Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2014 roku, w sprawie sygn. akt VK 89/14 Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi umorzył postępowanie przeciwko M. P. z uwagi na fakt, iż zarzucone mu czyny nie zawerają ustawowych znamion czynów zabronionych.

Powyższe postanowienie zaskarżył w całości zażaleniem na niekorzyść oskarżonego Prokurator Okręgowy w Łodzi zarzucając mu:

a/ obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 286 § 1 k.k. polegającą na:

- przyjęciu przez Sąd, iż wprowadzenie w błąd organu procesowego rozstrzygającego w przedmiocie poręczenia majątkowego w zakresie własności środków stanowiących przedmiot tego poręczenia oraz osoby składającej to poręczenie dotyczy okoliczności nieistotnej dla rozporządzenia mieniem, i z tego powodu nie wypełnienia ustawowego znamienia opisującego czynność sprawczą z art. 286 § 1 k.k., polegającą na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd co do okoliczności istotnej dla sposobu rozporządzenia mieniem, podczas gdy kwestia własności środków pieniężnych przekazanych jako przedmiot poręczenia majątkowego oraz zgodnego ze stanem faktycznym wskazania osoby poręczającego, posiada zasadnicze znaczenie zarówno dla skutecznego stosowania tego środka zapobiegawczego, jak też dla prawidłowego wskazania osoby składającej poręczenie jako upoważnionej do otrzymania zwrotu sumy poręczenia w przypadku jego ustania, i z tego powodu wprowadzenie organu rozporządzającego tym mieniem w błąd w zakresie tejże kwestii stanowi realizację omawianego znamienia z art. 286 § 1 k.k.;

-

przyjęciu przez Sąd, iż usiłowanie i doprowadzenie organu procesowego, poprzez wprowadzenie go w błąd co do tego kto jest właścicielem przedmiotu poręczenia oraz osobą faktycznie składającą to poręczenie, do rozporządzenia cudzym mieniem polegającego na zwrocie sumy poręczenia majątkowego na rzecz oskarżonego M. P. nie nosiło znamion niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem w rozumieniu art. 286 § 1 k.k., a to z tego powodu, iż na organie procesowym ciążył z mocy art. 269 § 2 k.p.k. prawny obowiązek zwrotu przedmiotu poręczenia M. P. jako osobie, która wskazana została w protokole przyjęcia poręczenia jako składający to poręczenie, a tym samym na utożsamieniu niekorzystności rozporządzenia z jego nielegalnością, podczas gdy zgodnie z art. 286 § 1 k.k. ustalenia co do tego czy dane rozporządzenie cudzym mieniem miało charakter niekorzystny powinny być dokonane w kontekście skutków jakie to rozporządzenie wywołało dla właściciela przedmiotu poręczenia, czyli dla pokrzywdzonego L. S., nie zaś wyłącznie w kontekście tego czy owo rozporządzenie mieniem było legalne czy też nie, których to ustaleń Sąd w ogóle nie poczynił powodując, iż w tym zakresie zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli;

b/ obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia w postaci:

-

art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k. i art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. - polegającą na skierowaniu sprawy w ramach wstępnej kontroli aktu oskarżenia na posiedzenie i umorzeniu postępowania wobec stwierdzenia, iż zarzucone M. P. czyny nie zawierają znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k. w postaci doprowadzenia i usiłowania doprowadzenia innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd co do okoliczności istotnej dla sposobu rozporządzenia mieniem, podczas gdy poczynienie takiego ustalenia bez uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego na rozprawie i bez dokonania wszechstronnej oceny wszystkich zebranych w sprawie dowodów, w oparciu o wybiórczo wskazany materiał dowodowy, z pominięciem istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i niekwestionowanych przez Sąd okoliczności faktycznych, wskazujących na wypełnienie przez oskarżonego M. P. wszystkich znamion czynu zabronionego, a zawartych w opisie i kwalifikacji prawnej przestępstw zarzuconych mu w akcie oskarżenia, oraz w oparciu o wadliwą wykładnię znamion czynu zabronionego z art. 286 § 1 k.k., czyni zaskarżone rozstrzygnięcie przedwczesnym i nieuprawnionym;

