Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2022 roku

Sąd Rejonowy w Piszu III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Katarzyna Zielińska

Protokolant: p. o. sekr. sądowego Justyna Milewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 maja 2022 roku w P.

sprawy z powództwa H. K.

przeciwko R. K.

o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej

I.  Ustanawia z dniem 21 listopada 2021 roku rozdzielność majątkową powódki H. K. i pozwanego R. K., których wspólność majątkowa wynika z zwartego przez nich małżeństwa w dniu 22 lipca 1995 roku w M., zapisanego w Urzędzie Stanu Cywilnego w M. pod nr (...).

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 100 (sto) złotych wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Sygn. akt III RC 24/22

UZASADNIENIE

Powódka H. K. w dniu 28 lutego 2022 roku wniosła o ustanowienie z dniem 21 listopada 2021 roku rozdzielności majątkowej pomiędzy powódką H. K. i pozwanym R. K., którzy pozostają w związku małżeńskim zawartym w dniu 22 lipca 1995 roku.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że strony są małżeństwem od 22 lipca 1995 roku. W chwili obecnej pozostają w nieformalnej separacji.

Ze związku małżeńskiego strony posiadają dwoje dzieci: pełnoletniego syna P. K., urodzonego (...) w M. oraz małoletnią córkę M. K., urodzoną (...) w O..

Strony nie zawierały umów majątkowych małżeńskich. Nie pozostają w przymusowym ustroju małżeńskim.

Powódka pozostaje zatrudniona w Szpitalu (...) w G. na umowę o pracę jako pielęgniarka i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 3 770 zł netto miesięcznie.

Pozwany jest emerytem wojskowym i z tego tytułu otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości 4 500 zł netto miesięcznie. Ponadto jest zatrudniony w firmie (...) w C. na rzecz wojsk amerykańskich jako pracownik cywilny i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w kwocie ok. 5000 zł netto miesięcznie, co łącznie daje mu miesięczny dochód netto w kwocie około 9 500 zł.

W skład majątku wspólnego stron wchodzi mieszkanie o powierzchni około 36 m ² o wartości około 120 000 zł, samochód marki H. rok produkcji 2005 o wartości około 20 000 zł, samochód marki V. (...) rok produkcji 1999 o wartości 1 500 zł, samochód marki K. (...) rok produkcji 2018 o wartości 80 000 zł oraz 4 garaże o wartości około 70 000 zł, a także oszczędności w kwocie około 280 000 zł.

Małżonkowie pozostają w faktycznej separacji od ubiegłego roku, kiedy to H. K. nakryła swojego męża na zdradzie. Po tym zdarzeniu, od około roku, pozwany nie odzywa się do powódki, nie rozmawia z nią, jest na powódkę obrażony. Nie dokłada się do niczego poza czynszem i opłatami za energię elektryczną. Strony mają oddzielne konta, na które wpływają ich wynagrodzenia. W obecnej chwili pozwany nie przekazuje żadnych pieniędzy na rodzinę. Strony posiadały oszczędności w kwocie około 280 000 zł, które to w całości w dniu 22 listopada 2021 roku pozwany wypłacił i ukrył przed powódką.

Strony prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe. Nie łączą już ich praktycznie żadne więzi. Powódka ma obawy, że pozwany podejmuje decyzje finansowe dotyczące majątku wspólnego stron bez jej udziału, albowiem nadużywa alkoholu i pod jego wpływem podejmuje nieracjonalne według powódki decyzje dotyczące majątku, co w przyszłości może skutkować uszczupleniem ich majątku.

W ocenie powódki łącząca strony wspólność majątkowa nie służy dobru powódki ani dzieci stron. Utrzymanie wspólności majątkowej wiąże się z ryzkiem, że pozwany pozbawi swoją rodzinę oszczędności, a także że będzie zaciągać zobowiązania, a powódka będzie zmuszona do partycypowania w długach zaciągniętych przez pozwanego.

W odpowiedzi na pozew pozwany R. K. uznał powództwo o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy nim a powódką H. K., ale z dniem wytoczenia powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazał, że wyraża zgodę na ustanowienie rozdzielności pomiędzy nim a jego żoną H. K.. Jednakże z uwagi na brak wyjątkowych przesłanek, które mogłyby wskazywać na konieczność ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, powinna ona być ustanowiona na dzień wytoczenia powództwa.

