Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2014 r.

Sąd Rejonowy w W. w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Maciej R. Socha

Protokolant: Paulina Światłowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Wałbrzychu Anny Konarskiej

po rozpoznaniu w dniach 18 lutego, 1 kwietnia, 8 kwietnia oraz 23 kwietnia 2014 r.

sprawy T. D.

urodz. (...). w W.

syna W. i Z. z domu O.

oskarżonego o to, że:

w okresie od maja 2012 r. do czerwca 2013 r. w W., woj. (...), będąc zobowiązany mocą ustawy oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 24.06.2008 r. /syg. akt. (...)/, uporczywie uchylał się od łożenia na utrzymanie syna F. M., przez co naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych,

tj. o czyn z art. 209§1 kk ;

I oskarżonego T. D. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w części wstępnej wyroku, z tym, że przyjmuje jako czas popełnienia przestępstwa okres od maja 2012 roku do 26 kwietnia 2013 roku, tj. popełnienia występku z art. 209§1 kk, i za czyn ten na podstawie art. 209§1 kk wymierza mu karę 6 (sześciu) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin miesięcznie ;

II na podstawie art. 69§1 i 2 kk oraz art. 70§1 pkt 2 kk wykonanie kary ograniczenia wolności orzeczonej wobec oskarżonego T. D. warunkowo zawiesza tytułem próby na okres roku ;

III zwalnia oskarżonego T. D. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wydatków poniesionych przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa, oraz nie wymierza mu opłaty.

  Sygnatura akt II K 1489/2013

UZASADNIENIE

Na podstawie przeprowadzonego przewodu sądowego ustalono następujący stan faktyczny:

Oskarżony T. D. jest ojcem pokrzywdzonego F. M. ( urodzonego w dniu (...) ). W 2006 roku oskarżony T. D. rozstał się z matką dziecka M. M. (1) ( obecnie M.-A. ), przestał się interesować losem syna i jedynie sporadycznie wpłacał na poczet alimentów ( do komornika ) drobne kwoty. Na podstawie ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w W. w dniu 24 czerwca 2008 roku pomiędzy T. D. a M. M. (3) ( reprezentującą syna ), oskarżony zobowiązał się łożyć na utrzymanie małoletniego F. D. ( takie nazwisko nosił wówczas pokrzywdzony ) kwotę 400 zł miesięcznie. Drobne kwoty ( znacząco mniejsze aniżeli 400 zł miesięcznie ) oskarżony T. D. płacił do kwietnia 2012 roku. Postanowieniem Sądu Rejonowego w W. z dnia 26 października 2011 roku oskarżony T. D. został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad małoletnim F. D., co nie zwolniło go z obowiązku łożenia na utrzymanie syna. Począwszy od maja 2012 roku, oskarżony T. D. zaprzestał płacenia jakichkolwiek alimentów na rzecz syna i uporczywie uchylał się od łożenia na utrzymanie syna F. M., przez co naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych ; taka sytuacja ( iż oskarżony nie łożył alimentów ) trwała aż do dnia 25 września 2013 roku, kiedy to małoletni F. M. został przysposobiony przez męża matki dziecka K. A. (1) na zasadzie przysposobienia pełnego, a tym samym oskarżony T. D. przestał być zobowiązany do łożenia na utrzymanie swojego biologicznego syna.

/Dowód: - częściowo wyjaśnienia oskarżonego T. D. – k. 82,

54-55a ;

- zeznania świadka M. A. (1) – k. 83-84, 25-27 ;

- zeznania świadka K. A. (1) – k. 106 ;

- odpis skrócony aktu urodzenia pokrzywdzonego F. M. –

k. 21 ;

- karta rozliczeniowa k. 2 ;

- odpis ugody z dnia 24.06.2008 r. – k. 3 ;

- akta IV Nsm 864/13 S.R. w W. ;

- akta IV Nsm 1230/11 S.R. w W. /.

W okresie od maja 2012 roku do 25 września 2013 roku oskarżony T. D. utrzymywał się z prac dorywczych jako pracownik budowlany ; w tym okresie oskarżony T. D. nie był zarejestrowany w urzędzie pracy jako bezrobotny. Oskarżony T. D. w tym okresie żył w związku konkubenckim z M. Ś., z którą miał jedno wspólne dziecko ( w czasie trwania postępowania – w dniu 25 marca 2014 roku oskarżonemu T. D. oraz M. Ś. urodziło się drugie dziecko – syn S. D. ).

