Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Marchwicki

Protokolant: sekr. sąd. Agnieszka Stawujak

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2022 r. w P.

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo T.

przeciwko (...) sp. z o.o. w P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w P.

z dnia 5 listopada 2020 r. sygn. akt (...)

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że

a)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 369.559,03 zł (trzysta sześćdziesiąt dziewięć tysięcy pięćset pięćdziesiąt dziewięć złotych trzy grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie :

- od kwoty 92.389,75 zł za okres od dnia 1 kwietnia 2018r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 92.389,78 zł za okres od dnia 1 lipca 2018 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 92.389,78 zł za okres od dnia 1 października 2018r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 92.389,79 zł za okres od dnia 1 stycznia 2019r. do dnia zapłaty,

b) w pozostałym zakresie powództwo oddala;

c)  zasądza od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

d)  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w P. kwotę 18.496 zł (osiemnaście tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu;

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

4.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w P. kwotę 18.496 zł (osiemnaście tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt sześć złotych ) tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od apelacji.

Ryszard Marchwicki

"Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym"

St. sekr. sąd. Katarzyna Surażyńska

UZASASDNIENIE

Pozwem z dnia 21 maja 2020 r. powód Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo T. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. kwoty 184.779,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

a)  od kwoty 92.389,75 zł od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 92.389,78 zł od dnia 1 lipca 2018 r. do dnia zapłaty.

Nadto wniósł o obciążenie pozwanego kosztami procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 maja 2020 r. Sąd Okręgowy w P. IX Wydział Gospodarczy uwzględnił w całości żądanie pozwu (sygn. akt (...)).

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pismem procesowym z dnia 20 sierpnia 2020 r. powód rozszerzył żądanie pozwu o kwotę 185.122,43 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych ewentualnie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

a)  od kwoty 92.389,78 zł od dnia 1 października 2018 r. do dnia zapłaty,

b)  od kwoty 92.389,79 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

c)  od kwoty 342,86 zł od dnia 20 sierpnia 2020.

W odpowiedzi na rozszerzony pozew z dnia 21 września 2020 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i obciążenie powoda kosztami procesu. Pozwany podtrzymał przy tym argumentację zaprezentowaną w sprzeciwie.

Wyrokiem z dnia 5 listopada 2020 r Sąd Okręgowy w P.:

I.  powództwo oddalił;

II.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 10.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski Sądu I Instancji.

Pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. jest operatorem sieci przesyłowej elektroenergetycznej i właścicielem urządzeń służących do przesyłu energii elektrycznej.

W dniu 16 sierpnia 2012 r. Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych w G., P., P., S., S., T., W. i Z. zawarł z pozwanym (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. „Ramową umowę o współpracy” nr (...). celem ustalenia zasad i warunków współdziałania stron w zakresie prowadzenia przez operatora eksploatacji, konserwacji, remontów i modernizacji linii oraz urządzeń elektroenergetycznych stanowiących własność pozwanego, a posadowionych na gruntach pozostających w zarządzie Lasów Państwowych na terenie nadzorowanym przez poszczególne Regionalne Dyrekcje, jak również prowadzenia uzgodnień dotyczących budowy na tych gruntach nowych linii i urządzeń elektroenergetycznych. Umowa ta, wraz z zawartymi w jej wykonaniu umowami wykonawczymi, miała określać zasady i warunki współdziałania pomiędzy stronami do czasu ustanowienia służebności przesyłu (§ 1 umowy ramowej).

W umowie ramowej strony przewidziały, że z tytułu umożliwienia pozwanemu dostępu do linii i urządzeń elektroenergetycznych Lasom Państwowym przysługiwać będzie wynagrodzenie roczne w roku 2012 i w latach następnych. Wynagrodzenie roczne i jednorazowe należne miało być właściwym terytorialnie nadleśnictwom i miało zostać określone w umowach wykonawczych (§ 3). Niemniej w umowie ramowej strony postanowiły, że wynagrodzenie należne właściwym nadleśnictwom za 1m ² gruntu, skalkulowane zostanie na podstawie równowartości podatku od nieruchomości lub podatku leśnego i rolnego, zależnej od kategorii gruntów wynikających z ewidencji gruntów i budynków, zadeklarowanych przez poszczególne nadleśnictwa właściwemu organowi podatkowemu za dany rok podatkowy (§ 5 ust. 1). Z kolei wysokość opodatkowania gruntów miała być każdorazowo określona na podstawie oświadczeń właściwych nadleśnictw, uzgodnionych z operatorem (§ 5 ust. 3). Wzór oświadczenia poszczególnych nadleśniczych o wysokości deklarowanych w poszczególnych gminach kwotach podatku od nieruchomości, podatku leśnego oraz podatku rolnego, odpowiednich dla kategorii gruntów, stanowić miał załącznik nr 2 do umowy wykonawczej i miał on podlegać aktualizacji do 15 lutego każdego roku kalendarzowego. Pozwany zyskał przy tym prawo do bieżącej weryfikacji zgodności tychże oświadczeń ze stanem faktycznym (§ 4 ust. 4, § 5 ust. 3). Strony zadeklarowały przy tym, że w granicach obowiązującego prawa będą podejmowały działania zmierzające do klasyfikacji gruntów, jako grunty leśne, opodatkowane podatkiem leśnym (§ 5 ust. 4).

Na okoliczność obciążenia z tytułu wynagrodzenia właściwe nadleśnictwo miało wystawiać kwartalne faktury VAT w terminie 7 dni od daty uzgodnienia z operatorem inwentaryzacji linii i urządzeń elektroenergetycznych (załącznik nr 1 do umowy ramowej) oraz oświadczenia o deklarowanych stawkach podatkowych na dany rok (załącznik nr 2 do umowy wykonawczej), nie później jednak niż do dnia kończącego drugi miesiąc danego kwartału, z terminem płatności przypadającym na ostatni dzień tego kwartału. Przy tym zaznaczono, że pierwsza faktura VAT ma obejmować okres od dnia 1 stycznia 2012 r. do ostatniego dnia kwartału, w którym zostanie zawarta umowa wykonawcza i zostać wystawiona w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy wykonawczej, z terminem płatności wynoszącym 30 dni od dnia jej otrzymania przez operatora (§ 6).

Strony przewidziały również, że w przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda decyzję administracyjną, wykonalną lub natychmiast wykonalną, określającą pozwanego jako zobowiązanego z tytułu podatku od nieruchomości w zakresie gruntów objętych umową stron i w rezultacie tej decyzji zapłaci ten podatek, to roczne wynagrodzenie właściwych nadleśnictw skorygowane zostanie o kwotę podatku zapłaconego (§ 5 ust. 5). W przypadku zaistnienia takiej sytuacji pozwany miał pisemnie powiadomić dane nadleśnictwo o otrzymanej decyzji administracyjnej i uregulowaniu zobowiązania podatkowego, następnie nadleśnictwo w terminie 14 dni miało dokonać aktualizacji umowy wykonawczej w zakresie załączników nr 1 i 2 oraz wystawić fakturę korygującą (§ 5 ust. 6). W przypadku zaś kiedy właściwy organ podatkowy wyda ostateczną decyzję administracyjną, od której zostaną wniesione wszelkie przewidziane prawem zwyczajne środki odwoławcze, obciążającą nadleśnictwo inną wartością niż kwota zadeklarowanego podatku dla pasów wyszczególnionych w załączniku nr 1 do umowy wykonawczej, to roczne wynagrodzenie nadleśnictw ulec miało skorygowaniu o wartość wynikającą z tej decyzji. Zasada konieczności wykorzystania środków odwoławczych miała nie obowiązywać jedynie w sprawach, w których ich wniesienie byłoby oczywiście nieuzasadnione (§ 5 ust. 7).

