Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolant: Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2022 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko A. O., J. O. i J. M.

o zapłatę

1.  zasądza solidarnie od pozwanych: A. O., J. O. i J. M. na rzecz powoda Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę:

a)  243 737,72 zł (dwieście czterdzieści trzy tysiące siedemset trzydzieści siedem złotych 72/100), w tym kwotę 205 682,86 zł (dwieście pięć tysięcy sześćset osiemdziesiąt dwa złote 86/100) z umownymi odsetkami w wysokości maksymalnych odsetek ustawowych
za opóźnienie, płatnymi od dnia 20 listopada 2018 roku do dnia zapłaty,

b) 23 004,00 zł (dwadzieścia trzy tysiące cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  nie obciąża pozwanych: A. O., J. O.
i J. M. brakującymi kosztami procesu.

Sygn. akt I C 18/19

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 listopada 2018 r., który został wniesiony w elektronicznym postępowaniu upominawczym (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (obecnie Bank (...) S.A. z siedzibą w W.) wniosła o zasądzenie
solidarnie od pozwanych: A. O., J. O.
i J. M. kwoty 243 737,72 zł, w tym kwoty: 205 682,86 zł tytułem kapitału wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 20 listopada 2018 r. do dnia zapłaty, 22 633,02 zł tytułem odsetek i 15 421,84 zł tytułem opłat i prowizji. Ponadto powódka wniosła
o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych kosztów procesu.

Postanowieniem z 4 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin - Zachód
w L. przekazał sprawę do rozpoznania tut. Sądowi.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 19 maja 2016 r. J. O. i J. M., którzy prowadzili wówczas działalność gospodarczą pod firmą (...) s.c. J. O., J. M. z siedzibą w W. zawarli z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu o nazwie „Kredyt obrotowy
- operacyjny ratalny” o numerze BG/KR- (...) na kwotę 248 715,90 zł, który miał być spłacony w 72. miesięcznych ratach. Oprocentowanie zmienne
z dnia sporządzenia umowy kredytu wynosiło 4,74 %, (dowód: umowa - k. 36
- 39) .

Część kredytu w wysokości 220 000,00 zł miała być przeznaczona
na sfinansowanie bieżącej działalności gospodarczej; część w wysokości 22 020,00 zł na zabezpieczenie wierzytelności; część w wysokości 200,00 zł
na koszty weryfikacji prowadzonej działalności gospodarczej przed udzieleniem kredytu, a część w wysokości 6 495,90 zł na składkę za ubezpieczenia życia
i zdrowia, (dowód: umowa kredytu - k. 36 - 39) .

W § 5 ust. 10 powyższej umowy postanowiono, że w przypadku
niespłacenia przez kredytobiorców w terminie wierzytelności banku z tytułu umowy kredytu, po upływie okresu wypowiedzenia umowy niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, w tym kwota kapitału jako kapitał przeterminowany. Od zadłużenia przeterminowanego bank miał naliczać odsetki
w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego NBP, (dowód: umowa kredytu - k. 36 - 39; regulamin kredytowania - k. 111 - 117) .

Z umowy o kredyt i regulaminu wynikało, że bank był uprawniony
do pobierania od kredytobiorcy opłat i prowizji. Takie opłaty i prowizje były naliczane przez bank, który wielokrotnie zwracał się pisemnie do pozwanego
i dokonał wizyty terenowej. Wynoszą one 15 421,84 zł, (dowód: umowa kredytu - k. 36 - 39, regulamin kredytowania - k. 111 - 117; raport dekretów - k. 103
-105 verte; pisma - k. 41, k. 44, k. 47, k. 50, k. 53, k. 56, k. 59 i k. 62; tabela opłat i prowizji - k. 106 - 107) .

Umowa kredytu była zabezpieczona poręczeniem A. O., udzielonym na podstawie umowy poręczenia nr (...) z 19 maja 2016 r., w którym zobowiązała się ona nieodwołanie i bezwarunkowo wykonać wszelkie zobowiązania za kredytobiorców wynikające z umowy kredytu
w przypadku, gdy nie wykonają oni ciążących na nich zobowiązań wynikających z tej umowy, (dowód: umowa poręczenia - k. 40 - 40 verte; opinia biegłej A. M. - k. 705 - 719 ) .

Pozwany złożył w banku dyspozycję uruchomienia środków. Bank wykonał przedmiotową dyspozycję 20 maja 2016 r., (dowód: odpis dyspozycji uruchomienia kredytu - k. 69 -70 verte; wydruk historii rachunku kredytu
- k. 71 - 74 verte) .

Pozwany dokonywał wpłat rat kredytu w różnych terminach,
co powodowało naliczanie przez bank odsetek karnych od należności przeterminowanych. W dniu 20 lipca 2017 r. wpłynęła ostatnia wpłata na poczet spłaty kredytu, (dowód: historia wpłat - k. 91 - 93; zestawienie należności i spłat - k. 94 - 102) .