/Dowód: - częściowo wyjaśnienia oskarżonego T. D. – k. 82,

54-55a ;

- zeznania świadka M. Ś. – k. 84-85 ;

- pismo P.U.P. w W. – k. 22 ;

- pismo M.O.P.S. w W. – k. 23 /.

W okresie od maja 2012 roku M. M. (1) ( obecnie M.-A. ) samotnie wychowywała syna F. M. ; M. M. (1) pracowała w tym czasie zawodowo i uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości około 3.000 zł. Z uwagi na inne wydatki budżetu domowego ( w tym obciążenia spłatą kredytu ), M. M. (1) mogła zapewnić dziecku – F. M. potrzeby związane z wyżywieniem, natomiast nie mogła w pełni zapewnić dziecku potrzeb związanych z edukacją i potrzeb związanych z rozwojem kulturalnym. W tym czasie M. M. (1) była już związana z innym mężczyzną K. A. (1), który pracował zawodowo za granicą ; M. M. (1) oraz K. A. (1) w tym czasie prowadzili odrębne budżety ; K. A. (1) był już związany emocjonalnie i uczuciowo z synem swojej ówczesnej partnerki F. M., kupował mu okazjonalnie prezenty, ale nie partycypował w jego utrzymaniu. Sytuacja zmieniła się z dniem 27 kwietnia 2013 roku, kiedy to M. M. (1) oraz K. A. (1) zawarli związek małżeński ; od tego czasu M. A. (1) oraz K. A. (1) zaczęli prowadzić wspólne gospodarstwo domowe, mieli wspólny budżet, a ich sytuacja finansowa była na tyle stabilna, że zaspokajali podstawowe potrzeby życiowe syna M. A. (2) ( w tym potrzeby związane z edukacją i kulturą ). W dniu 25 września 2013 roku, małoletni F. M. został przysposobiony przez męża matki dziecka K. A. (1) na zasadzie przysposobienia pełnego.

/Dowód: - częściowo wyjaśnienia oskarżonego T. D. – k. 82,

54-55a ;

- zeznania świadka M. A. (1) – k. 83-84, 25-27 ;

- zeznania świadka K. A. (1) – k. 106 ;

- akta IV Nsm 864/13 S.R. w W. ;

- akta IV Nsm 1230/11 S.R. w W. /.

Oskarżony T. D. w miejscu zamieszkania posiada pozytywną opinię środowiskową.

/Dowód: - kwestionariusz wywiadu środowiskowego dot. oskarżonego – k. 91 /.

Oskarżony T. D. był uprzednio karany sądownie za czyn z art. 178a§1 kk.

/Dowód: - dane o karalności oskarżonego – k. 57 ;

- akta II K 1492/11 S.R. w W. /.

Oskarżony T. D. słuchany w toku postępowania przygotowawczego oświadczył, iż do przedstawionego zarzutu „przyznaje się w całości”, aczkolwiek w swoich wyjaśnienach częściowo negował swoje sprawstwo ; na rozprawie głównej oskarżony nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu.

Ponadto Sąd Rejonowy w Wałbrzychu zważył, co następuje:

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uznać należy, iż sprawstwo i wina oskarżonego T. D. w przedmiocie przypisanego mu czynu nie budzi jakichkolwiek wątpliwości.

Ustalenia stanu faktycznego Sąd poczynił przede wszystkim w oparciu o w pełni wiarygodne zeznania świadków M. A. (1) oraz K. A. (1). Zeznania świadków M. A. (1) oraz K. A. (1) stanowią spójną i logiczną relację na temat sytuacji materialnej M. A. (1) jako matki małoletniego F. M.. Depozycje obu wskazanych wyżej świadków pozwalają na rozróżnienie sytuacji materialnej M. A. (1) jako matki małoletniego F. M. w okresie gdy była ona matką samotnie wychowującą syna F. M. ( ta sytuacja nie była dramatyczna, w tym sensie, iż małoletni miał zapewnione wyżywienie, ale nie miał zapewnionej realizacji potrzeb edukacyjnych i kulturalnych ), a w okresie gdy M. A. (1) zawarła związek małżeński z K. A. (1) ( od tego czasu M. A. (1) oraz K. A. (1) zaczęli prowadzić wspólne gospodarstwo domowe, mieli wspólny budżet, a ich sytuacja finansowa była na tyle stabilna, że zaspokajali podstawowe potrzeby życiowe syna M. A. (2) we wszystkich aspektach, w tym potrzeby związane z edukacją i kulturą ). Relacje świadków M. A. (1) oraz K. A. (1) w tym zakresie są spójne, logiczne i w żadnej mierze nie są nastawione na obciążenie oskarżonego, po prostu stanowią rzetelną relację odnośnie istniejącego wówczas stanu rzeczy ; znamienne, iż świadkowie zgodnie wskazali obiektywnie na poprawę sytuacji materialnej po zawarciu przez nich związku małżeńskiego. W tym stanie rzeczy zeznania świadków M. A. (1) oraz K.-A. są po prostu wiarygodne. Byłoby daleko idącym cynizem dezawuowanie zeznań tychże świadów z tego powodu, iż świadek K. A. (2) już wcześniej związał się emocjonalnie z małoletnim F. M., pokochał go jak własnego syna i jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego z M. A. (1) robił mu okazjonalnie prezenty ; to świadczyło wyłącznie o tym, iż K. A. (1) był już przed przysposobieniem związany z dzieckiem, ale wyprowadzanie z tego wniosku, iż już wcześniej miał mieć obowiązek do łożenia na dziecko ( zamiast oskarżonego T. D. ) jest całkowicie nieuprawnione.

