Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Natalia Piasta-Serafin

Protokolant: Joanna Piątkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 maja 2022 r. w Warszawie

sprawy z powództwa A. W.

przeciwko I. L.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Otwocku

z dnia 20 października 2017 r., sygn. akt I C 680/16.

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od I. L. na rzecz A. W. kwotę 1800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt IV Ca 1152/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 20 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Otwocku: uznał za bezskuteczną wobec A. W. czynność prawną w postaci podziału majątku wspólnego dokonanego przez małżonków I. L. i M. L. (1) w zakresie przeniesienia przez M. L. (1) na I. L. udziału wynoszącego ¼ części niezabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę nr (...) przy ul. (...) w J., objętej księgą wieczystą (...), która to czynność została opisana w akcie notarialnym, sporządzonym przez notariusza w W. P. P. w dniu 17.06.2014 r., rep. A nr (...) w celu ochrony wierzytelności uprawnionej A. W., wynikającej punktu IV wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli z dnia 25 stycznia 2016 r., sygn. akt VI RC 749/14 w wysokości 48 151,04 zł (pkt I); zasądził od I. L. na rzecz A. W. kwotę 4 187 zł (cztery tysiące osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II); nakazał pobrać od I. L. na rzecz Skarbu Państwa (Kasy Sądu Rejonowego w Otwocku) kwotę 2 408 zł (dwa tysiące czterysta osiem złotych) tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której zwolniona była powódka (pkt III).

W przepisanym terminie apelację od wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w całości.

Skarżąca zarzuciła naruszenie:

- art. 278 § 1 k.p.c. przez jego niezastosowanie i oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, w sytuacji, gdy do wykazania wartości udziału przedmiotowych nieruchomości potrzebna są wiadomości specjalne, zaś brak przeprowadzenia ww. dowodu uniemożliwił pozwanej wykazanie, że zaskarżoną przez powódkę czynnością prawną nie uzyskała żadnej realnej korzyści majątkowej, co doprowadziłoby do ustalenia, że nie została spełniona jedna z przesłanek warunkujących uznanie czynności prawnej za bezskuteczną;

- art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że doszło do pokrzywdzenia powódki, jak również, że M. l. (1)miał bezpośredni zamiar pokrzywdzenia powódki, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że okoliczności te nie zostały przez powódkę wykazane, co doprowadziło do błędnego uznania, że spełnione zostały wszystkie przesłanki określone w art. 527 § 1 i § 2 k.c.

Pozwana wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego, jak również o zwolnienie z kosztów sądowych, w tym w zakresie opłaty sądowej od apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu jako bezzasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i dokonał ich prawidłowej oceny prawnej. Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne. Nie ma więc potrzeby ich powtarzania. Oceniając zarzuty apelacji, należy zaś wskazać co następuje.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest chybiony. Jego skuteczne postawienie wymaga od skarżącego wykazania, że sąd uchybił zasadzie logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, tylko to może bowiem zostać przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd, wadze poszczególnych dowodów oraz ich odmiennej ocenie przez skarżącego. Zarzucenie naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów polega na podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna ( por. wyroki SN z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03, LEX; z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX).

Skarżąca podnosi w apelacji, że Sąd Rejonowy błędnie ustalił, że czynność prawna została dokonana z pokrzywdzeniem powódki, a M. L. (1) działał z bezpośrednim zamiarem jej pokrzywdzenia. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie przemawia jednak za twierdzeniami strony pozwanej. Z zeznań M. W. wynika, że M. L. (1) o ciąży dowiedział się jako pierwszy, był też obecny podczas badania USG, zaś intymna relacja pomiędzy nimi trwała od przełomu 2013 r. i 2014 r. Również świadkowie zgodnie potwierdzili, że zażyły związek pomiędzy ww. osobami był informacją znaną w miejscu pracy, tak samo jak zamiar M. L. (1), by poinformować o ciąży swoją żonę (zeznania świadków D. A. i A. M., k. 138v i n.). Co więcej, M. L. (1) planował wynajęcie mieszkania, które miał dzielić z M. W. i ich wspólnym dzieckiem. Miało to miejsce w okresie między marcem 2014 r., kiedy to M. L. (1) dowiedział się o ciąży M. W. a czerwcem 2014 r., kiedy to dokonana została czynność prawna będąca przedmiotem niniejszego postępowania. W tych okolicznościach niemożliwe jest przyjęcie, za treścią apelacji, że M. L. (1) nie miał pewności co do ojcostwa dziecka, zatem dokonanie czynności prawnej nie było motywowane pokrzywdzeniem powódki, a jedynie zabezpieczeniem w razie ewentualnej odpowiedzialności majątkowej związanej z pełnieniem funkcji członka zarządu w spółce kapitałowej. Jest to nieprawdopodobne o tyle, że zmniejszenie obrotów i realne ryzyko ogłoszenia upadłości (...) S.A. nie zostało w toku postępowania choćby uprawdopodobnione. Co więcej, M. L. (1) nie objął funkcji członka zarządu w czasie bezpośrednio poprzedzającym zawarcie z I. L. umowy majątkowej małżeńskiej i umowy o podział majątku wspólnego, tj. w czerwcu 2014 r. Skoro zaś płynność finansowa spółki nie ulega w tym okresie znaczącej zmianie, to uzasadnianie wyzbycia się majątku na rzecz żony, uznać należy za całkowicie sprzeczne z zasadą doświadczenia życiowego. Gdyby bowiem działalność M. L. (1) w ramach ww. spółki wiązała się z wysokim ryzykiem ewentualnej odpowiedzialności finansowej, to z pewnością zabezpieczyłby się on na taką okoliczność zdecydowanie wcześniej. Nie można pominąć przy tym, że czynność prawna, której dotyczy skarga pauliańska, dokonana została niedługo po powzięciu przez M. L. (1) informacji o ciąży M. W., zaraz po tym jak poinformował żonę (pozwaną) o tym fakcie i bezpośrednio przed jego stopniowym wycofaniem się z tej relacji.

