Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2020 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Sidyk

Protokolant: Anna Wywiał

po rozpoznaniu w dnia 4 lutego 2020 roku w C.

na rozprawie

sprawy z powództwa Województwa (...)

przeciwko Powiatowi (...)

o zapłatę

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od powoda Województwa (...) na rzecz pozwanego Powiatu (...) kwotę 10 800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powoda Województwa (...) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w C. kwotę 288 zł (dwieście osiemdziesiąt osiem złotych) tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt IC 492/19

UZASADNIENIE

Powód Województwo (...) w pozwie z dnia 29 sierpnia 2019 roku wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Powiatu (...) kwoty 445 918 zł 11 gr wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 20 listopada 2018 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że z dniem 1 stycznia 1999 roku z mocy prawa stał się właścicielem nieruchomości położonych w L. oznaczonych jako działki o numerach (...). Potwierdzeniem tego jest decyzja Wojewody (...) z dnia 7 marca 2000 roku. Nabycie mienia nastąpiło w związku z reformą administracji publicznej, wskutek której samorządy województw przejmowały kolumny transportu sanitarnego mające siedziby na terenie województw. Odpowiednie uchwały zostały podjęte przez Sejmik Województwa (...) i Zarząd Powiatu (...). Z uchwał tych wynika, że organ stanowiący samorządu województwa powierzył pozwanemu na czas nieokreślony realizację zadania transportu sanitarnego na terenie Powiatu (...) i w tym celu postanowił przekazać w drodze darowizny nieruchomość obejmującą działki gruntu nr (...), jako darowiznę na cele publiczne. Następnie po uzgodnieniach w sprawie darowizny nieruchomości, spisanych w protokole uzgodnień, strony w dniu 29 kwietnia 2002 roku zawarły umowę darowizny nieruchomości. Na wniosek pozwanego Burmistrz Miasta L. wydał decyzję z dnia 21 stycznia 2013 roku, w której zatwierdził projekt podziału działki nr (...) na 9 działek i działki nr (...) na 10 działek. Po wymianie korespondencji między stronami, mając na uwadze, że na znacznej części przedmiotu darowizny nie jest realizowany cel wynikający z umowy darowizny, jak i obowiązujące brzmienie art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami Zarząd powoda podjął na posiedzeniu w dniu 4 kwietnia 2017 roku uchwałę nr (...) o odwołaniu darowizny. W związku z tym, w piśmie z dnia 12 maja 2017 roku powód złożył oświadczenie o odwołaniu darowizny, które pozwany otrzymał w dniu 19 maja 2017 roku. Powód podkreślił, że ustawodawca w cytowanym przepisie nie wskazuje okresu przez jaki obdarowany powinien realizować na darowanej nieruchomości cel darowizny, ani nie określa terminu, w którym darczyńca może odwołać darowiznę, jeśli cel nie jest realizowany. Powód wskazał, że w niniejszym przypadku w § 3 umowy darowizny nie został wskazany cel darowizny. Wynika on jednak z dokumentów, które były podstawą do zawarcia umowy darowizny i zostały przywołane w § 2. Pozwany zbył czternaście działek powstałych w wyniku podziału i z tytułu ich zbycia uzyskał łączną kwotę 445 918 zł 11 gr. Powód skierował do pozwanego notę księgową z dnia 30 sierpnia 2018 roku na kwotę 445 918 zł 11 gr zakreślając 60 dniowy termin płatności. Pozwany odesłał tę notę wskazując, że nie uznaje roszczenia. Powód wyjaśnił, że na kwotę dochodzoną pozwem składa się suma kwot (cen) uzyskanych przez pozwanego wskutek zbycia znacznej części darowanej nieruchomości a wynikających z umów sprzedaży nieruchomości.