Wyjaśnienia oskarżonego T. D. oraz zeznania świadka M. Ś. sprowadzają się do tego, iż oskarżony T. D. co prawda nie łożył alimentów na utrzymanie syna, ale miał już w tym czasie inne dziecko, zaś sytuacja materialna matki F. M. była poprawna. Nie przekreślając dowodowo wyjaśnień oskarżonego T. D. oraz zeznań świadka M. Ś., wskazać należy na subiektywizm tych relacji, wynikający z przyjęcia założenia, że „skoro oskarżonemu T. D. nie powodziło się zawodowo, a matce F. M. powodziło się zawodowo” to taka okoliczność nijako miałaby zwolnić go z obowiązku realizacji alimentów. W ocenie Sądu wyjaśnienia oskarżonego T. D. oraz zeznania świadka M. Ś. są w tym sensie obarczone subiektywizmem, czy też wręcz relatywizmem moralnym, a tym samym nie stanowią pełnowartościowych dowodów.

Pozostałe dowody przywołane w ustaleniach stanu faktycznego stanowią wiarygodne uzupełnienie materiału dowodowego.

Dokonując oceny przedstawionych powyżej dowodów należy stwierdzić, iż sprawstwo oskarżonego T. D. w zakresie przypisanego mu czynu nie budzi jakichkolwiek wątpliwości.

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, uznać należy, iż oskarżony T. D. swoim zachowaniem wypełnił znamiona występku z 209§1 k.k., albowiem oskarżony w okresie od maja 2012 roku do 26 kwietnia 2013 roku ( czyli do czasu zawarcia związku małżeńskiego przez M. A. (1) oraz K. A. (1), a zarazem stworzenia przez wyżej wskazane osoby wspólnego gospodarstwa domowego ) będąc zobowiązany mocą ustawy oraz orzeczeniem Sądu Rejonowego w W. z dnia 24.06.2008 r. /syg. akt. (...)/, uporczywie uchylał się od łożenia na utrzymanie syna F. M., przez co naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych

Przedmiotowa sprawa jest modelowym wręcz przykładem p rzestępstwa z art. 209§1 k.k., gdyż sprawca:

a) był zobowiązany do obowiązku opieki bądź z mocy ustawy i z mocy orzeczenia sądowego,

b) uchylał się od tego obowiązku w sposób uporczywy,

c) uchylanie, o którym mowa w przepisie art. 209 k.k., polegało na niełożeniu na utrzymanie osoby uprawnionej, zaś oskarżony nie starał się wykonywać opieki w jakikolwiek innej formie,

d) w wyniku tego niełożenia osoba uprawniona narażona została na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

W tym miejscu uczynić należy uwagę o charakterze fundamentalnym. Otóż z aspokojenie podstawowych potrzeb życiowych oznacza dostarczenie środków materialnych koniecznych nie tylko do utrzymania ( w sensie zapewnienia egzystencji, bytu fizycznego ), ale również do uzyskania niezbędnego wykształcenia i korzystania z dóbr kulturalnych. Niezbędne jest zatem zabezpieczenie minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na utrzymanie i wykształcenie dziecka, lecz także stworzenie mu warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, istotnych dla kształtowania jego osobowości i nawyków kulturalnych. Fakt zaspokajania potrzeb życiowych uprawnionego kosztem znacznego wysiłku osoby współzobowiązanej do alimentacji albo przez inne osoby niezobowiązane, a także z funduszu alimentacyjnego ZUS, nie wyłącza ustawowego znamienia narażania na niemożność zaspokojenia tych potrzeb ( w ten sposób wyrok SN z 27 marca 1987 r., V KRN 54/87, OSNPG 1987, nr 8, poz. 103 ). Zakres podstawowych potrzeb życiowych nie jest pojęciem stałym i niezmiennym, lecz zależy od konkretnych warunków społeczno-ekonomicznych i stanu świadomości społecznej na danym etapie rozwoju społeczeństwa ; im wyższy jest stopień tego rozwoju oraz przeciętny sposób życia obywateli, tym większe i bardziej różnorodne są potrzeby uznawane powszechnie za „podstawowe”. Oskarżony T. D. jako mężczyzna zdrowy i mający pełne predyspozycje do wykonywania pracy zarobkowej nie realizował tych możliwości w pełny sposób ; podkreślić przy tym należy, iż osoba chcąca wykonywać pracę w branży budowlanej mogła w tym czasie pracować zarobkowo w taki sposób, iż realizacja obowiązku opieki zarówno na rzecz F. M., jak i na rzecz młodzego dziecka byłaby niczym nieutrudniona.