-

art. 7 k.p.k. i art. 92 k.p.k. - polegającą na ukształtowaniu przez Sąd swego przekonania o zaistnieniu negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w postaci braku w czynach zarzuconych M. P. znamion czynów zabronionych nie na podstawie całokształtu okoliczności ujawnionych w postępowaniu, lecz w oparciu o wybiórczo i dowolnie wskazane dowody oraz z pominięciem okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności tej, iż to na skutek zatajenia przez oskarżonego M. P. faktu, iż został on jedynie umocowany do wpłaty sumy poręczenia w imieniu i na rzecz L. S. będącego właścicielem przedmiotu poręczenia (której to okoliczności Sąd nie kwestionuje), organ procesowy został wprowadzony w błąd, w wyniku którego w protokole przyjęcia poręczenia wskazano niezgodnie z prawdą, iż to M. P., a nie sam podejrzany L. S., jest poręczającym jako właściciel i osoba składająca przedmiot poręczenia majątkowego za pośrednictwem pełnomocnika, co umożliwiło oskarżonemu M. P. złożenie wniosków fałszywie wskazujących, iż jest właścicielem sumy poręczenia, o zwrot na jego rzecz sumy poręczenia jako osobie do tego legitymowanej (wskutek błędnego wskazania w protokole przyjęcia poręczenia, iż jest składającym poręczenie, a nie jedynie pełnomocnikiem) i doprowadzenie oraz usiłowanie doprowadzenia organu procesowego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem L. S., której to legitymacji M. P. nie uzyskałby, gdyby organ procesowy stosujący poręczenie majątkowe nie został przez niego wprowadzony w błąd i miał wiedzę o rzeczywistym stanie rzeczy.

W konkluzji zażalenia prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie prokuratora nie jest zasadne.

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2014 roku, sygn. akt V K 89/14, wydanym na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k., Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi umorzył postępowanie przeciwko M. P. w zakresie dwóch z trzech zarzuconych mu aktem oskarżenia w sprawie VI Ds. 26/13 z dnia 30 września 2013 r. czynów, wobec stwierdzenia, iż nie zawierają one znamion czynów zabronionych.

W zakresie objętym umorzeniem postępowania M. P. został oskarżony o to, że:

I. w okresie od dnia 29 października 2010 roku do dnia 15 grudnia 2010 roku w Ł., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził pracowników Prokuratury Okręgowej w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem w kwocie 25.000,00 zł za pomocą wprowadzenia ich w błąd co do okoliczności, iż suma 50.000,00 zł poręczenia majątkowego wpłaconego przez niego w dniu 16.06.2009 roku za L. S., podejrzanego w sprawie V Ds. 16/07 prowadzonej przez Prokuraturę Okręgową w Ł. pochodziła w całości ze środków własnych poręczającego oraz zatajenie faktu, iż pieniądze te zostały mu powierzone w dniu 16.06.2009 roku przez A. B. wyłącznie w celu złożenia poręczenia majątkowego w imieniu i na rzecz L. S. w kwocie 50.000,00 zł, ustanowionego na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi, IV Wydział Kamy, z dnia 10.06.2009 roku, sygn. akt IV Kp 294- 301/09, o zmianie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, i stanowiły w rzeczywistości częściowy zwrot pożyczki udzielonej uprzednio A. B. przez L. S., w ten sposób, że wskazując własny rachunek bankowy jako właściwy do zwrotu sumy poręczenia we wniosku z dnia 29 października 2010 roku o uchylenie wobec L. S. środka zapobiegawczego w postaci poręczenia majątkowego, doprowadził w dniu 15 grudnia 2010 roku do uznania tego rachunku kwotą 25.000,00 zł na skutek wykonania postanowienia Prokuratury Okręgowej w Ł.z dnia 17.11.2010 roku, nr V Ds. 16/07, w przedmiocie zmniejszenia kwoty poręczenia majątkowego, czym działał na szkodę L. S. w celu zrealizowania z góry powziętego zamiaru zatrzymania tej kwoty dla siebie nie mając do tego tytułu prawnego, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.,

II. w okresie od dnia 23 września 2011 roku do dnia 7 października 2011 roku w Ł., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w zamiarze doprowadzenia pracowników Prokuratury Okręgowej w Ł. do niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem w kwocie 25.000,00 zł, za pomocą wprowadzenia ich w błąd co do okoliczności, iż suma 50.000,00 zł poręczenia majątkowego wpłaconego przez niego w dniu 16.06.2009 roku za L. S., podejrzanego w sprawie V Ds. 16/07 prowadzonej przez Prokuraturę Okręgową w Ł., pochodziła w całości ze środków własnych poręczającego oraz zatajenie faktu, iż pieniądze te zostały mu powierzone w dniu 16.06.2009 roku przez A. B. wyłącznie w celu złożenia poręczenia majątkowego w imieniu i na rzecz L. S. w kwocie 50.000,00 zł, ustanowionego na mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi, IV Wydział Kamy, z dnia 10.06.2009 roku, sygn. akt IV Kp 294- 301/09, o zmianie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, i stanowiły w rzeczywistości częściowy zwrot pożyczki udzielonej uprzednio A. B. przez L. S., w ten sposób, że wskazując własny rachunek bankowy jako właściwy do zwrotu sumy poręczenia we wniosku z dnia 23 września 2011 roku o uchylenie wobec L. S. środka zapobiegawczego w postaci poręczenia majątkowego, uzupełnionym pismem z dnia 7 października 2011 roku, usiłował doprowadzić do uznania tego rachunku kwotą 25.000,00 zł na skutek wykonania postanowienia Prokuratury Okręgowej w Ł. o uchyleniu środka zapobiegawczego w postaci poręczenia majątkowego, czym działał na szkodę L. S. w celu zrealizowania z góry powziętego zamiaru zatrzymania tej kwoty dla siebie nie mając do tego tytułu prawnego, lecz celu tego nie osiągnął z uwagi na to, że organ prowadzący śledztwo nr V Ds. 16/07 postanowieniem z dnia 19.10.2011 roku wniosku nie uwzględnił i odmówił uchylenia poręczenia majątkowego, tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