Pozwany zaprzeczył twierdzeniom powódki, że nie dokładał się do niczego poza czynszem i opłatami związanymi z energią elektryczną. Pozwany wskazał, że w całości pokrywa wszelkie koszty związane ze wspólnym zamieszkiwaniem, uiszcza podatki od wspólnych nieruchomości, a nadto ponosi wszelkie koszty związane z utrzymaniem samochodów osobowych, ogródka działkowego, jak i wszelkich innych wpadkowych kosztów, jak np. zakup sprzętu AGD, czy laptopa dla córki stron. Przekazuje również powódce co miesiąc kwotę 1000 złotych na utrzymanie małoletniej córki M. K..

Pozwany wskazał, że posiada z żoną oddzielne rachunki bankowe, na które wpływają ich wynagrodzenia za pracę. Taki stan rzeczy istniał od początku ich małżeństwa.

Potwierdził, że strony posiadają oszczędności w kwocie 280 000 zł. Podkreślił, że w dniu 22 listopada 2021 roku wypłacił te środki z rachunku bankowego nie w celu ich ukrycia przed powódką, ale dlatego, że powódka nie chciała zwrócić wspólnych oszczędności w kwocie 40 000 zł, którymi dysponowała. R. K. w obawie o to, że żona może samodzielnie dysponować wspólnymi oszczędnościami, przelał kwotę 280 000 zł na inny rachunek bankowy.

Pozwany podkreślił, że powódka w żaden sposób nie uzasadniła na czym polegać ma wyjątkowość będąca podstawą ustalenia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Wskazał, że strony jeszcze w listopadzie i grudniu 2021 roku podejmowały wspólnie decyzje w sferze majątkowej tj. pozwany przekazał powódce środki pieniężne w kwocie 50 000 zł na spłatę leasingu, który wcześniej powódka zawarła w ramach prowadzonej działalności na zakup samochodu osobowego.

Wskazał, że prawdą jest, że strony pozostają w fatycznym rozłączeniu, a od stycznia 2022 roku nie podejmują żadnych wspólnych decyzji w sprawach majątkowych, ani też nie dokonują żadnych przesunięć majątkowych pomiędzy sobą, jak też jakichkolwiek innych działań w tej sferze.

Sąd ustalił, co następuje:

R. K. i H. K. zawarli związek małżeński 22 lipca 1995 roku w M.. Nie zawierali żadnych umów majątkowych małżeńskich. Nie pozostają w przymusowym ustroju majątkowym. Ze związku małżeńskiego posiadają dwoje dzieci: P. K. w wieku 24 lat oraz M. K. w wieku 12 lat.

H. K. jest zatrudniona w Szpitalu w G. na podstawie umowy o pracę na stanowisku pielęgniarki i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości około 3 770 zł.

R. K. jest emerytem wojskowym i z tego tytułu otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości około 4 500 zł miesięcznie. Ponadto jest zatrudniony w firmie (...) i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w kwocie około 5000 zł miesięcznie.

H. K. i R. K. posiadają majątek wspólny, w skład którego wchodzą między innymi lokal mieszkalny, w którym mieszkają małżonkowie wraz z dziećmi, samochód marki H. rok produkcji 2005, samochód marki V. (...) rok produkcji 1999, samochód marki K. S. rok produkcji 2018, cztery garaże, a także oszczędności w kwocie około 280 000 zł.

Małżonkowie posiadają rachunki bankowe: każdy osobisty, bez upoważnienia drugiego małżonka, w (...) Banku (...) SA, gdzie wpływają ich wynagrodzenia oraz wspólny rachunek w (...)- (...) Banku Spółdzielczym Oddział w M..

H. K. do września 2021 dysponowała hasłem do konta bankowego męża w banku (...) SA. R. K. we wrześniu 2021 roku zmienił hasło do konta i nie udostępnił go żonie.

Za rok 2021 każdy z małżonków złożył oddzielne zeznanie podatkowe.

