Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2022 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. C.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 22 grudnia 2021 roku, sygn. akt I C 295/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 3 w ten sposób, że:

a/ zasądzoną w punkcie 1 kwotę 43 048,82 zł obniża do 42 248,82 (czterdzieści dwa tysiące dwieście czterdzieści osiem 82/100) złotych;

b/ zasądzoną w punkcie 3 kwotę 3 592,22 zł obniża do 3 375,54 (trzy tysiące trzysta siedemdziesiąt pięć 54/100) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 98/22

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie z powództwa A. C. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarząd (...) w B.
o ochronę naturalnego środowiska człowieka, zasądził od pozwanego na rzecz powoda 43.048,82 zł od 4 lutego 2017 roku do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zasądził od pozwanego na rzecz powoda 3.592,22 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania (pkt 3) i nie obciążył stron kosztami sądowymi uiszczonymi tymczasowo przez Skarb Państwa (pkt 4).

Powyższe rozstrzygniecie zapadło po następujących ustaleniach i wnioskach, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

W pozwie powód wniósł zasądzenie 35.000 zł tytułem ograniczenia sposobu korzystania i obniżenia wartości rynkowej nieruchomości oraz 17.000 zł tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej i zapewnienia klimatu akustycznego budynku.

Powód jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości O. przy ulicy (...), obręb 13, gmina Ł., oznaczonej jako działka
o numerze ewidencyjnym (...) i pow. 0,08 ha, objętej księgą wieczystą
Kw. nr (...). Nieruchomość nie jest objęta obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego.

Zgodnie z zaświadczeniem Urzędu Miejskiego w Ł. z 16 listopada 2016 r., (...). (...).369.2016 oraz z uchwałą Rady Miejskiej w Ł. z 12 lutego 2014 r. o numerze L/481/14 działka nr (...) znajduje się na terenach zabudowy mieszkaniowo-usługowej
i zagrodowej o niskiej intensywności oraz w granicach strefy obserwacji archeologicznej. Regulację szczególną stanowi uchwała nr XXIX/379/ 16 Sejmiku Województwa (...)
z 25 października 2016 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania
dla lotniska wojskowego Ł.. Jest to kolejny akt o podobnym charakterze. Poprzednim była uchwała nr LI/1469/10 Sejmiku Województwa (...) z 9 lutego 2010 r., uchylona przez obecnie wprowadzoną w życie. Obszar ustanowiony na podstawie poprzedniej uchwały
nie obejmował jednak przedmiotowej nieruchomości. Określony w obowiązującej uchwale
nr XXIX/379/16 obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na 2 podobszary oznaczone symbolami A i B. Działki nr (...) znajduje się w podobszarze A.

Na nieruchomości strony powodowej może dochodzić do przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu lotniczego w środowisku. Przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. budynek był dostatecznie wyciszony zgodnie
z normami prawa budowlanego. PO utworzeniu (...), w celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej, przy uwzględnieniu wymogów wygłuszania budynków ustanowionych w uchwale Sejmiku Województwa (...) nr XXIX/379/16 i Polskich Normach należało: w przyziemiu wymienić jedno okno starego typu na współczesne okno z szybą zespoloną jednokomorową, na wysokim parterze wymienić szyby zespolone w jednym oknie jednoramowym na szyby zespolone
o zwiększonej izolacyjności akustycznej. W celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego, wynikającego z utworzenia (...), należy zainstalować łącznie siedem wentylatorów sufitowych.

Utrata wartości rynkowej nieruchomości objętej księgą wieczystą
Kw. nr (...) w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego
Nr XXIX/379/16 z 25 października 2016 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego Ł. (według stanu na 7 grudzień 2016 r.) i cen na dzień
8 czerwca 2021 r. wynosi 35.800 zł. Łączny koszt prac związanych z zapewnieniem odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym strony powodowej
to 7.248,82 zł.

Pełnomocnik strony powodowej wystosował do pozwanego pisemne wezwanie
do zapłaty 52000 zł w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma. Pismem z 30 stycznia 2017 r. pozwany odmówił uznania zgłoszonych roszczeń.

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, nie budzących wątpliwości co do swojej autentyczności, a także na podstawie tych twierdzeń stron,
które nie zostały zakwestionowane w toku postępowania przez strony (art. 230 k.p.c.).

