Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II.A.Ka 124/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 2 lutego 2022 r., w sprawie sygn. akt III Ko 172/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Pełnomocnik wnioskodawcy Z. W. – r. pr. K. S. w swojej apelacji z dnia 23 lutego 2022 r. (data wpływu 28.02.2022) zarzuciła:

I. Na zasadzie art. 427 § 2 w zw. z art. 438 pkt 2 k.p.k. - obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć istotny wpływ na jego treść, a to:

1. art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciagnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, tj. uznanie, że zadośćuczynienie w kwocie łącznej 10.000 zł spełnia cel i wymogi określone w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: ustawa lutowa, ustawa rehabilitacyjna) w przypadku krzywd Z. W. doznanych w wyniku wydania u wykonania orzeczenia byłego Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Prezydencie Miasta G. z dnia 8 czerwca 1987 r., nr rej. (...)/87, utrzymanego w mocy decyzją Komisji Orzecznictwa do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 8 lipca 1987 r., nr SA (...) oraz wydania i wykonania orzeczenia byłego Kolegium przy Prezydencie Miasta L. z dnia 31 sierpnia 1987 r. nr rej (...)/87 w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego;

II. Na zasadzie art. 427 § 2 w zw. art. 438 pkt 1a) k.p.k. - obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1. art. 445 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c. w zbiegu z art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego poprzez ich błędną wykładnię i uznanie zdaniem Sądu, iż roszczenie Wnioskodawcy w tym zakresie jest niewątpliwie wygórowane i w konsekwencji zasądzenie niewspółmiernie niskiej, wręcz symbolicznej - w stosunku do rozmiaru krzywdy doznanej Z. W. - kwoty zadośćuczynienia, gdy całokształt okoliczności sprawy, tj. przyczyny zatrzymania, warunki przebywania na posterunku Milicji Obywatelskiej gdzie prowadzono codzienne przesłuchania, skala represji, jakich doświadczył Wnioskodawca w trakcie postępowania, wpływ postępowań na relacje z bliskimi, konieczność zmiany pracy oraz pogorszenie się stanu zdrowia, psychicznego - niewątpliwie przemawiają za zasądzeniem dalszej kwoty zadośćuczynienia i tym samym należy prawidłowo uznać, iż niezasadne jest oddalenie przez Sąd I instancji wniosku w ww. pozostałej części.

III. W zakresie odsetek:

Na zasadzie art. 427 § 2 oraz art. 438 pkt la) k.p.k. - obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i nieprzyznanie od zasądzonej sumy odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, pomimo iż takie żądanie zostało zgłoszone we wniosku inicjującym postępowanie.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. I i II

Apelacja pełnomocnik wnioskodawcy Z. W. – r. pr. K. S. zasługuje na uwzględnienie jedynie w części, w zakresie odsetek. W pozostałym zakresie zarzuty apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd I instancji zaakceptował żądanie wnioskodawcy w zakresie wskazanych w treści wniosku podstaw odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (zgodnie z przyjętą praktyką zwaną: ustawą lutową). Sąd uwzględnił także żądanie przyznania wnioskodawcy zadośćuczynienia, choć w wysokości mniejszej niż ta objęta żądaniem, uznając, że żądana kwota jest rażąco wygórowana.

Skarżąca w osobnych zarzutach zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi: naruszenie prawa procesowego poprzez dowolną ocenę dowodów, a w konsekwencji uznanie, że zadośćuczynienie w kwocie łącznej 10.000 zł spełnia cel i wymogi określone w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń oraz - naruszenie prawa materialnego poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, iż roszczenie wnioskodawcy w tym zakresie jest niewątpliwie wygórowane i w konsekwencji zasądzenie jest niewspółmiernie.

Z uwagi na to, że wskazane wyżej zarzuty stawiane przez skarżącą dotyczą w istocie zakwestionowania wysokości zasądzonego zadośćuczynienia, rozpoznano je łącznie.

Zdaniem sądu odwoławczego, zarzuty pełnomocnik stawiane w tym zakresie zaskarżonemu orzeczeniu nie są zasadne. Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia ani przepisów prawa materialnego, ani przepisów postępowania. Wbrew zarzutowi, Sąd Okręgowy prawidłowo i zgodnie z zasadą swobodnej ocenie dowodów (art. 7 k.p.k.) ustalił i wziął pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na wysokość należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia na krzywdę wynikającą z tego, iż w związku z ukaraniem wnioskodawcy i koniecznością zapłacenia grzywny miał on zmniejszone możliwości zaspokajania potrzeb materialnych rodzinnych, co przedłożyło się na negatywnie na jego stan psychiczny.

Zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, adekwatną do warunków gospodarki rynkowej (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2021 r., w sprawie II KK 207/20, Lex nr 3229455).

Przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie przewiduje żadnych sprecyzowanych kryteriów określania wysokości zadośćuczynienia.

Zarówno okoliczności wpływające na wysokość zadośćuczynienia, jak i mierniki ich oceny muszą być rozważane indywidualnie w stosunku do konkretnej osoby pokrzywdzonego. Krzywda jest niewymierna, zadośćuczynienie natomiast musi mieścić się w ramach ustawowych. Każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy. Decyzja co do wysokości zadośćuczynienia cechuje się zatem znacznym zakresem swobodnej oceny sądu, a luz decyzyjny w tym zakresie wynika z niematerialnego charakteru krzywdy przy wieloaspektowości okoliczności, które należy wziąć pod uwagę (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt II K 495/21). Dlatego też zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może okazać się skuteczny, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalenia wysokości tego świadczenia. Sąd drugiej instancji może więc skorygować zasądzone zadośćuczynienie tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono rażąco nieodpowiednie, tj. albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie. Taka sytuacja nie miała jednak miejsca w niniejszym przypadku.

