Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dorota Załęska

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak – Kleśta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2022 roku w Sieradzu

odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 1 lutego 2022 r. Nr (...)

i z 22 marca 2022 r. Nr (...)

w sprawie W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o dodatkowe świadczenie roczne

zmienia zaskarżone decyzje i ustala, że W. K. nie jest zobowiązana do zwrotu dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego za okres od 1 listopada 2021 roku do 30 listopada 2021 roku.

Sygn. akt IV U 243/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 1.02.2022r. ZUS uchylił decyzję o przyznaniu W. K. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego z 2.11.2021r.

Decyzją z 22.03.2022r., na podstawie art. 138 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2022r., poz. 504), ZUS II Oddział w Ł. stwierdził, że W. K. pobrała nienależnie świadczenia za okres od 1.11.2021 – 30.11.2021 w łącznej kwocie 1003,24zł. z tytułu dodatkowego rocznego świadczenia DS.14 i zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.11.2021 – 30.11.2021 w kwocie m należności głównej 1003,24zł.

Nie podzielając powyższych decyzji w.w złożyła odwołanie, wnosząc o uchylenie decyzji. Wskazywała, że po otrzymaniu decyzji dot. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego, była w placówce ZUS, aby dowiedzieć się, w jakiej wysokości przysługuje jej świadczenie emerytalne i z czego wynika zwiększenie, jednak nie uzyskała stosownych wyjaśnień. Podnosiła, że kwota wypłacona przez ZUS w listopadzie 2021r., została spożytkowana na bieżące potrzeby i utrzymanie. W ocenie odwołującej, z powodu błędu leżącego po stronie ZUS, nie powinna ponosić negatywnych konsekwencji w postaci zwrotu wypłaconego świadczenia

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wnosił o oddalenie odwołań.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. K., ur. (...) , emerytka.

Decyzją z 21.03.2021r. , wydaną z urzędu, przyznano wnioskodawczyni emeryturę z FUS od 31.10.2021r. w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego ( k.48/ akta ZUS).

Decyzją z 2.11.2021r., wydaną z urzędu, ZUS przyznał W. K. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1003,24zł.; na podstawie przepisów ustawy z 21.01.2021r. o kolejnym w 2021r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. W decyzji zawarto informację o wysokości pobieranej emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej , których suma przekraczała kwotę 2900zł. , wobec czego przyznane dodatkowe świadczenie wynosi 1003,24zł. (k. 57-58/akta ZUS).

Po otrzymaniu decyzji z 2.11.2021r., na początku stycznia 2022r.- po święcie Trzech Króli, W. K. była w placówce ZUS, aby dowiedzieć się, co składa się na przyznane wyrównanie, które otrzymała 14.12.2021r. Odwołująca sądziła, że wyrównanie dotyczyło OFE. Pracownica ZUS nie potrafiła udzielić informacji, mówiła, że może to być emerytura dożywotnia, ale wnioskodawczyni temu zaprzeczyła.

Decyzją z 1.02.2022r. ZUS uchylił decyzję o przyznaniu W. K. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego z 2.11.2021r. (decyzja k. 51/akta ZUS).

Po 15.03.2022r., odwołująca ponownie udała się do ZUS, aby dowiedzieć się jaką otrzymała waloryzację od 1.03.2022r. i kiedy będzie wydana decyzja waloryzacyjna. Otrzymała od pracownika informację dot. potrącenia podatku, składki zdrowotnej i wysokości świadczenia do wypłaty. Podczas wizyty w ZUS, wnioskodawczyni ponownie pytała także o otrzymane zwiększenie świadczenia, jednak pracownik ZUS nie potrafił tego wyjaśnić.

Następnie decyzją z 21.03.2022r., ZUS z urzędu ustalił W. K. emeryturę od 31.10.2021r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego w kwocie 4518,45zł. (decyzja k. 48/akta ZUS).

Kolejną decyzją z 22.03.2022r., wydaną z urzędu na podstawie art. 138 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2022r., poz. 504), ZUS II Oddział w Ł. stwierdził, że W. K. pobrała nienależnie świadczenia za okres od 1.11.2021 – 30.11.2021 w łącznej kwocie 1003,24zł. z tytułu dodatkowego rocznego świadczenia DS. 14 i zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za w.w okres w kwocie należności głównej 1003,24zł. (k. 54/akta ZUS).

