Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

30 czerwca 2021 roku

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. XVI Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący sędzia Arkadiusz Radecki

po rozpoznaniu 30 czerwca 2021 roku w W. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: (...) Bank spółka akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko: R. R.

o zapłatę

I.  zasądza od R. R. na rzecz (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. 29 193,33 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy sto dziewięćdziesiąt trzy złote trzydzieści trzy grosze) z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP liczonymi od 28 685,82 zł od 24 września 2018 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od R. R. na rzecz (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. 4837,16 zł (cztery tysiące osiemset trzydzieści siedem złotych szesnaście groszy) zwrotu kosztów procesu;

IV.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty 12 744,34 zł wraz z żądanymi od niej odsetkami za opóźnienie od 24 września 2018 r. do dnia zapłaty oraz w zakresie żądania zapłaty odsetek za opóźnienie od 46 022,68 zł za okres od 22 marca 2018 r. do 23 września 2018 r.

sygn. akt XVI GC 3226/18

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank spółka akcyjna z siedzibą w W. (dawniej działający pod firmą: (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W.) wniósł o zasądzenie od R. R. 47 442,97 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP liczonymi od 46 022,68 zł od 22 marca 2018 roku do dnia zapłaty. Powód uzasadnił roszczenie niewykonaniem przez pozwanego ciążących na nim świadczeń pieniężnych w ramach łączącej strony umowy kredytu.

Pozwany R. R. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pismem procesowym z 26 września 2018 r. (k. 61-64) powód oświadczył o częściowym cofnięciu powództwa, podtrzymując żądanie zasądzenia 34 698,63 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od 32 990,83 zł od 24 września 2018 roku do dnia zapłaty. Sprecyzował, że na kwotę dochodzonego roszczenia składają się:

V.  niespłacony kapitał kredytu 32 990,83 zł,

VI.  opłaty i prowizje bankowe 507,51 zł,

VII.  skapitalizowane odsetki umowne za opóźnienie od 11 lipca 2015 roku do dnia 23 września 2018 roku 1200,29 zł.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Na podstawie umowy z 10 czerwca 2015 roku (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. udzielił R. R. kredytu w wysokości 82 217,78 zł na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej (§ 1.2.1 umowy), oprocentowany według zmiennej stopy procentowej równej 3,5-krotności stopy kredytu lombardowego (§ 1.2.5 umowy). Spłata kredytu miała nastąpić w 60 miesięcznych ratach, począwszy od 10 lipca 2015 r. (§ 1.2.10 umowy).

W ramach stosunku kredytu strony wiązały również wzorce umowne w postaci tabeli opłat i prowizji, tabeli oprocentowania oraz regulaminu kredytowania (§ 1.1, § 1.2.6, § 3.1, § 9 umowy).

(umowa k. 15-17v, tabela oprocentowania k. 21, regulamin kredytowania k. 114-116, tabela opłat i prowizji k. 117-120)

28 października 2016 r. (...) Bank (...) S.A. zmienił firmę na (...) Bank S.A.

(okoliczność bezsporna)

R. R. w okresie obowiązywania umowy kredytu popadł w opóźnienie w terminowym regulowaniu rat i opłat kredytowych. Nie uregulował w terminie rat kredytu należnych za okres od września do listopada 2017 r.

(okoliczność bezsporna, nadto: zestawienie należności i spłat k. 73v-74)

4 grudnia 2017 r. (...) Bank S.A. oświadczył wobec pozwanego o wypowiedzeniu umowy kredytu w związku z niedotrzymaniem terminów płatności rat kredytu.

(okoliczności bezsporne: nadto: wypowiedzenie k. 24, wyciąg z księgi nadawczej k. 25-27v)

Powództwo w niniejszej sprawie powód wniósł 26 kwietnia 2018 r. Po tej dacie:

VIII.  22 czerwca 2018 r. pozwany zapłacił 10 000 zł na poczet długu,

IX.  28 czerwca 2018 r. (...) Bank S.A. zaliczył na poczet zadłużenia R. R. 5559,33 zł z tytułu rozliczenia składki ubezpieczenia kredytu.

Na 23 września 2018 r. w księgach rachunkowych banku odnotowano zadłużenie R. R. względem powoda w wysokości:

X.  32 990,83 zł niespłaconego kapitału kredytu,

XI.  507,51 zł opłat i prowizji,

XII.  1200,29 zł odsetek za opóźnienie w terminowym regulowaniu należności z umowy kredytu naliczonych od 11 września 2017 r. do 23 września 2018 r.