Niewątpliwie, z zebranego w sprawie materiału wynika, że skarżący poniósł krzywdę wskutek wydanych wobec niego i wykonanych orzeczeń. Krzywda ta jednak nie była na tyle znaczna, aby uzasadniała żądanie wskazane we wniosku, jak i apelacji. Krzywda wnioskodawcy jest z pewnością mniejsza niż taka, jakiej doznawali sami pozbawieni wolności i ich rodziny. Wnioskodawca Z. W. doznał natomiast cierpień, które są następstwem zmniejszenia możliwości zaspokajania potrzeb materialnych. Konsekwencją tych ustaleń jest wskazanie na odpowiednie zadośćuczynienie wyliczone w pieniądzu. Ważna jest tu nie tylko adekwatność do podobnych przypadków oceny, ale przede wszystkim ocena w kontekście znaczenia majątkowego przyznanej tytułem zadośćuczynienia kwoty.

Nie sposób zgodzić się z pełnomocnik wnioskodawcy, że przyznana kwota tytułem zadośćuczynienia ma charakter wyłącznie symboliczny. Ma ona realną wartość majątkową. A więc zachodzi zdolność do kompensacji. Ustalona kwota zadośćuczynienia ma także konkretne odniesienie do wartości dóbr, które można za nie nabyć.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zasądzona na rzecz wnioskodawcy kwota tytułem zadośćuczynienia jest adekwatna i odpowiednia do rozmiaru poniesionej krzywdy. Zarzuty apelacji pełnomocnika wnioskodawcy oraz ich uzasadnienia nie dostarczają przy tym żadnych nowych i ważkich okoliczności, które nie zostały rozpatrzone i uwzględnione przez Sąd Okręgowy. Natomiast kwota artykułowanego żądania jednoznacznie przewyższa rozmiar wykazanej krzywdy i nie może zyskać akceptacji.

Ad. III

Zasadny okazał się zarzut pełnomocnik co do naruszenia art. 481 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie. Pomimo wyartykułowanego w tym zakresie żądania we wniosku, Sąd Okręgowy nie zastosował w/w przepisu i nie przyznał od zasądzonej sumy odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Z tego względu wyrok należało zmienić w tym zakresie.

Wniosek

Na podstawie art. 427 § 1 kpk oraz art. 437 § 1 i 2 kpk pełnomocniczka wnioskodawcy wniosła o:

I. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądań Wnioskodawcy w dalszej dochodzonej części, tj. zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Z. W. dalszych kwot zadośćuczynienia w wysokości:

- 95.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez Wnioskodawcę na skutek wydania u wykonania orzeczenia byłego Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Prezydencie Miasta G. z dnia 8 czerwca 1987 r., nr rej. (...), utrzymanego w mocy decyzją Komisji Orzecznictwa do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie (...) z dnia 8 lipca 1987 r., nr SA (...) z powodu działalności na rzecz niepodległego Państwa Polskiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty:

- 95.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez Wnioskodawcę na skutek wydania i wykonania orzeczenia byłego Kolegium przy Prezydencie Miasta L. z dnia 31 sierpnia 1987 r. nr rej (...) w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II. zmianę wyroku w pkt. I poprzez zasądzenie na rzecz Wnioskodawcy odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Skarżąca wniosła nadto o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uwzględniono wniosek odwoławczy o zmianę zaskarżonego orzeczenia w zakresie odsetek (pkt. II wniosków).

Wobec uznania za niezasadne zarzutów z pkt. I i II, nie było podstaw do uwzględnienia wniosku z pkt. I i zmiany orzeczenia w przedmiocie wysokości przyznanego zadośćuczynienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono występowania okoliczności, o których mowa w art. 439 § 1 kpk, art. 440 kpk i art. 455 kpk, które należało uwzględnić z urzędu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

pkt. II wyroku.

Orzeczenie obejmuje rozstrzygnięcia zawarte w pkt. I-IV wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, poza rozstrzygnięciem w zakresie odsetek

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nieuwzględnienie zarzutów apelacji w zakresie wysokości zasądzonego zadośćuczynienia musiało skutkować utrzymaniem w tym zakresie w mocy rozstrzygnięcia o oddaleniu dalej idącego żądania wniosku.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

pkt. I wyroku.

Po słowach ,,wraz z ustawowymi odsetkami” dodano zwrot ,,za opóźnienie”, tym samym zmieniając zaskarżony wyrok w części i zasądzając na rzecz Z. W. odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z pierwotnym żądaniem

Zwięźle o powodach zmiany

Takie rozstrzygnięcie było następstwem uwzględnienia w części zarzutów apelacji (pkt. II apelacji) oraz jej wniosku (pkt. II), z przyczyn omówionych w pkt. 3.1 niniejszego uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

W postępowaniu odwoławczym wnioskodawcę reprezentowała pełnomocnik, który wniosła o zasądzenie na rzecz Z. W. zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Orzeczenie oparte zostało na § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265).

IV.

Zgodnie z art. 13 ustawy lutowej (Dz. U. 2021.1693) koszty postępowania w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie ustawy ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Janusz Godzwon SSA Maciej Skórniak SSA Jarosław Mazurek

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

radca prawna K. S. pełnomocnik Z. W.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

kwota odszkodowania i zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana