Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Broda (spr.)

Sędziowie: SO Sławomir Buras

SO Rafał Adamczyk

Protokolant: protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2014 r. w Kielcach

sprawy z powództwa (...). Spółki jawnej

z siedzibą w W.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.

i J. Ś.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 25 października 2013 r., sygn. VIII C 672/13

oddala apelację i zasądza od (...) Spółki jawnej z siedzibą w W.na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w B.i J. Ś.- solidarnie kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

sygn. akt II Ca 149/14

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...)spółce jawnej z siedzibą w W.(zwanej dalej P.P.H.U. (...)sp. j.) pozwem z dnia 16 stycznia 2013 r. wniosła o zasądzenie solidarnie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnościąz siedzibą w B.(zwanej dalej (...) sp. z o.o.) oraz J. Ś.kwoty 13.667,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2009 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jej rzecz od pozwanych kosztów procesu.

Sąd Rejonowy w Kielcach uwzględnił powództwo w całości i w dniu 8 lutego 2013 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt VIII Nc 230/13.

Sąd Rejonowy w Kielcach wyrokiem z dnia 25 października 2013 roku (sygn. akt VIII C 627/13) uchylił nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w Sądzie Rejonowym w Kielcach w dniu 8 lutego 2013 roku (sygn. akt VIII Nc 230/13) i oddalił powództwo. Sąd Rejonowy w powyżej wskazanym wyroku zasądził również od P.P.H.U. (...) sp. j. na rzecz (...) sp. z o.o. i J. Ś. kwotę 2.947,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej P.P.H.U. (...) sp. j. sprzedał (...) sp. z o.o. towary do przetwórstwa mięsnego. Zabezpieczeniem transakcji był weksel in blanco wystawiony przez (...) sp. z o.o. i poręczony przez J. Ś.. P.P.H.U. (...) sp. j. wystawiła (...) sp. z o.o. z tytułu sprzedaży 15 faktur VAT z oznaczonymi terminami płatności. Z uwagi na to, że należności wynikające z tych faktur nie zostały uiszczone w terminie P.P.H.U. (...) sp. j. wezwał (...) sp. z o.o. do zapłaty pismami z dnia 20 stycznia 2009 r. i 30 stycznia 2009 r. Dnia 11 lutego 2009 r. P.P.H.U. (...) sp. j. wypełnił wspomniany wyżej weksel na kwotę 71.208,00 zł, tj. kwotę wynikającą z należności głównej 57.540,82 zł i odsetek za opóźnienie 13.667,18 zł.Dnia 5 stycznia 2010 r. (...) sp. z o.o. zapłaciła należność główną wynikającą ze wskazanych powyżej faktur VAT, tj. kwotę 57.540,82 zł.

Sąd Rejonowy zważył, że dochodzona pozwem kwota stanowiła odsetki za opóźnienie w zapłacie należności przez pozwaną (...) sp. z o.o. Sąd I instancji stwierdził, że w wypadku wystawienia weksla mającego na celu zabezpieczenie wierzytelności, zobowiązanie cywilne wystawcy weksla nie wygasa, lecz istnieje nadal. Wskutek powyższemu wierzycielowi przysługuje, obok roszczenia pierwotnego wynikającego ze stosunku cywilnoprawnego, nowe roszczenie oparte na wekslu. Co jednak istotne weksel gwarancyjny (a takim jest weksel będący przedmiotem niniejszej sprawy – tj. niezupełny w chwili wystawienia) traci moc, jeżeli zobowiązanie nim zabezpieczone wygasło wskutek przedawnienia. Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy stwierdził, że w sprawie dopuszczalnym było podniesienie przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia podstawowego, którego zabezpieczeniem był weksel in blanco. Strony stosunku głównego tj. P.P.H.U. (...) sp. j. i (...) sp. z o.o. łączyła umowa sprzedaży. Stosownie zatem do treści art. 554 k.c. roszczenia z tytułu sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się z upływem dwóch lat. Zdaniem Sądu Rejonowego ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego. Biorąc pod uwagę powyższe Sąd I instancji stwierdził, że z chwilą zapłaty należności głównej za dostarczone towary przez stronę pozwaną (...) sp. z o.o. roszczenie uboczne z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie poszczególnych należności wynikających z faktur VAT przekształciło się w roszczenie główne. W konsekwencji Sąd Rejonowy wskazał, że dla należności dochodzonej pozwem termin przedawnienia, zgodnie z art. 118 k.c., wynosi trzy lata. Roszczenie z tytułu zapłaty kwoty 13.677,89 zł przekształciło się w roszczenie główne w dniu 5 stycznia 2010 r., tj. w dacie kiedy strona pozwana dokonała ostatecznie spłaty całej należności głównej z tytułu dostarczonych towarów. Od tego momentu zaczął biec termin przedawnienia odsetek, który upłynął w dniu 5 stycznia 2013 r. Pozew w niniejszej sprawie został natomiast złożony w dniu 23 stycznia 2013 r., a zatem po upływie terminu przedawnienia. Zgodnie zaś z art. 117 § 2 zd. pierwsze k.c. ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia.

