Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Marchwicki

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kaczmarek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lipca 2022 r. w P.

sprawy z powództwa I. K. i P. K.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w P.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 1 lutego 2021 r. sygn. akt XII C 180/16

1.  apelację oddala;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Ryszard Marchwicki

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 26 stycznia 2016 r. (k. 1-16) skierowanym przeciwko pozwanej spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. powodowie I. K. i P. K. wnieśli o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powodów umowę sprzedaży prawa własności nieruchomości położonej w J., gminie S., dla której Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P., V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), zawartej dnia 02 grudnia 2015 r. przed asesorem notarialnym A. D., upoważnionym przez notariusza A. S., Rep. (...), mocą której pozwana nabyła wspominaną nieruchomości. Ponadto, powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości opłaty maksymalnej tj. 14.400,00 zł podwyższonej o kwotę podatku od towarów i usług wliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług.

W odpowiedzi na pozew, pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości z uwagi na brak podstaw prawnych i faktycznych żądania, zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2021 r Sąd Okręgowy w Poznaniu:

I.  uznał za bezskuteczną w stosunku do powodów umowę sprzedaży nieruchomości położonej w J. gm. S. dla której Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w P. prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), zawartą w dniu 2 grudnia 2015r pomiędzy L. G. a pozwaną spółką w Kancelarii Notarialnej notariusz A. S. rep. (...) i to ze względu na wierzytelność przysługującą powodom w stosunku do L. G. o zapłatę kwoty 2.100.000zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie z tytułu umowy pożyczki z dnia 23 marca 2011r , co do której L. G. poddała się egzekucji w akcie notarialnym z dnia 23 marca 2011r w Kancelarii Notarialnej P. J. i I. S. nr rep. (...)

II.  kosztami postępowania obciążył w całości pozwanego, pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów referendarzowi sądowemu.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski Sądu I Instancji.

W dniu 21 marca 2011 r. powodowie i L. G. podpisali tzw. umowę wewnętrzną, której celem była realizacja wspólnego przedsięwzięcia inwestycyjnego polegającego na budowie osiedla domów jednorodzinnych. Zgodnie z jej treścią L. G. i jej mąż mieli kupić od powodów działki o numerach (...), a udziałem powodów w inwestycji miała być sprzedaż tych działek za kwotę 2.500.000,00 zł oraz wkład finansowy w formie udzielonej pożyczki pieniężnej w wysokości 1.250.000,00 zł. Strony umowy uzgodniły ponadto, że w zamian za udział powodów w inwestycji podzielą się one całkowitym zyskiem z inwestycji po połowie. Aby umożliwić formalny przepływ środków finansowych strony ustaliły również, że nieruchomości sprzedane zostaną za kwotę 3.000.000,00 zł, a pożyczka zostanie udzielona na kwotę 1.750.000,00 zł, na okres do dnia 31 marca 2014 r. Za udzielenie pożyczki L. G. i jej mąż zapłacą na rzecz powodów kwotę 500.000,00 zł. Natomiast z zysku ze sprzedaży domów dłużniczka w pierwszej kolejności będzie spłacać pożyczkę. Reszta będzie wypłacana sukcesywnie po połowie.

Co więcej, strony założyły, że możliwe jest uzyskanie dochodu całkowitego z inwestycji znacznie przewyższającego 2.000.000,00 zł. Wtedy rozliczenie tej części zysku będzie mogło nastąpić na podstawie faktur wystawionych przez powodów dla L. G. i jej męża. Z kolei w razie bardzo niskiego zysku z całej inwestycji, strony umowy uzgodniły, że minimalna zapłata za udzieloną pożyczkę na inwestycje wyniesie 600.000,00 zł.

W dniu 23 marca 2011 r. powodowie oraz L. G. zawarli umowę pożyczki w kwocie 1.750.000,00 zł. Kwota ta miała zostać zwrócona powodom najpóźniej do dnia 31 marca 2014 r. wraz ze stałym oprocentowaniem wynoszącym za cały okres pożyczki 500.000,00 zł. W dniu 24 marca 2011 r. powodowie przelali na rzecz L. G. kwotę 1.750.000,00 zł, wskazując w tytule przelewu: „pożyczka wg umowy z dn. 23 marca 2011”.