Umowa ramowa zawarta została na czas określony, niezbędny do ustanowienia służebności przesyłu dla wszystkich gruntów objętych umowami wykonawczymi. Umowa miała ulec rozwiązaniu z momentem ustanowienia ostatniej służebności przesyłu (§ 12 ust. 2).

Wzór umowy wykonawczej oraz wzór zapisów w aktach notarialnych ustanowienia służebności przesyłu, stanowiły załączniki do umowy ramowej.

W wykonaniu umowy ramowej powód Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo T. z siedzibą w T. w listopadzie 2012 r. zawarł z pozwanym (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. dwie umowy wykonawcze, mianowicie w dniu 13 listopada 2012 r. „Umowę wykonawczą” nr (...) dla Rejonu Dystrybucji S., a w dniu 15 listopada 2012 r. „Umowę wykonawczą” nr (...) dla Rejonu Dystrybucji Ś.. Umowy te określiły zasady i warunki współdziałania pomiędzy stronami do czasu ustanowienia służebności przesyłu (§ 1 ust. 3).

W zakresie wynagrodzenia powoda powyższe umowy wykonawcze powielały postanowienia umowy ramowej z sierpnia 2012 r. (§ 3 ust. 1, § 4 ust. 1 – 4, § 5 ust. 1 – 7).

Na potrzeby zawarcia umów wykonawczych strony dokonały niezbędnej inwentaryzacji linii i urządzeń elektroenergetycznych (...) sp. z o.o., eksploatowanych przez Oddział Dystrybucji G. Rejon Dystrybucji S. oraz Oddział Dystrybucji Z. Rejon Dystrybucji Ś., a zlokalizowanych na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo T. (załączniki nr 1). Uzgodniły również oświadczenie Nadleśnictwa T. o wysokości deklarowanych stawek podatkowych na rok 2012, przyjmując za podstawę określenia wynagrodzenia (załącznik nr 2):

1)  Rejon Dystrybucji S.: Gmina T. – podatek leśny dla gruntów o powierzchni 27.852m ², podatek rolny dla gruntów o powierzchni 51m ² (stawka 0,0000 zł/m ² z uwagi na zwolnienie od podatku) oraz podatek od nieruchomości dla 10m ² (116,69 zł netto),

2)  Rejon Dystrybucji Ś.: Gmina S. – podatek leśny dla gruntów o powierzchni 8.336m ², Gmina Ł. – podatek leśny dla gruntów o powierzchni 3.927m ², Gmina T. – podatek leśny dla gruntów o powierzchni 243.459m ² (1.048,46 zł netto),

3)  Rejon Dystrybucji Ś.: Gmina T. – podatek leśny dla gruntów o powierzchni 77.500m ² (317,75 zł).

Powód Skarb Państwa jest właścicielem nieruchomości gruntowych położnych na obszarze Nadleśnictwa T. (Gmina T., Gmina Ł., Gmina S.). Część z nich stanowią niezabudowane grunty o łącznej powierzchni 356.502m ², na których posadowione zostały urządzenia oraz linie elektroenergetyczne w ramach Rejonu Dystrybucji S. oraz Ś..

Umowami z dnia 14 listopada 2014 r. (akt notarialny Rep. (...) nr (...) i akt notarialny Rep. (...) nr (...)) oraz umową z dnia 26 sierpnia 2016 r. (akt notarialny Rep. (...) nr (...)) na wyżej wymienionych nieruchomościach Skarb Państwa ustanowił odpłatnie i na czas nieoznaczony służebność przesyłu na rzecz spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w P., polegającą na:

a)  znoszeniu istnienia posadowionych na nieruchomościach wyżej wymienionych obciążonych linii i urządzenie elektroenergetycznych,,

b)  prawie do korzystania z nieruchomości obciążonych w zakresie niezbędnym do dokonywania prac eksploatacyjnych, konserwacji, remontów, modernizacji, usuwania awarii oraz przebudowy i rozbudowy linii i urządzeń elektroenergetycznych, wycince drzew bądź krzewów lub ich podkrzesywaniu w zakresie niezbędnym dla utrzymania linii i urządzeń elektroenergetycznych w należytym stanie celem uniknięcia zagrożenia dla funkcjonowania tych linii i urządzeń, wraz prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem przez pracowników spółki, jej następców prawnych oraz przez wszystkie podmioty i osoby, którymi spółka posługuje się w związku z prowadzoną działalnością (§ 4.1. umów).

Z tytułu ustanowienia służebności przesyłu, pozwany (...) sp. z o.o. zobowiązał się do zapłaty na rzecz Nadleśnictwa T. wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat, ponoszonych przez Nadleśnictwo od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem jej służebnością przesyłu. Wynagrodzenie to miało być płatne corocznie z dołu w okresach kwartalnych, na podstawie faktur VAT wystawionych przez Nadleśnictwo T., w wysokości stanowiącej ¼ wynagrodzenia rocznego. Wysokość rocznego wynagrodzenia miała być ustalana na podstawie oświadczenia Nadleśnictwa o wysokości zadeklarowanych w danym roku podatkowym podatkach i opłatach od części nieruchomości, na których ustanowiona została służebność przesyłu. Oświadczenie to, w formie wykazu w podziale na gminy, rodzaj podatku, obowiązujące stawki podatkowe oraz wartość podatku, miało być przesyłane przez Nadleśnictwo do pozwanej spółki Oddział Dystrybucji G. W. w terminie do dnia 15 lutego każdego roku kalendarzowego, a spółce przysługiwać miało prawo do bieżącej weryfikacji zgodności takiego oświadczenia ze stanem faktycznym (§ 5 II. 1-5 umów).

W powyższej umowie przyjęto także, że w przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda decyzję administracyjną, wykonalną lub natychmiast wykonalną, określającą pozwaną spółkę jako zobowiązanego z tytułu podatku od nieruchomości w zakresie gruntów, na których została ustanowiona służebność przesyłu i w rezultacie tej decyzji spółka zapłaci ten podatek, to roczne wynagrodzenie nadleśnictwa skorygowane zostanie o kwotę podatku zapłaconego przez operatora. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji pozwany miał pisemnie powiadomić nadleśnictwo o otrzymanej decyzji administracyjnej i uregulowaniu zobowiązania podatkowego, następnie nadleśnictwo w terminie 14 dni miało dokonać aktualizacji oświadczenia, a następnie niezwłocznie wystawić fakturę korygującą VAT (§ 5 II. 7 umów). Z kolei w przypadku, gdy właściwy organ podatkowy wyda ostateczną decyzję administracyjną, od której wniesione zostaną wszelkie przewidziane prawem zwyczajne środki odwoławcze, zmieniającą wysokość zapłaconego podatku w danym roku podatkowym od gruntów, na których została ustanowiona służebność przesyłu, to pozwana spółka zobowiązała się do wyrównania nadleśnictwu kwoty zapłaconego podatku za okres ustalony decyzją (§ 5 II. 8 umów). Natomiast w przypadku, gdy ta decyzja administracyjna stwierdzi nadpłatę podatku za rok podatkowy, wówczas nadleśnictwo zobowiązało się do zwrotu na rzecz spółki zapłaconego wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej stwierdzonej nadpłacie (§ 5 II. 9 umów). W przypadku, o którym mowa w § 5 II. 8 umowy, nadleśnictwo miało przedstawić operatorowi, w terminie 4 dni od daty doręczenia decyzji administracyjnej (wydanej w I lub II instancji) opinię o braku zasadności składania środków odwoławczych wraz z uzasadnieniem. Przy czym zasada konieczności wykorzystania środków odwoławczych miała nie dotyczyć spraw, w których ich wniesienie byłoby oczywiście nieuzasadnione. W terminie kolejnych 4 dni operator miał przekazać nadleśnictwu swoje stanowisko w sprawie. Brak stanowiska w tym terminie miał być równoznaczny z brakiem zasadności składania odwołania od decyzji administracyjnej (§ 5 II. 10 umów).

W latach 2012-2017 powód deklarował dla gruntów, leżących pod liniami elektroenergetycznymi, objętych tym postępowaniem, stawki podatku od nieruchomości dla gruntów, na których prowadzona jest działalność leśna, bądź rolna – w zależności od ich klasyfikacji wynikającej z ewidencji gruntów i budynków. Na tej podstawie wystawiał faktury VAT, które zostały uregulowane przez pozwanego.

Pismem z dnia 8 stycznia 2018 r. Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych zwróciła się do Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych w sprawie opodatkowania gruntów pozostających w zarządzie Lasów Państwowych, rekomendując uwzględnienie użytków rolnych i lasów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej i powołując się na interpretację przepisów prawa podatkowego dokonaną przez sądy administracyjne, zgodnie z którą nieruchomości znajdujące się pod liniami i urządzeniami przesyłowymi – jako zajęte na potrzeby prowadzonej przez przedsiębiorstwa przesyłowe działalności gospodarczej – powinny być opodatkowane podatkiem od nieruchomości w najwyższej stawce.

W związku z powyższym pod koniec stycznia 2018 r. powód złożył organom podatkowym, tj. Burmistrzowi Miasta i Gminy T., Burmistrzowi S. oraz Wójtowi Gminy Ł., deklaracje dotyczące wysokości podatku od nieruchomości za 2018 r., ujmując w nich nieruchomości, na których posadowione są urządzenia i linie elektroenergetyczne jako zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej przez pozwanego, bez względu na sposób ich zakwalifikowania w ewidencji gruntów i uiścił podatek w zadeklarowanej wysokości.

Następnie w dniu 09 lutego 2018 r. skierował do pozwanego oświadczenia o wysokości deklarowanych stawek podatkowych na rok 2018 dla gruntów pod liniami i urządzeniami elektroenergetycznymi. W oświadczeniach powód wskazał na konieczność opodatkowania gruntów podatkiem od nieruchomości, czyli w oparciu o stawkę dla gruntów, na których prowadzona jest działalność gospodarcza i określił wysokość rocznego wynagrodzenia pozwanego na kwoty 24.146,80 zł netto (Gmina T. – Rejon Dystrybucji S.), 212.133,85 zł netto (Gmina S., Ł. i T. – Rejon Dystrybucji Ś.), 65.815,50 zł netto (Gmina T. – Rejon Dystrybucji Ś.).

Pozwany nie zaakceptował tych oświadczeń wskazując, że są sprzeczne z trybem postępowania przyjętym przez strony w umowie ramowej, wykonawczej i o ustanowieniu służebności przesyłu. Zwrócił się przy tym o przesłanie oświadczeń, które będą wskazywać wartość podatków od gruntów pod napowietrznymi liniami energetycznymi w zależności od ich zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków.

Niemniej w dniu 28 lutego 2018 r., na podstawie złożonych oświadczeń, powód wystawił pozwanemu dwie faktury obejmujące część wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, tj. za I kwartał 2018 r., w wysokości 85.469,41 zł dla rejonu dystrybucji Ś. (faktura nr (...)) oraz w wysokości 7.425,14 zł dla rejonu dystrybucji S. (faktura nr (...)). Poinformował również pozwanego, że z uwagi na brak podstaw prawnych nie dokona żadnej korekty deklaracji podatkowej.

Pozwana spółka odmówiła zapłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z tych faktur i zwróciła się o wystawienie faktur korygujących, które będą zawierać prawidłową kwotę wynagrodzenia, obliczoną przy zastosowaniu stawki podatkowej w zależności od sposobu zakwalifikowania gruntów w ewidencji gruntów i budynków. Powołując się zaś na postanowienia umowne pozwany wskazał, że powód dokonał zmiany kwalifikacji gruntów leśnych, rolnych oraz pozostałych bez wydania ostatecznej decyzji przez organ podatkowy, zatem w sposób nieuprawniony. W tej sytuacji nie ma podstaw do zwiększenia wynagrodzenia za korzystanie z tych gruntów.

Następnie pod koniec marca 2018 r. pozwany uregulował wynagrodzenie na rzecz powoda w kwotach wyliczonych przez siebie, przy zastosowaniu stawki podatku zgodnej z klasyfikacją gruntów, mianowicie kwotę 473,14 zł z tytułu faktury nr (...) oraz kwotę 31,66 zł z tytułu faktury nr (...).

Z uwagi na powyższe powód wezwał pozwanego do zapłaty pozostałej części wynagrodzenia w łącznej wysokości 92.389,75 zł, jednak bez rezultatu. Powód nie wystawił na rzecz pozwanego faktur korygujących.

W dniu 30 maja 2018 r. powód wystawił na rzecz pozwanego kolejne dwie faktury VAT, obejmujące wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu za dalszy okres, tj. za II kwartał 2018 r., w wysokości 7.425,14 zł dla rejonu dystrybucji S. (faktura nr (...)) oraz w wysokości 85.469,43 zł dla rejonu dystrybucji Ś. (faktura nr (...)). Dokonał też płatności podatku od nieruchomości za II kwartał 2018 r. na rzecz organów podatkowych.

Pozwany nie zmienił stanowiska w sprawie i odmówił zapłaty wynagrodzenia w żądanej wysokości. Nadto pozwany fakturę nr (...) opłacił w zakresie kwoty 38,93 zł, natomiast fakturę nr (...) uregulował do kwoty 465,86 zł.

Pod koniec lipca 2018 r. powód monitował pozwanego o uregulowanie pozostałej części wynagrodzenia za I i II kwartał 2018 r. w łącznej wysokości 184.779,53 zł, jednak bez rezultatu.

W 2018 r. powód jeszcze czterokrotnie wystawił na rzecz pozwanego faktury VAT dotyczące wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu, tj. za III i IV kwartał 2018 r., w wysokości odpowiadającej podatkowi uiszczonemu w stawce najwyższej, czyli jak od nieruchomości zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej (III kwartał: faktura VAT nr (...) z dnia 20 sierpnia 2018 r. na kwotę 7.425,14 zł i faktura VAT nr (...) z dnia 20 sierpnia 2018 r. na kwotę 85.469,43 zł; IV kwartał: faktura VAT nr (...) z dnia 09 listopada 2018 r. na kwotę 85.469,43 zł i faktura VAT nr (...) z dnia 09 listopada 2018 r. na kwotę 7.425,14 zł). Uiścił przy tym podatek na rzecz organów podatkowych w zadeklarowanej wysokości.

Mimo monitów pozwany uregulował to wynagrodzenie jedynie w części, mianowicie fakturę nr (...) do kwoty 38,93 zł, natomiast fakturę nr (...) do kwoty 465,86 zł. Z kolei fakturę VAT nr (...) do kwoty 465,85 zł, a fakturę nr (...) do kwoty 38,93 zł.

W kolejnych oświadczeniach, dotyczących wysokości deklarowanych stawek podatkowych za rok 2019 i 2020, powód ponownie przyjął stawkę podatku zgodnie z klasyfikację gruntów.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał , że w niniejszej sprawie nie budziło wątpliwości i pozostawało poza sporem, że strony łączą umowy ustanowienia służebności przesyłu zawarte w dniu 14 listopada 2014 r. i 26 sierpnia 2016 r. Sporna nie była również co do zasady treść tych umów, choć strony inaczej interpretowały swoje prawa i obowiązki odnośnie ustalania wysokości wynagrodzenia należnego powodowi za ustanowienie służebności przesyłu i jego zapłaty. Nie stanowiło również przedmiotu sporu, że umowy te zostały zawarte w konsekwencji uprzedniego zawarcia przez strony „Ramowej umowy o współpracy” nr (...) z dnia 16 sierpnia 2012 r., „Umowy wykonawczej” nr (...) z dnia 13 listopada 2012 r. oraz „Umowy wykonawczej” nr (...)z dnia 15 listopada 2012 r.

Bezspornym było także to, jakie grunty (gdzie położone, o jakiej klasyfikacji i powierzchni), były objęte umowami ustanowienia służebności przesyłu, że pozwany winien co do zasady zapłacić powodowi wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotowej służebności przesyłu, jak również, że w latach 2015-2017 powód deklarował i opłacał od przedmiotowych gruntów podatek rolny lub leśny, zgodnie z klasyfikacją tych gruntów. Pozwany nie zakwestionował także faktu, że w 2018 r. powód zadeklarował i zapłacił od gruntów, na których ustanowiona została służebność przesyłu, podatek w wysokości wyższej, mianowicie jak od nieruchomości, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, choć uważał takie działanie powoda za nieprawidłowe i niezgodne z umową stron.

Dalej sąd stwierdził , że rację ma powód, iż aktualnym źródłem zobowiązań stron, w tym zobowiązania pozwanego do zapłacenia wynagrodzenia w określonej wysokości za ustanowienie służebności przesyłu, są zawarte przez strony umowy o ustanowienie owej służebności z dnia 14 listopada 2014 r. i 26 sierpnia 2016 r.

Jednakże według sądu , nie oznacza to , że wcześniej zawarte umowy ramowa i wykonawcza oraz obowiązująca między stronami praktyka w zakresie ustalania i deklarowania podatków od nieruchomości znajdujących się pod liniami przesyłowymi w latach 2012 – 2017, nie mają znaczenia i nie mogą służyć ustaleniu woli stron przy zawieraniu umów ustanowienia służebności przesyłu i interpretacji postanowień zawartych w tych umowach.

Jak wynika z umów służebności przesyłu z dnia 14 listopada 2014 r. i 26 sierpnia 2016 r. grunty będące w zarządzie Nadleśnictwa T. stanowią – zgodnie z klasyfikacją gruntów i budynków – lasy, grunty rolne, nieużytki i drogi. W latach 2012-2017 były one traktowane przez powoda jako grunty leśne lub rolne. Utrwalony między stronami zwyczaj deklarowania przez powoda gruntów pod liniami energetycznymi do opodatkowania podatkiem leśnym lub rolnym funkcjonował bez przeszkód do roku 2017 i nie był kwestionowany przez żadną ze stron. Zresztą został on zagwarantowany wprost w treści § 5 ust. 1 umowy ramowej, gdyż powód zobowiązał się do składania deklaracji podatkowych stosownie do kategorii gruntów wynikających z ewidencji gruntów i budynków. Nadto w § 5 ust. 4 umów ramowej i wykonawczej strony zadeklarowały, w granicach obowiązującego prawa, podejmowanie działań zmierzających do kwalifikacji gruntów pod liniami elektroenergetycznymi jako grunty leśne, opodatkowane podatkiem leśnym. Oznacza to, że strony w drodze umowy ramowej oraz zawartych w jej następstwie umów wykonawczych i ustanowienia służebności przesyłu, jak również stosownie do obowiązującego zwyczaju, ukształtowały swój węzeł obligacyjny w ten sposób, że powód składał deklaracje opodatkowania gruntów znajdujących się pod liniami elektroenergetycznymi podatkiem leśnym lub rolnym (art. 65 § 1 i 2 kc). Mając to na uwadze odstąpienie od tego zwyczaju w roku 2018, przy jednoczesnym pominięciu procedury opisanej w § 5 II. ust. 8 umów o ustanowieniu służebności, traktować należy jako naruszenie tychże umów.

Sąd podzielił stanowisko pozwanego , że w 2018 r. po stronie powoda nie zaistniał żaden prawny obowiązek składania deklaracji do opodatkowania gruntów pod liniami elektroenergetycznymi podatkiem od nieruchomości, a nie podatkiem leśnym, czy rolnym. Nie uległy bowiem zmianie, ani klasyfikacja gruntów objętych niniejszym postępowaniem, ani przepisy prawa podatkowego.

Sąd wskazał na art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 849) który stanowił w dacie zawarcia umowy służebności, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Z przepisu tego wynikał zatem zdaniem sądu obowiązek uiszczania podatku od nieruchomości (czyli podatku w najwyższej stawce) w przypadku zajęcia nieruchomości na prowadzenie działalności gospodarczej, niezależnie od tego jak nieruchomość ta była oznaczona w ewidencji gruntów. Mimo takiego brzmienia przepisu strony racjonalnie uznawały, że poprowadzenie napowietrznej linii energetycznej przez teren leśny będący w zarządzie powoda, nie oznacza automatycznego przeznaczenia tego terenu na prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo przesyłowe. Co równie istotne organy podatkowe nie podważały tych ustaleń. Pozwala to również na przyjęcie, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu nie było przez strony traktowane jako dochód powoda, ale jako przejęcie przez pozwanego od powoda jego obowiązków fiskalnych. Jeśli zaś chodzi o działalność pozwanego, to była ona związana z urządzeniami przesyłowymi, a nie z gruntami, na których zostały one posadowione. To z kolei potwierdza, że wolą stron było opodatkowanie nieruchomości podatkiem leśnym lub rolnym i „przerzucenie” na pozwanego kosztów tej daniny.

W treści umów strony zastrzegły jednak mechanizmy chroniące powoda na wypadek zakwestionowania przez organ podatkowy kwalifikacji określonej nieruchomości w deklaracji podatkowej. W ewentualnym postępowaniu podatkowych stroną miał być tylko powód (jako podatnik i płatnik podatków), który zobowiązał się względem pozwanego do wyczerpania procedury odwoławczej, w zamian za możliwość obciążania pozwanego kosztami tej procedury i wyższym niż zadeklarowane wynagrodzeniem, wynikającym z decyzji organu podatkowego.

Mając to na uwadze nie można zgodzić się z twierdzeniem powoda, że ze względu na pojawienie się nowej praktyki sądów administracyjnych co do kwalifikacji gruntów leśnych pod liniami energetycznymi, jako związanymi z działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa przesyłowego, wszczynanie administracyjnej procedury odwoławczej byłoby niecelowe. Przede wszystkim w omawianym przypadku trudno mówić o utrwaleniu praktyki sądów administracyjnych w tym zakresie. Z pewnością jednak brak jednoznacznych przepisów odnoszących się do sposobu opodatkowania tych gruntów w pewnym momencie doprowadził do rozbieżności w stosowaniu tych przepisów. Zwrócił na to uwagę sam ustawodawca, o czym będzie jeszcze mowa w tym uzasadnieniu. Niemniej powód zobowiązał się do składania deklaracji podatkowych zmierzających do opodatkowania przedmiotowych nieruchomości podatkiem leśnym, bądź rolnym. W tej sytuacji powód, zgodnie z treścią łączących strony umów, zobowiązany był złożyć organowi podatkowemu deklarację opodatkowania nieruchomości podatkiem leśnym (rolnym) i oczekiwać na ostateczną decyzję administracyjną, która oczywiście mogłaby zakwestionować przeznaczenie terenu. Pozwany winien tak postąpić ze względu na swoje zobowiązanie umowne względem pozwanego, mając przy tym świadomość, że praktyka sądów administracyjnych, nawet utrwalona, nie kreuje prawa podatkowego.

Natomiast w przypadku uznania, że w istocie doszło do zmiany kwalifikacji gruntów leśnych pod liniami energetycznymi, czego strony nie przewidziały w umowach, powód winien w pierwszej kolejności dążyć do dokonania zmiany zapisów umów ustanowienia służebności przesyłu. W razie zaś oporu ze strony pozwanego powinien wystąpić do sądu powszechnego z pozwem o takie ukształtowanie umów, które zwalniałoby go z obowiązku wszczynania procedur odwoławczych od decyzji określających rodzaj i wymiar podatku, a także uczestniczenia w tych procedurach aż do wyczerpania ścieżki odwoławczej, albo z pozwem o takie ukształtowanie umów, aby koszty owych procedur odwoławczych pozwany zobowiązany był wyłożyć z góry. Ponieważ powód tego nie uczynił i nie doprowadził do zmian postanowień umownych, jego deklaracje dotyczące opodatkowania nieruchomości w oczywisty sposób naruszyły umowy, jakie łączyły go z pozwanym i pozbawiły pozwanego jego umownego prawa do ewentualnego zaskarżenia decyzji organu podatkowego. W konsekwencji działania powoda nie mogły skutecznie doprowadzić do powstania po stronie pozwanego zobowiązania do uiszczenia w 2018 r. wynagrodzenia w wyższej wysokości, aniżeli w latach wcześniejszych.

Reasumując, nawet jeżeli w 2018 r. należało zapłacić podatek od nieruchomości, (czego Sąd nie przesądza w tym postępowaniu, ponieważ pozostaje to poza kognicją sądu powszechnego), to powód – zgodnie ze swoim zobowiązaniem wynikającym z umów łączących go z powodem – winien zadeklarować podatek leśny (rolny) i zainicjować procedurę odwoławczą na koszt pozwanego, w razie przyjęcia przez organ podatkowy odmiennej klasyfikacji gruntów. Pominięcie tej procedury spowodowało, że powód nie uzyskał ostatecznej decyzji określającej wyższy wymiar podatku dla gruntów znajdujących się pod liniami elektroenergetycznymi. W tej sytuacji jego roszczenia wobec pozwanego należało ocenić jako co najmniej przedwczesne.

Niezależnie od powyższego, takie zachowanie powoda naruszało zasady lojalności kontraktowej wobec pozwanego, albowiem powód deklarując w 2018 r. nieruchomości zajęte przez linie elektroenergetyczne do opodatkowania podatkiem od nieruchomości, w istocie pozbawił pozwanego wpływu na decyzje organów podatkowych (poprzez przewidziane umowami procedury odwoławcze). Powód nie wykazał zaś, w ocenie sądu, że w rozpatrywanym stanie faktycznym wnoszenie środków odwoławczych byłoby oczywiście nieuzasadnione. Nie można bowiem pomijać faktu, że to ostatecznie pozwany ponosił wydatki związane z podatkami i opłatami od nieruchomości znajdujących się pod liniami elektroenergetycznymi i w ocenie sądu obowiązek informowania pozwanego przez powoda o wydanych decyzjach podatkowych oraz decyzje w sprawie wszczynania procedur odwoławczych, przewidziane w umowach, zostały zastrzeżone na jego rzecz, sam bowiem nie mógł ani inicjować, ani uczestniczyć w postępowaniu podatkowym.

Niezasadne było przy tym twierdzenie powoda, że reprezentantom powoda – za składanie nieprawidłowych deklaracji podatkowych w 2018 r. – grozić mogła odpowiedzialność karnoskarbowa.

Wskazany przez powoda przepis art. 54 kks dotyczy bowiem podatnika, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie. W oczywisty sposób nie mógł on dotyczyć Nadleśniczych, którzy nie działali w celu uchylenia się od opodatkowania.

Nie mógł mieć zastosowania także art. 57 kks, który mówi o uporczywości nie wpłacania w terminie podatku. Albowiem o żadnej uporczywości w przypadku podatku za jeden rok podatkowy, nie mogło być mowy.

Na zakończenie rozważań należy zwrócić uwagę na ostatnie zmiany przepisów podatkowych. Od dnia 1 stycznia 2019 r. weszła bowiem w życie zmiana przepisów podatkowych, uchwalona jeszcze w dniu 20 lipcu 2018 r. w drodze ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o podatku leśnym (Dz.U. z 2018 r. poz. 1588), zgodnie z którą w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1445) w art. 1a w ust. 2a dodano pkt 4. Tym samym ustawodawca wprowadził przepis zgodnie, z którym do gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nie zalicza się gruntów:

a)  przez które przebiegają urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne (art. 49 § 1 kc), wchodzące w skład przedsiębiorstwa przedsiębiorcy prowadzącego działalność telekomunikacyjną, działalność w zakresie przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów lub energii elektrycznej lub zajmującego się transportem wydobytego gazu ziemnego lub ropy naftowej,

b)  zajętych na pasy technologiczne stanowiące grunt w otoczeniu urządzeń, o których mowa w lit. a, konieczny dla zapewnienia właściwej eksploatacji tych urządzeń,

c)  zajętych na strefy bezpieczeństwa oraz strefy kontrolowane urządzeń, o których mowa w lit. a, służących do przesyłania lub dystrybucji ropy naftowej, paliw ciekłych lub paliw gazowych, lub transportu wydobytego gazu ziemnego lub ropy naftowej, które zostały określone w odrębnych przepisach

– chyba że grunty te są jednocześnie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż działalność, o której mowa w lit. a.

Wprowadzone zmiany były odpowiedzią ustawodawcy na brak jednoznacznych przepisów odnoszących się do sposobu opodatkowania gruntów, prowadzących do rozbieżności w stosowaniu tych przepisów przez organy podatkowe, licznych sporów podatników i przedsiębiorców z organami podatkowymi oraz w efekcie do odmiennego opodatkowania gruntów w zależności od ich położenia. Była to również reakcja na kształtującą się niekorzystną linię orzeczniczą sądów administracyjnych, które przyjmowały, że grunty, na których posadowiona została infrastruktura przesyłowa, powinny być opodatkowane podatkiem od nieruchomości w wysokości przewidzianej dla gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej (uzasadnienie projektu ustawy – druk sejmowy nr (...)).

Ostatecznie więc ustawodawca sam zauważył brak jasnych i stanowczych przepisów oraz rozbieżność w orzecznictwie organów podatkowych i sądów administracyjnych i postanowił jednoznacznie uregulować sporną materię wyłączając grunty pod liniami energetycznymi z obowiązku opodatkowania ich podatkiem od nieruchomości. Powyższe tym bardziej utwierdza w przekonaniu, że powód nie mógł w odniesieniu do spornych nieruchomości w 2018 r. samodzielnie zadeklarować podatku wyższego aniżeli podatek rolny lub leśny (zgodnie z klasyfikacją gruntów podlegających opodatkowaniu i dotychczasową praktyką między stronami).

Mając to wszystko na uwadze Sąd w punkcie I. wyroku oddalił powództwo jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku, na podstawie art. 98 kpc, obciążając nimi w całości powoda, jako stronę przegrywającą proces w całości. Na zasądzoną na rzecz powoda kwotę 10.817 zł składały się: wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 10.800 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił w oparciu o § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 265).

W tym miejscu wyjaśnić należy, że Sąd formułując wyrok w niniejszej sprawie, dokonał prawidłowego oznaczenia statio fisci. Powód wskazał jako pozwanego Skarb Państwa, który posiada zdolność sądową i procesową, zaś ostateczna weryfikacja prawidłowości oznaczenia jednostki organizacyjnej, z działalnością której wiąże się dochodzone roszczenie, należy do sądu, który w niniejszej sprawi ustalił, że prawidłowo oznaczoną strona powodową jest Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe – Nadleśnictwo T., a jego materialnoprawnym reprezentantem, zgodnie z art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, jest Nadleśniczy Nadleśnictwa T..

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód który zaskarżył wyrok w całości zarzucając:

/ naruszenie przepisów prawa procesowego mających wpływ na rozstrzygnięcie:

art. 233 §1 k.p.c. poprzez naruszenie zasad oceny materiału dowodowego w zakresie opisanym w uzasadnieniu apelacji, w tym także przez pominiecie części materiału dowodowego w kontekście ustaleń faktycznych i oceny materiału dowodowego;

art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. i art. 227 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż strona pozwana wykazała istnienie zgodnego zamiaru stron co do obowiązku powoda składania deklaracji podatkowych na podatek leśny dla gruntów objętych umowami o ustanowienie służebności przesyłu, w tym za 2018 r.;

art. 227 k.p.c., art. 232 k.p.c. i art. 243 k.p.c. oraz art. 327 ^{( 1)} §1 pkt 1 i 2 k.p.c. poprzez nie dokonanie ustaleń faktycznych na podstawie materiału dowodowego w postaci decyzji Wójta Gminy Ł. z 16 września 2019 r. znak (...), decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. z 28 listopada 2019 r. znak (...), wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z 16 czerwca 2020 r. (...), polecenia przelewu z 18 września 2018 r, w zakresie opisanym w uzasadnieniu apelacji;

art. 2 §1 k.p.c. w zw. z art. 1 k.p.c. i art. 228 §2 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie jako wiążące jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych w odniesieniu do wykładni art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zakwalifikowania w ramach regulacji prawa podatkowego gruntów pod liniami i urządzenia przesyłowymi jako gruntów związanych z działalnością gospodarczą przedsiębiorstw przesyłowych;

art. 2 §1 k.p.c. w zw. z art. 1 k.p.c. i art. 228 §2 k.p.c. poprzez nie uwzględnienie materiału dowodowego w postaci w postaci decyzji Wójta Gminy Ł. z 16 września 2019r. znak (...), decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Z. z 28 listopada 2019 r. znak (...), wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z 16 czerwca 2020 r. (...), polecenia przelewu z 18 września 2018 r. stwierdzającego, że grunty objęte umową o ustanowienie służebności przesyłu i rozstrzygnięciem podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości związanej z działalnością gospodarcza prowadzona przez pozwanego, w 2014r., a tym samym również za lata późniejsze,

art. 229 k.p.c. art. 230 k.p.c., poprzez ich niezastosowanie pomimo przyznania przez pozwanego wykorzystywania gruntów pod liniami przesyłowym na działalność gospodarczą pozwanego, jak również przez niezaprzeczenia twierdzeniom powoda, że na gruntach pod liniami i urządzeniami przesyłowymi pozwany prowadzi działalność gospodarczą,

4/ naruszenie przepisów prawa materialnego:

art. 65 §2 k.c. w zw. z art. 354 §1 k.c. w zw. z §5.ii ust. 1 - 14 umów o ustanowienie służebności przesyłu z 14 listopada 2014 r. (Rep (...) nr (...) i Rep (...) nr (...)) i z 26 sierpnia 2016 r. (Rep (...) nr (...)) przez błędną wykładnię polegająca na przyjęciu, że powód zobowiązał się do złożenia deklaracji podatkowych zmierzających do opodatkowania gruntów pod liniami i urządzeniami przesyłowymi podatkiem leśnym lub rolnym, w tym w 2018 r., że po stronie powoda nie istniał obowiązek złożenia deklaracji do opodatkowania

3

tych gruntów za 2018 r., podatkiem od nieruchomości związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą pozwanego, że woia strony było opodatkowanie tych gruntów podatkiem leśnym iub rolnym, jak również poprzez niewłaściwe zastosowanie reguł wykładni w zakresie opisanym w uzasadnienie apelacji.

art. 65 §2 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 354 §1 k.c. w zw. z §5.11 ust. 1 -12 umów o ustanowienie służebności przesyłu przez dokonanie błędnej wykładni łączącej strony umów

art. 65 §2 k.c. w zw. z §5.11 ust. 1 -12 umów o ustanowienie służebności przesyłu w zw. z art. 39a ust. 2 ustawy o lasach oraz art. 2 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych w zw. z art. 58 §1 k.c, przez niewłaściwe zastosowanie (niezastosowanie) oraz błędną wykładnię poprzez uznanie, że wykładnia umowy o ustanowienie służebności przesyłu może prowadzić do ustalenia jej treści niezgodnie z przepisami prawa, tj. art, 39a ust. 1 i art. 2 ust. 2 ww. ustaw oraz wadliwe przyjęcie, że pozwany nie miał obowiązku zwrotu w wysokości zapłaconej przez powoda podatku za 2018r., tj. jako podatku od nieruchomości związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą .

Wskazując na powyższe powód wniósł o :

. 1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 369.901,96 zł (słownie: trzysta sześćdziesiąt dziewięć tysięcy dziewięćset jeden złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) a/ z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od:

~ kwoty 92.389,75 zł od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 92.389,78 zł od dnia 1 lipca 2018 r. do dnia zapłaty,

z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych zgodnie z art. 7 ust. 1 o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. 2019, poz. 118 w wersji obowiązującej przed zmianą dokonaną ustawą z 19 lipca 2019 r. (Dz.U. 2019 r. poz. 1649), ewentualnie ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

-

92.389,78 zł od dnia 1 października 2018 r. do dnia zapłaty,

-

92.389,79 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,

-

342,86 zł od dnia 20 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy z 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty i na rzecz Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwa T. pozostałych kosztów postępowania według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty - w postępowaniu przed Sądem I instancji,

ewentualnie

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądu Okręgowemu w Poznaniu wraz z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach.

4.  zasądzenie od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia oraz na rzecz powoda Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwa T. pozostałych kosztów postępowania apelacyjnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, według norm przepisanych.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła O:

1.  oddalenie apelacji;

2.  zasądzenie od powoda, Skarbu Państwa reprezentowanego przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo T. na rzecz pozwanej (...) sp. z o.o. w P. kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w tym z uwzględnieniem przepisów § 19 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja zasługiwała w części na uwzględnienie.

W sprawie poza sporem była treść istotnej dla rozstrzygnięcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, stanowiącej podstawę do ustalenia należności z tytułu wynagrodzenia, jakie pozwany, korzystający z tego ograniczonego prawa rzeczowego, miał uiszczać do rąk powoda jako właściciela nieruchomości zajętych pod linie przesyłowe.

Postanowienia § 5 ust. 1 umowy o ustanowienie służebności przesyłu dotyczące wysokości wynagrodzenia wręcz dosłownie są przeniesione z art. 39a ust. 2 ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r.(Dz.U. z 2017 r. poz. 788), zgodnie z którym wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej ustala się w wysokości odpowiadającej wartości podatków i opłat ponoszonych przez Lasy Państwowe od części nieruchomości, z której korzystanie jest ograniczone w związku z obciążeniem tą służebnością.

Jakkolwiek w umowie nie określono tego expressis verbis, niemniej oczywiste musiało być, że przez „poniesione przez nadleśnictwo podatki i opłaty” należy rozumieć należności publicznoprawne, jakie właściciel nieruchomości jest zobowiązany ponosić na podstawie obowiązujących przepisów prawa podatkowego (art. 56 kc).

Interpretacji tych postanowień nie można zatem dokonać w oderwaniu od wskazanego przepisu ustawowego. Trzeba mieć na względzie, że zapis umowny nie był wynegocjowany przez strony swobodnie, w warunkach rynkowych lecz określony został bezwzględnie obowiązującym przepisem ustawy. Nie ma więc tutaj przestrzeni do innej interpretacji niż ta, że już samo poniesienie podatku w określonej wysokości jest równoznaczne z taką samą wysokością wynagrodzenia należnego powodowi.

Dlatego też nieuzasadniony i błędny jest pogląd sądu I instancji , zgodnie z którym, czy to na podstawie wykładni oświadczeń woli (art. 65 kc), czy też na podstawie innych okoliczności, w tym np. dotychczasowej praktyki, należy wnioskować, że powinnością po stronie powoda było deklarowanie organom podatkowym, także w 2018 r. uiszczania od gruntów zajętych pod służebności podatku leśnego, a nie podatku od nieruchomości gruntowych związanych z działalnością gospodarczą.

Innymi słowy chodzi w tym postanowieniu o wysokość wynagrodzenia rzeczywiście przez powoda poniesionego, w tym przypadku w stawce podatku od nieruchomości (por. też uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 29 marca 2019 r. sygn. akt (...)). Przyjmuje się w doktrynie, że tak ustalone wynagrodzenie ma na celu zwrot kosztów publicznoprawnych od tych części nieruchomości, które są obciążone służebnością. Wykładnia przyjęta przez Sąd nie realizuje wobec tego celu umów zawartych przez strony, skoro nie uwzględnia w pełnej wysokości poniesionych przez powoda obowiązków podatkowych.

Wbrew ocenie Sądu I instancji z treści umów o ustanowienie służebności przesyłu nie sposób wyinterpretować obowiązku deklarowania przez powoda opodatkowania gruntów podatkiem leśnym lub rolnym (art. 65 § 1 i 2 k.c.).

Okoliczność, że przed zawarciem tej umowy na podstawie umowy ramowej i wykonawczej w latach 2012 – 2017 powód deklarował stawki podatku od nieruchomości w wysokości podatków, na których prowadzona jest działalność leśna lub rolna nie miała znaczenia. Umowy te wygasły z dniem ustanowienia na rzecz pozwanego ograniczonych praw rzeczowych na nieruchomościach powoda (por. § 1 ust. 3 umowy ramowej o współpracy z 16 sierpnia 2012 r. oraz § 1 ust. 3 umowy wykonawczej z dnia 15.11.2012 r). Powoływanie się więc na te umowy przez Sąd Okręgowy jest błędne.

Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego powód nie miał też obowiązku umownego uzgadniania z pozwanym rodzaju zobowiązania podatkowego, jaki zostanie przez niego zadeklarowany właściwym organom, a jedynie poinformowania go o treści zgłoszonych deklaracji.

Pomijając już niedopuszczalność doprowadzenia przez tego rodzaju „uzgodnienie” do naruszenia przepisów prawa podatkowego o charakterze ius cogens, to takiej, postulowanej przez Sąd Okręgowy interpretacji wzajemnych obowiązków stron, przeczy treść regulujących to zagadnienie postanowień § 6 ust. 5 umowy o ustanowieniu służebności.

Określono tam bowiem, że o treści deklaracji podatkowych pozwany zostanie powiadomiony do dnia 15-go lutego każdego roku kalendarzowego, podczas gdy same deklaracje podatkowe musiały być złożone najpóźniej do dnia 15 –go stycznia (por. art. 6 ust. 5 pkt. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym, Dz. U. 2019.888), bądź do 31-go stycznia (por. art. 6 ust. 9 pkt. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, Dz. U. 2019.1170) każdego roku podatkowego. Ponadto z § 6 ust. 5 in fine wynika , że spółce (...) Sp. z o.o. przysługuje prawo do bieżącej weryfikacji zgodności oświadczenia ze stanem faktycznym.

W praktyce zatem uprawnienia pozwanego w omawianym przedmiocie mogły się ograniczać wyłącznie do sprawdzenia złożonych deklaracji pod względem ich zgodności z faktycznym stanem nieruchomości zajętych pod linie przesyłowe.

Wbrew poglądowi Sądu Okręgowego nie sposób też przypisać powodowi nielojalnego postępowania przy składaniu deklaracji za rok 2018 dotyczącej podatku od nieruchomości.

Nie można w szczególności przyjąć naruszenia przez powoda wynikającego z art. 354 kc obowiązku lojalnego w stosunku do kontrahenta wykonywania zawartych umów o ustanowieniu ograniczonych praw rzeczowych.

Pomijając już, że istotę sporu w sprawie stanowi nie sposób wykonania przez powoda zobowiązania, ale jego treść, to stanowisko takie jest wynikiem niewłaściwej wykładni powołanej normy prawnej i w realiach sprawy nie znajduje uzasadnienia.

Nie ma bowiem podstaw do przyjęcia, aby powód miał obowiązek kierować się swoistą lojalnością wobec pozwanego, co miałoby polegać na dbałości przede wszystkim o ochronę jego interesów ekonomicznych, kosztem realizowania w sposób prawidłowy swoich powinności jako płatnika należności publicznoprawnych.

Strona powodowa nie ustalała bynajmniej wysokości zobowiązań pozwanego tylko wypełniła ciążący na niej obowiązek podatkowy, a uczyniła to kierując się obowiązującą wykładnią przepisów podatkowych, zaś obowiązki strony pozwanej w zakresie wysokości wynagrodzenia określiła zawarta umowa, która wysokość tego wynagrodzenia wiązała ściśle z obowiązującym opodatkowaniem. Z umowy tej nie wynikało, że podatek będzie wartością stałą, ani że będzie to podatek leśny lub rolny. To na powodzie, jako podatniku, spoczywa obowiązek corocznego składania deklaracji podatkowych w zgodzie z obowiązującymi w tym względzie przepisami prawa podatkowego.

Należy przy tym podkreślić, że, wbrew zarzutom formułowanym przez pozwanego, w wielu sprawach poszczególne jednostki Lasów Państwowych próbowały w postępowaniach administracyjnych podważać obciążanie ich, w tym za lata poprzedzające rok 2018, z tytułu posiadania nieruchomości zajętych pod linie przesyłowe podatkiem od nieruchomości wykorzystywanych na cele gospodarcze.

Wszystkie te sprawy ostatecznie zakończyły się niepomyślnie dla Lasów na etapie postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, co dotyczy także orzeczeń wydanych przez Wojewódzki 󠅻Sąd Administracyjny we W., na które powoływał się pozwany (por. np. wyroki NSA: z dnia z dnia 20 maja 2020 r. w sprawie (...), LEX nr 3065132, z dnia 17 czerwca 2020 r. w sprawie (...), LEX nr 3064945, z dnia 20 stycznia 2021 r. w sprawie (...), LEX nr 3113006, z dnia 26 stycznia 2021 r. w sprawie (...), LEX nr 3113082, z dnia 19 sierpnia 2021 r. w sprawie (...), LEX nr 3229032 itp.).

Zgodzić należy się natomiast z pozwanym, jak i z sądem I instancji,, że w rozpoznawanej sprawie sądy powszechne nie miały kompetencji do przesądzania w sposób wiążący o charakterze i wysokości zobowiązań podatkowych powoda ani innych osób fizycznych czy prawnych.

Z kolei, mając na uwadze treść przepisu art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. 2019.2325) niedopuszczalne było także kwestionowanie treści relewantnych dla sprawy wyroków sądów administracyjnych.

Spór między stronami winien być zatem rozstrzygnięty przede wszystkim na gruncie przepisów i reguł prawa oraz postępowania cywilnego.

Wbrew poglądowi pozwanego, nie wynikają jednak z tego korzystne dla niego konsekwencje prawne.

Poza sporem było, że powód dochodził wynagrodzenia opartego na wysokości rzeczywiście poniesionych (opłaconych) przez niego podatków od nieruchomości w części zajętej pod linie przesyłowe.

