Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2022 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Marcin Kolasiński

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Magdalena Hausman

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2022 roku w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa B. S. (1) i K. S.

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o ustalenie

I.  ustala, że umowa o pożyczkę gotówkową nr (...) zawarta 29 sierpnia 2016 roku pomiędzy B. S. (2) a (...) z siedzibą w W., jest nieważna;

II.  zasądza od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powoda K. S. kwotę 5417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

III.  przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Grudziądzu radcy prawnemu A. M. kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych), powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi B. S. (2) z urzędu;

IV.  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Grudziądzu tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa kwotę 1100 zł (jeden tysiąc sto złotych).

Sygn. akt I C 1433/21

UZASADNIENIE

B. S. (2) wniósł przeciwko (...) z siedzibą w W. pozew o ustalenie nieważności umowy o pożyczkę gotówkową nr (...), zawartej 29 sierpnia 2016 roku pomiędzy powodem a pozwanym. Strona powodowa wnosiła również o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że powód w sierpniu 2016 roku chciał pożyczyć 2000 zł na opał. W tym celu skorzystał z (...) S.A. Pośrednik finansowy poinformował powoda, że na jego konto zostanie przelana kwota 74 999,99 zł, rozłożona na 120 miesięcy, ze spłatą 970,14 zł miesięcznie. Powód nie miał z tego tytułu ponieść żadnych kosztów. Z przelanej kwoty powód miał wpłacić 14 100 zł tytułem prowizji na rzecz pośrednika i spłacać raty przez trzy miesiące. Po upływie tego okresu zobowiązanie miał przejąć pośrednik. B. S. (2) nie otrzymał egzemplarza umowy, formularza informacyjnego ani wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Powód wypłacił z rachunku kwotę 2000 zł. Po trzech miesiącach dowiedział się, że jest zobowiązany do spłaty całej przelanej sumy. Składane przez powoda reklamacje nie odniosły skutku. Od sierpnia 2016 roku B. S. (2) cały czas spłacał pożyczkę. Wpłacona na rachunek tytułem pożyczki kwota już się wyczerpała. Zdaniem strony powodowej zawarta w opisanych okolicznościach umowa pożyczki była niezgodna z zasadami współżycia społecznego. Także warunki, na jakich została zawarta, były niezgodne z przepisami prawa. Powód nie otrzymał rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, wskutek czego został wprowadzony w błąd. Zaoferowana usługa finansowa nie odpowiadała jego potrzebom. Ponadto pozaodsetkowe koszty kredytu (prowizja i inne opłaty banku, prowizja pośrednika) przekraczały kwotę udzielonej pożyczki. Strona powodowa wskazała, że w związku z działalnością pośrednika finansowego (...) S.A. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał ostrzeżenie.

Przed wytoczeniem powództwa sąd ustanowił dla B. S. (2) pełnomocnika z urzędu (k. 12 w aktach sprawy I Co 2014/19).

Postanowieniem z 21 maja 2020 roku sąd zwolnił B. S. (2) od ponoszenia kosztów sądowych w całości (k. 72).

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu pisma pozwany podniósł, że podpisując umowę pożyczki, powód podpisał szereg oświadczeń stanowiących załączniki do umowy, takich jak formularz informacyjny, dyspozycję uruchomienia pożyczki, harmonogram spłat. Ponadto zgodę na zaciągnięcie pożyczki wyraziła małżonka powoda B. S. (1). Pozwany zaprzeczył, żeby współpracował z pośrednikiem finansowym (...) S.A. Umowa z powodem została zawarta za pośrednictwem (...) S.A. Powód 14 listopada 2019 roku złożył wniosek o restrukturyzację zobowiązania, w wyniku czego strony 5 grudnia 2019 roku zawarły aneks do umowy pożyczki. Zdaniem strony pozwanej powód miał możliwość zapoznania się z każdym dokumentem przed jego podpisaniem, co wynika z treści podpisanych przez powoda dokumentów. Powód został też poinformowany o możliwości odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od jej zawarcia. Wobec powyższego umowa pożyczki została zawarta prawidłowo i skutecznie. Pozwany podniósł również, że ewentualne oszustwo dokonane przez osoby trzecie na szkodę powoda nie zwalnia go z odpowiedzialności względem banku (k. 77-80).