Po otrzymaniu decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, odwołująca udała się ponownie do ZUS i wówczas dowiedziała się od pracownicy ZUS, że jest dłużnikiem ZUS i nie należy jej się 14 emerytura (zeznania wnioskodawczyni – na nagraniu CD – 00:08:03 – 00:11:17 k. 16/akta sprawy).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postepowaniu przed organem rentowym. Fakty dotyczące pobranego świadczenia rocznego przez odwołującą, Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawczyni, którym dał wiarę. Zeznania nie były kwestionowane przez ZUS. Zdaniem Sądu materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia, że W. K. nie jest zobowiązana do zwrotu dodatkowego świadczenia pieniężnego za okres od 1.11.2021 – 30.11.2021. W ocenie Sądu, odwołująca nie mała w żaden sposób wpływu na wypłatę przez ZUS dodatkowego świadczenia rocznego. Nie można także uznać, że przyjęła świadczenie w złej wierze, wiedząc że się jej nie należy. Z zeznań odwołującej wynika, że wnioskodawczyni po otrzymaniu decyzji o przyznaniu dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego w kwocie 1003,24zł., była 2 – krotnie w ZUS, aby dowiedzieć się co składa się na przyznane wyrównanie, otrzymane 14.12.2021r. i jaka jest wysokość jej emerytury. Jednak od pracownika ZUS nie uzyskała stosownych wyjaśnień.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była ocena, czy W. K. jest zobowiązana do zwrotu dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego za okres od 1.11.2021 – 30.11.2021.

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 21 stycznia 2021r. o kolejnym w 2021r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U.2021.432), w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się przepisy powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stosownie do art. 138 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2022, poz. 504), osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania; świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu. Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji.

Zdaniem ZUS, pobrane przez ubezpieczoną dodatkowe roczne świadczenie w kwocie 1003,24zł., nie jest jej należne i podlega zwrotowi, bowiem od 31.10.2021r., ZUS ustalił wnioskodawczyni emeryturę w kwocie 4518,45zł. , której wysokość nie uprawnia do dodatkowego świadczenia rocznego , tzw. 14 -tej emerytury.

Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. W orzecznictwie konsekwentnie przyjmuje się, że obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu postawa i świadomość (wina) świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (por. wyrok SA w Warszawie z 2.03.2016r., sygn. III AUa 490/15 i wskazane tam orzecznictwo). Przedstawione orzeczenia oraz zawarta w nich zbieżna, co do zasady wykładnia i argumentacja pozwalają na przyjęcie, że nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części (świadczenie nienależne, nieprzysługujące), na skutek okoliczności leżących po stronie ubezpieczonego. Inaczej mówiąc, nie można przyjąć, aby doszło do nienależnego pobrania świadczenia, jeżeli jego wypłata, mimo zaistnienia wskazanych okoliczności, nastąpiła z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego (por. wyrok SN z 28.01.2021r., I USKP 3/21).

W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z przypadkiem, w którym odwołująca nie przyczyniła się swoim działaniem lub zaniechaniem do zaistnienia omawianej sytuacji, która była wynikiem działania organu rentowego. Przeciwnie, podejmowała kilkakrotne próby wyjaśnienia w jakiej wysokości przysługuje jej emerytura i z czego wynika jej ,, zwiększenie”, jednak nie uzyskała stosownych wyjaśnień. Podkreślenia wymaga fakt, że dopiero wizyta wnioskodawczyni w ZUS w styczniu 2022r. ( po święcie Trzech Króli) spowodowała ponowną analizę sprawy przez Zakład , na co wskazuje data decyzji wydana z urzędu 1.02.2022r., mocą której uchylono decyzję z 2.11.2021r. o przyznaniu W. K. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego za listopad 2021r. Natomiast kolejną decyzję ustalającą ponownie nową poprawną wysokość emerytury W. K. wydano z urzędu dopiero 21.03.2021r. , a następnie 22.03.2021r. kolejną zobowiązującą do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Dopiero po otrzymaniu decyzji zobowiązującej do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, podczas kolejnej trzeciej wizyty w placówce ZUS, do której wnioskodawczyni udała się o informację co do waloryzacji emerytury i terminu wydania decyzji waloryzacyjnej , została poinformowała że jest dłużnikiem ZUS i nie należy jej się 14 emerytura. W tych okolicznościach nie sposób przyjąć, aby świadczenie zostało pobrane nienależnie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżone decyzje i ustalił, że W. K. nie jest zobowiązana do zwrotu rocznego świadczenia pieniężnego za okres od 1.11.2021 – 30.11.2021.