Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2022 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Państwowych Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko P. O., S. O. (1), K. P., W. O., S. O. (2), D. O., N. O. (1), N. O. (2), M. O. (1), A. O., M. O. (2)

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie powodowej Gminy M. G.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanym P. O., S. O. (1), K. P., W. O., S. O. (2), D. O., N. O. (1), N. O. (2), M. O. (1), A. O. i M. O. (2) aby opuścili, opróżnili i wydali powódce (...) Państwowym Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. lokal mieszkalny o numerze (...) położony w G. przy ulicy (...);

II.  orzeka, że pozwanym P. O., S. O. (1), K. P., W. O., S. O. (2), D. O., N. O. (1), N. O. (2), M. O. (1), A. O. i M. O. (2) przysługuje uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

III.  wstrzymuje wykonanie wyroku w zakresie pkt I. do czasu złożenia pozwanym przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu;

IV.  nie obciąża pozwanych kosztami procesu, w tym kosztami procesu w stosunku do interwenienta ubocznego.

Sygn. akt I C 452/21

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 kwietnia 2022 roku

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powódka (...) Państwowe Spółka Akcyjna w W. wystąpiła przeciwko P. O., S. O. (1), K. P., W. O., S. O. (2), D. O., N. O. (1), N. O. (2) oraz M. O. (1) z powództwem o nakazanie pozwanym opróżnienia i opuszczenia lokalu nr (...) położonego w G. przy ul. (...) należącego do zasobów powódki ze wszystkimi osobami i rzeczami prawa ich reprezentującymi, a także zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

2.  W uzasadnieniu powódka podała, że pozwany P. O. w 2013 rok samowolnie zajął ww. lokal. Powódka wielokrotnie wzywała P. O. i S. O. (1) do opuszczenia i przekazania przedmiotowego lokalu. Do dnia sporządzenia pozwu pozwani nie przekazali lokalu ani nie uregulowali swoich zobowiązań, które na dzień 19 sierpnia 2019 roku wynosiły 5.638,50 zł. Powódka uzyskała wobec pozwanego P. O. dwa nakazy zapłaty.

(pozew, k. 3-4)

(stanowisko pozwanych)

3.  W odpowiedzi na pozew pozwany P. O. wskazał, że pracuje jako monter rusztowań w stoczni, a z uwagi na pandemię koronawirusa pozostawał bez pracy. Oświadczył, że zajmuje sporny lokal od 8 lat po tym jak zmarł poprzedni lokator – B. B.. Wówczas lokal był zadłużony, a mieszkanie było zdemolowane. Mieszkanie zostało wyremontowane – wymieniono okna, drzwi, podłogę w kuchni, część instalacji elektrycznej, a także zorganizowano łazienkę, której w ogóle nie było. Podał także, że mieszkanie rodziców jest przepełnione, bo mieszka tam siostra z dwójką dzieci, z których jedno jest niepełnosprawne. Wniósł o rozłożenie zadłużenia na raty.

(odpowiedź na pozew, k. 94-94v.)

(stanowisko interwenienta ubocznego)

4.  Interwencję uboczną po stronie powodowej zgłosiła Gmina M. G., wnosząc o uwzględnienie powództwa, ustalenie, że pozwanemu nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego, a także zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

5.  Interwenient uboczny wskazała, że nie są znane jej okoliczności, które uzasadniałyby ustalenie, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego, poza okolicznością, że w spornym lokalu zamieszkują małoletni. Jednak okoliczności te pozostają bez znaczenia w związku z treścią art. 14 ust. 7 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego, wyłączającego stosowanie ustawy w wypadku utraty tytułu prawnego do lokalu niewchodzącego w skład publicznego zasobu mieszkaniowego. Nadto pozwani samowolnie zajęli lokal, a zatem zastosowanie powinien znaleźć art. 17 ust. 1 powołanej ustawy, który wyłącza stosowanie przepisów art. 14 i 16 ww. ustawy wobec pozwanych.

(interwencja uboczna, k. 98-98v.)

6.  Do udziału w sprawie wezwano małoletnich A. O. oraz M. O. (2), która urodziła się w trakcie procesu.

(postanowienie z dnia 6 października 2021 r., k. 107, postanowienie z dnia 2 marca 2022 r., k. 170)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

7.  Pozwani P. O. oraz S. O. (1) wraz z dziećmi zamieszkiwali w należącym do powódki lokalu mieszkalnym nr (...) położonym w G. przy ul. (...).

8.  W 2014 roku, po śmierci lokatora zajmującego sąsiedni lokal o nr (...) – B. B., pozwani wprowadzili się do tego lokalu. Pozwani przeprowadzili remont zajętego lokalu, który był zniszczony i nie miał urządzonej łazienki.

9.  Aktualnie lokal ten zajmowany jest przez pozwanych P. O., S. O. (1), K. P., W. O., S. O. (2), D. O., N. O. (1), N. O. (2), M. O. (3), A. O. oraz M. O. (2).