Konkludując Sąd I instancji stwierdził, że podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia był skuteczny. W konsekwencji Sąd Rejonowy uchylił wydany nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i na podstawie art. 118 k.c. oddalił powództwo. O kosztach procesu Sąd I instancji orzekła na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając koszty procesu od strony powodowej, jako w całości przegrywającej sprawę, na rzecz pozwanych.

Powyżej wskazany wyrok zaskarżyła w całości apelacją strona powodowa. Apelujący zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez przyjęcie, że dla dochodzonej należności termin przedawnienia wynosi trzy lata. Ponadto strona powodowa podniosła naruszenie przepisów prawa procesowego w zakresie przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 k.p.c.). Kolejnym zarzutem wskazanym w apelacji było niewłaściwe zastosowanie art. 118 k.c. do przedawnienia roszczenia wekslowego powoda. Apelujący podniósł również zarzut naruszenia art. 70 w zw. z art. 33 Prawa wekslowego przez jego błędną wykładnię i mylne przyjęcie, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu z dniem 5 stycznia 2013 r.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że spłata przez stronę pozwaną należności głównych wynikających z faktur VAT odbywała się w ratach, wobec czego nie ma uzasadnienia wyznaczenie konkretnej daty tj. 5 stycznia 2010 r., od której należność z tytułu odsetek od wszystkich spłaconych faktur staje się odrębnym roszczeniem. Wskazano również, że wobec wymagalności roszczenia wekslowego dla sprawy nie ma znaczenia przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego. Ponadto apelujący wskazał, że jeżeli weksel jest płatny za okazaniem, to termin przedawnienia roszczenia wekslowego należy liczyć od terminu okazania weksla do zapłaty. Zaś przedmiotowy weksel został przedstawiony pozwanym przez prokurenta spółki powodowej – S. M. w dniu 1 lutego 2010 r. (co nie było kwestionowane przez pozwanych). W konsekwencji zdaniem strony powodowej termin przedawnienia roszczenia wekslowego upłynął w dniu 1 lutego 2013 r., a wiec już po wytoczeniu powództwa.