W dniu 23 marca 2011 r. L. G. złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c. w zakresie spłaty pożyczki wraz z oprocentowaniem oraz ewentualnymi odsetkami za opóźnienie i kosztami do kwoty 2.500.000,00 zł.

W dniu 28 maja 2014 r. L. G. przelała na rzecz powodów kwotę 150.000,00 zł wskazując w tytule przelewu: „częściowy zwrot pożyczki wg umowy z 23 marca 2011”. Powodowie kilkukrotnie zwracali się do L. G. o zwrot pozostałej części pożyczki, co dotychczas nie nastąpiło.

Dlatego postanowieniem z dnia 05 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań –Stare Miasto w P., Wydział II Cywilny, nadał klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 23 marca 2011 r., Rep. (...) zawierającemu obowiązek zapłaty na rzecz powodów kwoty 2.100.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 2.250.000,00 zł od dnia 01 kwietnia 2014 r. do dnia 28 maja 2014 r. i od kwoty 2.100.000,00 zł od dnia 29 maja 2014 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem, że kwota wyegzekwowana na podstawie niniejszego tytułu nie może przekroczyć kwoty 2.500.000,00 zł, sygn. akt. II Co 5371/15.

Po uzyskania klauzuli wykonalności, powodowie wystąpili do Komornika Sądowego przy Sadzie Rejonowym w Szamotułach L. S. z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko L. G.. Pismem z dnia 18 listopada 2015 r. Komornik Sądowy wezwał L. G. do złożenia wyjaśnień niezbędnych dla prowadzenia dalszej egzekucji (sygn. akt KM 2398/15). Dłużniczka nie stawiła się w wyznaczonym terminie, przedkładając stosowne zwolnienie lekarskie.

W dniu 02 grudnia 2015 r. L. G. zawarła z pozwaną spółką (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością umowę sprzedaży nieruchomości położonej w J., gmina S., dla której Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P., V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). W § 4 umowy wskazano, że cena sprzedaży wynosi 1.000.000,00 zł i ma zostać przelana na rachunek bankowy wskazany w odrębnym dokumencie w terminie do dnia 04 grudnia 2015 r. Spółka nie uiściła na rzecz L. G. ceny za nabytą nieruchomość. W dniu 17 grudnia 2015 r. pozwana spółka ustanowiła na prawie własności ww. nieruchomości hipotekę do kwoty 3.000.000,00 zł na rzecz spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w W..

W tym samym okresie, tj. w dniu 02 grudnia 2015 r., L. G. zbyła na rzecz spółki (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w drodze umowy sprzedaży nieruchomości położone w miejscowości R., gmina R., dla której Sąd Rejonowy w Gorlicach, Wydział V Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgi wieczyste o numerach (...).

Natomiast w dniu 01 grudnia 2015 r. L. G. zbyła swoje udziały w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. na rzecz spółki (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

W chwili zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości położonej w miejscowości J., wspólnikami pozwanej spółki byli B. K. oraz M. K.. B. K. była także członkiem jednoosobowego zarządu spółki.

L. G. oraz jej maż S. G. pozostawali w relacjach towarzyskich i biznesowych z członkami rodziny B. K.. B. K. jest spokrewniona z S. J.. Obie są siostrzenicami K. Z. będącego od wielu lat bliskim znajomym Państwa G..

W toku prowadzonej egzekucji Komornik Sądowy ustalił, że L. G. jest właścicielką innych nieruchomości. Powodowie wystąpili o wydanie kolejnych tytułów wykonawczych. W dniu 09 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P., Wydział II Cywilny wydał powodom dalsze tytułu wykonawcze w postaci aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza I. S. w dniu 23 marca 2011 r. w celu prowadzenie egzekucji z majątku dłużniczki L. G. w postaci nieruchomości położonych w J. oraz w R., sygn. akt II Co 5755/15.

Po uzyskaniu tytułów wykonawczych, powodowie złożyli wnioski egzekucyjne do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Poznań – Stare Miasto w P. i przy Sądzie Rejonowym w Gorlicach. Egzekucja ze wspominanych nieruchomości nie mogła być już jednak prowadzona, ponieważ zostały one wcześniej zbyte przez L. G..

Powodowie wraz z L. G. podejmowali próby ugodowego rozwiązania sprawy. W 2016 r. przygotowany został nawet projekt ugody pozasądowej, do której podpisania jednak nie doszło.

