Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 września 2020 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej M. B. prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r. W uzasadnieniu powyższej decyzji przedstawiono przebieg korzystania przez ubezpieczoną z urlopu rodzicielskiego, w tym fakt łączenia korzystania z tego urlopu z wykonywaniem pracy. Podkreślono, że jeśli łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, to proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu, następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego. W przypadku rezygnacji z proporcjonalnie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego, nie jest możliwe skorzystanie z pozostałej części w czasie przypadającym po rezygnacji. Ponieważ ubezpieczona wykorzystała dwie części urlopu rodzicielskiego, a rezygnacja z urlopu rodzicielskiego nastąpiła w okresie wydłużenia drugiej części tego urlopu, niewykorzystana część tego urlopu została utracona i po powrocie do wykonywania pracy u swojego pracodawcy ubezpieczona nie miała prawa do kolejnej części urlopu rodzicielskiego. W tej sytuacji ubezpieczona nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres od 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r.

Ubezpieczona M. B. wniosła odwołanie od powyższej decyzji. W treści odwołania opisała przebieg korzystania przez ubezpieczoną z urlopu rodzicielskiego, w tym fakt łączenia korzystania z tego urlopu z wykonywaniem pracy. Wskazała, że wykorzystała dwie części urlopu rodzicielskiego, z tym, że drugą część - która została przedłużona w związku z łączeniem korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy - przerwała. Przerwanie części urlopu rodzicielskiego, nawet przedłużonej w związku z łączeniem z wykonywaniem pracy, nie wiąże się jednak z utratą prawa do pozostałej, niewykorzystanej części urlopu. Nie stanowi tak żaden przepis kodeksu pracy ani ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa. Decyzja organu rentowego nie ma zatem podstaw prawnych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania w całości i zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podtrzymał argumentację powołaną przy wydawaniu decyzji. Zdaniem organu rentowego w sytuacji, gdy ubezpieczona zrezygnuje z części urlopu rodzicielskiego proporcjonalnie wydłużonego w związku z łączeniem z pracą, matka dziecka ma prawo do tej wydłużonej części urlopu tylko w ramach tej części. Oznacza to, że nie będzie mogła z niego skorzystać w terminie późniejszym. Wymiaru przedłużonego urlopu rodzicielskiego nie można zdaniem ZUS ani przenieść na inną część ani nie można go wykorzystać jako części dodatkowej. Wobec powyższego, w sytuacji rezygnacji przez pracownicę z wydłużonego urlopu rodzicielskiego urlop ten przepada i nie może być wykorzystany w terminie późniejszym.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.. W dniu (...) urodziła syna D. K.. W związku z urodzeniem dziecka przebywała na urlopie macierzyńskim w okresie od 4 grudnia 2017 r. do 22 kwietnia 2018 r.

Pismem z dnia 12 marca 2018 r. M. B. wniosła do pracodawcy o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskie w wymiarze 6 tygodni, od dnia 23 kwietnia 2018 r. Następnie korzystała z części urlopu rodzicielskiego zgodnie z wnioskiem.

Pismem z dnia 30 kwietnia 2018 r. M. B. wniosła do pracodawcy o udzielenie jej części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni, od dnia 4 czerwca 2018 r. do dnia 2 grudnia 2018 r. Jednocześnie wniosła o łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy tj. 1/2 etatu, w okresie od 4 czerwca 2018 r. do 2 grudnia 2018 r. w związku czym okres urlopu rodzicielskiego uległ przedłużeniu do 2 czerwca 2019 r. M. B. korzystała z części urlopu rodzicielskiego do 7 kwietnia 2019 r.

Porozumieniem zawartym w dniu 19 marca 2019 r. z pracodawcą (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. M. B. przerwała korzystanie z urlopu rodzicielskiego z dniem 7 kwietnia 2019 r. i przystąpiła do pracy od 8 kwietnia 2019 r.

Pismem z dnia 8 lipca 2019 r. M. B. wniosła o udzielenie jej części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 4 tygodni w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 28 sierpnia 2019 r. Jednocześnie wniosła o łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy, tj. 1/2 etatu, w okresie od 1 sierpnia 2019 r. do 28 sierpnia 2019 r. w związku czym okres urlopu rodzicielskiego uległ przedłużeniu do 25 września 2019 r. Wymieniona korzystała z części urlopu rodzicielskiego zgodnie z wnioskiem.

Ojciec dziecka nie korzystał z urlopu rodzicielskiego w żadnej części.