W konsekwencji strona powodowa wniosła o zmianę wyroku i utrzymanie w mocy nakazu zapłaty z dnia 8 lutego 2013 r. (sygn. akt VIII Nc 230/13) wydanego w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy w Kielcach, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwani wnieśli o jej oddalenie oraz zasądzenie od strony powodowej solidarnie na ich rzecz zwrot kosztów procesu według norm przepisanych wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwani wskazali, że okoliczność, że spłata kwoty głównej zadłużenia nastąpiła w ratach, a nie poprzez ich jednorazową spłatę nie ma w niniejszej sprawie znaczenia. Roszczenie z tytułu odsetek przekształciło się w roszczenie główne w dniu 5 stycznia 2010 r., tj. w momencie spłaty kwoty głównej zobowiązania. Pozwani wskazali, że zobowiązanie wekslowe zaciągnięte przez dłużnika wobec wierzyciela na zabezpieczenie wierzytelności cywilnoprawnej nie ma samodzielnego bytu. W konsekwencji weksel gwarancyjny traci moc, jeżeli zobowiązanie nim zabezpieczone wygasło na skutek przedawnienia. Pozwani dodali, że twierdzenie strony powodowej, że weksel został im okazany w dniu 1 lutego 2010 r. było kwestionowane.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd I instancji w oparciu o trafną ocenę materiału dowodowego zebranego w sprawie dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które to ustalenia Sąd odwoławczy podzielił i przyjął za własne. Podkreślić należy, iż to, czy dnia 1 lutego 2010 r. czy też w innej dacie wypełniony weksel został okazany stronie pozwanej nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W konsekwencji Sąd I instancji prawidłowo zaprzestał badania tej okoliczności w toku sprawy oraz nie czynił w tym zakresie ustaleń faktycznych. Z okoliczności bezspornych wynika bowiem, że przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie roszczenie strony powodowej wynikające ze stosunku podstawowego (określonego w deklaracji wekslowej k. 10) uległo przedawnieniu. Stąd automatycznie z chwilą upływu terminu przedawnienia tego roszczenia swój byt prawny utracił weksel, wystawiony celem zabezpieczenia wierzytelności z tytułu umowy sprzedaży. Nie zasługuje na aprobatę pogląd forsowany przez stronę powodową jakoby wobec wymagalności roszczenia wekslowego dla rozstrzygnięcia sprawy nie miało znaczenia przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 8 czerwca 1938 r. (sygn. akt VI CZ 1322/39, LexPolonica 1536142), które to stanowisko tut. Sąd w pełni podziela, zobowiązanie wekslowe zaciągnięte przez dłużnika wobec wierzyciela na zabezpieczenie wierzytelności cywilnoprawnej nie ma samodzielnego bytu, lecz jest uzależnione od treści stosunku zobowiązaniowego podstawowego dla zobowiązania wekslowego i nie może wykraczać poza granice zakreślone przez ten stosunek, a co za tym idzie weksel gwarancyjny traci moc, jeżeli zobowiązanie nim zabezpieczone wygasło na skutek przedawnienia.

W niniejszej sprawie roszczenie o odsetki z tytułu opóźnienia w zapłacie ceny za sprzedane towary uległo przedawnieniu w dniu 5 stycznia 2013 r., stąd z uwagi na skutecznie podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia, powództwo należało oddalić (uchylając jednocześnie wydany wcześniej nakaz zapłaty). Termin przedawnienia dochodzonego roszczenia, jak słusznie zważył Sąd Rejonowy, wynosił trzy lata (co wynika z treści uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/04, Lex nr 141130, na którą słusznie powołał się w uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy). Jako początek biegu terminu przedawnienia należy wskazać datę 5 stycznia 2010 r. tj. datę ostatecznej spłaty przez (...) sp. z o.o. należności głównych z tytułu dostarczonych towarów. Z tym dniem bowiem roszczenie z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie należności głównych przekształciło się w roszczenie główne. Odnosząc się w tym miejscu do zarzutu przedstawionego w uzasadnieniu apelacji stwierdzić należy, że dokonywanie spłat przez pozwaną spółkę w ratach, a nie jednorazowo, nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. W dniu 5 stycznia 2010 r. z uwagi na zapłatę całości należności głównej roszczenie o tę należność wygasło. Niemniej jednak, gdyby nawet przyjąć, że poszczególne roszczenia z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie należności wynikających z faktur stawały się „samodzielne” (innymi słowy główne) odpowiednio w datach zapłaty poszczególnych kwot wynikających z konkretnych faktur, to stwierdzić należy, że początek biegu terminu przedawnienia tych roszczeń zawsze byłby wcześniejszy niż data 5 stycznia 2010 r. W konsekwencji częściowo roszczenie dochodzone pozwem uległoby przedawnieniu jeszcze wcześniej niż z dniem 5 stycznia 2013 r.

Pozostałe zarzuty podniesione w apelacji odnoszące się do zastosowania konkretnych przepisów ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe z uwagi na przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego i jego wpływ na zobowiązanie wekslowe są zdaniem Sądu odwoławczego bezprzedmiotowe i nie wymagają omówienia.

Wobec powyżej poczynionych konstatacji Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 oddalił apelację z uwagi na jej bezzasadność.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zobowiązując stronę przegrywającą tj. stronę powodową do zapłaty solidarnie na rzecz strony wygrywającej tj. pozwanych kwoty 1.200,00 zł. Koszty postępowania apelacyjnego poniesione przez pozwanych to koszty ich zastępstwa procesowego przez radcę prawnego, które na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) wynoszą 1.200,00 zł (tj. 50% stawki minimalnej, która ze względu na wartość przedmiotu sporu wynosiła 2.400,00 zł).