Pozwany Powiat (...) wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany przyznał, że na mocy umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego z dnia 29 kwietnia 2002 roku, Repertorium A nr (...), powód darował pozwanemu nieruchomość szczegółowo opisaną w umowie. Jednakże żaden z zapisów wskazanej umowy nie określa celu, na który nieruchomość została pozwanemu darowana. Z tego względu, bezskuteczne wobec pozwanego pozostaje oświadczenie powoda o odwołaniu darowizny nieruchomości z dnia 12 maja 2017 roku, z uwagi na treść art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Postanowienia innych dokumentów nie mogą kształtować treści stosunku prawnego między stronami, bowiem nie zostały sporządzone w formie aktu notarialnego. Skoro więc we wskazanej umowie nie został w ogóle określony cel, na który nieruchomość została darowana, to darowizna taka nie może zostać odwołana w oparciu o w/w przepis. Dodatkowo z ostrożności procesowej, pozwany zarzucił, że mimo braku określenia w umowie darowizny celu, na jaki nieruchomość została darowana, to pozwany faktycznie darowaną nieruchomość wykorzystywał w celu określonym w uchwale Sejmiku Województwa (...) i w uchwale Zarządu Powiatu (...) oraz w protokole uzgodnień, to jest w celu realizacji zadań transportu sanitarnego na terenie Powiatu (...). Pozwany wskazał, że zgodnie z literalnym brzmieniem art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, odwołanie darowizny możliwe jest w wypadku niewykorzystania, a nie niewykorzystywania, nieruchomości na cel, na który została ona darowana. Oznacza to, że niedopuszczalne jest odwołanie darowizny, jeżeli cel, na który nieruchomość była darowana był faktycznie realizowany, ale następnie zaniechano jego dalszej realizacji, na przykład w związku ze zmianą przeznaczenia nieruchomości (k. 136-137).

Sąd ustalił, co następuje :

Z dniem 1 stycznia 1999 roku powód Województwo (...) z mocy prawa stał się właścicielem nieruchomości Skarbu Państwa będących we władaniu (...), położonych w L. oraz oznaczonych jako działka o numerze (...) opisana w księdze wieczystej Kw nr (...) i działka o numerze (...) opisana w księdze wieczystej Kw nr (...).

Na potwierdzenie tego została wydana decyzja Wojewody (...) z dnia 7 marca 2000 roku. Nabycie mienia nastąpiło w związku z reformą administracji publicznej, wskutek której samorządy województw przejmowały kolumny transportu sanitarnego mające siedziby na terenie województw.

W dniu 29 maja 2000 roku Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie likwidacji (...) w L. i powierzenia zadań transportu sanitarnemu Powiatowi L.. Na mocy tej uchwały likwidacji uległa (...) w L., a pozwanemu Powiatowi powierzono zadanie prowadzenia na terenie Powiatu (...) transportu sanitarnego. Z uchwały tej wynikało, że organ uchwałodawczy powoda zdecydował o przekazaniu pozwanemu na własność mienia ruchomego opisanego w załączniku nr 1 do uchwały, a nieruchomości stanowiące działki nr (...) - w nieodpłatne użytkowanie.

Z kolei w uchwale nr (...) z dnia 17 lipca 2000 roku Sejmik Województwa (...) postanowił, że wskazane wyżej nieruchomości zostaną oddane pozwanemu Powiatowi (...) w drodze darowizny na cele publiczne.

W dniu 7 sierpnia 2000 roku Zarząd Powiatu (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie przejęcia mienia ruchomego (...) oraz przejęcia w/w nieruchomości w celu realizacji zadań transportu sanitarnego na terenie Powiatu (...).

W dniu 11 kwietnia 2002 roku strony spisały protokół uzgodnień w sprawie darowizny nieruchomości.

W dniu 29 kwietnia 2002 roku w formie aktu notarialnego sporządzonego przed notariuszem L. M. w Kancelarii Notarialnej w O., Repertorium A nr (...), strony zawarły umowę darowizny. Na podstawie tej umowy Województwo (...) darowało na rzecz Powiatu (...) prawo własności nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) objętą księgą wieczystą Kw nr (...) Sądu Rejonowego wL. i działkę nr (...) objętą księgą wieczystą Kw nr (...) Sądu Rejonowego w L..

W treści notarialnej umowy darowizny nie określono celu, na który nieruchomość została pozwanemu darowana.