L. G. nie posiada majątku, z którego powodowie mogliby uzyskać zaspokojenie swojego roszczenia. Co prawda, L. G. jest właścicielką nieruchomości znajdującej się w K., przy ul. (...), zabudowanej domem jednorodzinnym, dla której Sąd Rejonowy w Szamotułach prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), niemniej nieruchomość ta jest zabezpieczona hipotekami na rzecz (...) (...)w kwocie 2.000.000,00 zł oraz na rzecz (...) Banku S.A. w kwocie 678.000,00 zł. Dłużniczka próbowała sprzedać wspominaną nieruchomość za kwotę 1.900.000,00 zł, aczkolwiek bez oczekiwanego rezultatu. Wspominana nieruchomość objęta jest postępowaniem egzekucyjnym.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał , że powództwo okazało się w całości uzasadnione.

Sąd wskazał , że zostały spełnione wszystkie przesłanki skuteczności skargi pauliańskiej.

Bezsporną okolicznością w niniejszej sprawie jest to, że w wyniku dokonanej transakcji, tj. zawarcia w dniu 02 grudnia 2015 r. umowy sprzedaży, osoba trzecia – pozwana spółka osiągnęła korzyść majątkową w postaci nieruchomości położonej w miejscowości J., która dotychczas znajdowała się w majątku L. G..

Postępowanie dowodowe zdaniem sądu wykazało, iż dłużniczka – L. G. nie otrzymała od pozwanej spółki żadnej zapłaty za przeniesioną na jej rzecz własność nieruchomości. Mimo, że z umowy sprzedaży wynikało, że zapłata ceny nastąpi przelewem na rachunek bankowy do dnia 04 grudnia 2015 r. to zarówno pozwana spółka jak i L. G. przyznały, że powyższe nie nastąpiło.

Obie strony zaskarżonej umowy wskazały natomiast, że zapłata nastąpiła w formie obligacji wystawionych przez pozwaną spółkę. T.. Sąd poddał w wątpliwość te twierdzenie, zauważając, że nie tylko nie zostało ono potwierdzone jakimkolwiek dowodem, ale co najważniejsze pozostawało w sprzeczności z treścią zawartej umowy.

Poza tym, zdaniem sądu trudno przyjąć, że L. G. zgodziłaby się na taką formę zapłaty od rzekomo nieznanej sobie spółki, bez żadnego dodatkowego zabezpieczenia, odraczając przy tym obowiązek zapłaty, chociaż sprzedaż nieruchomości, zdaniem L. G. i jej męża, była spowodowana koniecznością uzyskania środków finansowych.

W ocenie tut. Sądu pozwana spółka otrzymała od dłużniczki korzyść majątkową nieodpłatnie. Co więcej, dłużniczka nie potrafiła nawet wyjaśnić, dlaczego wybrano taki sposób zapłaty ceny i dlaczego zgodziła się na nieotrzymanie żadnego realnego świadczenia w zamian za zbytą nieruchomość. Analogiczna sytuacja miała miejsce podczas sprzedaży nieruchomości położonych w miejscowości R. spółce (...). (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Uwzględniając powyższe, tut. Sąd uznał, że wskazany sposób zapłaty ceny za nieruchomość jest całkowicie niewiarygodny, a nade wszystko niezgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Nadto, tut. Sąd stwierdził, że w wyniku zbycia nieruchomości w J. oraz po zbyciu w tym samym czasie nieruchomości w R. i udziałów w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością L. G. stała się całkowicie niewypłacalna. Jedyne składniki jej majątku, do których powodowie mogli skierować egzekucję, to nieruchomość położona w K., której wartość jest niższa niż wysokość obciążających ją hipotek oraz udział w nieruchomości w J. stanowiącej wewnętrzną drogę osiedlową.

Sytuacja majątkowa L. G. po sprzedaży przedmiotowych nieruchomości uległa znacznemu pogorszeniu, a dłużniczka stała się niewypłacalna. Na bardzo trudną sytuację finansowa dłużniczki wskazywał również K. Z., który oświadczył, że organizował niezbędne środki finansowe celem podpisania ugody przez L. G. z powodami, która do skutku nigdy nie doszła. Zdaniem tut. Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy jedynie potwierdza, że sprzedaż nieruchomości przez dłużniczkę doprowadziła do pokrzywdzenia powodów jako wierzycieli.

