Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2022 roku

Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Julita Preis

Protokolant: sekr. sąd. Karolina Madajczyk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 lipca 2022 roku w C.

sprawy z powództwa A. N. S. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.

przeciwko M. M.

o zapłatę

orzeka:

I.  Zasądza od pozwanej M. M. na rzecz powoda A. N. S. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.:

- kwotę 3750,00 zł (trzy tysiące siedemset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami umownymi w stosunku rocznym w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia 29 lipca 2022 r.,

- kwotę 89,93 zł (osiemdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt trzy grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia 29 lipca 2022 r.,

- kwotę 307,23 zł (trzysta siedem złotych dwadzieścia trzy grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia 29 lipca 2022 r.

II.  Oddala powództwo w pozostałej części.

III.  Zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1792,89 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem kosztów procesu.

IV.  Zasądzoną w punkcie I wyroku kwotę wraz z odsetkami w kwocie 776,86 zł (siedemset siedemdziesiąt sześć złotych osiemdziesiąt sześć groszy) oraz zasądzoną w punkcie III kwotę, rozkłada na 45 (czterdzieści pięć) rat miesięcznych, przy czym 44 (czterdzieści cztery) raty po 150,00 zł (sto pięćdziesiąt złotych) każda, a ostatnia rata w kwocie 116,91 zł (sto szesnaście złotych dziewięćdziesiąt jeden groszy), płatnych do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, poczynając od miesiąca następującego po tym, w którym wyrok się uprawomocni, z odsetkami umownymi w stosunku rocznym w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w płatności początkowych 25 (dwudziestu pięciu) rat oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności kolejnych 15 (piętnastu) rat, z zastrzeżeniem, że nieuiszczenie kwoty odpowiadającej sumie dwóch rat w terminie spowoduje natychmiastową wymagalność pozostałej części należności.

UZASADNIENIE

Powód A. N. S. Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. pozwem z dnia 5 października 2021 r. wniósł o zasądzenie od pozwanej M. S. kwoty 5.128,07 zł wraz z odsetkami : od kwoty 4.650 zł w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty; od kwoty 112,79 zł w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty; od kwoty 365,28 zł w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż pozwana w dniu 20 listopada 2019 r. zawarła z poprzednikiem prawnym powoda – (...) S.A. w W. – umowę pożyczki nr (...). Umowa została zawarta za pomocą środków porozumiewania się na odległość w następujący sposób. W pierwszej kolejności pożyczkobiorca za pośrednictwem strony internetowej pożyczkodawcy założył konto klienta podając adres e-mail i hasło. Po zalogowaniu się na utworzone konto pożyczkobiorca za pomocą tzw. suwaków wybrał kwotę i okres pożyczki, klikając w przycisk (...). Następnie podał swoje kompletne dane niezbędne do zawarcia umowy, w tym w szczególności imię i nazwisko, PESEL, adres, adres e-mail, numer telefonu komórkowego, numer rachunku bankowego. W dalszej kolejności doszło do weryfikacji danych podanych przez klienta poprzez system K.. Następnie pożyczkobiorca otrzymał wiadomość e-mail o pozytywnej weryfikacji jego zdolności pożyczkowej wraz z umową, harmonogramem spłaty oraz formularzem informacyjnym w formie dokumentów w formacie pdf. W dalszej kolejności pożyczkobiorca klikając w przesłany w wiadomości e-mail link, został przekierowany do systemu B. M. i dokonał przelewu na rachunek pożyczkodawcy kwoty 1 zł, potwierdzając wolę zawarcia umowy na warunkach wskazanych w przesłanych mu dokumentach. Ostatecznie pożyczkobiorca otrzymał e-mail od pożyczkodawcy z informacją o tym, że proces zawarcia umowy został sfinalizowany i przekazanie kwoty pożyczki nastąpi w ciągu 24 godzin. Kwota pożyczki została wypłacona pozwanej na wskazany przez nią rachunek bankowy, a jej spłata rozłożona na miesięczne raty w liczbie 12, w wysokości po 387,50 zł. Termin spłaty pierwszej raty ustalony został na dzień 20 grudnia 2019 r. Pozwana zobowiązała się do spłaty całkowitej kwoty pożyczki wraz z odsetkami, opłatami i prowizjami, szczegółowo wskazanymi w umowie. Pożyczkobiorca nie dokonał żadnej wpłaty na poczet umowy pożyczki. W dniu 22 lipca 2020 r. z uwagi na powstanie zaległości w spłacie rat przekraczającej 14 dni, umowa pożyczki została bezwarunkowo stronie pozwanej wypowiedziana i postawiona w stan natychmiastowej wymagalności wraz z wezwaniem do jej zwrotu. Wskazał, iż na dochodzoną pozwem kwotę składają się: kwota 4.650 zł obejmująca należność główną niespłaconej pożyczki w postaci kapitałowych części wymagalnych rat oraz kwoty tytułem kapitału jaka stała się wymagalna na skutek wypowiedzenia umowy w wysokości 3.000 zł oraz prowizję za udzielnie pożyczki w kwocie 750 zł, a także prowizję administracyjną w wysokości 900 zł. Należność z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki pokryła koszty jakie poniesione zostały przez pożyczkodawcę przy zawieraniu umowy tj. przygotowanie dokumentacji pożyczki, weryfikację zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, wynagrodzenie za pośrednictwo w poszukiwaniu klienta i inne. Prowizja administracyjna miała pokryć podwyższone ryzyko spłaty pożyczki oraz stanowić wynagrodzenie za administrowanie spłatą pożyczki – rozliczenie rat, zarządzanie płatnością kolejnych rat, obsługę biurową, koszt obsługi bankowej, systemu I., druku itp.; kwota 112,79 zł, która obejmuje skapitalizowane odsetki naliczone za okres od dnia rozwiązania umowy pożyczki na skutek jej wypowiedzenia, które liczone były od kwot rat (bez części odsetkowych rat o ile takie występowały), które stały się wymagalne, a których pożyczkobiorca w terminie nie zapłacił. Były one naliczane od następnego dnia po dacie płatności każdej z rat w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie do dnia rozwiązania umowy pożyczki; kwota 365,28 zł, która obejmuje odsetki za opóźnienie w zapłacie pożyczki, naliczane od niespłaconego kapitału i prowizji za okres od dnia następnego po dacie rozwiązania umowy pożyczki do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. W dalszej części wskazano, iż roszczenie z tytułu umowy pożyczki będącej przedmiotem żądania pozwu przeniesione zostało na powoda umową sekurytyzacji z dnia 22 listopada 2019 r. (k. 1-4 i 53-56 akt).

Powód wniósł pierwotnie w dniu 16 kwietnia 2021 r. pozew o zapłatę od pozwanej M. S. kwoty 5.128,07 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 4.650 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz od kwoty 112,79 zł i 365,28 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. (...) Dnia 25 maja 2021 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Pozwana wniosła sprzeciw. Postanowieniem z dnia 5 lipca 2021 r. Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie wobec stwierdzenia skutecznego wniesienia sprzeciwu i utraty mocy nakazu zapłaty z dnia 25 maja 2021 r. umorzył postępowanie i stwierdził, że każda ze stron ponosi koszty procesu związane ze swym udziałem w sprawie (k. 28-38 i 41-44 akt).

Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Chełmnie w dniu 3 stycznia 2022 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym orzekając zgodnie z żądaniem pozwu (k. 70 akt).

Od powyższego nakazu pozwana M. M. (poprzednio S.) wniosła sprzeciw zaskarżając wydany nakaz zapłaty w całości, zgłaszając zarzut nieudowodnienia istnienia wierzytelności, ani jej wysokości, a także jego przedawnienia i braku wymagalności. Wniosła także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych (k. 87-88 akt).

Wskutek wniesionego sprzeciwu Referendarz sądowy skierował sprawę do rozpoznania w trybie postępowania uproszczonego. Sprawa została zatem zakreślona w rep. Nc i wpisana do rep. C pod niniejszą sygnaturą (k. 90 akt).

W piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2021 r. strona powodowa odnosząc się do zarzutów pozwanej podniosła, iż podtrzymuje powództwo w całości ze wskazanych już względów. Ponownie wskazała na opłaty składające się na całkowity koszt pożyczki. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia wskazała, iż wypowiedzenie umowy nastąpiło z dniem 30 lipca 2020 r., a zatem mając na uwadze 3 letni termin przedawnienia roszczeń, a pozew został wniesiony 16 kwietnia 2021 r., z czego wynika, że zarzut ten jest bezzasadny. Powód wskazał, iż wykazał w pełni zarówno fakt udzielenia pożyczki, niewywiązywanie się przez pozwaną z warunków umowy oraz wysokość powstałej do zapłaty kwoty. W ocenie powoda zapisy umowy dotyczące pozaodsetkowych kosztów kredytu odpowiadają wymogom ustawy o kredycie konsumenckim, a zatem nie mogą zostać uznane za abuzywne. Nadto nie istnieje wymóg specyfikowania, w jaki sposób wyliczona została pobrana prowizja, poprzez wyliczenie konkretnych kosztów, jakie ma pokryć, ryzyka jakie ma zabezpieczyć, planowanego zysku (k. 96-98 akt).

W piśmie procesowym z dnia 29 marca 2022 r. pozwana M. M. wniosła o rozpoznanie sprawy przez sąd i zwolnienie jej z kosztów procesu. W uzasadnieniu przyznała, iż dnia 20 listopada 2019 r. zawarła umowę pożyczki nr (...) i otrzymała na konto przelew w kwocie 3.000 zł. Wniosła o rozłożenie na raty kwoty zobowiązania. Wskazała także, że w jej ocenie kwota prowizji w wysokości 1.650 zł jest wysoka i narusza zasady współżycia społecznego, a także iż nie dokonała spłaty pożyczki z uwagi na pętlę kredytową , w której się znalazła w związku z narastającymi problemami prywatnymi. Podniosła również, że obecnie wywiązuje się z wyroków sądu i systematycznie zmniejsza swoje zadłużenie. Nie pamięta także by otrzymała korespondencję z funduszu k. 107-108 akt).

Na rozprawie w dniu 27 lipca 2022 r. pozwana M. M. wniosła o rozłożenie zaległości na raty w wysokości 130 zł miesięcznie (k. 114 akt).

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 listopada 2019 r. pozwana M. M. (poprzednio S.) zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...), na mocy której otrzymała kwotę 3.000 zł, którą zobowiązała się zwrócić w 12 miesięcznych ratach po 387,50 zł każda wraz z prowizją w wysokości 1.650 zł. W myśl § 2 ust. 2 i 3 umowy prowizja dzieliła się na prowizję wstępną w wysokości 750 zł tj. 25% całkowitej kwoty pożyczki naliczonej w całości w chwili zawarcia umowy (§ 6 ust. 5 a) oraz prowizję administracyjną w wysokości 900 zł tj. stanowiącej 30% całkowitej kwoty pożyczki w skali roku, naliczanej proporcjonalnie do rzeczywistego okresu trwania pożyczki (§ 6 ust. 5 b). Umowa nie przewidywała oprocentowania kwoty pożyczki. Całkowita kwota do spłaty wynosiła 4.650 zł.

Umowa w § 12 ust. 1 wskazywała na możliwość wypowiedzenia umowy przez Pożyczkodawcę ze skutkiem natychmiastowym w wypadku: a) opóźnienia w terminie spłaty raty pożyczki określonej w harmonogramie płatności, które to opóźnienie przekracza 14 dni; b) spłaty raty pożyczki określonym w szczegółowym harmonogramie płatności w niepełnej wysokości lub niedokonanie uzupełnienia brakującej kwoty raty w terminie 14 dni od daty płatności tej raty; c) negatywnej oceny zdolności kredytowej pożyczkodawcy w trwania umowy pożyczki.

Dodatkowo pożyczkodawca zastrzegł sobie możliwość naliczenia odsetek za opóźnienie za opóźnienie w płatności raty lub ich części, w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie (§ 6 ust. 6 umowy).

Kwota pożyczki – 3.000 zł została przelana na rzecz M. M. (poprzednio S.) na jej rachunek bankowy dnia 21 listopada 2019 r.

/Fakty bezsporne, a nadto dowody: umowa pożyczki nr (...) z dnia 20 listopada 2019 r. wraz z załącznikami – k. 12-18 i 59-65 akt, potwierdzenie realizacji transakcji – k. 19 i 66 akt, regulamin – k. 20-25 i 68-73 akt/

Dnia 22 listopada 2019 r. (...) S.A. z siedzibą w W. zawarł z A. S. Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. umowę sekurytyzacji nr (...). Na mocy powyższej umowy (...) S.A. przelał na Fundusz wierzytelności wynikające z umów pożyczek określone w załączonym do umowy zestawieniu wierzytelności. W § 2 umowy wskazano, iż wierzytelności przechodzą na nabywcę z dniem podpisania niniejszej umowy. W treści zestawienia wierzytelności do umowy sekurytyzacji nr (...), pod pozycją nr 43 znajdowała się wierzytelność z tytułu zawartej umowy pożyczki nr (...) zawartej z M. S., która obejmowała łącznie kwotę 4.650 zł w tym: 3.000 zł wskazaną jako aktualna kwota kapitału oraz 1.650 zł jako aktualna kwota kosztów/opłat/prowizji.

/Dowody: umowa sekurytyzacji nr (...) – k. 9 i 74 akt, zestawienie wierzytelności – k. 10 i 75 akt/

W związku brakiem spłaty zobowiązań z tytułu zaciągniętej pożyczki przez pozwaną powód pismem z dnia 22 lipca 2020 r. wypowiedział pozwanej umowę ze skutkiem natychmiastowym w związku z powstaniem zaległości w zapłacie w wysokości odpowiadającej przyjemniej dwóm pełnym ratom, jednocześnie wzywając ją do spłaty zaległego zadłużenia. W treści pisma wskazał, iż na łączną wysokość zadłużenia w wysokości 4.762,79 zł składają się: kapitał w kwocie 3.000 zł, odsetki za opóźnienie w kwocie 112,79 zł oraz prowizja w kwocie 1.650 zł. Wypowiedzenie zostało nadane dnia 28 lipca 2020 r, i doręczone pozwanej dnia 30 lipca 2020 r.

/Dowody: wypowiedzenie umowy pożyczki - k. 67 i 99 akt, kserokopia książki nadawczej – k. 100 – 101 akt, wydruk śledzenia przesyłki poleconej ze strony Poczty Polskiej – k. 102 akt/

Pismem z dnia 13 października 2020 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty należności w łącznej kwocie 4.864,10 zł, na którą składają się: 4.650 zł – należność główna, 214,10 zł odsetki skapitalizowane na dzień 12 października 2020 r., w terminie do dnia 27 października 2020 r. pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego.

/Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 26 i 76 akt/

Pozwana M. M. (poprzednio S.) prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz dwiema córkami, z którymi mieszka u swojej matki, małoletnią oraz pełnoletnią, która pracuje i studiuje zaocznie. M. M. pracuje, ma zawartą umowę o pracę na czas określony do grudnia 2022 r. Otrzymuje wynagrodzenie za pracę w kwocie 2.368 zł netto. Dodatkowo otrzymuje dodatek aktywizacyjny z Urzędu Pracy w kwocie 652 zł, alimenty w kwocie 700 zł na młodszą, małoletnią córkę oraz świadczenie 500+, które częściowo wpływa na konto, z którego bank pobiera kwotę ok. 300 zł. Także pełnoletnia córka, z którą zamieszkuje dokłada się do opłat.

Pozwana nie spłaciła żadnej raty, bowiem pogorszyła się jej sytuacja finansowa w związku z odejściem męża i wpadła wówczas w spiralę zadłużenia zawierając kolejne pożyczki.

Wydatki pozwanej obejmują: czynsz za mieszkanie, który opłaca pozwana – 626 zł/mc, garaż – 55 zł/m-c, telewizja – 75 zł/m-c, energia elektryczna – 250 zł/2 m-ce, telefon – 80 zł/m-c, dojazdy do pracy – paliwo – 600 zł/m-c, kredyt w banku Millennium – 598 zł/m-c. Pozwana spłaca również comiesięcznie zasądzone w innych postępowania sądowych raty w łącznej kwocie 530 zł. W stosunku do pozwanej nie jest prowadzone żadne postępowanie egzekucyjne.

/Dowód: zeznania pozwanej M. M. – k. 114 akt/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty przedłożone przez stronę powodową, którym dał w całości wiarę. Zgodnie z treścią z art. 243 ² k.p.c. dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia.

Powód dochodził roszczenia jako nabywca wierzytelności. Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W ocenie Sądu, powód należycie wykazał swoją legitymację procesową, a także fakt nabycia wierzytelności przeciwko pozwanej. Okoliczność ta nie była zresztą kwestionowana przez stroną pozwaną.

Powód domagał się od pozwanej zapłaty kwoty w łącznej wysokości 5.128,07 zł z tytułu zawartej przez pozwaną z (...) S.A. z siedzibą w W. umowy pożyczki nr (...). Wskazał, że na dochodzoną przez niego kwotę składają się: kwota 4.650 zł tytułem sumy niespłaconej należności głównej tj. kapitału – 3.000 zł; prowizji za udzielenie pożyczki – 750 zł oraz prowizji administracyjnej - 900 zł ; kwota 112,79 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie za okres do dnia rozwiązania umowy oraz kwota 365,28 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zapłacie naliczane po dniu rozwiązania umowy do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu. Pozwana przyznała, iż powyższą umowę zawarła, otrzymała wskazaną w niej kwotę w wysokości 3.000 zł oraz, że zobowiązania tego nie spłaciła w żadnej części. Zarzuciła jednakże, iż w jej ocenie kwota naliczonej prowizji jest zbyt wysoka.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego powódkę z pozwaną. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Z treści powołanego przepisu wynika, że do essentialia negotii umowy pożyczki należy zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia przedmiotu pożyczki na własność biorącego, który zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Odpłatność (lub jej brak ) nie należy do postanowień przedmiotowo istotnych umowy pożyczki. Pożyczka może bowiem mieć ona charakter nieodpłatny albo odpłatny, gdy udzielający pożyczki zastrzegł wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w postaci odsetek. W konsekwencji wynagrodzenie pożyczkodawcy może przybrać jedynie formę pobranych odsetek od udzielonego kapitału , których pożyczkodawca w umowie pożyczki stanowiącej podstawę dochodzonego roszczenia nie zastrzegł. . Inne naliczone przez pożyczkodawcę opłaty stanowią jedynie zwrot kosztów poniesionych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Opłaty te, prowizja, jak i inne koszty pożyczki powinny znajdować swoje odzwierciedlenie w rzeczywiście ponoszonych przez pożyczkodawcę kosztach. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na pożyczkodawcy. Opłaty te nie stanowią świadczenia głównego umowy pożyczki. Należy nadmienić, że stanowisko Sądu w tym zakresie znajduje potwierdzenie także w orzeczeniach Sądu Najwyższego, a mianowicie w uchwale z dnia 26 października 2021 r. wydanej w sprawie (...) (LEX nr 3246814) i w uchwale z dnia 27 października 2021 r. wydanej w sprawie (...) (LEX nr 3246823). W przypadku, gdy ekwiwalentność prowizji nie zostanie wykazana, uznać należy, że postanowienia jej dotyczące stanowią klauzulę niedozwoloną, jako nieuzgodnione indywidualnie i kształtujące prawa oraz obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes ( art. 385 ^{( 1)} k.c.). Pozwana występowała bowiem w omawianym stosunku prawnym w charakterze konsumenta (art. 22 ^{( 1)} k.c.). Do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia z dnia 12 maja 2011 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 246 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1.

Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. w myśl którego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi tu więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 stycznia 2011 r., (...)). "Rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza natomiast nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Chodzi zatem o zachwianie równowagi kontraktowej wyrażające się w tym, że kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści lub uprzywilejowaną pozycję, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta lub pod innym względem znacznie pogarszające sytuację konsumenta (por. np. wyrok SN z 13 lipca 2005 r., (...) ). Określenie "rażąco" należy przy tym interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków, a oceny tej nie należy ograniczać do kwestii czysto ekonomicznych, lecz uwzględniać również i inne okoliczności, jak np. niewygodę, na jaką konsument został narażony, stratę czasu. Niemniej jednak mieści się niewątpliwie w hipotezie art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. dysproporcja praw i obowiązków wynikających z umowy skutkująca niekorzystnym ukształtowaniem sytuacji ekonomicznej konsumenta (por. wyrok SN z 27 listopada 2019 r., (...) ).

Sąd analizując postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwaną doszedł do wniosku, że znajdują się w niej klauzule abuzywne. Badaniu podlegała kwota prowizji, która w umowie i harmonogramie spłat pożyczki została podzielona na prowizję za udzielenie pożyczki – prowizję wstępną (750 zł) i prowizję administracyjną – za obsługę pożyczki (900 zł). Sąd dokonał innej oceny co do zapisów umowy dotyczących prowizji, podzielając w tym zakresie co do zasady zarzuty zgłoszone przez pozwaną.

Co do części prowizji określonej jako prowizja wstępna za udzielenie pożyczki, która wynosiła 750 zł Sąd uznał, iż jest to kwota należna. Stanowiła ona 25% kwoty udzielonej pożyczki, a więc nie była ona bowiem rażąco wygórowana w stosunku do wysokości pożyczonej kwoty. Pożyczkodawca, a w dalszej kolejności powód, w ocenie Sądu na podstawie umowy pożyczki mógł domagać się od pozwanej zapłaty wskazanej powyżej opłaty, która stanowiła swego rodzaju prowizję pobieraną przez pożyczkodawcę w związku z zawarciem umowy pożyczki. Oczywistym jest bowiem, że przygotowanie i udzielenie pożyczki, a dalej administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie powoduje powstawanie kosztów pracy, materiałów biurowych, energii i kosztów lokalowych i celowi ich pokrycia w niniejszej sprawie w zupełności odpowiada w ocenie Sądu ustalona w umowie pożyczki zawartej przez pozwaną wyżej wymieniona prowizja wstępna za udzielenie pożyczki. W świetle zasad doświadczenia życiowego i reguł obrotu gospodarczego nie sposób przyjąć, że rzetelnie prowadzona działalność gospodarcza generuje koszty związane z szeroko pojętą obsługą pożyczki na tak wysokim poziomie, jak to określił w umowie Pożyczkodawca, ustalając dalej wysokość prowizji administracyjnej na kwotę kolejnych 900 zł odpowiadającą 30% kwoty udzielonej pożyczki w skali roku. Powód w tym zakresie nie przedstawił żadnych dowodów . Uznać zatem trzeba, że przy określaniu przez pożyczkodawcę całkowitych kosztów pożyczki doszło do rażącego zachwiania ekwiwalentności świadczeń stron, przysparzając Pożyczkodawcy korzyści nie dających się uzasadnić żadnymi racjami. Dalsze opłaty tj. prowizja administracyjna w kwocie 900 zł przewidziana w umowie, w ocenie Sądu stanowiła nadużycie. Należy wskazać, iż wbrew twierdzeniom strony powodowej, nawet fakt – jak podnosił powód, iż łączna wysokość prowizji (za udzielenie pożyczki i administracyjnej) nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r., nie powodowało niemożliwości badania przez Sąd tych klauzuli pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości prowizji, czy innych opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r., (...) (...), LEX nr 2741626; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2020 r. (...), LEX nr 3067026; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn. (...)). Nie powinno budzić także wątpliwości, że analizowane postanowienia umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Zważyć bowiem należy, że w istocie do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanej wzorca umowy. Powód nie udowodnił, że analizowane postanowienia umowne są wynikiem ich indywidualnego uzgodnienia.

Podsumowując zatem, w ocenie Sądu umowa pożyczki, w zakresie w jakim przewidywała obciążenie pozwaną opłatą w kwocie 900 zł stanowiła klauzulę abuzywną, a zatem żądanie jej zapłaty należało uznać za nienależne. Z tytułu umowy pożyczki pozwana zobowiązana była zwrócić powodowi pożyczoną kwotę – 3.000 zł wraz z prowizją za udzielenie pożyczki – 750 zł. Łącznie zatem kwotę 3.750 zł.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia wskazać należy, iż Sąd poparł w tym zakresie stanowisko podniesione przez stronę powodową.

Stosownie zatem do treści art. 117 § 1 i art. 118 k.c., roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, a termin przedawnienia, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, wynosi lat sześć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. W niniejszej sprawie wypowiedzenie umowy nastąpiło z dniem 30 lipca 2020 r. Mając zatem mając na uwadze 3 letni termin przedawnienia roszczeń, od dzień wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. dnia 16 kwietnia 2021 r., uznać należało, iż zarzut ten jest bezzasadny.

Powód mógł też zgodnie z § 6 ust. 6 umowy pożyczki , przy uwzględnieniu art. 481 § 1 i 2 ¹ k.c. ,domagać się odsetek umownych za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie . Powód domagał się odsetek umownych w łącznej wysokości 112,79 zł, które stanowiły odsetki umowne za opóźnienie naliczone od daty płatności każdej raty, która nie została uregulowana, za okres do dnia rozwiązania umowy. Pismem z dnia 22 lipca 2020 r. powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki ze skutkiem natychmiastowym na podstawie regulacji umownej (§ 12). Wobec powyższego Sąd przyjął, że właśnie z tym dniem umowa pożyczki została skutecznie wypowiedziana. Jednakże jako, że Sąd uznał, iż prowizja w kwocie 900 zł jest nienależna, przyjąć należało, iż każda rata pożyczki wynosiła nie 387,50 zł, a 312,50 zł. Sąd dokonał zatem przeliczenia należnych odsetek w płatności każdej raty od dania wymagalności każdej z nich do dnia wypowiedzenia umowy. Obliczenia te kształtowały się następująco:

-

rata nr 1 z terminem płatności do 20.12.2019 r. – odsetki naliczone od 21.12.2019 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 23,41 zł;

-

rata nr 2 z terminem płatności do 20.01.2020 r. – odsetki naliczone od 21.01.2020 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 19,69 zł;

-

rata nr 3 z terminem płatności do 20.02.2020 r. – odsetki naliczone od 21.02.2020 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 15,98 zł;

-

rata nr 4 z terminem płatności do 20.03.2020 r. – odsetki naliczone od 21.03.2020 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 12,52 zł;

-

rata nr 5 z terminem płatności do 20.04.2020 r. – odsetki naliczone od 21.04.2020 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 9,17 zł;

-

rata nr 6 z terminem płatności do 20.05.2020 r. – odsetki naliczone od 21.05.2020 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 6,09 zł;

-

rata nr 7 z terminem płatności do 20.06.2020 r. – odsetki naliczone od 23.06.2020 r. (przesunięcie z uwagi na przypadający dzień wolny) – 22.07.2020 r. wyniosły 2,88 zł;

-

rata nr 8 z terminem płatności do 20.07.2020 r. – odsetki naliczone od 21.07.2020 r. – 22.07.2020 r. wyniosły 0,19 zł.

Zatem zgodnie z harmonogramem spłaty pożyczki, należna łącznie kwota odsetek umownych za opóźnienie do dnia rozwiązania umowy wynosiła 89,93 zł.

Powodowi przysługiwały także dalsze odsetki umowne za opóźnienie w spłacie całości wymagalnej należności po wypowiedzeniu umowy w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie zgodnie z art. 481 § 1 i 2 ¹ k.c. Powód z tytułu ww. odsetek naliczonych od dnia następnego po dniu wypowiedzenia umowy (tj. 23 lipca 2020 r.) do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (tj. 15 kwietnia 2021 r.) określił na kwotę 365,28 zł. I w tym zakresie Sąd dokonał przeliczenia, albowiem odsetki te zostały przez powoda naliczone od kwoty 4.650 zł, a nie od kwoty 3.750 zł – uznanej przez Sąd za zasadną. Łącznie zatem odsetki umowne za opóźnienie od kwoty 3.750 zł za okres od dnia 23 lipca 2020 r. do 15 kwietnia 2021 r. wyniosły 307,23 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda : kwotę 3750,00 zł , kwotę 89,93 zł i kwotę 307,23 zł .

W ocenie Sądu powód mógł domagać się także dalszych odsetek umownych za opóźnienie od kwoty należnej z tytułu umowy pożyczki w wysokości 3.750 zł oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty skapitalizowanych umownych odsetek za opóźnienie w w kwocie 89,93 zł i w kwocie 307,23 zł , które zasądził w pkt I sentencji wyroku od dnia 16 kwietnia 2021 r. tj. wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, do 29 lipca 2022 r. tj. dnia wydania wyroku w niniejszej sprawie, w związku z uwzględnieniem wniosku pozwanej o rozłożenia świadczenia na raty. O czym w dalszej części uzasadnienia.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo jako niezasadne , orzekając o tym w pkt. II sentencji orzeczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt III sentencji wyroku na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. przewidującego, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na fakt, iż powód żądał kwoty 5.128,07 zł, a zasądzono na jego rzecz kwotę 4.147,16 zł, należało uznać, iż wygrał sprawę w 80,87%. Na koszty procesu poniesione przez stronę powodową, które wyniosły 2.217,00 zł złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 400 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego - 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 t.j.) w wysokości 1.800,00 zł. Strona pozwana nie poniosła żadnych kosztów związanych z postępowaniem. Wobec tego, jak wskazano powyżej, iż powód wygrał sprawę w 80,87% należałby mu się zwrot poniesionych kosztów procesu w kwocie 1.792,89 zł (2.217 zł x 80,87%), którą Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda w pkt III sentencji wyroku.