Wskazano, że podstawę prawną żądania strony powodowej stanowi
art. 129 ust 2 ustawy prawo ochrony środowiska, następnie zwrócono uwagę
na przepisy art. 129 – 136, art. 174 ust. 1 ww. ustawy, oraz art. 361 § 2 k.c., art. 140 k.c.
w zw. z art. 144 k.c. i stwierdzono, że ubytek wartości rynkowej nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw. nr (...) w wyniku wejścia w życie uchwały nr XXIX/3 79/16 Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r. wyniósł 35.800 zł, zaś koszty rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego strony powodowej to 7.248,82 zł.

W związku z powyższym sąd uznał powództwo za uzasadnione w tej części i tytułem odszkodowania zasądził od pozwanego na rzecz powoda 43.048,82 zł odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 4 lutego 2017 r. do dnia zapłaty.

W ocenie sądu można byłoby rozważać ewentualne przyznanie odsetek od chwili wyrokowania, gdyby pomiędzy wezwaniem do zapłaty a wydaniem orzeczenia doszło
do znaczącej zmiany wartości nieruchomości, co nie wynika z opinii biegłego. Nie było przeszkód, by pozwany już w momencie wezwania wypłacił niesporną jego zdaniem część odszkodowania, ewentualnie wypłacił je z zastrzeżeniem zwrotu. Przyznanie odsetek od daty wyrokowania byłoby chyba nieuprawnionym premiowaniem pozwanego, który nie uznał zasadnego roszczenia.

Zasądzona kwota w ocenie sądu jest adekwatna do naprawienia szkody, albowiem wyrównuje ubytek majątkowy powoda i nie prowadzi do jego wzbogacenia.

W pozostałym zakresie powództwo jako wygórowane podlegało oddaleniu,
a o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 102 k.p.c.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się strona pozwana składając apelację,
w której zaskarżyła wyrok w zakresie pkt 1 - dotyczący zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda 43.048,82 zł od 4 lutego 2017 roku do dnia zapłaty i pkt 3 - dotyczący zasądzenia
od pozwanego na rzecz powoda 3.592,22 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania, zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda 43.048,82 zł tytułem odszkodowania dla właściciela za obniżenie wartości nieruchomości w związku
z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości podczas, gdy ze zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego wynika, że jedynym właścicielem nieruchomości objętej księgą wieczystą kw. nr (...) jest A. C., tym samym roszczenie H. C. winno być oddalone z uwagi na brak legitymacji procesowej czynnej
po stronie powódki, zaś z ostrożności procesowej, w przypadku nie podzielenia przez sąd zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego i uznania, że ewentualnie doszło do omyłki pisarskiej podniesiono zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego w istotny sposób wpływających na rozstrzygnięcie sprawy, tj. naruszenie art. 321 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie 35.800 zł tytułem odszkodowania za ubytek wartości rynkowej nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw. nr SR1 (...) podczas, gdy strona powodowa dochodziła roszczenia
z tego tytułu w wysokości 35.000 zł, tym samym doszło do zasądzenia kwoty ponad żądanie pozwu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o w przypadku uwzględnienia zarzutu prawa materialnego - zmianę pkt 1 i 3 wyroku poprzez oddalenie powództwa; ewentualnie w przypadku nie uwzględnienia zarzutu prawa materialnego - zmianę pkt 1 wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad 42.248,82 zł i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji pozwanego jako oczywiście bezzasadnej i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepianych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna jedynie w zakresie dotyczącym zasądzenia roszczenia zgłoszonego z tytułu obniżenia wartości rynkowej nieruchomości ponad żądanie pozwu.

Zarzut dotyczącego orzeczenia odszkodowania względem osoby niebędącej właścicielem jest niezrozumiały w sytuacji w której strona sporządza środek zaskarżenia po doręczeniu jej uzasadnienia w którym sąd w stanie faktycznym jako właściciela nieruchomości objętej księgą wieczystą kw. nr (...) określił A. C..

Ponadto sąd sprostował oczywistą omyłkę pisarską powstałą w komparycji i sentencji skarżonego wyroku, co sprawiło, że orzeczenie zostało wydane z powództwa A. C. i to na jego rzecz zasądzono odszkodowanie.