Oskarżonemu T. D. w czasie popełnienia przypisanego mu czynu zabronionego należy przypisać winę ; okoliczności wyłączające zawinienie po stronie oskarżonego nie zachodzą.

Sąd wymierzył oskarżonemu T. D. za przypisany mu czyn z art. 209§1 kk karę 6 (sześciu) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin miesięcznie. Przepis art. 209§1 kk umożliwia orzeczenie kar odmiennych rodzajowo, a mianowicie grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności. Przepis art. 58 kk przewiduje natomiast prymat kar o charakterze wolnościowym. Okoliczności przedmiotowej sprawy przemawiają jednoznacznie za orzeczeniem kary łagodniejszej rodzajowo aniżeli kara pozbawienia wolności, a mianowicie kary ograniczenia wolności. Oskarżony T. D. co prawda był uprzednio karany ( za czyn z art. 178a§1 kk ), lecz od czasu rozpoczęcia niniejszej sprawy karnej jego zachowanie uległo poprawie ( nie wchodził w kolejne kolizje z prawem ; pozytywny wydźwięk wywiadu kuratora sądowego ). Sąd nie tracił z pola widzenia tych okoliczności czynu oskarżonego, które związane były z niemożnością zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych małoletniego pokrzywdzonego F. M. ; pokrzywdzony nie miał zaspokojonych potrzeb życiowych związanych z edukacją i kulturą, a nie potrzeb stricte bytowych. Tym samym, sprawa przedmiotowa jest wręcz klasycznym przykładem sprawy, gdzie należy orzec karę łagodniejszą rodzajowo – karę ograniczenia wolności, a nie karę pozbawienia wolności.

Odnosząc się do rodzaju kary, Sąd wskazuje, iż gdyby nie uprzednia karalność oskarżonego T. D. to Sąd rozważałby zastosowanie względem tegoż oskarżonego środka probacji w postaci warunkowego umorzenia postępowania karnego.

Jednocześnie, mając na uwadze wskazane wyżej okoliczności, Sąd zawiesił warunkowo wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego T. D. kary ograniczenia wolności tytułem próby na okres roku, uznając iż jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec oskarżonego celów kary, a w szczególności zapobieżenia jego powrotowi do przestępstwa. Stosownie do dyspozycji art. 69§2 kk, zawieszając wykonanie kary, Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia. Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd podjął decyzję o zastosowaniu wobec oskarżonego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wymierzonej mu kary ograniczenia wolności. Zdaniem Sądu, można z dużą dozą prawdopodobieństwa – graniczącą wręcz z pewnością - przyjąć, iż czyn, którego dopuścił się oskarżony był w jego życiu – Sąd żywi taką nadzieję – wyjątkowym, a tym samym wkroczenie przez oskarżonego na drogę nieprzestrzegania prawa miało charakter incydentalny. Orzeczony w oparciu o przepis art. 70 § 1 pkt 2 kk roczny okres próby, pozwoli ostatecznie zweryfikować postawę oskarżonego wobec zasad przestrzegania porządku prawnego i ocenić trafność w zakresie przyjętej prognozy kryminologicznej. Podkreślić w tym miejscu należy, iż rozważając warunkowe zawieszenie wykonania kary ograniczenia wolności, Sąd bada tożsame okoliczności jak w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

Orzeczenie w części dotyczącej zwolnienia oskarżonego T. D. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa poniesionych przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania wydatków oparto o przepis art. 624§1 kpk ; Sąd miał na uwadze aktualną sytuację życiową i materialną oskarżonego ; Sąd równocześnie nie wymierzył oskarżonemu opłaty.