Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniosła przeciwko pozwanej Ż. M. o zapłatę kwoty 2460 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi do dnia 8 maja 2021 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, tytułem zwrotu części zapłaconego wynagrodzenia za wykonywane działo, od którego odstąpiła powódka.

Nakazem zapłaty z dnia 7 września 2021 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie X Wydziale Gospodarczym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwana wniosła sprzeciw zaskarżając nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów. Pozwana zakwestionowała roszczenie powódki co do zasady jak i wysokości wskazując, że dochodzona kwota stanowi należne pozwanej wynagrodzenie nie zaś zaliczkę.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na skutek sporządzonej dnia 18 stycznia 2021 r. przez pozwaną Ż. M. oferty, powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W., zawarła z pozwaną umowę o wykonanie usług architektonicznych.

Zgodnie z ofertą pozwana miała wykonać na rzecz powódki zadanie pn. „Wykonanie projektu koncepcyjnego zespołu zabudowy mieszkalnej jednorodzinnej wolnostojącej (dwulokalowej) przy ul. (...) w S. wraz z uzyskaniem warunków zabudowy”.

Projekt zakładał przygotowanie koncepcji zagospodarowania terenu (2d) projektowanego zespołu zabudowy jednorodzinnej w 2 wariantach (wariant 1- 6 modułów, wariant 2- 8 modułów) oraz elementy zagospodarowania terenu” obrys budynków, wjazd na działki, główne wejścia do budynków, tereny utwardzone, tereny zielone, bilans terenu. Nadto w ramach projektu pozwana miała wykonać rzuty koncepcyjne układów mieszkań z wykazaniem powierzchni użytkowej wybranego wariantu, przekroje przez projektowane budynki wybranego wariantu oraz przedstawić wybrany wariant zespołu zabudowy jednorodzinnej w 3d (wizualizacje architektoniczne całego założenia (4 ujęcia).

Pozwana miała również przygotować wnioski o warunki przyłączeniowe do sieci (...) i (...), o warunki zabudowy, koordynować współpracę z urzędem do momentu uzyskania decyzji.

Łączne wynagrodzenie z tytułu wykonania umowy wynosiło 10 000 zł netto, płatne w trzech częściach: 40% tj. 4000 zł z góry w celu rozpoczęcia prac, 40% tj. 4000 zł, po złożeniu dokumentacji do urzędu oraz 20 % tj. 2000 zł po wydaniu decyzji o warunkach zabudowy.

Dowód:

- oferta k. 16-17, 86-87;

- umowa k. 82-85;

- decyzja k. 18, 91;

- wydruk wiadomości sms k. 211-212;

- wiadomość e-mail k. 215v.;

- zeznania świadka M. L. (1) k. 222-223;

- zeznania świadka S. L. k. 231-232;

- zeznania A. L. k. 232-232v.;

- zeznania Ż. M. k. 232v.-234.

Dnia 18 stycznia 2021 r. pozwana wystawiła na rzecz powódki fakturę VAT nr (...) na kwotę 4920 zł brutto tytułem I etapu prac z terminem płatności do dnia 1 lutego 2021 r.

Przelewem z dnia 20 stycznia 2021 r. powódka uiściła na rzecz pozwanej kwotę 4920 zł.

Dowód:

- faktura VAT k. 19, 89;

- potwierdzenie przelewu k. 20, 90.

Wiadomością e-mail z dnia 16 lutego 2021 r. powódka poinformowała pozwaną o wycofaniu się z inwestycji wzywając pozwaną do zaprzestania prac nad projektem.

W odpowiedzi pozwana wskazała, że z uwagi na rozpoczęcie prac projektowych oraz geodezyjnych uiszczona dotychczas zaliczka zostanie przeznaczona na pokrycie wykonanych prac.

Dowód:

- korespondencja e-mail k. 23-25;

- zeznania świadka S. L. k. 231-232;

- zeznania A. koski-L. k. 232-232v.;

- zeznania Ż. M. k. 232v.-234.

Wiadomością e-mail z dnia 18 lutego 2021 r. powódka wniosła o wskazanie jakie prace geodezyjne zostały wykonane. W odpowiedzi pozwana podała, że zostało zlecone scalenie działek, w tym celu pozwana rozpoczęła współpracę z geodetą, który rozpoczął ustalenia w Miejskim Ośrodku Geodezji i (...). Nadto zostały przesłane wstępne granice przyszłego nowego podziału granic według sporządzonych koncepcji zagospodarowania terenu i zweryfikowane pod kątem dalszych prac geodezyjnych, pozwana przesłała powódce mapki w załączeniu i model rzeźby terenu w 3D. Pozwana ustaliła, że proces administracyjny scalania działek jeszcze się nie zaczął.