Nie budzi wątpliwości tut. Sądu również fakt, że L. G. działa ze świadomością pokrzywdzenia powodów. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza z zeznań samej dłużniczki, wynika, że w chwili sprzedaży nieruchomości w R. oraz J., a także udziałów w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wiedziała o toczącym się względem niej postępowaniu egzekucyjnym. Co więcej, dłużniczka przebywając na zwolnieniu lekarskim, które notabene przedłożyła Komornikowi Sądowemu, dokonała wspominanych transakcji. Okoliczność, że zawarcie tych umów miało służyć tylko i wyłącznie wyprowadzeniu majątku i uniemożliwieniu powodom prowadzenia skutecznej egzekucji, utwierdza dodatkowo fakt, że L. G. nie otrzymała za zbyte nieruchomości żadnej zapłaty, a ich nabywcami były spółki, w tym spółka pozwana, zarządzane przez siostrzenice – S. J. i B. K. – jej wieloletniego, bliskiego, znajomego K. Z.. W związku z tą znajomością małżonkowie G. bywali na uroczystościach rodzinnych, w tym na weselach, które odbywały się w rodzinie Z. i jak sami przyznali mieli kontakt z członkami rodziny Z.. Ponadto, S. G. jest ojcem chrzestnym dziecka V. i K. Z.. To z kolei świadczy o bliskich relacjach towarzyskich dłużniczki i jej rodziny z Z.. Co więcej, rodzinę dłużniczki oraz J. J. (matkę S. J.) łączyły relacje biznesowe. S. G. był m.in. członkiem rady nadzorczej wraz z J. J. w spółce (...) S.A.

Zarówno B. K., M. K., L. G., S. G., J. J. jak i S. J. pozostawali w bliskiej relacji towarzyskiej. Osoby te wielokrotnie spotykały się na uroczystościach organizowanych przez K. Z. oraz jego rodzinę. Co więcej, powodowie również pozostawali dotąd w bliskich relacjach towarzyskich z L. G., K. Z. i V. Z., i wiele osób wiedziało i wie, że L. G. jest winna im sporą sumę pieniędzy, którą pożyczyła na realizację inwestycji budowalnej w J. (tj. na nieruchomości, która zbyła), co potwierdził zresztą w swoich zeznaniach K. Z..

Poza tym, mąż dłużniczki – S. G. i jeden z dwóch (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – M. K., którego żoną jest B. K., byli w przeszłości wspólnie zaangażowani we wspólne przedsięwzięcie gospodarcze – (...) S.A.

Zastanawiające pozostaje również to, że pozwana spółka zdecydowała się na zakup nieruchomości, nie mając nawet środków pieniężnych na zapłatę. W tym stanie rzeczy tut. Sąd stwierdził, że dłużniczka dokonując zaskarżonej czynności działała w pełni świadomie – celowo – z pokrzywdzeniem powodów, co jednoznacznie potwierdzają zgromadzone i przeprowadzone w sprawie dowody. To samo tyczy się nabywcy nieruchomości – pozwanej spółki, która również musiała mieć wiedzę oraz świadomość, że sprzedaż nieruchomości ma na celu udaremnienie skutecznej egzekucji wobec dłużniczki.

I wreszcie, Sąd podniósł, nie podziela stanowiska wyrażonego przez pozwaną spółkę, co do tego, że umowa pożyczki z dnia 23 marca 2011 r. zawarta między powodami a L. G., a także oświadczenie o poddaniu się egzekucji są nieważne w oparciu o art. 83 § 1 k.c. Z przedstawionych w sprawie dowodów nie wynikało, że kwota 1.750.000,00 zł wpłacona przez powodów L. G. w dniu 24 marca 2011 r. nie stanowiła pożyczki, a wkład finansowy we wspólne przedsięwzięcie budowlane, który miał zostać zwrócony po zakończeniu i rozliczeniu inwestycji. Powyższe nie wynikało również z tzw. umowy wewnętrznej, która co prawda wskazywała, że strony zaplanowały wspólną inwestycję, aczkolwiek nie było tam mowy o tym, że wspominana kwota nie stanowi pożyczki udzielonej przez powodów na rzecz L. G..

