Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Lidia Dudek

Protokolant: Agata Płaczkowska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2021 roku w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko A. R. (1), J. R. i B. R.

o zapłatę

1.  uchyla nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 13 lutego 2019 r. Sądu Okręgowego w C. w sprawie sygn. akt I Nc(...) i powództwo oddala w całości;

2.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w C. kwotę 2909,85 zł (dwa tysiące dziewięćset dziewięć złotych osiemdziesiąt pięć groszy) tytułem wydatków poniesionych przez Skarb Państwa;

3.  zasądza od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 5417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 123/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 stycznia 2019 roku powód (...) w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych J. R. i D. R. kwoty 75 697,44 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami postępowania.

W uzasadnieniu wskazał, że wierzytelność wynika z umowy bankowej zawartej przez pozwanych z pierwotnym wierzycielem w dniu 31 stycznia 2003 roku. Zabezpieczeniem kredytu było hipoteka kaucyjna do kwoty 148 500 złotych. Pozwani nie wywiązali się z ciążącego na nich zobowiązania. Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, opatrzony klauzulą wykonalności, na postawie którego komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Częstochowie prowadził egzekucje. Następnie pierwotny wierzyciel zbył wierzytelność na rzecz powoda. Wezwanie do zapłaty nie przyniosło rezultatu.

W dniu 13 lutego 2019 roku Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Pozwani wnieśli zarzuty od nakazu zapłaty, wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu podnieśli zarzut przedawnienia, wskazując, że roszczenie podlega przedawnieniu z upływem 3 letniego. Okres ten należy liczyć od 30 sierpnia 2021 roku a zatem termin upłynął z dniem 31 sierpnia 2015 roku. Skutki przerwania biegu przedawnienia przez wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego dotyczą tylko pierwotnego wierzyciela.

W toku dalszego postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 31 stycznia 2003 roku D. R. i J. R. zawarli z (...) Spółką Akcyjną w W. umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF. Na mocy tej umowy bank udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 75 000 złotych przeznaczonego na dokończenie budowy domu jednorodzinnego w C..

W § 7 dotyczącym warunków udzielenia kredytu wskazano, że kredyt jest waloryzowany kursem kupna waluty w CHF wg tabeli kursowej (...) S.A. Kwota kredytu wyrażona w CHF jest określona na podstawie kursu kupna walut w CHF z tabeli kursowej z dnia i godziny i uruchomienia kredytu.

W § 11 dotyczącym oprocentowania kredytu wskazano, że kredyt jest oprocentowany według zmiennej stopy procentowej. W ust. 2 postanowiono, że zmiana wysokości oprocentowania kredytu może nastąpić w przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty oraz zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju, którego walutą jest podstawą waloryzacji.

§ 12 dotyczył spłaty kredytu i wysokości rat. Kredytobiorcy zobowiązali się spłaty kredytu w miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych zgodnie z harmonogramem. W ust. 5 postanowiono, że raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe są spłacane w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.

Zabezpieczeniem kredytu była hipoteka kaucyjna do kwoty 112 500 złotych na nieruchomości położonej w C. przy ulicy (...).

Wypłata kredytu miała nastąpić w trzech transzach po 18 000, 31 500 i 25 500 złotych.

W dniu 22 października 2003 roku strony zawarły aneks do umowy na mocy którego kredyt zwiększono do kwoty 99 000 złotych natomiast hipotekę na nieruchomości podwyższono do kwoty 148 500 złotych.

Dowód: umowa kredytu k. 13-21, aneks k. 22-23, wniosek o udzielenie kredytu mieszkaniowego k. 24-27, wniosek o wpis hipoteki kaucyjnej k. 31, oświadczenie k. 32.

Przed zawarciem umowy kredytu D. R. i J. R. zostali zapewnieni, że kredyt jest opłacalny. Nie informowano, że kursu może wzrosnąć. Bank nie proponował kredytu w złotówkach. Umowa została przedstawiona przy jej podpisaniu.

Dowód: zeznania pozwanej J. D. k. 221 zapis protokołu rozprawy z dnia 30 października 2019 roku od 00:12:59 do 00:24:11.

Pozwani zalegali z zapłatą należności wynikających z tytułu zawartej umowy wobec czego Bank pismami z dnia 3 lipca 2012 roku wezwał D. R. i J. R. do zapłaty kwoty 439,73 CHF.

Dowód: wezwania do zapłaty k. 40-41, książka nadawcza k. 42-44, historia kredytu k. 114.

W dniu 11 czerwca 2013 roku (...) Spółka Akcyjna w W. wystawił bankowy tytułu egzekucyjny nr (...) w którym stwierdził, że D. R. i J. R. są dłużnikami banku z tytułu umowy o kredyt hipoteczny a zobowiązanie wynosi 75 365,768 złotych z tytułu należności głównej i 3 964,66 złotych z tytułu odsetek umownych naliczonych od 3 maja 2012 roku do 11 czerwca 2013 roku.