Postanowieniem z 7 kwietnia 2021 roku sąd udzielił zabezpieczenia roszczenia powoda poprzez unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania, poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania przez powoda spłaty rat pożyczki i nakazanie pozwanemu zaniechania czynności związanych z dochodzeniem wierzytelności wynikających z umowy pożyczki - w okresie od 22 marca 2021 roku do czasu uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie (k. 160).

W toku postępowania powód B. S. (2) zmarł, w związku z czym sąd zawiesił postępowanie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. ze skutkiem od 14 kwietnia 2021 roku (k. 178).

Postanowieniem z 4 listopada 2021 roku sąd podjął postępowanie z udziałem spadkobierców B. S. (2) - żony B. S. (1) i syna K. S. (k. 192).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu zwykłym.

Sąd ustalił, co następuje:

W sierpniu 2016 roku B. S. (2) chciał kupić opał na zimę, który przed sezonem jest tańszy niż w okresie grzewczym. Potrzebował na to 2000 zł, których nie posiadał. W tym czasie widniał w rejestrze dłużników, co utrudniało mu zaciągnięcie kredytu lub pożyczki. W związku z tym udał się do pośrednika finansowego działającego pod firmą (...) S.A. z siedzibą we W. (działającego także jako (...)). Działający w imieniu pośrednika T. W. poinformował B. S. (2), że na jego rachunek bankowy zostanie przelana kwota 74 999,99 zł, rozłożona na 120 miesięcy, ze spłatą 970,14 zł miesięcznie. B. S. (2) nie miał z tego tytułu ponieść żadnych kosztów. Z przelanej kwoty miał wpłacić 14 100 zł tytułem prowizji na rzecz pośrednika i spłacać raty przez trzy miesiące. Po upływie tego okresu miał zostać poinformowany, jak ma spłacić 2000 zł, a pozostałą część zobowiązania miał przejąć pośrednik.

Dowody:

- reklamacja B. S. (2) z 17.02.2017 r. z potwierdzeniem nadania i odbioru (k. 26-29),

- zeznania świadka B. S. (1) (k. 139v-140),

- przesłuchanie powoda B. S. (2) (k. 140-140v).

29 sierpnia 2016 roku B. S. (2) zawarł z (...) S.A. umowę pośrednictwa finansowego. Na mocy umowy B. S. (2) zlecił (...) S.A. pozyskanie na jego rzecz ofert finansowych i upoważnił do wykonywania czynności z związanych z wykonaniem umowy (§ 1 pkt. 1 i 8 umowy). Zgodnie z umową wysokość wynagrodzenia należnego (...) C. nie mogła przekroczyć 23,5% wartości pozyskanego kredytu lub pożyczki brutto (§ 6 pkt 1 umowy).

Dowód:

- umowa o świadczenie usług pośrednictwa finansowego z 29.08.2016 r. (k. 45).

29 sierpnia 2016 roku B. S. (2) zawarł z (...) umowę o pożyczkę gotówkową nr (...) w wysokości 74 999,99 zł (§ 1 pkt 1 umowy). Na podstawie umowy B. S. (2) otrzymał przelewem na rachunek bankowy na dowolny cel konsumpcyjny kwotę 44 428,33 zł. Z kwoty udzielonej pożyczki miał zapłacić ponadto prowizję na rzecz banku w wysokości 21 375 zł oraz opłatę pobieraną przez pośrednika kredytowego w wysokości 9196,66 zł (§ 1 pkt 2 umowy). Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 116 415,67 zł, na którą składały się, oprócz kapitału, prowizji banku i opłaty dla pośrednika, odsetki umowne w wysokości 41 415,68 zł (§ 6 pkt. 2 i 3 umowy). Pożyczka miała być spłacana w 120 ratach miesięcznych po 970,13 zł, z wyjątkiem ostatniej wynoszącej 970,20 zł, do 31 sierpnia 2026 roku (harmonogram spłaty). Załącznikami do umowy były: haromonogram spłat, formularz oświadczenia o odstąpieniu od umowy, dyspozycja uruchomienia pożyczki, regulamin udzielenia pożyczek/kredytów, wyciąg z taryfy opłat i prowizji, potwierdzenie odbioru egzemplarza umowy pożyczki, zgoda współmałżonka i oświadczenie dotyczące ryzyka zmiennej stopy procentowej. Przy zawarciu umowy B. S. (2) podpisał oświadczenie, że zapoznał się i otrzymał załączniki do umowy (§ 14 umowy). Małżonka B. S. (2) podpisała zgodę na zaciągnięcie przez męża zobowiązania wynikającego z ww. umowy pożyczki.

