewna, kiedy to oskarżony manewrował wozem, klacz zahaczyła prawą przednią kończyną o drut, w wyniku czego doznała rany ciętej przedniej kończyny o długości ok. 20 cm. Oskarżony, pomimo że zauważył ranę u konia, kontynuował jazdę załadowanym wozem do klienta. Deklarował przy tym zamiar wezwania weterynarza do zranionej klaczy po zakończeniu pracy i powrocie do domu.

Oceniając przedmiotowe zachowanie oskarżonego Sąd Rejonowy nie dopatrzył się w dopuszczeniu zranionej klaczy do dalszej pracy znamion przestępstwa znęcania się nad zwierzęciem. Uzasadniając wydanie wyroku uniewinniającego, Sąd ten wskazał m. in., że skoro klacz miała zdolność dalszego poruszania się, która umożliwiała jej dotarcie do domu, to decyzja oskarżonego o dokończeniu pracy, tj. kontynuowaniu przewożeniu drewna przy pomocy zaprzęgniętego do wozu zranionego i krwawiącego konia, była w pełni słuszna. Rzecz jednak w tym, że jak wynika z treści opinii biegłego z zakresu weterynarii prof. dr. hab. A. N. z Wydziału (...) Weterynaryjnej (...) Przyrodniczego we W. - specjalisty od chorób koni, dalsze użytkowanie pociągowe konia, pomimo posiadanej przez oskarżonego wiedzy dotyczącej masywnego zranienia zwierzęcia, było niedopuszczalne. Biegły kategorycznie stwierdził, że ujawnienie powstania rany ciętej u klaczy obligowało oskarżonego do niezwłocznego podjęcia kroków zmierzających do zaopatrzenia powstałej rany oraz nie obciążania zwierzęcia pracą i wysiłkiem fizycznym. Znamiennym jest przy tym, że Sąd Rejonowy oceniając przedmiotową opinię biegłego za jasną, pełną i kategoryczna, podzielił wszystkie wnioski w niej zawarte.

W postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy postanowił przeprowadzić dowód z uzupełniającego przesłuchania biegłego z zakresu weterynarii prof. dr. hab. A. N., czemu dano wyraz w pkt 2 niniejszego uzasadnienia. Biegły, opiniując uzupełniająco na rozprawie apelacyjnej w dniu 6 kwietnia 2022 roku podtrzymał wnioski sformułowane w sporządzonej przez siebie opinii pisemnej z dnia 17 grudnia 2020 roku. Wyjaśnił, że jego wniosek o wypełnieniu przez oskarżonego znamion czynu z art. u art. 35 ust. 1a ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt, oparty został na ujawnionej w sprawie okoliczności dotyczącej zmuszania rannego konia do wykonywania pracy polegającej na ciągnięciu wozu obciążonego ładunkiem. Biegły po raz kolejny kategorycznie stwierdził, że oskarżony nie powinien w drodze powrotnej obciążać konia ładunkiem.

W tych okolicznościach, stanowisko Sądu Rejonowego o braku podstaw do przypisania oskarżonemu sprawstwa i winy przestępstwa znęcania się nad zwierzęciem, nie mogło zostać zaakceptowane. Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym, oskarżony bowiem nie tylko nie zapewnił klaczy należytej opieki, nie opatrując niezwłocznie powstałej rany, ale przede wszystkim zmuszał ją do czynności, których wykonywanie mogło spowodować u niej ból, tj. ciągnięcia wozu obciążonego ładunkiem. Dopuścił się zatem zachowania polegającego na zadawaniu zwierzęciu bólu i cierpienia w sposób wskazany w art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o ochronie zwierząt, które to zachowanie stanowi formę znęcanie się nad zwierzętami z art. 35 ust. 1a ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt.

W tym stanie rzeczy, rozstrzygnięcie Sądu meriti nie mogło się ostać, przy czym zasada dwuinstancyjności postępowania oraz zawarta w art. 454 § 1 k.p.k. reguła ne peuis stała na przeszkodzie wydaniu przez Sąd odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego, pozwalając jedynie na uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Wniosek

Uchylenie wyroku sądu I instancji oraz przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec przyczyn omówionych przy rozpatrywaniu zarzutów, wniosek uznać należało za zasadny.

Lp.

Zarzut

3.2.

Zarzut oskarżyciela publicznego błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść, polegającego na niesłusznym uznaniu, że zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że oskarżony dopuścił się przestępstwa z art. 35 ust. la ustawy o ochronie zwierząt - podczas gdy prawidłowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja oskarżyciela publicznego zasługiwała na uwzględnienie, choć, jak wyjaśniono powyżej, poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne okazały się prawidłowe. Z uwagi na to, że argumentacja przytoczona na poparcie podniesionego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych jest w istocie tożsama z treścią apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych, motywy jakimi kierował się Sąd Okręgowy, uwzględniając obie wniesione apelacje i uchylając wyrok do ponownego rozpoznania, zawarte zostały w sekcji 3.1 niniejszego uzasadnienia. Sąd Okręgowy odsyła do ich lektury wskazując, że odnoszą się one także do okoliczności podniesionych w apelacji oskarżyciela publicznego.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Oleśnicy II Wydział Karny do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Okręgowy, podzielił zdanie oskarżyciela publicznego, że przeprowadzone w sprawie dowody świadczą o tym, że oskarżony E. K. dopuścił się czynu kwalifikowanego z art. 35 ust. 1 a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt., wobec czego wniosek uznać należało za zasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie dopatrzono się uchybień, które podlegają uwzględnieniu niezależnie od kierunku i granic zaskarżenia orzeczenia.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

Konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

W ocenie Sądu Okręgowego, całokształt przeprowadzonego w sprawie materiału dowodowego i ustalony na ich podstawie stan faktyczny nie dawał podstaw do uznania, że zarzucone oskarżonemu zachowanie nie wypełniło znamion zarzuconego mu czynu z art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok musiał ulec wzruszeniu, przy czym zasada dwuinstancyjności postępowania oraz zawarta w art. 454 § 1 k.p.k. reguła ne peuis stała na przeszkodzie wydaniu przez Sąd odwoławczy orzeczenia reformatoryjnego, pozwalając jedynie na uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Rozpoznając przedmiotową sprawę po raz kolejny, Sąd Rejonowy, mając na uwadze kwestie sygnalizowane w powyższych rozważaniach, po raz kolejny podda wszechstronnej analizie, całokształt przeprowadzonych w sprawie dowodów, dążąc do poczynienia precyzyjnych ustaleń w zakresie wszystkich elementów stawianego oskarżonemu zarzutu i bacząc na istotę znamion przestępstwa z art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt. Następnie Sąd ustali prawidłowy stan faktyczny sprawy, wyprowadzi prawidłowe wnioski odnośnie sprawstwa i winy oskarżonego oraz wyda trafny wyrok.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uniewinnienie oskarżonego E. K. od zarzucanego mu czynu.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☐

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Uniewinnienie oskarżonego E. K. od zarzucanego mu czynu

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☐

zmiana