Niesporne, a nadto:

-

wniosek z dnia 12.03.2018 r. wraz z oświadczeniem - k. 8-9,

-

wnioski z 30.04.2018 r. - k. 10-11,

-

porozumienie o przerwaniu korzystania z urlopu rodzicielskiego - k. 13,

-

informacja do ZUS - k. 12,

-

wnioski z 8.07.2019 r. wraz z oświadczeniem - k. 14-16,

-

informacja do ZUS - k. 17,

-

pismo ZUS - k. 18,

-

wyjaśnienie pracodawcy k. 19-20.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie był niesporny. Został ustalony przez Sąd w oparciu o przedłożone przez strony dowodu z dokumentów, których treści czy rzetelności nie kwestionowała żądna ze stron. Nie ujawniły się żadne okoliczności rodzące wątpliwości co do ich autentyczności bądź prawdziwości zawartych w nich treści, stąd stan faktyczny nie był w niniejszej sprawie przedmiotem sporu.

Na tle dokonanych ustaleń faktycznych spornym pozostawało, czy M. B. ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres od 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r., a to w związku z faktem, że ubezpieczona przerwała urlop rodzicielski w dniu 7 kwietnia 2019 r. i od 8 kwietnia 2019 r. powróciła do pracy. Organ rentowy wiązał z tym faktem utratę uprawnień do korzystania z urlopu rodzicielskiego w niewykorzystanej części, zaś ubezpieczona kwestionowała taką interpretację przepisów regulujących prawo do urlopu rodzicielskiego oraz związane z tym prawo do zasiłku macierzyńskiego.

W myśl art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst – Dz. U. z 2020 r., poz. 870) zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

1) urodziła dziecko;

2) przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia;

3) przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia.

Stosownie zaś do treści art. 29a ust. 1 cyt. ustawy zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.

Dla ustalenia kwestii uprawnienia ubezpieczonej do zasiłku macierzyńskiego za sporny okres konieczne jest uprzednie ustalenie czy w świetle przepisów M. B. mogła skorzystać z części urlopu rodzicielskiego w okresie od 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r.

W ocenie Sądu ubezpieczona miała prawo do korzystania z urlopu rodzicielskiego w tym okresie (tj. części urlopu rodzicielskiego przedłużonego w związku z łączeniem korzystania z urlopu z pracą w wymiarze 1/2 etatu).

Kwestię urlopu rodzicielskiego regulują przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, tj. art. 182 1a k.p. i następne. W myśl art. 182 1a § 1 k.p. po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1)  32 tygodni - w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;

2)  34 tygodni - w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2-5.

Stosownie do treści art. 182 1c § 1-4 k.p. urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie więcej niż w 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186 8a k.p. Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

1)  pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku:

a) urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni,

b) przyjęcia przez pracownika, o którym mowa w art. 183 § 1, na wychowanie dziecka w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, nie może być krótsza niż 3 tygodnie;

2) sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.

Art. 182 1d k.p. stanowi, że urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186 8a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. W liczbie wykorzystanych części urlopu uwzględnia się także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części, złożonych przez ubezpieczoną - matkę dziecka lub ubezpieczonego - ojca dziecka. Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.

W myśl art. 182 1e § 1 k.p. pracownik może łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. W takim przypadku urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru czasu pracy.

I wreszcie zgodnie z treścią art. 182 1f § 1,3 i 5 k.p. w przypadku łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:

1) 64 tygodni - w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;

2) 68 tygodni - w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2-5.

W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy, o którym mowa w § 1, odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu, następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego.

Część urlopu rodzicielskiego, o którą urlop został proporcjonalnie wydłużony zgodnie z § 1-4, wydłuża część urlopu rodzicielskiego, podczas której pracownik łączył korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego urlopu.

Powyższe przepisy - ani żaden inny przepis Kodeksu pracy - nie określają jakie są skutki przerwania korzystania z części urlopu rodzicielskiego, a konkretnie, czy przerwanie to powoduje, że niewykorzystana dotychczas część urlopu rodzicielskiego przepada.

W ocenie Sądu stanowisko organu rentowego, że przerwanie urlopu rodzicielskiego na wniosek pracownicy wiązało się automatycznie z rezygnacją z pozostałej części urlopu rodzicielskiego i całkowitą utratą prawa do późniejszego wykorzystania niewykorzystanej dotychczas części tego urlopu, jest błędne. Żaden z przepisów nie wskazuje na taki skutek przerwania urlopu, takiego wniosku nie da się też wyprowadzić z wymowy kodeksowych regulacji dot. zasad udzielania urlopu rodzicielskiego. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że pracownica przerwała korzystanie z urlopu rodzicielskiego proporcjonalnie wydłużonego w związku z łączeniem z pracą. W przypadku łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega proporcjonalnemu wydłużeniu, nie powstają zaś dodatkowe okresy, które należy traktować w sposób odmienny, bardziej rygorystyczny. Łączenie przez M. B. urlopu rodzicielskiego z pracą miało wpływ na wydłużenie tego urlopu i znalazło swoje odzwierciedlenie w ustaleniu pozostałego jej po przerwie wymiaru urlopu rodzicielskiego udzielonego przez pracodawcę. Pracodawca nie przekroczył przy tym ustawowego wymiaru urlopu rodzicielskiego. Najpierw udzielił pracownicy 6 tygodni urlopu rodzicielskiego (bez łączenia z pracą), następnie 26 tygodni, które w związku z łączeniem urlopu z pracą zostały przedłużone do 52 tygodni. Jako, że pracownica - za zgodą pracodawcy - przerwała korzystanie z tego urlopu po wykorzystaniu 44 tygodni urlopu łączonego z pracą, pracodawca udzielił jej w okresie od 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r. pozostałych 8 tygodni urlopu rodzicielskiego - i tym razem przedłużonych, wobec łączenia urlopu z pracą w wymiarze 1/2 etatu.