W związku z tym, że J. M. i J. O.
nie dokonywali kolejnych wpłat, bank wezwał wszystkich pozwanych do zapłaty zaległości i poinformował o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, (dowód: wezwania do zapłaty i dowody odbioru - k. 81 - 89) .

Zgodnie z treścią § 8 umowy kredytu wynika, że bank miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30. okresu wypowiedzenia w razie m.in. niewykonania lub nieterminowego regulowania przez kredytobiorcę zobowiązań wobec banku, w szczególności w przypadku gdy kredytobiorcę zalegał w całości lub części z zapłatą dwóch rat kredytu i pomimo wezwania do zapłaty nie spłacił zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania, (dowód: umowa kredytu
- k. 36 - 39) .

Pismem z 6 lutego 2018 r. bank wypowiedział pozwanym umowę o kredyt. W dniu 14 sierpnia 2018 r. bank skierował do pozwanych ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty 235 898,92 zł, (dowód: pisma wraz z dowodami doręczenia
- k. 41 - 89) .

Na dzień 19 listopada 2018 r. należność powoda wobec pozwanych wynikająca z przedmiotowego kredytu wynosiła 243 737,73 zł, w tym kapitał
- 205 682,86 zł, odsetki umowne - 8 395,33 zł, odsetki karne naliczone
do 19 listopada 2018 r. włącznie - 14 237,70 zł oraz koszty, opłaty i prowizje
- 15 421,84 zł, (dowód: wyciąg z ksiąg banku - k. 65; historia wpłat - k. 91 - 93; zestawienie należności i spłat - k. 94 - 102; opinia biegłej M. D. - k. 202 - 213 i k. 322 - 326 ) .

Na podstawie decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z 30 grudnia 2020 r., z dniem 3 stycznia 2021 r. Bank (...) S.A. z siedzibą
w W. wstąpił w miejsce (...) Bank S.A. w zakresie przejętych praw majątkowych i związanych z nim zobowiązań, również w postępowaniach sądowych i administracyjnych, (dowód: pismo - k. 610 - 610 verte; wyciąg
z decyzji (...) k. 614 - 617 verte) .

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które Sąd uznał w całości za wiarygodne. Ponadto Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie opinii biegłych, których wnioski uznał za jasne i logiczne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Mając na uwadze zebrany w sprawie materiał dowodowy należy stwierdzić, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z treścią art. 353 § 1 zd. 1 k.c. zobowiązanie polega na tym,
że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Natomiast art. 69 ust. 1 prawa bankowego stanowi, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem
na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej
na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Pozwani kwestionowali powództwo co do zasady i co do wysokości, ponosił również szereg innych zarzutów, m.in. zarzut wadliwego wypowiedzenia i braku umowy poręczenia.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba,
że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia
lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia
z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych
dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają
się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia sąd oceni
je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie.

W pierwszej kolejności należy podnieść, iż sprawie niespornym jest,
że doszło do zawarcia umowy kredytu przez J. O., (...) Bank S.A. z siedzibą w W..

W dalszej kolejności należy stwierdzić, że powód wykazał swoje roszczenie dokumentami złożonymi do sprawy. Wysokość zobowiązania potwierdza umowa, wyciąg z ksiąg bankowych, harmonogram spłaty, rozliczenie kredytu i zestawienie wpłat. Natomiast pozwany nie przedstawił dowodu, z którego wynikałoby,
że wierzytelność nie istnieje lub jest niższa niż dochodzona. Ponadto biegła
ds. rachunkowości potwierdziła prawidłowość wyliczenia żądania pozwu.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowy wynika, że bank prawidłowo wypowiedział umowę kredyty, wcześniej wzywając pozwanych do zapłaty
i informując ich o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Przedstawił
na to stosowne pisma, dowody ich doręczenia i pełnomocnictwa dla osób, które je podpisały. Trzeba dodać, że w momencie złożenia oświadczenia
o wypowiedzeniu pozwani J. O. i J. M. nie wykonywali warunków umowy - nie spłacali swojego zobowiązania, co wynika
z wezwania do zapłaty i z opinii biegłego ds. rachunkowości. Należy także zauważyć, że z treści oświadczenia o wypowiedzeniu jednoznacznie wynika,
że bank wypowiedział umowę o kredyt. Nawet gdyby uznać hipotetycznie,
że wypowiedzenie zastrzegało warunek, to jednak zostało przez powoda uczynione na korzyść pozwanego, dawało mu bowiem możliwość doprowadzenia
do kontynuacji stosunku kredytowego, co w przypadku wypowiedzenia bezwarunkowego nie byłoby możliwe. Z tego samego względu oświadczenie banku nie mogło stwarzać jakiejkolwiek niepewności w sytuacji prawnej pozwanych, (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2016 r., II CSK 750/15 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 5 września 2017 r, I ACa 102/17).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że biernie legitymowaną w tym procesie jest pozwana A. O., która poręczyła za dług pozostałych pozwanych, wynikający z przedmiotowej umowy kredytu.