Od lipca/sierpnia 2021 roku H. K. i R. K. pozostają w separacji faktycznej. Mieszkają wspólnie, jednak prowadzą odrębne gospodarstwa, żywią się oddzielnie. R. K. opłaca wszelkie koszty związane z utrzymaniem mieszkania, w tym czynsz, energię elektryczną, internet, telewizję oraz reguluje wszystkie podatki. Ponadto tytułem zabezpieczenia w sprawie o alimenty łoży na rzecz małoletniej córki kwotę po 1000 złotych miesięcznie oraz przekazuje inne niezbędne środki na jej utrzymanie.

Pomiędzy małżonkami nie toczy się sprawa o rozwód ani o separację.

W lutym 2021 roku małżonkowie pożyczyli siostrze H. K. kwotę 40 000 zł. Pożyczka została zwrócona w sierpniu 2021 roku do rąk H. K.. R. K. domagał się od żony zwrotu tych pieniędzy. Chciał, aby pieniądze wpłynęły na jego osobiste konto, bo z niego były wypłacone. Groził żonie zawiadomieniem organów ścigania. H. K. oddała mężowi całą kwotę. Nastąpiło to przed 21 listopada 2021 roku.

H. K. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej posiadała w leasingu samochód marki K. S.. Przed 21 listopada 2021 roku małżonkowie podjęli wspólną decyzję o spłacie leasingu w całości. R. K. nie zmienił swojej decyzji. Wskazał żonie, że jak pokaże mu fakturę, to on ją ureguluje, co nastąpiło w grudniu 2021 roku.

R. K. w dniu 22 listopada 2021 roku wypłacił bez porozumienia i zgody żony z rachunku prowadzonego w (...)- (...) B. Spółdzielczym kwotę 280 000 złotych wchodzącą w skład majątku wspólnego małżonków. R. K. wpłacił powyższą sumę na konto osobiste prowadzone w (...) Banku (...) S.A.

Obecnie małżonkowie nie posiadają żadnych zadłużeń, zaległości ani zobowiązań kredytowych.

(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 6, odpisy skrócone aktów urodzeń dzieci stron k. 7, 8, potwierdzenie wypłaty kwoty 280.000 zł k. 9-9v, potwierdzenie transakcji k. 29-31, zaświadczenie k. 32, potwierdzenie transakcji k. 33-37, 38-39, 42-43, paragon k. 40, zeznania powódki H. K. e-protokół z dnia 11 maja 2022 roku [00:14:12], [00:15:25], [00:17:00], [00:19:03], [00:20:02], [00:21:39], [00:22:25], [00:23:32], [00:24:39], [00:27:10], [00:27:52], [00:28:18], [00:29:05], [00:30:22], [00:30:38], [00:31:44], [00:33:41], [00:37:26] k. 53-54, 57 zeznania pozwanego R. K. e-protokół z dnia 11 maja 2022 roku [ 00:38:30], [00:40:14], [00:42:22], [00:43,37], [00:45:08], [00:46:23], [00:46:52], [00:47:43], [00:49:24], [00:50:57], [00:53:12], [00:53:37], [00:53:53], [00:54:56], [00:57:55], [00:59:59] k. 54v-55v, 57)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych dokumentów i zeznań stron. Zeznaniom stron dał wiarę w całości w zakresie wyżej opisanym.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą prawną powództwa H. K. jest art. 52 § 1 i 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że każdy z małżonków może z ważnych względów żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej oraz że w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności jeśli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Ustawa nie definiuje pojęcia „ważne powody” pozostawiając ich określenie doktrynie i judykaturze.

Przez ważne powody, dające podstawę do ustanowienia rozdzielności majątkowej, zwykło się rozumieć wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub zagrożenie naruszenia interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny.

Ważnym powodem może być również separacja faktyczna jeśli stwarza zagrożenie interesów majątkowych chociażby jednego z małżonków (por. Komentarz do Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego pod redakcją Kazimierza Piaseckiego Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Warszawa 2006 r., strona 292 - 293).

Przykłady ważnych powodów uzasadniających ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej na żądanie jednego z małżonków, których ustawodawca nie zdefiniował, to sytuacje powstałe na skutek zachowania się małżonka, polegające na trwonieniu majątku wspólnego na skutek hulaszczego trybu życia, alkoholizmu, rażącej niegospodarności itp., uchylaniu się od pomnażania i utrzymywania substancji majątku wspólnego albo też na zatrzymaniu tego majątku wyłącznie dla siebie i niedopuszczeniu współmałżonka do korzystania z niego.

Ważne powody w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.io. to - poza okolicznościami natury majątkowej, to również okoliczności, których źródła tkwią w rozdźwiękach między małżonkami natury osobistej, stwarzających taką sytuację, że wykonywanie przez każdego z nich zarządu nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione, i że wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6.11.1972 r., III CRN 250/72, LexPolonica nr 312236, OSNCP 1973, nr 6, poz. 113, z glosami: B. D., OSPiKA 1973, nr 7-8, poz. 159, i M. W., NP 1974, nr 3, s. 338; wyrok Sądu Najwyższego z 5.12.1995 r., III CRN 164/95, niepubl.).

Punktem wyjścia dla rozumienia ważnych powodów na gruncie art. 52 § 1 k.r.io. jest założenie, że ustrój małżeńskiej ustawowej wspólności majątkowej ma na celu wzmocnienie rodziny oraz zapewnienie jej ustabilizowanej bazy materialnej i najpełniej realizuje zasadę równych praw obojga małżonków w dziedzinie stosunków majątkowych stanowiących materialną podstawę funkcjonowania rodziny (wyrok Sądu Najwyższego z 20.05.1976 r., III CRN 373/75, LexPolonica nr 352494, OSNCP 1977, nr 2, poz. 31). Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej na żądanie jednego z małżonków powinno więc nastąpić, gdy ten cel nie może być w danych okolicznościach zrealizowany i utrzymywanie ustroju wspólności prowadzi do pokrzywdzenia współmałżonka.

W niniejszej sprawie strony od lipca/sierpnia 2021 roku żyją w rozłączeniu, pozostając w separacji faktycznej i od tej daty nie podejmują żadnych prób powrotu do wspólnego pożycia. Mają oddzielne budżety domowe. Tym samym spełniona została podstawowa przesłanka wskazana w art. 52 § 2 k.r.io. Jej zaistnienie nie prowadzi jednak automatycznie do orzeczenia przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, ponieważ z przepisu tego wynika, że w takiej sytuacji, gdy małżonkowie żyją w rozłączeniu, sąd może, a nie musi, ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, a podstawą do tego jest stwierdzenie, że zachodzi wyjątkowy wypadek. Nie wystarcza zatem separacja faktyczna, która – jak wskazuje przepis, jest ważnym powodem do ustanowienia rozdzielności, ale wymagane są dodatkowe okoliczności przemawiające za takim orzeczeniem.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodzi taki szczególny wypadek, który uprawnia Sąd do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną, a mianowicie z dniem 21 listopada 2021 roku, gdyż w dniu 22 listopada 2021 roku pozwany bez porozumienia z powódką sam zadysponował ich majątkiem wspólnym i wypłacił z ich wspólnego konta kwotę 280 000 zł na swój rachunek osobisty. Tym samym powódka utraciła dostęp do znacznej części majątku wspólnego stron. Została pozbawiona udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących tego majątku i wglądu w te decyzje. Ponadto od tego dnia małżonkowie nie podejmują żadnych wspólnych decyzji finansowych. Co prawda pozwany w grudniu 2021 roku z pieniędzy wspólnych opłacił fakturę za leasing, ale decyzja co do spłaty leasingu zapadła przed 21 listopada 2021 roku, co wyraźnie wskazał pozwany w sowich zeznaniach.

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że sytuacja jaka wytworzyła się pomiędzy małżonkami na tyle skutecznie i trwale zerwała łączące ich więzy osobiste i majątkowe, że wspólność ustawowa przestała służyć dobru założonej przez małżonków rodziny. Z uwagi na powyższe Sąd, ustanowił z dniem 21 listopada 2021 roku, rozdzielność majątkową stron.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 102 k.p.c. uznając, że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, który zezwala sądowi przy rozstrzygnięciu o kosztach procesu mieć na uwadze względy słuszności - niezależnie od wyniku sprawy. Ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną należy do kategorii spraw, gdzie stosunek prawny może być ukształtowany tylko mocą wyroku sądowego, stąd w ocenie Sądu strony powinny ponieść koszty procesu po połowie.