Powódka oświadczyła, że nadal jest zainteresowana zmianą granic działek według zaproponowanego podziału, wnosząc o udzielenie informacji w jaki sposób proces ten może zostać dokończony z udziałem pozwanej.

W odpowiedzi pozwana wskazała, że w zaistniałej sytuacji mogłaby jedynie uczestniczyć w kontynuacji procesu scalania działek, zaś według ustaleń, opłata geodezyjna była poza ofertą pozwanej, wobec czego powódka winna pokryć całkowity koszt geodety w kwocie ok. 1500 zł netto.

Dowód:

- korespondencja e-mail k. 21-22, 106-108, 142-146, 189, 190-193;

- mapki, koncepcja zabudowy i podziału, rzeźba 3D, k. 110-118

- zeznania świadka M. L., k. 222-225,

- zeznania A. L. k. 232-232v.;

- zeznania Ż. M. k. 232v.-234.

Wiadomością e-mail z dnia 10 marca 2021 r. powódka wniosła o nadesłanie mapek w odpowiednich formatach, oryginalnych i możliwych do edycji. W nawiązaniu do kosztów geodety, powódka podniosła, że koszty te nie zostały ujęte w ofercie pozwanej, zaś powódka nie akceptowała żadnych kosztów z tego tytułu.

Dowód:

- wiadomość e-mail k. 142, 189.

Wiadomością e-mail z dnia 15 marca 2021 r. powódka zwróciła się do pozwanej o wskazanie geodety, który dokończyłby proces scalania działek.

Dowód:

- wiadomość e-mail k. 29.

Wiadomością e-mail z dnia 23 marca 2021 r., pozwana przesłała powódce dane kontaktowe do geodety, wskazując, że mapki w formacie edytowalnym zostaną przesłane powódce po powrocie pozwanej z urlopu. Wiadomością e-mail z dnia 1 kwietnia 2021 r. powódka ponagliła pozwaną o nadesłanie mapek, co pozwana uczyniła wiadomością e-mail z dnia 6 kwietnia 2021 r. przesyłając wykonane do tej pory prace w postaci wizualizacja architektoniczna 3D, warianty obrysów budynków, bilans terenu

Dowód:

- wiadomość e-mail k. 28;

- korespondencja e-mail k. 28;

- projekt k. 45-53, 110-118, 150-151.

Wiadomością e-mail z dnia 15 kwietnia 2021 r., powódka powołując się na przesłane przez pozwaną rozliczenie podniosła, że pozwana nie wykonała wszystkich prac ujętych w I etapie, wobec czego otrzymane przez nią dotychczas wynagrodzenie obejmuje prace które nie zostały wykonane. Wobec powyższego powódka oświadczyła, że należne pozwanej wynagrodzenie wynosi 3420 zł albowiem kwota 1500 zł winna zostać powódce zwrócona na poczet wynagrodzenia geodety.

Dowód:

- wiadomość e-mail k. 27, 148-150;

Wiadomością e-mail z dnia 16 kwietnia 2021 r. pozwana podniosła, że rozliczyła się z powódką za wykonane dotychczas prace, mimo że etap I nie został w pełni zrealizowany wobec wycofania się powódki. Prace geodety nie były w zakresie umowy stron, jednak pozwana proponowała częściowe rozliczenie się geodetą za prace wykonane do dnia 16 lutego 2021 r. W odpowiedzi powódka wyraziła wolę samodzielnego rozliczenia się z geodetą.

Dowód:

- wiadomość e-mail k. 26-27, 147-148.

Pismem z dnia 26 kwietnia 2021 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 2460 zł w terminie 3 dni.

Dowód:

- pismo z dnia 26 kwietnia 2021 r. k. 38-39;

- dowód nadania k. 40;

- wiadomość e-mail z dnia 26 kwietnia 2021 k. 41;

- wydruk śledzenia k. 42.

Dnia 30 kwietnia 2021 r. geodeta S. W. wystawił na rzecz powódki fakturę VAT nr (...) na kwotę 1845 zł brutto (1500 zł netto) tytułem prac geodezyjnych związanych z połączeniem działek. Przelewem z dnia 14 maja 2021 r. powódka uiściła ww. kwotę.

Dowód:

- faktura VAT k. 43;

- potwierdzenie przelewu k. 44.

Sąd zważył co następuje:

Powództw podlegało oddaleniu w całości.

Strony łączyła umowa o dzieło, oparta o treść art. 627 kc przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

W sprawie niesporne było istnienie między stronami umowy o działo, zakresu prac zleconych, łączne wynagrodzenie 10000 zł, nie wykonanie przez pozwaną prac w całości, odstąpienia od umowy przez powódkę, przed wykonaniem dzieła.

Sporne było obowiązywanie umowy pisemnej z dnia 18 stycznia 2021r., należne pozwanej wynagrodzenia, rozliczenia z geodetą.

Zgodnie z treścią art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Stosownie do treści art. 644 kc dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Na wstępie należy wskazać, że istotnie powódka wykazała, że umowa łącząca strony została zawarta w oparciu o ofertę z 18 stycznia 2021r. Pozwana tymczasem nie wykazała, czy i kiedy wraz z oferta przekazała umowę odzwierciedlająca jej treść. Z treści wiadomości z dnia 20.01.2021 r. (k. 214 v.) co prawda wynika, że w imieniu pozwanej umowę wraz z ofertą przesłała powódce M. L. (1), równocześnie jednak z treści wiadomości wynika, że umowa miała inną treść niż oferta, a przez to nie została w pełni zaakceptowana przez powódkę. Wskazano wówczas, że pozwana miała zmienić sposób płatności z 3 rat na 2 raty w proporcji 80% i 20%. Na to zaś zgody nie wyraziła powódka, powołując się na pierwotną ofertę 40%, 40% i 20%. Skoro więc powódka ostatecznie dokonała pierwszej płatności w takiej właściwe wysokości tj. 40% wynagrodzenia 4920 zł, a pozwana przystąpiła do realizacji działa, należało uznać, że strony wiązała umowa zwarta w oparciu o zaakceptowaną ofertę.

W pierwszej kolejności należało więc wskazać, że strony umówiły się na wynagrodzenie 10.000 zł, płatne w sposób: 40% z góry w celu rozpoczęcia prac, 40% płatne po złożeniu dokumentów i 20% po wydaniu decyzji. Zdaniem sądu już z tej przyczyny w kontekście treść art. 644 kc, było oczywistym, że zapłacona część wynagrodzenia należy się pozwanej w całości. Jak bowiem stanowi wskazany przepis zasadą jest możliwość odstąpieni przez zamawiającego (powódkę) od umowy w każdej chwili dopóki dzieło nie zostało ukończone, lecz wiąże się to ze zobowiązaniem do zapłaty przez zamawiającego całego umówionego wynagrodzenia. Niewątpliwie to powódka – jako zamawiająca - odstąpiła od umowy, a więc winna zapłacić pozwanej całe umówione wynagrodzenie. Regulacja taka ma zabezpieczać interesy obu stron zamawiającego – który może stracić zapotrzebowanie na działo – jak i przyjmującego zamówienie – który słusznie liczył na uzgodniony zarobek, poświęcił i zarezerwował swój czas i zrezygnował w tym okresie z innych źródeł dochodu. Również strony stosownie do treści oferty zgodziły się na pierwszą płatność 4000 zł netto z góry celem przystąpienia pozwanej do pracy. Stosownie do treści umowy, wynagrodzenie w tej części było wymagalne niezależnie od ilości wykonanego działa.

Stosownie do ww. przepisu, jedyną możliwością obniżenia zapłaty wynagrodzenia było wykazanie przez powódkę, że pozwana, na skutek niewykonania działa w całości poczyniła oszczędności. Należy jednak zaznaczyć, że oszczędności, o których stanowi przepis w żaden sposób nie są równoważne pracom niewykonanym – za które pozwana zgodnie ze zdaniem pierwszym przepisu, miała pełne prawo. Ewentualne oszczędności należy ustalać wyłącznie od kwoty całego wynagrodzenia i za czas od odstąpienia od umowy na przyszłość. W skład takich oszczędności może wchodzić nie zużyty materiał, nie poczynione wydatki lub wartość oszczędzonego czasu. Już w tym miejscu należało wskazać, że z wypłaconego wynagrodzenia 4000 zł – płatnego za samo pojęcie pracy - pozwana nie mogła niczego oszczędzić skoro wynagrodzenie zostało wypłacone celem podjęcia prac, przed odstąpieniem od umowy. Nie jest dopuszczalne badanie na co pozwana wydatkowała część wynagrodzenia uiszczoną przed odstąpieniem od umowy i czy ewentualnie w tej części prac i wynagrodzenia poczyniła jakiekolwiek oszczędności. Nadto z charakteru dzieło wynikało, że trudno również mówić o jakiejkolwiek oszczędności materiałów – gdzie niezużyty prąd, papier czy tusz do drukarki stanowiły znikomą część wynagrodzenia. Należy podkreślić, że odliczeniu podlegają jedynie kwoty rzeczywistych, poczynionych oszczędności wynikających z braku konieczności dalszych prac. Jak słusznie wskazał w wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie (wyrok z dnia 7 lipca 2011 r., I ACa 13/11) „oszczędnością może być w tym wypadku w szczególności wartość majątkowa wszystkiego, co przyjmujący zamówienie musiałby zużyć do wykonania dzieła, a co wskutek zaniechania wykonywania dzieła może wykorzystać zarobkowo w inny sposób (w tym także czas potrzebny do wykonania zamówienia”. Powódka tymczasem nie przedłożyła żadnego dowodu, na okoliczność rodzaju i wartości innych ewentualnie poczynionych przez pozwana od 16 lutego 2021 r. oszczędności. Wnioskowany dowód z opinii biegłego stosownie do wniosku powódki miał wykazał fakty bezsporne i wynikające wprost z umowy – jak zakres i rodzaj umówionych prac, zakres faktycznie wykonanych prac, wysokość wynagrodzenie należnego pozwanej oraz wynagrodzenia za prace, których pozwana nie wykonała. Każda z tych okoliczność wynikała przede wszystkim z umowy. Strony nie były również w sporze do zakresu prac zleconych, a nawet co do zakresu prac wykonanych. Pozwana do sprzeciwu dołączyła wszelkie stworzone przez siebie dokumenty, rysunki i mapki, zaś powódka nie zaprzeczyła, że taki właściwe zakres prac pozwana wykonała. Wysokość wynagrodzenie również wynikała wprost z umowy i nie mogło być to przedmiotem opinii biegłego. Podobnie irrelewantne dla sprawy było ustalenie wysokości wynagrodzenia za prace przez pozwaną nie wykonane. Jak już wcześniej wskazano w sytuacji odstąpienia od umowy przez zamawiającego, w czym winy nie ponosi wykonujący działo (art. 644 kc) wykonawcy należy się całość wynagrodzenia, które jedynie może być pomniejsz o oszczędności, a nie o wartość prac niewykonanych. Na wartość pracy składa się szereg czynników, jak cena usługi, marża, rodzaj czynności, jej czasochłonność, koszt materiałów niezbędnych do wykonania pracy, w tym koszty stałe itd. Tak przyjmuje się również zgodnie w doktrynie i orzecznictwie. „Oszczędności przyjmującego zamówienie w rozumieniu art. 644 KC nie są tożsame z umowną wartością prac niewykonanych, ponieważ chodzi tu o oszczędności z zaprzestanych prac, a nie w pracach zrealizowanych przed odstąpieniem” (wyr. SA we Wrocławiu z 13.12.2013 r., I ACa 1214/13, L.). Co więcej niektórzy komentatorzy wskazują wręcz, że „na podstawie komentowanego przepisu zamawiającemu nie przysługuje roszczenie o zwrot zaoszczędzonej wartości, lecz kwota oszczędności uwzględniana jest przy ustalaniu wartości wierzytelności przyjmującego zamówienie.” Co więcej koszty osobowe i koszty stałe, które przyjmujący zamówienie musi ponieść mimo przerwania prac, nie powinny być odliczane (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 7 listopada 2014 r., I ACa 1050/14, LEX nr 1651880). (komentarz do art. 644 kc pod red. Gudowski Jacek, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczegółowa, wyd. II). Z tych też powodów, jak i mając na uwadze wartość przedmiotu sporu, która mogłaby okazać tożsama z kosztem wydania opinii, jak również uwzględniając zasadę szybkości postępowania, oddalono wniosek o wydanie opinii przez biegłego.

Dodatkowo należało wskazać, że już z samej wiedzy powszechnej, zasad doświadczenia życiowego i logiki wynika, że przygotowanie wniosków i ich złożenia w urzędzie może zając zaledwie kilka godzin. Czynności z tym związane w sytuacji gdy wnioskodawca dysponuje wszelkimi niezbędnymi dokumentami, jak np. w niniejszej sprawie koncepcja, zajmują niewiele czasu i wysiłku. Jak wynikało zaś z przedłożonych dokumentów i niekwestionowanych zeznań pozwanej i świadków, pozwana istotnie wykonała już znaczną część prac koncepcyjnych opisanych w umowie, zajmujących większość czasu pozwanej niezbędnego do wykonania działa, tj. obrys budynków, wjazdy na działki, główne wejścia do budynków, bilans terenu, wizualizację architektoniczną całego założenia w 3D. Nie miał więc racji świadek S. L., wskazując, że pozwana oczekiwała wynagrodzenia za coś czego nie wykonała. Jak wynikało również z zeznań świadka M. L. (1), wiadomości mailowych, jak i przesłuchania pozwanej, do wykonana tych czynności niezbędne były jej wizyty terenowe, w urzędzie planowania przestrzennego, jak i konsultacje z geodetą. Oczywiście są to czynności prowadzące do wykonania działa opisanego w ofercie, a wszystkie składały się na umówione wynagrodzenie. Nie było między stronami sporne (zarówno w procesie jak i na etapie przedprocesowym k. 26) – jak i potwierdzały to zeznania świadków S. L., M. L. (1) i stron - że umowa nie zawierała żadnego osobnego zlecenia w zakresie prac scaleniowych geodety, jak i osobnego wynagrodzenia w tym zakresie, niewątpliwie więc nie było obowiązkiem pozwanej dokonywanie scalenia działek i rozliczenie się z tego tytułu z geodetą. To, że po zawarciu umowy, a nawet już po odstąpienie od niej przez powódkę, pozwana deklarowała – jedynie w ramach własnej propozycji – częściowe rozliczenie z geodetą rozpoczętych przez niego prac scaleniowych, nie oznaczało, że istotnie takie obowiązek na niej ciążyły. Co więcej propozycja pozwanej nie został przyjęta przez powódkę (k. 25-25), trudno więc stwierdzić z jakiego powodu powódka wnosiła w pozwie o zwrot rzekomo zapłaconego geodecie wynagrodzenia. Pozwana wyjaśniała również, co zostało nadto potwierdzone zeznaniami świadka M. L., że nie tylko dla scalenia działek lecz i dla wykonania zakresu prac zlecony pozwanej niezbędne były czynności przy udziale geodety, a więc jego wyszukanie, kontakty z nim i konsultacje w zakresie tworzonej koncepcji zabudowy. Te jednak czynności wkalkulowała w swoje łączne wynagrodzenie. Jak powódka słusznie wskazywała umowa nie nakładała na pozwaną obowiązku scalenia działek, więc jest oczywistym, że również wynagrodzenie pozwanej nie mogło tego obejmować, a w konsekwencji powódka nie miała podstaw do jakiegokolwiek pomniejszania wynagrodzenia pozwanej o koszt 1500zł z tym związany. Odnośnie zaś kwoty 960 zł, która miała stanowić wartość prac niewykonanych z I etapu, jak już wcześniej wskazano, wynagrodzenie w tym zakresie należało się pozwanej w całości. Prace nie zostały przez nią wykonane wyłącznie z winy powódki, która od umowy odstąpiła, a w żaden sposób nie było to równoznaczne z realnym zaoszczędzeniem przez pozwaną takiej wartości. Ostatecznie należy także wskazać, że to pozwana została pozbawiona przez powódkę zarobku, na który słusznie liczyła zawierając umowę. Brak obowiązku zapłaty umówionego wynagrodzenia powodowałby, że to wyłącznie jedna strona umowy miałaby prawo do swobodnego kształtowania jej treści, po pierwsze w zakresie rezygnacji z przedmiotu umowy, a po drugie w zakresie odmiennego ukształtowania prawa drugiej strony umowy do wynagrodzenia, poprzez samowolne zwolnienia się (bez winy drugiej strony) z obowiązku zapłaty. Właśnie z tej przyczyny art. 644 kc, jedynie w ograniczonym zakresie umożliwia obniżenie wynagrodzenia, wyłącznie o wartości rzeczywiście zaoszczędzone liczone za czas od odstąpienia od umowy, a nie o spodziewany i umówiony zysk.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc. Na koszty pozwanej składało się wynagrodzenie pełnomocnika i opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)