W tym miejscu należy odnieść się do wniosku pozwanej o rozłożenie świadczenia na raty. Zgodnie z art. 320 k.p.c. in principio w szczególnie uzasadnionych przypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Wskazany przepis wprowadza tzw. moratorium sędziowskie - daje możliwość sądowi odroczenia wykonania wyroku. Zastosowanie moratorium sędziowskiego może mieć miejsce jedynie w wypadkach „szczególnie uzasadnionych”, tzn. wyjątkowych. Należy przyjąć, że owe „szczególne okoliczności” zachodzą wówczas, kiedy natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby rażąco sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przypadek szczególnie uzasadniony istnieje wtedy, gdy sytuacja majątkowa, rodzinna lub finansowa strony czyni nierealnym spełnienie całego świadczenia.

W ocenie Sądu zasadnym było rozłożenie na raty zarówno zasądzonego w I świadczenia (4.147,16 zł), jak i należności z tytułu kosztów procesu zasądzonych w pkt III (1.792,89 zł). Sąd rozważając kwestie dotyczące zarówno sytuacji strony powodowej i pozwanej, jak również mając na celu zapewnienie realnych możliwości spłaty zobowiązania przez pozwaną i biorąc pod uwagę jej trudną sytuację życiową , przyczyny powstania przedmiotowego zadłużenia oraz okoliczność, iż pozwana posiada ona wiele innych zobowiązań, które regularnie spłaca dziędki rozłożeniu ich na raty Sąd postanowił rozłożyć pozwanej zasądzone świadczenie na 45 miesięcznych rat – 44 rat w kwotach po 150 zł każda, a ostatnia rata w wysokości 116,91 zł. Z zeznań pozwanej wynikało, że miesięcznie jest w stanie mniej więcej właśnie taką kwotę przeznaczyć na spłatę zobowiązania. Ustalenie zatem rat w takiej wysokości w ocenie Sądu umożliwi pozwanej pełne zaspokojenie zobowiązania. Przy ustalaniu wysokości raty sąd uwzględnił miesięczny dochód pozwanej, osoby, które ma na utrzymaniu oraz jej stałe wydatki. Celem wyważenia interesów stron zastrzeżono, że nieuiszczenie kwoty odpowiadającej sumie dwóch rat w terminie spowoduje natychmiastową wymagalność pozostałej części należności. Zapis ten powinien zmotywować pozwaną do terminowego regulowania rat i zapewnia powodowi możliwość prowadzenia egzekucji po uchybieniu płatności przez pozwaną co do całości zasądzonego roszczenia, co znacząco skróci odzyskanie należności, w przypadku niewywiązania się pozwanej z obowiązku uiszczania rat.

Wskazać należy, w tym miejscu, iż rozkładając zasądzone świadczenie na raty, Sąd nie może - na podstawie art. 320 k.p.c. - odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 22 września 1970 r., (...), (...)). Odsetki od zasądzonych kwot: od kwoty 4.147,16 zł (3.750 zł + 89,93 zł + 307,23 zł) wraz z umownymi odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia 29 lipca 2022 r. (do dnia wydania wyroku) stanowiące kwotę 737,81 zł; od kwoty 89,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia 29 lipca 2022 r. (do dnia wydania wyroku) stanowiące kwotę 8,83 zł oraz od kwoty 307,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 kwietnia 2021 r. do dnia 29 lipca 2022 r. (do dnia wydania wyroku) stanowiące kwotę 30,22 zł - Sąd skapitalizował, dodał do roszczenia głównego i należności z tytułu kosztów procesu i rozłożył na raty (4.147,16 zł + 1.792,89 zł + 737,81 zł + 8,83 zł + 30,22 zł = 6.716,91 zł; 44 rat x 150 zł = 6.600 zł + 116,91 zł – ostatnia rata) o czym orzekł w pkt IV sentencji orzeczenia. Nadmienić należy, iż Sąd zastrzegł, że w przypadku opóźnienia w płatności zasądzonych rat w terminie, od pierwszych 25 rat należne będą powodowi odsetki umowne za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie albowiem raty te obejmują należność główną, a od kolejnych 15 rat odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, albowiem należność objęta tymi ratami stanowi odsetki oraz koszty procesu, od których na mocy art. 98 § 1 ^{( 1)} k.p.c. można domagać się dalszych odsetek w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

Sędzia Julita Preis