(wyciągi z ksiąg bankowych k. 28, 85, wyciągi i zestawienia bankowe k. 65-84, w szczególności k. 68v, 74-74v, 77, 80v, 81)

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów. Warunki zawartej umowy wynikały ze złożonych do akt dokumentów i ustalenia faktyczne na tym tle nie były przedmiotem sporu.

Pozwany kwestionował moc dowodową dokumentacji zawierającej rozliczenie kredytu. Wydruki komputerowe z systemów banku stanowią inne środki dowodowe w rozumieniu art. 309 k.p.c. i są dopuszczalne w postępowaniu cywilnym, podlegając swobodnej ocenie sądu kształtowanej zasadami logiki i doświadczenia życiowego (art. 233 § 1 k.p.c.). W ten sam sposób sąd oceniał wyciągi z ksiąg rachunkowych banku, albowiem w postępowaniu cywilnym nie mają one mocy dokumentów urzędowych (zgodnie z art. 95 ust. 1a ustawy Prawo bankowe). Sąd ocenił, że przedstawione przez powoda dokumenty zostały sporządzone w sposób rzetelny, albowiem obrazowały one historię spłat kredytu szczegółowo, z zachowaniem ciągłości i z uwzględnieniem wszystkich operacji mających wpływ na wysokość zadłużenia pozwanego. Sam pozwany nie kwestionował faktu, że w toku obowiązywania umowy nie wykonał w całości swoich zobowiązań pieniężnych. Nadmienić należy, że ocena rzetelnego prowadzenia ksiąg bankowych nie oznaczała w niniejszej sprawie pełnej akceptacji uwidocznionych tam rozliczeń na gruncie prawnym, co zostanie omówione w dalszej części uzasadnienia.

Sąd ustalił datę dojścia do pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu na podstawie niezaprzeczonych twierdzeń powoda (art. 230 w zw. z art. 229 k.p.c.). Pozwany nie kwestionował samego faktu wypowiedzenia umowy, lecz wyłącznie zarzucał mu bezpodstawność (k. 44). Nadanie oświadczenia za pośrednictwem poczty było niewątpliwe, a potwierdzał je dokument urzędowy w postaci potwierdzenia nadania przesyłki pocztowej (art. 17 ustawy Prawo pocztowe).

Sąd nie uwzględnił wniosku pozwanego o przesłuchanie go w charakterze strony. Okoliczność „wysokości zobowiązania pozwanego” nie stanowi okoliczności o charakterze faktycznym, a tylko fakty są przedmiotem postępowania dowodowego (art. 227 k.p.c.). Podnoszone zaś w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew okoliczności, na które pozwany miałby zostać przesłuchany (k. 44) dotyczyły okoliczności bezspornych tj. wpłaty 10 000 zł 22 czerwca 2018 r. oraz zaliczenia na poczet długu 28 czerwca 2018 r. 5559,33 zł z tytułu rozliczenia składki ubezpieczenia kredytu.

Sąd nie ocenił niepodpisanego dopisku na potwierdzeniu wpłaty 10 000 zł, przedstawionym przez pozwanego (k. 46), jako wiarygodnego na okoliczność wysokości zaksięgowanego w banku zadłużenia pozwanego. Zadłużenie to w sposób spójny wynikało z całokształtu dokumentacji przedstawionej przez powoda, a nadto dopisek ten – złożony według pozwanego w dacie wpłaty (22 czerwca 2018 r.) – z wysokim prawdopodobieństwem został poczyniony w oparciu o dane nieuwzględniające całokształtu rozliczeń z pozwanym, udokumentowanych przez powoda (dotyczy to w szczególności korekty gwarancji na rachunku kredytu, którą to operację wykazuje zestawienie na k. 80v).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Strony zawarły umowę kredytu, w ramach której powód oddał pozwanemu do dyspozycji na czas oznaczony określone środki pieniężne, a pozwany zobowiązał się do ich zwrotu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty (art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe).

W toku realizacji umowy pozwany popadł w opóźnienie w terminowej zapłacie rat kredytu. To uprawniało powoda do wypowiedzenia umowy kredytu z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia na podstawie § 11.1.6 i § 11.2.7 regulaminu kredytowania (k. 115v). W ocenie sądu powód złożył skutecznie oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu, albowiem zostało one oparte na rzeczywistej przesłance wypowiedzenia („opóźnienie w spłacie należności z tytułu kredytu”). Ponadto, zostało ono skierowane do pozwanego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.) w ten sposób, że zostało nadane pocztą na prawidłowy adres pozwanego.