Dowody:

- potwierdzenie przelewu kwoty 44 428,33 zł (k. 35),

- umowa o pożyczkę gotówkową nr (...) z 29.08.2016 r. z załącznikami (k. 46-55, 108-117),

- wniosek o pożyczkę z decyzją o wysokości emerytury (k. 102-107).

Oficjalnie umowa pożyczki z 29 sierpnia 2016 roku została zawarta w G. za pośrednictwem podmiotu współpracującego z (...) - (...) S.A. (w imieniu którego na dokumentach zostały złożone podpisy o treści (...)). Tym niemniej wszelkich czynności z udziałem B. S. (2) związanych z zawarciem umowy dokonywały osoby związane z (...) S.A.

Dowody:

- zeznania świadka B. S. (1) (k. 139v-140),

- przesłuchanie powoda B. S. (2) (k. 140-140v).

W rzeczywistości B. S. (2) nie otrzymał egzemplarza umowy pożyczki ani załączników do umowy. Umowę pożyczki podpisywał krótko przed zamknięciem biura. Dostał do podpisania wiele dokumentów. Nie miał też możliwości dokładanego zapoznania się z treścią tych dokumentów, mimo że na każdym z nich złożył swój podpis. Nie przeczytał podpisywanych dokumentów. Nie wiedział nawet dokładnie, z jakim bankiem zawierał umowę. B. S. (1) również nie czytała dokumentów. Nie była obecna przy podpisywaniu umowy przez męża. Pracownicy (...) C. nie wyjaśnili B. S. (3) warunków umowy ani nie pouczyli o prawie do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni. Procedura zawarcia umowy trwała szybko, a B. S. (2) chodziło o to, żeby szybko otrzymać pieniądze na opał.

Dowody:

- zeznania świadka B. S. (1) (k. 139v-140),

- przesłuchanie powoda B. S. (2) (k. 140-140v).

Po otrzymaniu 30 sierpnia 2016 roku na rachunek bankowy kwoty pożyczki netto (44 428,33 zł), B. S. (2) wypłacił 31 sierpnia 2016 roku z konta 2000 zł, za które kupił opał na zimę. Również 31 sierpnia 2016 roku wykonał przelew na rzecz (...) S.A. w wysokości 14 100 zł.

Dowody:

- wyciąg z rachunku bankowego (k. 7),

- druk przekazu kwoty 14 100 zł (k. 24-25),

- historia rachunku bankowego (k. 118-122),

- zeznania świadka B. S. (1) (k. 139v-140),

- przesłuchanie powoda B. S. (2) (k. 140-140v).

Ze względu na brak dalszych informacji ze strony pośrednika finansowego (...) S.A., po trzech miesiącach spłaty pożyczki B. S. (2) udał się do oddziału pośrednika, który skierował go do (...). Po otrzymaniu informacji z BIK B. S. (2) dowiedział się, że jest zadłużony na kwotę nie 2000 zł, a 73 403,08 zł, którą powinien spłacać zgodnie z umową pożyczki. Składane przez B. S. (2) reklamacje na działania pośrednika nie odniosły skutku. B. S. (2) zgodnie z umową dalej spłacał pożyczkę z pieniędzy, które bank przelał na jego rachunek. Nie wykorzystał na własne potrzeby otrzymanej pożyczki ponad kwotę 2000 zł przeznaczoną na zakup opału. Pieniądze na rachunku skończyły się we wrześniu 2019 roku.

Dowody:

- wyciągi z rachunku bankowego (k. 7-23),

- reklamacja B. S. (2) z 17.02.2017 r. z potwierdzeniem nadania i odbioru (k. 26-29),

- historia rachunku bankowego (k. 118-122),

- zeznania świadka B. S. (1) (k. 139v-140),

- przesłuchanie powoda B. S. (2) (k. 140-140v).