(dowody: wniosek, k. 33, oświadczenie lokatora, k. 42, przesłuchanie pozwanego P. O., k. 186-187, płyta, k. 190)

10.  Pismem z dnia 10 czerwca 2014 roku powódka wezwała pozwanego P. O. do opróżnienia, opuszczenia i przekazania jej ww. samowolnie zajętego lokalu nr (...).

(dowód: pismo z dnia 10 czerwca 2014 r., k. 34 wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 35-35v.)

11.  Powódka nie wyraziła pozwanemu P. O. zgody na zajmowanie tego lokalu.

(dowód: pismo z dnia 9 listopada 2017 r., k. 36 wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 37-37v.)

12.  Pismami z dnia 19 lipca 2019 roku powódka wezwała pozwanych P. O. i S. O. (1) do opróżnienia i opuszczenia ww. lokalu w terminie 14 dni od otrzymania pisma. Jednocześnie wskazano w piśmie na aktualne zadłużenie w związku z zajmowaniem lokalu wynoszące 27.362,46 zł. Wezwania odebrano dnia 26 lipca 2019 roku.

(dowód: wezwania do zapłaty z dnia 19 lipca 2019 r., k. 38, 40 wraz z potwierdzeniami odbioru, k. 39-39v., 41-41v.)

13.  Pozwany P. O. ma ukończone 38 lat, S. O. (1) – 40 lat, K. P. – 20 lat, W. O. – 18 lat, S. O. (2) – 14 lat, D. O. – 12 lat, N. O. (1) – 10 lat, N. O. (2) – 7 lat, M. O. (3) – 5 lat, A. O. – 2 lata. Pozwana M. O. (2) urodziła się w styczniu 2022 roku.

14.  Pozwani prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.

15.  Pozwani korzystali z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. w zakresie dożywiania, pokrycia wydatków mieszkaniowych, zakupu obuwia, opału, wyposażenia szkolnego.

16.  Pozwany P. O. pracuje jako monter rusztowań w stoczni, z czego utrzymuje wynagrodzenie w kwocie 2.600-2.700 zł netto. Z tytułu prac dorywczych uzyskuje około 3.000-3.500 zł netto.

17.  Pozwany K. P. uzyskuje około 3.000 zł netto miesięcznie z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku pomocnika stolarza oraz prac dorywczych.

18.  Pozwana W. O. kontynuuje naukę. Z praktyk zawodowych otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 280 zł miesięcznie.

19.  Pozwani P. O. i S. O. (1) pobierają świadczenie wychowawcze w łącznej kwocie 3.500 zł.

20.  Łączne wydatki gospodarstwa domowego pozwanych wynoszą około 3.000-4.000 zł miesięcznie.

21.  Pozwanym nie służy tytuł prawny do innego lokalu mieszkalnego.

(dowód: karta świadczeń rodziny za okres od 1 września 2013 r. do 31 grudnia 2021r., k. 76-91, przesłuchanie pozwanego P. O., k. 186-187, płyta, k. 190, przesłuchanie pozwanej S. O. (1), k. 187, płyta, k. 190 przesłuchanie pozwanego K. P. – k. 187-188, płyta – k. 190, przesłuchanie pozwanej W. O. – k. 188, płyta – k. 190)

Sąd zważył, co następuje:

(ocena dowodów)

22.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony i wezwane do udzielenia informacji instytucje oraz przesłuchania pozwanych.

23.  Brak było podstaw do kwestionowania prawdziwości przedłożonych dokumentów, albowiem żadna ze stron nie zaprzeczyła ich prawdziwości.

24.  Nie było również podstaw do kwestionowania dowodu z przesłuchania pozwanych, które były spójne, logiczne i wewnętrznie niesprzeczne. Jednocześnie dowód ten korespondował z zaświadczeniami Dzielnicowego Ośrodka Pomocy (...) nr 4 w G. oraz zaświadczeniem Powiatowego Urzędu Pracy w G.. Tym samym Sąd oparł ustalenia dotyczące sytuacji materialnej i rodzinnej gospodarstwa domowego pozwanych na podstawie przesłuchania pozwanych oraz przytoczonych dokumentów przedłożonych przez organ pomocy społecznej..

(podstawa prawna rozstrzygnięcia)

25.  Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

26.  Podstawę prawną roszczenia o eksmisję stanowił przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą. Dla osób trzecich płynie stąd obowiązek biernego poszanowania cudzego prawa własności. Jeżeli wbrew temu nastąpi naruszenie prawa własności, uruchamia się stosowne roszczenia ochronne, adresowane już do konkretnej osoby z potencjalnego kręgu osób trzecich. Osoba, która faktycznie włada rzeczą nie ma obowiązku wydania jej właścicielowi, jeżeli służy jej skuteczne uprawnienie do władania rzeczą. Uprawnienie to może mieć różne źródła, w szczególności może ono wynikać ze stosunku umownego pomiędzy stronami.