Oświadczenie to rodziło skutek rozwiązujący umowę kredytu z dniem 4 stycznia 2018 r. W jego wyniku powstał po stronie pozwanego obowiązek zwrotu kwoty niespłaconego kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami – najpóźniej następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia (§ 11.4 regulaminu kredytowania). Z tego obowiązku pozwanego powód wywodził swoje roszczenia zgłoszone w postępowaniu.

W toku postępowania powód zmodyfikował swoje żądanie w drodze oświadczenia o częściowym cofnięciu powództwa co do kwoty 12 744,34 zł wraz z żądanymi od niej odsetkami za opóźnienie od 24 września 2018 r. do dnia zapłaty oraz w zakresie żądania zapłaty odsetek za opóźnienie od kwoty 46 022,68 zł za okres od 22 marca 2018 r. do 23 września 2018 r. W tym zakresie sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., nie znajdując podstaw do uznania oświadczenia o cofnięciu powództwa za niedopuszczalne w świetle art. 203 § 4 k.p.c., skoro zostało ono złożone w wyniku częściowego uregulowania zadłużenia przez pozwanego po wytoczeniu powództwa.

Odnośnie do podtrzymanych roszczeń, w pierwszej kolejności należy poczynić uwagę, że sąd poddał kontroli przedstawione przez powoda rozliczenia i zestawienia bankowe w zakresie zakreślonym zarzutami pozwanego i przy uwzględnieniu, że dokonanie pełnej kontroli prawidłowości rozliczeń kredytu w sytuacji pozwanego wymaga wiedzy specjalnej, natomiast taki wniosek dowodowy nie został sformułowany w postępowaniu. Wynika to z kilkuletniego okresu obowiązywania umowy, zmiennej stopy procentowej kredytu, dokonywania nieregularnych spłat przez pozwanego, obciążania go dodatkowymi prowizjami, opłatami i odsetkami karnymi.

Co do zasady sąd przyjął zatem prawidłowość przedstawionych przez powoda wyliczeń, albowiem przedstawiona przez niego dokumentacja obrazowała historię kredytu w sposób pełny i ciągły, z wyszczególnieniem wszystkich operacji, które wpłynęły na wysokość zadłużenia (aczkolwiek dla pełnego obrazu historii kredytu konieczne jest porównanie treści wszystkich dokumentów). Odnośnie do zarzutów pozwanego, dokumentacja ta wskazuje, że wszystkie dokonane przez niego wpłaty zostały w pełni uwzględnione (tak wynika z zestawienia na k. 74 w szczególności w odniesieniu do wpłat pochodzących z okresu po wypowiedzeniu umowy: 5700 zł 15 grudnia 2017 r., 5000 zł 29 stycznia 2018 r. oraz 10 000 zł 22 czerwca 2018 r.), podobnie jak wpłata z tytułu rozliczenia składki ubezpieczenia kredytu (tak na k. 74v). Ponadto, pozycje identyfikowane w zestawieniu na k. 65-69 jako opłaty za administrowanie rachunkiem w istocie były rozliczane na poczet skonkretyzowanych należności kredytowych mających źródło w treści umowy: kapitału kredytu, odsetek kapitałowych, odsetek za opóźnienie, opłat i prowizji.

Dlatego sąd ocenił, że powód prawidłowo wykazał zadłużenie pozwanego z tytułu umowy kredytu w zakresie niespłaconego kapitału kredytu oraz odsetek kapitałowych (art. 359 § 1 k.c.). Żądana przez powoda kwota (34 698,63 zł) uwzględniała jednak również takie obciążenia pozwanego z tytułu odsetek za opóźnienie oraz opłat, które w ocenie sądu były bezpodstawne.

Po pierwsze, z zestawienia naliczonych odsetek karnych wynika, że od 29 grudnia 2015 r. do 31 sierpnia 2018 r. powód naliczał odsetki umowne za opóźnienie w wysokości 14%. W ten sposób powód naliczył łącznie wobec pozwanego odsetki za opóźnienie w wysokości 4505,30 zł (suma naliczeń z piątej kolumny tabeli na k. 75-77). Tymczasem, łącząca strony umowa przewidywała, że odsetki umowne za opóźnienie w spłacie raty kapitału kredytu wynosiły czterokrotność stopy lombardowej NBP (§ 3.3 umowy, tabela oprocentowania), co dotyczyło także zadłużenia kredytobiorcy niespłaconego w okresie wypowiedzenia umowy (§ 11.5 regulaminu, tabela oprocentowania). Wysokość stopy lombardowej NBP w całym okresie obowiązywania umowy wynosiła 2,5%, zatem ustalone odsetki umowne powinny być naliczane według stopy 10%. W rezultacie, sąd ocenił, że powód nie wykazał zasadności żądania 4505,30 zł tytułem odsetek, skoro ich kwota została wyliczona z uwzględnieniem nieprawidłowej stopy procentowej (14%). Kwota nieuwzględnionego roszczenia obejmuje osobno żądane przez powoda skapitalizowane odsetki umowne za opóźnienie w wysokości 1200,29 zł za okres od 11 września 2017 r. do 23 września 2018 r.