W realiach przedmiotowej sprawy pracownica spełniła wszelkie kodeksowe przesłanki udzielenia jej urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, w tym w okresie od dnia 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r. W odpowiednich momentach składała wnioski o udzielenie urlopu, spełniła też wymogi dotyczące minimalnego czasu trwania jego poszczególnych części. Fakt, że przerwała drugą część urlopu rodzicielskiego - i że był to urlop przedłużony w związku z łączeniem go z pracą w wymiarze 1/2 etatu - nie powinien pozbawiać jej prawa do wykorzystania pozostałej części tego urlopu. Podkreślić przy tym należy, że przerwa w korzystaniu z urlopu i podjęcie pracy w pełnym wymiarze nie jest automatycznie równoznaczna z utratą uprawnień do niewykorzystanych części urlopu. Wskazuje na to pośrednio art. 182 1c § 3 k.p., który stanowi, że urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego. W sytuacji przerwania ciągłości korzystania z poszczególnych części urlopu (w tym części wydłużonych w związku z wykonywaniem pracy) matka dziecka może skorzystać zatem z niewykorzystanej części, na warunkach określonych w art. 182 1c § 3 k.p. W myśl art. 182 1d § 2 zd. 1 k.p. liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. Wobec zatem złożenia kolejnego (trzeciego) wniosku o udzielenie części urlopu rodzicielskiego pracodawca był obowiązany uwzględnić ten wniosek (art. 182 1d § 2 zd. 3 k.p.). Udzielenie urlopu rodzicielskiego M. B. przez pracodawcę nie było zatem sprzeczne z przepisami Kodeksu pracy. Trudno też znaleźć jakiekolwiek podstawy do odmówienia pracownicy prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, który został udzielony i wykorzystany, a nadto ustalony w porozumieniu i za zgodą pracodawcy (vide: wyjaśnienia pracodawcy k. 19-20). Nie należy też wyciągać negatywnych konsekwencji i sztucznie różnicować sytuacji pracownicy tylko dlatego, że jako drugą część urlopu rodzicielskiego wnioskowała o 26 tygodni tego urlopu (po przedłużeniu w związku z łączeniem urlopu z pracą - 52 tygodni) - czyli o cały pozostały do wykorzystania wymiar tego urlopu. Fakt, że nie wykorzystała całości tego urlopu w ramach tej części nie powinien skutkować pozbawieniem jej prawa do wykorzystania pozostałego czasu urlopu, w ramach następnej części urlopu rodzicielskiego, tym bardziej, że ilość części urlopu ustala się w oparciu o ilość wniosków, a pracownica złożyła kolejny wniosek. Tok myślenia i argumentacja organu rentowego, stawiałaby w uprzywilejowanej pozycji osoby, które z góry zakładałyby korzystanie z urlopu rodzicielskiego w czterech częściach, gdyż nie ponosiłyby one wówczas ryzyka przerwy urlopu i utraty prawa do niewykorzystanej części. Brak jest aksjologicznych podstaw do dokonania takiego rozróżnienia i wyciągania negatywnych konsekwencji w stosunku do pracownicy, która wniosła o wykorzystanie urlopu rodzicielskiego w ramach jednej, z góry ustalonej części. W ocenie Sądu nie doszło zatem do naruszenia przepisów o udzielaniu urlopu rodzicielskiego, a wobec tego ubezpieczonej, w myśl art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługuje zasiłek macierzyński za cały okres korzystania z urlopu rodzicielskiego, w tym za sporny okres od 1 sierpnia 2019 r. do 25 września 2019 r., kiedy to ubezpieczona łączyła korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze połowy pełnego wymiaru czasu pracy.

Wobec powyższego, w oparciu o przepis art. 477 14 § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego, przyznając ubezpieczonej prawo do zasiłku macierzyńskiego od 1.08.2019 r. do 25.09.2019 r.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S.,(...)

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13