Roszczenie takie znajdowało w związku z tym oparcie zarówno w treści art. 39a ust. 2 ustawy o lasach, jak w literalnym brzmieniu postanowień łączącej strony umowy o ustanowieniu służebności przesyłu (§ 5)

Zgodnie zatem z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 kc, art. 232 zd. 1 kc) pozwany, chcąc podważyć zasadność powództwa, winien był wykazać (udowodnić), że złożenie przez powoda za rok 2018 r. deklaracji podatkowych od nieruchomości zajętych pod linie przesyłowe, w postaci zgłoszenia ich jako grunty wykorzystywane dla celów gospodarczych, było bezzasadne, a w rzeczywistości wymagały one zgłoszenia jako podlegające podatkowi leśnemu.

Oczywiste jest, że tak określonemu obowiązkowi dowodowemu pozwany w sprawie nie podołał.

Jak słusznie bowiem podnosi strona powodowa w decyzjach organów podatkowych oraz orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowała się jednolita wykładnia, zgodnie z którą grunty, o jakich mowa, w 2018 r. podlegały zgłoszeniu i opodatkowaniu jako grunty związane z działalnością gospodarczą, na podstawie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (oprócz powołanych wyżej orzeczeń zob. też wyrok NSA z dnia 24 września 2019 r. w sprawie (...), LEX nr 2740231 a także uzasadnienie do uchwały 7 sędziów NSA z dnia 9 grudnia 2019 r. w sprawie (...), LEX nr 2755594).

W orzecznictwie przesądzono również, że prawidłowości takiej wykładni nie podważa wejście w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o podatku leśnym (Dz. U. 2018 r. 1588), w której ustawodawca zdecydował o podleganiu omawianych gruntów wyłącznie opodatkowaniu podatkiem leśnym (zob. np. w/w wyrok NSA z dnia 19 sierpnia 2021 r. w sprawie (...) zgodnie, którym zmiany wprowadzone od 1 stycznia 2019 r., polegające na dodaniu art. 1a ust. 2a pkt 4 u.p.o.l., mają charakter normatywny i wprowadzają nowy stan prawny, który nie może mieć zastosowania do wcześniejszych stanów faktycznych).

Nowelizacja ta nie miała żadnego znaczenia dla oceny treści umowy, bowiem zgodnie z art. 4 tej ustawy weszła ona w życie z dniem 1 stycznia 2019 roku, a więc stosownie do zasady lex retro non agit nie miała zastosowania w zakresie stanów faktycznych zaistniałych przed tą datą.

Wymaga także podkreślenia, że z treści przepisów art. 21 § 1 – 3 Ordynacji podatkowej wynika, na gruncie prawa podatkowego, sui generis domniemanie, iż zadeklarowana należność podatkowa jest zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, a domniemanie takie podlega obaleniu wyłącznie w drodze stosownej decyzji organu podatkowego.

W tej sytuacji przyjąć należy, że zadeklarowanie przez powoda co do przedmiotowych nieruchomości opodatkowania ich podatkiem od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a następnie obciążenie równowartością tych należności pozwanego z tytułu wynagrodzenia za korzystanie ze służebności przesyłu, było zgodne z przepisami prawa oraz postanowieniami zawartych umów o ustanowienie tego ograniczonego prawa rzeczowego.

Dodać można, że prawidłowość tego rodzaju stanowiska znalazła także potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2020 r. w sprawie (...)).

Pozwany nie kwestionował faktu poniesienia przez powoda (opłacenia) zobowiązań podatkowych w wysokości podanej w pozwie oraz prawidłowości ich naliczenia z punktu widzenia powierzchni gruntów zajmowanych pod linie przesyłowe objęte umowami o ustanowienie służebności przesyłu.

Skutkowało to zmianą zaskarżonego wyroku na zasadzie art. 386 § 1 kpc przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda należności głównych objętych pozwem ( tj. należności wskazanych w wystawionych przez powoda fakturach za poszczególne kwartały 2018r., pomniejszonych o dobrowolne wpłaty pozwanego) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (art. 481 § 1 i 2 kc) od dat ich wymagalności prawidłowo ustalonych przez powoda na podstawie zapisu § 6 ust. 3 umowy o ustanowieniu służebności przesyłu.

Pociąga to także za sobą stosowną korektę zawartego w wyroku rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Ponieważ roszczenia główne powództwa zostają uwzględnione w całości, a uboczne (odsetkowe) w przeważającej części, istnieje podstawa z art. 100 zd. 2 kpc do obciążenia pozwanego w całości kosztami postępowania.

Pozwany ma zatem obowiązek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kosztów zastępstwa procesowego wykonywanego przez radcę Prokuratorii w wysokości 10.800 zł (art. 32 ust.3. ustawy z dnia 15 grudnia 2016r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 99 kpc, § 2 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. 2018.265.) oraz ponieść koszty nieuiszczonej opłaty sądowej od pozwu, od której powód był zwolniony (art. 113 ust. 1 ustawy kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Z tych względów sad Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Dalej idącą apelację w części dotyczącej zasądzenia odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych na podstawie art. 11b ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. 2021. 424, poprzednia nazwa: ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych) oraz opłaty, o jakiej mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy sąd apelacyjny oddalił jako nieuzasadnioną.

Co prawda powoda należy zaliczyć do podmiotów, o jakich mowa w art. 3 pkt. 3) wymienionej ustawy, objętych, co do zasady, zakresem jej stosowania.

Natomiast nie ma uzasadnionych podstaw do przyjęcia, aby dochodzone pozwem roszczenie mogło być uznane za „transakcję handlową”, objętą przedmiotowym zakresem działania art. 1 w zw. z art. 4 pkt. 1) ustawy.

W orzecznictwie postuluje się co prawda szeroką wykładnię pojęcia „transakcja handlowa”, obejmując nią także czasowe udostępnianie nieruchomości za wynagrodzeniem, np. na podstawie umów najmu lub dzierżawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 r. w sprawie (...), LEX nr 1797978).

Niemniej, z istoty omawianej regulacji ustawowej wynika, że dotyczy ona przede wszystkim zobowiązań wynikających ze stosunków obligacyjnych.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 12 czerwca 2003r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, przepisy tej ustawy miały zastosowanie do umowy zawieranej w obrocie, spełniającej warunki uznania jej za transakcję handlową, której przedmiotem jest odpłatne dostarczenie towaru lub odpłatne świadczenie usług, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą. Zakres pojęcia umowy o świadczenie usług obejmuje umowy zlecenia, umowy o dzieło. Przy przyjęciu, że celem ustawy jest szeroka ochrona wierzyciela pojęcie umów o świadczenie usług obejmuje także umowy o czasowe korzystanie z rzeczy, np. najmu, dzierżawy, które w ścisłym znaczeniu nie są umowami o świadczenie usług.

Nie ma natomiast wystarczających przesłanek do uznania, że uregulowania te znajdują zastosowanie do czynności z zakresu prawa rzeczowego, takich jak ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego (służebności przesyłu) na nieruchomości

Dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 2 wyroku.

Ponieważ wnioski apelacji uwzględniono prawie w całości, uzasadnione jest obciążenie pozwanego wszystkimi kosztami procesu powstałymi w postępowaniu odwoławczym (art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c.).

Powód reprezentowany był w niniejszym postępowaniu przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej , a więc ma obowiązek zwrócić powodowi koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, wykonywanego przez radcę Prokuratorii Generalnej R.P. w wysokości 8.100 zł (art. 32 ust.3. ustawy z dnia 15 grudnia 2016r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 99 k.p.c. , § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt. 7) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz ponieść koszty nieuiszczonej opłaty sądowej od apelacji, od której powód był zwolniony z mocy ustawy (art. 113 ust. 1 ustawy kosztach sądowych w sprawach cywilnych) , o czym sąd orzekł w punkcie 3 i 4 wyroku.

Ryszard Marchwicki

"Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym"

St. sekr. sąd. Katarzyna Surażyńska