Po drugie, zgodnie z umową za wykonanie czynności związanych z udzieleniem i obsługą kredytu bank miał prawo pobierać żądać prowizji i opłat określonych w umowie oraz tabeli opłat i prowizji (§ 1.2.6 § 3.1 umowy). Sąd ocenił, że powód obciążał pozwanego opłatami i prowizjami zgodnie z treścią umowy z zastrzeżeniem dotyczącym obciążenia go opłatą za wypowiedzenie umowy (naliczoną 4 stycznia 2018 r. w wysokości 1000 zł – co wynika z zestawień na k. 68v, oraz 80v). Obciążenia pozwanego tą opłatą nie miało podstawy, w szczególności nie wynikała ona z tabeli opłat i prowizji (k. 117-120).

W rezultacie, kwotę uwzględnionego roszczenia sąd obliczył po odjęciu od żądanej kwoty (34 698,63 zł) nienależnie naliczonych i skapitalizowanych odsetek umownych za opóźnienie (4505,30 zł) oraz nienależnej opłaty za wypowiedzenie umowy (1000 zł), co dało wynik 29 193,33 zł.

Nie były zasadne zarzuty pozwanego w zakresie dotyczącym udzielonej mu gwarancji bankowej. Niewątpliwie, powód nie obniżył zadłużenia pozwanego o świadczenie z tytułu gwarancji (16 002,07 zł). Zabezpieczeniem umowy kredytu pomiędzy stronami była gwarancja spłaty kredytu udzielona przez Bank (...) (§ 6 umowy). Podstawą prawną gwarancji jest umowa pomiędzy kredytobiorcą a gwarantem ( (...)), na podstawie której gwarant zobowiązuje się do spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz beneficjenta gwarancji po spełnieniu przez niego określonych warunków zapłaty (art. 81 ustawy Prawo bankowe). Pozwany powołując się na okoliczność niezaliczenia kwoty gwarancji na poczet zadłużenia z umowy kredytu, powinien był wykazać, że gwarant spełnił świadczenie pieniężne na rzecz powoda. Okoliczność ta została zaprzeczona przez powoda, a pozwany jej nie wykazał, wobec czego sąd nie uwzględnił jej jako mającej wpływ na rozmiar zobowiązania pozwanego.

Sąd zasądził odsetki umowne za opóźnienie liczone od 28 685,82 zł, tj. kapitału kredytu wraz z odsetkami kapitałowymi (kwoty po odjęciu od zasądzonego świadczenia 29 193,33 zł kwoty 507,51 zł jako stanowiącej równowartość nieuiszczonych przez pozwanego opłat umownych). Termin zapłaty tej kwoty został oznaczony w umowie na dzień przypadający po rozwiązaniu umowy wskutek wypowiedzenia, zatem żądanie powoda w tym zakresie było uzasadnione zaistniałym opóźnieniem w zapłacie datowanym od 23 września 2018 r. Odnośnie do żądania odsetek za opóźnienie od odsetek kapitałowych, zakaz anatocyzmu wynikający z art. 482 § 1 k.c. nie obejmował w dacie nawiązania stosunku prawnego przez strony pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe, co dotyczy umowy kredytu łączącej strony. Stopa żądanych odsetek wynikała z umowy i wynosi czterokrotność stopy lombardowej NBP (§ 11.5 regulaminu kredytowania, tabela oprocentowania).

Wobec częściowego uwzględnienia żądań powództwa sąd rozdzielił stosunkowo koszty procesu między stronami na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd ustalił, że powód wygrał sprawę w ok. 88%. Na koszty procesu poniesione przez powoda złożyły się opłata od pozwu w łącznej wysokości 2373 zł (594 zł + 1779 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, stawka wynagrodzenia pełnomocnika wykonującego zawód adwokata w kwocie 3600 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) – łącznie 5990 zł. Należne powodowi 88% z łącznej kwoty poniesionych przez niego kosztów procesu wyniosło 5271,20 zł. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika wykonującego zawód adwokata w stawce 3600 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł. Należne pozwanemu 12% z kwoty poniesionych przez niego kosztów procesu wynosiło 434,04 zł. Różnica wynosiła 4837,16 zł i podlegała zasądzeniu na rzecz powoda.

ZARZĄDZENIE

(...)

XIII.  (...)

XIV.  (...).