/okoliczności bezsporne, ponadto dowód: odpis decyzji Wojewody (...) z dnia 7 marca 2000 roku (k. 13-15), odpis uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 29 maja 2000 roku z załącznikami nr 1 i 2 (k. 16-18), odpis uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 17 lipca 2000 roku (k. 19), odpis uchwały Zarządu Powiatu (...) z dnia 7 sierpnia 2000 roku (k. 26), odpis protokołu uzgodnień z dnia 11 kwietnia 2002 roku (k. 27-28), odpis aktu notarialnego z dnia 29 kwietnia 2002 roku - Repertorium A nr (...) (k. 29-32)/

Na przedmiotowych nieruchomościach oznaczonych numerami (...) i (...) w dacie dokonywania darowizny i w kolejnych latach po jej dokonaniu prowadzona była działalność mająca na celu realizację zadań transportu sanitarnego na terenie Powiatu (...). Na działkach znajdowały się garaże służące do parkowania karetek wykorzystywanych do pracy pogotowia, tj. na transporty sanitarne. Magazynowano tam również części do tych karetek, sprzęt medyczny. Znajdował się tam warsztat samochodowy wykorzystywany do naprawy, wymiany części w karetkach. W jednym z garaży była urządzona myjnia dla karetek.

W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2007 roku ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym rozpoczęto reorganizację transportu sanitarnego, stare małe karetki były sukcesywnie zezłomowywane i zakupywane nowe większe pojazdy, które nie mieściły się w dawnych garażach. Dyrekcja SP ZOZ w L. przeniosła około 2008 roku pogotowie ratunkowe na inną nieruchomość przy ulicy (...). Część pustych garaży była podnajmowana.

Na wniosek pozwanego Burmistrz Miasta L. wydał decyzję z dnia 21 stycznia 2013 roku, w której zatwierdził projekt podziału działki nr (...) na 9 działek i działki nr (...) na 10 działek. Pozwany Powiat (...) w latach 2013-2014 zbył w drodze umów notarialnych czternaście działek powstałych w wyniku podziału i z tytułu ich zbycia uzyskał łącznie kwotę 445 918 zł 11 gr.

Po wymianie korespondencji pomiędzy stronami, Zarząd Województwa (...) podjął na posiedzeniu w dniu 4 kwietnia 2017 roku uchwałę nr (...) o odwołaniu darowizny. W związku z tym, w piśmie z dnia 12 maja 2017 roku powód złożył oświadczenie o odwołaniu darowizny ze względu na nierealizowanie na przedmiotowej nieruchomości celu darowizny. Oświadczenie to pozwany otrzymał w dniu 19 maja 2017 roku.

/ dowód : zeznania świadka J. P. (nagranie, adnotacje k. 146-148), zeznania świadka J. G. (nagranie, adnotacje k. 148-150), zeznania świadka H. N. (nagranie, adnotacje k. 150), odpis decyzji Burmistrza Miasta L. z dnia 21 stycznia 2013 roku wraz z mapami i projektem podziału (k. 33-38), odpis uchwały Zarządu Województwa (...) z dnia 4 kwietnia 2017 roku (k. 52), odpisy korespondencji stron (k. 39-50), odpis oświadczenia o odwołaniu darowizny z dnia 12 maja 2017 roku wraz z potwierdzeniem odbioru (k. 53-55), odpisy aktów notarialnych dotyczących umów sprzedaży (k. 56-87)/

Sąd zważył, co następuje :

Stosownie do art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2020 roku, poz. 65) nieruchomość może być, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 1, przedmiotem darowizny na cele publiczne, a także przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego, a także między tymi jednostkami. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel darowizna podlega odwołaniu. Cele publiczne w rozumieniu ustawy zostały wymienione w art. 6 tejże ustawy.