Nie ulega wątpliwości, i nie jest kwestionowane przez żadną ze stron, że osobą wpłacającą poręczenie majątkowe w wysokości 50 000,00 zł za L. S. był oskarżony M. P..

Zgodnie z podzielnym przez Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym przedmiotowe zażalenie stanowiskiem wyrażonym w powoływanej w zaskarżonym postanowieniu uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1995 r., I KZP 32/94, przedmiot poręczenia zwraca się osobie, która go złożyła, zaś szczególny stosunek zobowiązaniowy, którego stronami są (przy stosowaniu środków zapobiegawczych) organ procesowy i poręczyciel, regulowany jest wyłącznie przez przepisy kodeksu postępowania karnego, a te nie przewidują możliwości badania, czyją własność stanowi przedmiot poręczenia.

Nietrafne, i nie odnoszące się w istocie do istoty rozpoznawanej sprawy, były zatem zarzuty zażalenia, iż poczynienie błędnych ustaleń co do własności przedmiotu poręczenia skutkować mogłoby jego nieskutecznością i niemożliwością orzeczenia jego przepadku.

M. P. był wpłacającym kwotę poręczenia za L. S. za jego wiedzą i zgodą, a także został pouczony o prawach i obowiązkach poręczającego.

L. S. w czasie dokonywania wpłaty tej kwoty przez M. P., ani bezpośrednio później, nie podnosił żadnych zarzutów co do wadliwości uznania M. P. za osobę składającą poręczenie majątkowe.

W żadnym razie nie można było zatem zarzucić oskarżonemu działania polegającego na doprowadzeniu innej osoby tj. L. S. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd pracowników prokuratury co do własności pieniędzy, które wpłacił tytułem poręczenia majątkowego za L. S. tj. oszustwa z art. 286 § 1 k.k. oraz art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

Niekwestionowany był także fakt, iż M. P. był wierzycielem zarówno L. S. jak i jego żony A. S.. Sporna była jedynie wysokość wzajemnych rozliczeń (strona 26 uzasadnienia aktu oskarżenia).

Nawet jednak przy przyjęciu niekorzystnej dla oskarżonego wersji rozliczeń wynikających z zeznań A. S., że jego wierzytelność wynosiła 7 tys. zł, a zatrzymał on dla siebie bezprawnie kwotę 25 tys. zł tytułem zwrotu połowy sumy poręczenia, jego zachowanie można byłoby oceniać jedynie w płaszczyźnie przestępstwa przywłaszczenia z art. 284 § 1 lub § 2 k.k.

Takiego zarzutu, o ile uznano by że wskazana kwalifikacja prawna mieści się w granicach aktu oskarżenia, nie tylko nie przedstawiono oskarżonemu, ale co istotniejsze z punktu widzenia gwarancji wynikających z art. 434 § 1 k.p.k., nie sformułowano w złożonym zażaleniu.

Nie był także zasadny zarzut przedwczesności orzeczenia Sądu Rejonowego. Ocena przedmiotowej sprawy w zakresie zasadności przyjętej kwalifikacji prawnej trafnie została przeprowadzona na posiedzeniu wyznaczonym zgodnie z dyspozycją art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k.

Sąd Rejonowy nie przeprowadzał własnych dowodów opierając się na materiale dowodowym zebranym w toku postępowania przygotowawczego, a nadto także i jego ocena nie odbiegała od oceny dokonanej przez prokuratora w uzasadnieniu aktu oskarżenia. Zaskarżone postanowienie oparte było nie na odmiennych od dokonanych przez prokuratora ustaleniach faktycznych, ani odmiennej ocenie dowodów, co istotnie powinno mieć miejsce po ich przeprowadzeniu na rozprawie, ale ograniczała się wyłącznie do analizy prawnej zarzucanych oskarżonemu zachowań pod kątem realizacji znamion występków z art. 286 § 1 k.k. oraz art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

Mając na uwadze powyższe, uznając, że postanowienie Sądu Rejonowego było trafne, a zarzuty zażalenia niezasadne należało orzec jak w sentencji.