14 listopada 2019 roku B. S. (2) złożył do (...) wniosek o restrukturyzację zobowiązania z tytułu pożyczki w zakresie zmiany terminu spłaty rat z 29. na 10. dzień miesiąca (ze względu na otrzymywaną na początku miesiąca emeryturę) oraz wydłużenia terminu spłaty kredytu o jeden miesiąc. Bank uwzględnił wniosek i 5 grudnia 2019 roku strony podpisały aneks do umowy pożyczki. W aneksie B. S. (2) oświadczył, że na dzień 3 grudnia 2019 roku jego zadłużenie wynosiło 58 881,20 zł. Następnie 15 stycznia 2021 roku strony umowy podpisały kolejny aneks, na mocy którego bank udzielił biorącemu pożyczkę karencji w spłacie rat na 6 miesięcy od 12 października 2020 roku do 10 marca 2021 roku, ze względu na skutki pandemii koronawirusa. Pisemnym oświadczeniem z 18 stycznia 2021 roku B. S. (2) uchylił się od skutków prawnych złożonego pod wpływem błędu oświadczenia z 5 grudnia 2019 roku w zakresie, w jakim uznał zobowiązanie wobec banku na 58 881,20 zł. B. S. (2) złożył powyższe oświadczenie po uzyskaniu porady prawnej. W oświadczeniu powołał się na błąd wywołany przez pracownika banku, albowiem pozostawał w przekonaniu, że brak takiego oświadczenia uniemożliwi restrukturyzację zadłużenia. (...) uznał powyższe oświadczenie za niezasadne.

Dowody:

- wniosek o restrukturyzację zobowiązań z 14.11.2019 r. (k. 123-124),

- aneks z 5.12.2019 r. do umowy pożyczki (k. 125),

- aneks z 15.01.2021 r. do umowy pożyczki (k. 155),

- oświadczenie B. S. (2) z 18.01.2021 r. o uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli z potwierdzeniem nadania (k. 157-158),

- odpowiedź (...) z 25.03.2021 r. na oświadczenie B. S. (2) z 18.01.2021 r. (k. 162-163).

B. S. (2) miał wykształcenie średnie w zawodzie elektromechanik. Pod koniec kwietnia 2016 roku przeszedł zawał serca. Chorował na miażdżycę. W chwili zaciągania pożyczki uzyskiwał dochód z tytułu emerytury w wysokości 2611,13 zł. Mieszkał razem z żoną B. S. (1), która nie miała stałych dochodów. Nigdy wcześniej nie zawierał umów pożyczek przez pośredników, a jedynie bezpośrednio w bankach.

Dowody:

- karta informacyjna leczenia szpitalnego (k. 67),

- decyzja ZUS o wysokości emerytury (k. 104-107),

- zeznania świadka B. S. (1) (k. 139v-140),

- przesłuchanie powoda B. S. (2) (k. 140-140v).

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał ostrzeżenie w sprawie działalności (...) S.A., stosującej praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Prokuratura (...) we W. w sprawie PR 1 Ds. 41.2016 prowadziła postępowanie przygotowawcze w sprawie przestępstw popełnionych przez osoby pracujące na rzecz pośredników finansowych, działających jako zorganizowana grupa przestępcza, w tym (...) S.A. Do sądu został skierowany akt oskarżenia. Jeden z zarzutów dotyczy działania pośrednika finansowego na szkodę (...) w związku z umową pożyczki z 29 sierpnia 2016 roku. Pokrzywdzonych działaniem grupy zostało wiele osób na terenie całego kraju.

Dowody:

- postanowienie Prezesa UOKiK z 8.02.2017 r. (k. 56-57),

- upoważnienia od B. S. (2) do ujawnienia tajemnicy bankowej (k. 30-30v),

- informacje o stanie śledztwa (...) we W. (k. 32-34, 209-210),

- pismo (...) we W. z 10.02.2020 r. (k. 36-37),

- pismo B. S. (2) z 17.05.2017 r. do Prokuratury Rejonowej w Grudziądzu (k. 38),

- protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i protokoły przesłuchań w charakterze świadka B. S. (2) (k. 39-43),

- protokół oględzin rzeczy (k. 44).

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności podnieść należy, że zdaniem sądu rozpoznającego niniejszą sprawę brak było podstaw do zawieszenia postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego prowadzonego m.in. przeciwko osobom działającym w imieniu (...) S.A. Rozstrzygnięcie o ważności lub nieważności umowy pożyczki z 29 sierpnia 2016 roku można było bowiem stwierdzić bez oczekiwania na wyrok sądu karnego. Kwestia oceny ważności umowy była niezależna od ewentualnego skazania bądź uniewinnienia osób uczestniczących w procederze zawierania umów za pośrednictwem (...) C.. Dlatego też sąd oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. (k. 127).

Przedstawiony w poprzedniej części uzasadnienia stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony oraz w oparciu o zeznania B. S. (1) (złożone w charakterze świadka) i przesłuchanie powoda B. S. (2).

Dokumenty stanowiące podstawę ustaleń faktycznych co do zasady nie były kwestionowane przez strony, albowiem bezspornym pozostawało, że B. S. (2) zawarł z pozwanym umowę pożyczki z udziałem pośredników finansowych (...) S.A. i (...) S.A., że strony następnie podpisały dwa aneksy do umowy pożyczki, a pożyczkobiorca przystąpił do wykonania umowy, tj. spłaty rat.

Choć w świetle zeznań świadka T. M. (k. 29 i 31 akt XIV Cps 28/21), który przy zawarciu umowy miał działać w imieniu oficjalnego pośrednika (...) S.A., wątpliwości co do autentyczności budziły dokumenty, na których znajdował się podpis świadka, to jednak ostatecznie kwestia ta nie miała istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. O stwierdzeniu nieważności umowy nie decydowały bowiem działania (...) S.A., lecz osób związanych z (...) S.A. Innymi słowy, czynniki, które decydowały o nieważności umowy, zaistniały na etapie, zanim procedura umowy pożyczki dotarła do oficjalnego pośrednika (...) S.A.

Sąd dał wiarę zeznaniom B. S. (1) i przesłuchaniu B. S. (2), gdyż były szczere i spójne ze sobą. Zauważyć należy, że B. S. (2) zarówno w niniejszym postępowaniu, jak i w składanych reklamacjach czy zeznaniach w postępowaniu karnym, konsekwentnie w ten sam sposób przedstawiał okoliczności związane z zawarciem umowy pożyczki. Okoliczności te były przy tym zbieżne z ustaleniami poczynionymi przez Prezesa UOKiK i organy ścigania odnośnie do działalności (...) S.A. W stosunku do B. S. (2) zastosowano podobne nieuczciwe praktyki konsumenckie, noszące przy tym znamiona czynów zabronionych, jak wobec wielu osób poszkodowanych na terenie całego kraju.

Strona powodowa domagała się ustalenia, że zawarta między B. S. (2) a (...) umowa pożyczki była nieważna. Podstawę prawną żądania pozwu stanowił więc art. 189 k.p.c. Na podstawie całokształtu okoliczności faktycznych sprawy sąd ustalił, że umowa o pożyczkę gotówkową nr (...), zawarta 29 sierpnia 2016 roku pomiędzy B. S. (2) a (...) z siedzibą w W., jest nieważna.

Jak już wspomniano, niespornym faktem było, że B. S. (2) podpisał z pozwanym umowę pożyczki na kwotę 74 999,99 zł, jak też potwierdził własnoręcznym podpisem, że otrzymał niezbędne dokumenty związane z pożyczką. Jak jednak wynikało z okoliczności, nie miał on możliwości właściwego zapoznania się z tymi dokumentami i nie udzielono mu wymaganych informacji związanych z pożyczką. Zdaniem sądu z całą pewnością można stwierdzić, że wskutek działania pośrednika finansowego B. S. (2) otrzymał produkt bankowy (pożyczkę na prawie 75 000 zł), który nie przystawał do jego potrzeb, możliwości finansowych, zdolności kredytowej ani rzeczywistej woli (tzw. misseling). Pomimo posiadania na rachunku do dyspozycji kwoty 44 428,33 zł, B. S. (2) wykorzystał na swoje potrzeby tylko 2000 zł na zakup opału, o które wnioskował. Nie wykorzystał pożyczki w większym zakresie, co dobitnie świadczyło o tym, że nie chciał zaciągać wyższego zobowiązania. Podczas procedury zawarcia umowy został więc wprowadzony w błąd co do wysokości pożyczki, warunków jej spłaty czy przejęcia długu przez pośrednika finansowego. W trakcie zawierania umowy w zasadzie nie została zbadana zdolność kredytowa B. S. (2), którego sytuacja majątkowa z pewnością nie pozwalała na zaciągnięcie pożyczki w wysokości prawie 75 000 zł. O nieuczciwych praktykach pośrednika finansowego świadczył fakt prowadzenia postępowania karnego czy działania UOKiK. Działania (...) C. stanowiły zorganizowany proceder, mający na celu osiąganie zysków ze szkodą nie tylko dla konsumentów, ale i instytucji finansowych, takich jak banki.

Swoim zachowaniem pośrednik kredytowy naruszył szereg przepisów ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 246), a w szczególności: art. 9 - poprzez brak zbadania zdolności kredytowej B. S. (2), art. 13 i art. 14 - poprzez nieudzielenie kredytobiorcy obowiązkowych informacji dotyczących pożyczki, jak i brak doręczenia ich na trwałym nośniku, art. 53 ust. 1 i 3 - poprzez brak pouczenia i brak doręczenia wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy w terminie 14 dni.

W ocenie sądu opisane działania pośrednika w zawarciu umowy rodziły również skutki prawne wobec pozwanego (...) Bank jest podmiotem wysoce profesjonalnym na rynku finansowym i powinien ponosić odpowiedzialność także za pośredników finansowych, którzy zawierają na jego rzecz umowy, poszukują na jego rzecz klientów. Dotyczy to również dalszych pośredników, takich jak (...) S.A., z którym pozwanego formalnie nie wiązała żadna umowa. Bank powinien zapewnić stosowanie takich procedur zawierania umów, które nie narażałyby konsumentów na straty czy podejmowanie ryzykownych decyzji. Banki są instytucjami o stosunkowo dużym zaufaniu publicznym, jeżeli chodzi o sektor finansowy. Odpowiedzialność banku za działania pośrednika znajduje podstawę w art. 474 k.c., zgodnie z którym dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Nie zmieniał tej oceny nawet fakt, że w postępowaniu karnym przeciwko osobom związanym z (...) S.A., pozwany również ma status pokrzywdzonego.

Zdaniem sądu regularna spłata pożyczki przez B. S. (2), złożenie wniosku o restrukturyzację, podpisanie dwóch aneksów, a w jednym z nich uznanie roszczenia banku, również nie zmieniały oceny umowy jako nieważnej. Umowa była bowiem nieważna od samego początku. Nie można uznać roszczenia, którego podstawą jest nieważna umowa.

Oceniając ważność umowy pożyczki, nie można pomijać właściwości osobistych B. S. (2). Był osobą starszą (65 lat), schorowaną, emerytem, miał wykształcenie średnie w zawodzie elektromechanik. Nie posiadał większej wiedzy w dziedzinie finansów. Chcąc pożyczyć 2000 zł za zakup tańszego opału i nie mogąc uzyskać tych środków z innych źródeł, był na tyle zdeterminowany, że podpisał umowę bez dokładnego zapoznania się z jej treścią.

Skoro umowa pożyczki była nieważna w całości, nie było potrzeby odnoszenia się do zarzutów zawartych w pozwie dotyczących wygórowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu czy też oświadczenia B. S. (2) z 18 stycznia 2021 roku o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli z 5 grudnia 2019 roku o uznaniu roszczenia banku.

Wobec powyższych uwag, umowę pożyczki z 29 sierpnia 2016 roku zawartą między B. S. (2) a (...) należało uznać za nieważną, jako sprzeczną z przepisami i zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.). W konsekwencji sąd orzekł, jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O kosztach procesu w punkcie II. wyroku orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Powód K. S. wygrał niniejszą sprawę w całości, w związku z czym należał mu się zwrot od pozwanego wszystkich poniesionych kosztów procesu (5417 zł), na które składały się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 5400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie /poz. 1800 ze zm./) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi B. S. (2) z urzędu w punkcie III. wyroku orzeczono na podstawie art. 22 ³ ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 1166) w zw. z § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 68 ze zm.), z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 kwietnia 2020 roku (SK 66/19).

O nakazaniu ściągnięcia od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Grudziądzu kwoty 3850 zł w punkcie IV. sentencji wyroku, sprostowanym postanowieniem z 23 czerwca 2022 roku, orzeczono na podstawie art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 1125). Wydatki związane z postępowaniem, tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa, składały się z opłaty od pozwu (1000 zł) i opłaty od wniosku o zabezpieczenie roszczenia złożonego w toku sprawy (100 zł). Strona powodowa była zwolniona od kosztów sądowych w całości (k. 72).