W tym miejscu należy dodać, że zgodnie z treścią art. 876 k.c. przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. Istotą poręczenia nie jest świadczenie, lecz gwarancja, że poręczyciel wykona zobowiązanie, gdyby dłużnik go nie wykonał (876 § 1 k.c.). Odpowiedzialność poręczyciela ma charakter zobiektywizowany i jest oparta
na zasadzie ryzyka. To ryzyko jest wkalkulowane w obowiązek umowny i leży
u podstaw stworzonego dla wierzyciela stanu zabezpieczenia. Jeżeli obowiązek poręczyciela stanie się aktualny, nie może on już powoływać na żadne przyczyny egzoneracyjne. Także w judykaturze podkreśla się znaczenie funkcji zabezpieczającej (gwarancyjnej) poręczenia. Poręczenie prowadzi
do umocnienia wierzytelności przez uzyskanie dodatkowego, o wysokim stopniu co do wypłacalności, zabezpieczenia. Wierzyciel może bowiem dochodzić należności z całego majątku odpowiadającego osobiście poręczyciela. Zmniejszone w ten sposób ryzyko kredytowe banku, powstające wraz
z udostępnieniem kredytobiorcy określonej w umowie kredytowej kwoty środków pieniężnych, ponosi poręczyciel, (patrz: Uchwała Sądu Najwyższego z 30 września 1996 r., III CZP 85/96, OSNC 1996, nr 12, poz. 153).

Pozwanym nie udało się wykazać, iż podpis na umowie poręczenia nie należy do A. O.. Ich twierdzenia w tym zakresie skutecznie obalił dowód z opinii biegłej z zakresu badań porównawczych pisma ręcznego. Biegła jednoznacznie stwierdziła, iż podpis na umowie poręczenia został nakreślony przez pozwaną, zatem nie może ona uchylić się od odpowiedzialności wynikającej z zawartej przez nią umowy.

Pozwani podnosili również, iż pisma adresowane do pozwanego J. M. były kierowane na błędny adres. Pozwany podnosił, iż fakt ten spowodował niemożność postawienia wierzytelności w stan wymagalności względem niego, ponieważ o skierowaniu sprawy na drogę sądową dowiedział się od pozostałych pozwanych. Należy jednak wskazać, iż jednym z obowiązków pozwanego wynikających z zawartej przez niego umowy było informowanie banku o każdorazowej zmianie adresu zamieszkania. Pozwany nie udowodnił,
że powiadomił bank o zmianie adresu. Ponadto z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że pozwany dalej zamieszkuje pod adresem wskazanym
w umowie i że odebrał wypowiedzenia umowy, które kierowane były na adres spółki cywilnej i na adres J. O.. Zatem miał pełną wiedzę
o działaniach banku.

Z uwagi na to, że pozwani nie spełnili swojego świadczenia wobec banku, Sąd orzekł, jak w pkt 1 a wyroku, na podstawie art. 353 k.c., art. 354 k.c., art. 487 k.c. i 471 k.c. w zw. z uregulowaniami zawartymi w umowie o kredyt, a także
w zw. z art. 69 prawa bankowego i art. 876 k.c.

O odsetkach od zasądzonej kwoty kapitału Sąd orzekł, jak w punkcie 1 a wyroku, zasądzając je w wysokości ustawowych odsetek maksymalnych
za opóźnienie - zgodnie z żądaniem pozwu - na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z treścią umowy kredytu. W tym miejscu należy stwierdzić, że z chwilą wypowiedzenia umowy roszczenia banku stały się natychmiast wymagalne.

O kosztach procesu należnych powodowi orzeczono, jak w pkt 1 b wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Za stronę przegrywającą sprawę uznać należało pozwanych, z tego też względu zasądzono od nich solidarnie kwotę
23 004,00 zł, na którą składa się kwota: 3 047,00 zł tytułem opłaty stosunkowej uiszczonej w postępowaniu elektronicznym, kwota 10 800,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego, która została ustalona na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz. U. z 2018 r. poz. 265), kwota 9 140,00 zł tytułem dalszej opłaty stosunkowej i kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Z uwagi na trudną sytuację majątkową pozwanych, Sąd nie obciążył
ich brakującymi kosztami sądowymi, o czym orzekł, jak w pkt 2 wyroku,
na podstawie art. 102 k.p.c.