Wobec tego, skoro A. C. jest właścicielem nieruchomości,
to bez wątpienia miał on legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem objętym przedmiotowym pozwem.

Za zasady uznał natomiast Sąd Okręgowy zarzut dotyczący naruszenia
art. 321 § 1 k.p.c. w kontekście zasądzenie 35.800 zł tytułem odszkodowania za ubytek wartości rynkowej nieruchomości.

Dla porządku trzeba wskazać, że zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c., sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie.
Nie ulega zatem wątpliwości, że powołany przepis wprowadza zasadę rządzącą rozstrzyganiem spraw w procesie cywilnym, polegającą na tym, że zakres wyrokowania określony jest żądaniem powoda opartym na ocenie przywołanych okoliczności faktycznych i zgłoszonego z tego tytułu żądania zapłaty.

Związanie sądu granicami żądania obejmuje nie tylko wysokość i rodzaj dochodzonego świadczenia, ale także elementy motywacyjne uzasadniające żądanie. Jak podniósł Sąd Najwyższy w wyroku z 9 maja 2008 r. III CSK 17/2008 (LexPolonica nr 2019491) sąd orzeka o roszczeniach, które wynikają z faktów przytoczonych przez powoda.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy,
że powód jasno określił w petitum pozwu (k. 2 – 3) żądanie. Domagał się bowiem w pkt 1 petitum na podstawie art. 136 ust. 3 ustawy prawo ochrony środowiska 17.000 zł z tytułu kosztów nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego,
wraz z odsetkami ustawowymi oraz na postawie art. 129 ust. 2 ww. ustawy 35.000 zł z tytułu spadku wartości rynkowej nieruchomości, wraz z odsetkami ustawowymi.

Przywołane zostały zatem dwie różne podstawy faktyczne zgłoszonych roszczeń oparte na różnych podstawach prawnych. .Granicą żądania powoda nie jest więc suma zgłoszonych roszczeń, lecz każde z nich rozpoznawane odrębnie.

Z opinii biegłych w sprawie wynika natomiast, że spadek wartości rynkowej nieruchomości wyniósł 35.800 zł, zaś koszty rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego strony powodowej to 7.248,82 zł.

W tych warunkach Sąd Rejonowy zasądzając łącznie na rzecz powoda łącznie 43.048,82 zł (35.800 zł plus 7.248,82 zł) wyszedł ponad żądanie, gdyż powód w pozwie
(i w przedsądowym wezwaniu do zapłaty) z tytułu spadku wartości rynkowej nieruchomości domagał się 35.000 zł, a nie 35.800 zł uznanej przez sąd za biegłym.

Nie doszło w sprawie również do rozszerzenia powództwa w rozumieniu
art. 193 k.p.c., która to okoliczność uzasadniałaby przedmiotową decyzję sądu.

Wobec powyższego zasadnym jest twierdzenie, że Sąd Rejonowy zasądził kwotę
z tytułu spadku wartości rynkowej nieruchomości w wyższej wysokości niż żądał powód, która to nie mieściła się w granicach podstawy faktycznej wskazanej przez powoda.

R., w sprawie kwota łączna powinna stanowić wartość 42.248,82 zł,
w tym 35.000 zł z tytułu spadku wartości rynkowej nieruchomości oraz 7.248,82 zł z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku.

Dlatego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok
w punkcie 1 i obniżył zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda kwotę z 43.048,82 zł
do 42.248,82 zł, o czym orzekł jak w punkcie 1a sentencji.

Z uwagi na zmianę wysokości zasądzonego na rzecz powoda roszczenia należało dokonać na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w z art. 391 § 1 k.p.c. korekty rozstrzygnięcia
o kosztach procesu.

Powód ostatecznie w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wygrał sprawę w 81 %
zaś w 19 % przegrał, czego konsekwencją było obniżenie zasądzonej w punkcie 2
od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3.592 zł do kwoty 3.375,54 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, o czym Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1b sentencji.

Dalej idąca apelacja strony pozwanej jako bezzasadna podlegała oddaleniu na mocy
art. 385 k.p.c., o czym orzeczono jak w punkcie II sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie III sentencji, na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w z art. 391 § 1 k.p.c., uznając za zasadne wzajemne zniesienie tych kosztów między stronami.