Ustawodawca w powołanym przepisie art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami wprowadził zatem wyraźny, jednoznaczny wymóg wskazania w akcie notarialnym celu darowizny. Cel publiczny, na jaki została darowana nieruchomość musi zatem zostać podany w umowie darowizny. Kontrola sądu powinna obejmować także badanie zgodności z przepisami prawa realizacji celu, na który nieruchomość została darowana. Dlatego właśnie ustawodawca przewidział w art. 13 ust. 2 zd. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami wyraźnie obowiązek określenia celu, na który nieruchomość jest darowana (por. też: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 sierpnia 2018 roku z uzasadnieniem, I OSK 1498/17, LEX nr 2569194).

Mając na uwadze daleko idące konsekwencje niewykorzystania nieruchomości darowanej na określony cel publiczny, tj. możliwość odwołania darowizny w każdym czasie bez żadnych ograniczeń w tym zakresie, w ocenie Sądu, wykładnia powołanego przepisu art. 13 ust. 2 zd. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, powinna być ścisła, nie rozszerzająca. Powoływanie się przez darczyńcę na dokumenty, które były sporządzane przed darowizną, tj. podejmowane uchwały, protokoły uzgodnień, mogłoby w konsekwencji prowadzić do dużej dowolności. Nie można bowiem w takim wypadku wykluczyć, w zależności od stanu faktycznego sprawy, przeróżnych sporów dotyczących np. wykładni poszczególnych postanowień uchwał i protokołów uzgodnień, powoływania się przez strony na odmienne dokumenty, zwłaszcza przy braku sprecyzowania co do czasokresu powstania tych dokumentów przed zawarciem samej umowy darowizny, na które strony mogłyby się powoływać itp.

Postanowienia innych dokumentów nie mogą zatem, w ocenie Sądu, kształtować treści stosunku prawnego między stronami, bowiem nie zostały sporządzone w formie aktu notarialnego.

Z tego względu, wobec braku wskazania celu darowizny w umowie notarialnej z dnia 29 kwietnia 2002 roku powód nie mógł odwołać darowizny na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, a zatem doręczone pozwanemu oświadczenie o odwołaniu darowizny jest bezskuteczne.

Dodatkowo należy podkreślić, że możliwość odwołania przez darczyńcę darowizny zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami odpada w razie, gdy nieruchomość została wykorzystana na cel określony w umowie darowizny, choćby następnie przestała ona być wykorzystywana na ten cel. Powołany przepis posługuje się bowiem sformułowaniem „niewykorzystania”, a nie „niewykorzystywania” nieruchomości na cel określony w umowie darowizny. Podstawa do odwołania darowizny wystąpi zatem wtedy, gdy nieruchomość została darowana na określony w niej cel i nie doszło do wykorzystania tej nieruchomości na ten cel. Chodzi o to, czy cel, na który darowana została nieruchomość, został przez obdarowanego na darowanej nieruchomości zrealizowany, a nie o to czy cel ten jest nadal realizowany (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2018 roku z uzasadnieniem, II CSK 114/17, LEX nr 2455727).

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania świadków, pozwalają na stwierdzenie, że nieruchomość darowana pozwanemu Powiatowi (...) została wykorzystana na cel publiczny, na który powoływał się powód, tj. cel w postaci realizacji zadań transportu sanitarnego na terenie Powiatu (...). Nieruchomości stanowiące działki oznaczone numerami (...) były wykorzystywane do realizacji transportu sanitarnego w dacie darowizny i później, co najmniej do 2008 roku. Zaprzestanie dalszego prowadzenia zadań transportu sanitarnego na tych działkach nie było wynikiem dowolności decyzji, ale wynikało z konieczności dostosowania warunków związanych z prowadzeniem takiej działalności do wymagań nowej ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (a contario), Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. i § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 roku, poz. 265). Koszty poniesione w toku procesu przez pozwanego obejmowały koszty zastępstwa procesowego w kwocie 10 800 zł.

Koszty sądowe poniesione w toku procesu przez Skarb Państwa obejmowały koszty podróży przyznane świadkom w łącznej kwocie 288 zł (96 zł × 3).

Stosownie do art. 113 ust. 1 w związku z art. 83 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 roku, poz. 785 ze zm.) Sąd nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 288 zł tytułem zwrotu w/w nieuiszczonych kosztów sądowych.