(żądanie opróżnienia, opuszczenia i wydania lokalu)

27.  W niniejszej sprawie pozwanym nie służył tytuł prawny do lokalu. Pozwani zajęli wskazany lokal bez uprzedniego zawarcia umowy mającej za przedmiot korzystanie z tego lokalu. Pozwani nie wykazali, aby im służył tytuł prawny do korzystania z lokalu skuteczny wobec właściciela, stąd powództwo zasługiwało na uwzględnienie na podstawie art. 222 §1 k.c., o czym Sąd orzekł w punkcie I. wyroku.

28.  Sąd zważył, iż nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powódkę stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 27.01.1999r. II CKN 151/98, OSNC 1999/7-8/134, wyrok Sądu Najwyższego z 22.03.2000 r. I CKN 440/98, LEX nr 521753). Sąd Najwyższy zważył, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności ( vide: wyrok SN z dnia 25 maja 1973 roku III CRN 86/73, OSNC 1974/12/204).

29.  Niezależnie od powyższego nie ujawniły się żadne nadzwyczajne okoliczności, które przemawiałyby za uznaniem dochodzonego roszczenia za nadużycie prawa podmiotowego.

(uprawnienie do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu)

30.  W myśl art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2022 r., poz. 172, t.j. dalej jako: u.o.p.l.) Sąd zobowiązany jest z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu albo braku takiego uprawnienia wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Obowiązek zapewnienia najmu socjalnego lokalu ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.

31.  Jednocześnie z treści art. 17 ust. 1 u.o.p.l. wynika, że przepisu art. 14 nie stosuje się, gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego.

32.  Jednakże w myśl art. 17 ust. 1a u.o.p.l. Sąd może orzec o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec osoby, która dokonała zajęcia lokalu bez tytułu prawnego, jeżeli przyznanie tego uprawnienia byłoby w świetle zasad współżycia społecznego szczególnie usprawiedliwione.

33.  W ocenie Sądu w niniejszej sprawie ziściły się okoliczności przemawiające za orzeczeniem o uprawnieniu pozwanych do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, mimo zajęcia go bez tytułu prawnego.

34.  Sąd miał na względzie okoliczność, że pozwani stanowią rodzinę wielodzietną, którą stanowi siedmioro małoletnich dzieci, w tym dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. Dochody rodziny uniemożliwiają wynajęcie im mieszkania na wolnym rynku. Pozwani nie dysponują innym tytułem prawnym do lokalu. Nadto, korzystają oni ze świadczeń pomocy społecznej. Nie można tracić z pola widzenia sekwencji zdarzeń, która doprowadziła do opisanej wyżej konfiguracji procesowej. Pozwani zajęli lokal bez tytułu prawnego po śmierci poprzedniego najemcy. Spowodowane było to przeludnieniem pierwotnie zajmowanego lokalu nr (...) zajmowanego przez rodziców pozwanego P. O.. W ocenie Sądu zajęcie wskazanego lokalu w takich okolicznościach nie może przemawiać za wyłączeniem uprawnienia pozwanych do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu.

35.  Sposób korzystania z lokalu przez pozwanych nie budził wątpliwości. Mimo zalegania z płatnościami dbają o nieruchomość. Pozwani przeprowadzili remont, przystosowując lokal do zamieszkania po poprzednim najemcy, w tym urządzając w lokalu łazienkę.

36.  Mając na względzie całokształt sytuacji rodzinnej, osobistej i majątkowej pozwanych, Sąd doszedł do przekonania, że ewentualne wykonanie wyroku nakazującego pozwanym eksmisję bez orzeczenia o ich uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu byłoby rażąco niesprawiedliwe. Skutkowałoby to bowiem przeniesieniem jedenastoosobowej rodziny do pomieszczenia tymczasowego, co mogłoby skutkować zaburzeniem dotychczasowego funkcjonowania pozwanych w ramach rodziny.

37.  W konsekwencji, mając na względzie całokształt sytuacji rodzinnej, osobistej i majątkowej pozwanych, Sąd na podstawie art. 17 ust. 1a powołanej wyżej ustawy orzekł o ich uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, czemu dał wyraz w pkt II. wyroku.

(wstrzymanie wykonania wyroku)

38.  W myśl art. 14 ust. 6 u.o.p.l., zgodnie z którym orzekając o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu. W konsekwencji, z uwagi na treść pkt II. wyroku Sąd na podstawie art. 14 ust. 6 u.o.p.l. wstrzymał wykonanie wyroku w pkt I. do czasu złożenia pozwanym objętym nakazaniem opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu.

(koszty procesu)

39.  O kosztach procesu wobec pozwanych Sąd orzekł w punkcie IV. wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążania pozwanych kosztami procesu. Zważyć należało, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie wypadków szczególnie uzasadnionych oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. W ocenie Sądu sytuacja majątkowa i rodzinna pozwanych, która stanowiła podstawę przyznania pozwanym lokalu socjalnego uzasadnia odstąpienie od obciążania ich kosztami procesu, w tym w stosunku do interwenienta ubocznego.