W realiach niniejszej sprawy zasadne jest zatem uznanie, że czynność prawna dokonana została z pokrzywdzeniem powódki. Na podstawie umów zawartych z żoną wyzbył się on bowiem wszystkich udziałów przysługujących mu w prawie własności nieruchomości położonej w J. przy ul. (...). Jednocześnie rozwiązał swój stosunek pracy i wyzbył się pozostałego majątku (nieruchomość w J. przy ul. (...)), z którego można by zaspokoić roszczenie. Wobec tego egzekucja wierzytelności powódki stała się bezskuteczna, co stwierdził Komornik w postępowaniu Kmp 7/16. Spełniono więc przesłanki z art. 529 kc. Nie ma przy tym znaczenia, że w chwili dokonania podziału majątku wspólnego dziecko M. L. (1) i M. W. nie było jeszcze narodzone. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, obowiązek przyczyniania się ojca do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem nie powstaje dopiero z chwilą narodzin dziecka (art. 141 § 1 k.r.o.). Aktualny obowiązek alimentacyjny M. L. (1) wobec powódki wynika natomiast wprost z ustawy i został skonkretyzowany w wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli z dnia 25 stycznia 2016 r. (VI RC 749/14). Niewątpliwie spełniona została także przesłanka bezpośredniego zamiaru pokrzywdzenia powódki (art. 530 kc). M. L. (1) wiedział bowiem o ciąży M. W., a dodatkowo, jak zostało wyjaśnione wyżej, nie miał uzasadnionych zastrzeżeń co do kwestii ojcostwa. Miał zatem świadomość nie tylko istnienia zobowiązania (i osoby wierzyciela), ale również skutków wyzbycia się ze swego majątku składników, które umożliwiłyby zaspokojenie wierzytelności powódki. Konieczne jest przy tym uwzględnienie, że stroną czynności prawnej była jego żona, I. L., która zdecydowała się nie wziąć udziału w rozprawie, mimo wezwania, i która nie wykazała, by zaszły okoliczności wyłączające domniemanie z art. 527 § 3 k.c. Tym samym trzeba uznać, że wiedzę o pokrzywdzeniu powódki miał nie tylko M. L. (1), ale także pozwana.

Za niezasadny Sąd Okręgowy uznał również zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c. Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, z zakresu wyceny nieruchomości, było w niniejszej sprawie niecelowe i prowadziłoby wyłącznie do przedłużenia postępowania. Opinia ta jest niezbędna wówczas, kiedy rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiedzy specjalistycznej. Wartość udziału wynoszącego ½ części zabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) w J. przy ul. (...) oraz udziału wynoszącego ¼ części niezabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną (...) w J. przy ul. (...), przy uwzględnieniu wszelkich obciążeń ustanowionych na tych nieruchomościach, nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia. Pozwana nie wykazała bowiem, że dłużnik wyzbył się nie tylko majątku, ale i związanego z nim długu. Powołany przez skarżącą świadek nie potrafił wyjaśnić, dlaczego w umowie o podział majątku wspólnego nie znalazło się postanowienie dotyczące spłaty kredytu hipotecznego (zeznania świadka R. S., k. 118v-119). Nie przedstawiono żadnego dowodu na przejęcie długu (kredytu) przez pozwaną. To, że spłaca ona regularnie miesięczne raty nie zmienia tej oceny. Wobec banku małżonkowie pozostają nadal zobowiązani solidarnie do spłaty kredytu. Wymaga przy tym odnotowana, że hipoteka umowna kaucyjna zabezpiecza spłatę kredytu wyłącznie w przypadku nieruchomości położonej w J. przy ul. (...), której nie dotyczy zaskarżone orzeczenie. Druga nieruchomość, tj. ta, której dotyczy niniejsza sprawa wolna jest od ograniczonych praw rzeczowych osób trzecich. Brak więc podstaw do uznania, że zobowiązanie M. L. (1) uległo znaczącemu zmniejszeniu, zaś pozwana nie uzyskała korzyści majątkowej, ponieważ została wyłącznie obciążona spłatą całego kredytu hipotecznego.

Z tych powodów apelacja została oddalona jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Skarżącą, jako stronę przegrywającą sprawę w całości, zobowiązana jest zwrócić powódce kwotę zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, która została ustalona na podstawie § 2 pkt. 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015 poz. 1800 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Natalia Piasta-Serafin