Dowód: bankowy tytułu egzekucyjny k. 45.

Postanowieniem z dnia 30 września 2013 roku Sąd Rejonowy w C.nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...).

Dowód: postanowienie k. 46-47.

Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego (...) Spółka Akcyjna w W. – następca prawny banku udzielającego kredytu – wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko D. R. i J. R..

Dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 48.

W dniu 14 marca 2018 roku (...) Spółka Akcyjna w W. zawarł z (...) w W. umowę przelewu wierzytelności opisanych w załączniku do umowy, w tym wierzytelność z tytułu umowy kredytu hipotecznego zawartej z D. R. i J. R.. Pismem z dnia 28 marca 2018 roku dłużnicy zostali powiadomieni o przelewie oraz wezwał ich do zapłaty kwoty 76 864, 12 złotych.

Dowód: umowa przelewu k. 49-50, aneks k. 51-53, wykaz wierzytelności k. 55-59, zawiadomienie o przelewie i wezwanie do zapłaty k. 104-109.

Pismem z dnia 12 czerwca 2018 roku pozwana J. R. wniosła o rozłożenie zaległości na raty. Powód odmówił spłaty w systemie ratalnym proponując taką możliwość po uiszczeniu kwoty nie niższej od 66 000 złotych.

Dowód: pismo J. R. k. 112, pismo powoda k. 113.

W dniu 15 maja 2019 roku zmarł pozwany D. R. a jego spadkobiercami są dzieci B. R., A. R. (2) oraz żona J. R..

Dowód: akt zgonu k. 197, odpisy aktów urodzenia k. 198-199, oświadczenia k. 200-202, akt poświadczenia dziedziczenie k. 213-218.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów prywatnych złożonych przez strony do akt postępowania, których autentyczności oraz mocy dowodowej żadna ze stron nie podważała. W ocenie Sądu wyznaczają one zakres okoliczności spornych, które sprowadzały się przede wszystkim do zagadnień prawnych, a nie ustaleń faktycznych.

Zeznania pozwanej były wiarygodne. Dano jej wiarę, iż umowa nie mogła być negocjowana. Potwierdza to posługiwanie się przez pozwanego wzorcem umowy, który po uzupełnieniu o parametry kredytu, był przedstawiany kredytobiorcy do podpisania.

Wobec stwierdzenia przez Sąd nieważności umowy opinia biegłego nie miała znaczenia dla sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie podlegało uwzględnieniu wobec czego nakaz zapłaty należało uchylić i powództwo oddalić.

W zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sporu stan faktyczny nie był sporny, a rozbieżności dotyczyły oceny skutków powszechnie znanego problemu systemowego, wynikłego z wprowadzenia na rynek kredytów z wykorzystaniem mechanizmu odwołującego się spłaty kredytu według innych walut i na podstawie kursów ustalanych przez kredytujące banki. Natomiast banki odnosiły się w rozliczeniach do obcej waluty jako podstawy finansowania, by umożliwić udzielenie kredytów gdyż oferowanie kredytów w złotówkach było obciążone koniecznością stosowania wyższego oprocentowania ze względu na słabość waluty krajowej.

W ocenie Sądu postanowienia umowy dają podstawy do stwierdzenia nieważności umowy na podstawie art. 385 ¹ § 2 k.c. w zw. z art. 58 § 3 k.c.

Postanowienia zawarte w § 7 ust. 1, § 12 ust. 5, § 11 ust. 2 dotyczą głównych świadczeń stron wobec czego należy uznać, że umowa jest w całości nieważna bowiem ich brak powoduje, że umowa pozbawiona jest podstawowych elementów od których zależy jej ważność. Zdaniem Sądu umowa bez tych zapisów nie spełnia warunków umowy kredytu unormowanej w art. 69 Prawa bankowego.

Należy wskazać, że powód nie powoływał się na inną podstawę prawną niż wskazana w pozwie umowa kredytu.

Upadek umowy pociąga za sobą także upadek hipoteki wobec jej akcesoryjnego charakteru. Zgodnie z art. 94 ustawy księgach wieczystych i hipotece, wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że z danego stosunku prawnego mogą powstać w przyszłości kolejne wierzytelności podlegające zabezpieczeniu. Powód nie może zatem powoływać się na art. 77 tej ustawy.

Wobec powyższego orzeczono na podstawie art. 493 § 4 k.p.c.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie 98 § 1 k.c. i zasądzono od powoda na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 5417 złotych, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika i opłata skarbową od pełnomocnictwa. Ponadto Sąd nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie kwoty 2909,85 złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo w tytułu kosztów wynagrodzenia biegłego.