Poza tym, o tym, że strony zawarły umowę pożyczki świadczy również fakt, że w dniu 28 maja 2014 r. dłużniczka przelała na rzecz powodów kwotę 150.000,00 zł wskazując w tytule przelewu, że jest to częściowy zwrot pożyczki zgodnie z umową z dnia 23 marca 2011 r. Niezależnie jednak od tego, trudno jest wskazać powody, dla których strony umowy pożyczki miałyby ukrywać przez jej zawarcie inną czynność prawną.

Rozbieżności pomiędzy umową pożyczki z dnia 23 marca 2011 r. a tzw. umową wewnętrzną z dnia 21 marca 2011 r. dotyczą wysokości udzielonej pożyczki. O ile w umowie wewnętrznej mowa o kwocie 1.250.000,00 zł, o tyle w umowie pożyczki wskazuje się na kwotę 1.750.000,00 zł. Nawet jeśli przyjąć, że pożyczka wynosiła faktycznie 1.250.000,00 zł to pozwana spółka nie przedstawiła wystraczających dowodów na poparcie tej okoliczności. Sama umowa wewnętrzna nie wydaje się być wystraczającym dowodem w sprawie. Niemniej, nawet gdyby przyjąć, że mamy do czynienia w tym przypadku z pozornością względną to oczywistym jest, że nie powstają skutki prawne wyrażone w oświadczeniu woli złożonym dla pozoru, a zamierzone skutki prawne powstają, o ile spełniono przesłanki ważności czynności prawnej. W niniejszej sprawie tak czy inaczej należałoby uznać, że powodom przysługuje wierzytelność o zwrot pożyczki, albowiem twierdzenia przeciwne dłużniczki nie zostały w żaden sposób udowodnione.

Przyjąć należało, w związku z powyższym, że spełnione zostały wszystkie przesłanki skuteczności skargi pauliańskiej.

Stąd też, tut. Sąd w pkt. 1 wyrok, uznał za bezskuteczną w stosunku do powodów umowę sprzedaży nieruchomości położonej w J., gmina S. dla której Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), zawartą w dniu 02 grudnia 2015 r. pomiędzy L. G. a pozwaną spółką w Kancelarii Notarialnej notariusz A. S., Rep (...) i to ze względu na wierzytelność przysługującą powodom w stosunku do L. G. o zapłatę kwoty 2.100.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie z tytułu umowy pożyczki z dnia 23 marca 2011 r., co do której L. G. poddała się egzekucji w akcie notarialnym z dnia 23 marca 2011 r. w Kancelarii Notarialnej notariusz P. J. i I. S., Rep. (...)

O kosztach postępowania tut. Sąd orzekł w pkt. 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Powództwo okazało się w całości uzasadnione, wobec czego pozwana spółka powinna ponieść koszty procesu w całości. Szczegółowe rozliczenie kosztów pozostawiono referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana spółka , zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła :

1. naruszenie prawa procesowego:

a.  art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wszystkich istotnych elementów ustalonej podstawy faktycznej oraz niewyjaśnienie istnienia w ogóle wierzytelności i kwestii „pokrzywdzenia wierzycieli" jako koniecznej przesłanki odpowiedzialności z tytułu złożonej skargi pauliańskiej,

b.  art. 233 k.p.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie i uznanie przez Sąd I instancji, że pomiędzy pozwanym (a konkretnie zarządem pozwanego) jako osobą trzecią i L. G. jako sprzedawcą nieruchomości były osobami pozostającymi w bliskim stosunku (w rozumieniu art. 527 k.c.), co uzasadniałoby przyjęcie świadomości pokrzywdzenia wierzycieli, jak również poprzez bezpodstawne przyjęcie i uznanie przez Sąd I instancji, że w sprawie miało miejsce „pokrzywdzenie" wierzycieli w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. uzasadniające zasadność skargi pauliańskiej,

c.  art. 231, art. 233 k.p.c. art. 316 § 1 k.p.c. poprzez odstąpienie do przeanalizowania faktów i dowodów w postaci ksiąg wieczystych rzeczonej nieruchomości w zakresie ustanowionych hipotek i zobowiązań (dział III i IV ksiąg wieczystych) i ich wpływu na fakt poszkodowania powodów zarówno w chwili zaskarżenia czynności prawnej jak i w chwili wyrokowania

d.  art. 235 ² k.p.c. poprzez niedopuszczenie na ostatniej rozprawie dowodu z dokumentu w postaci pisma (...) (...) datowanego na dzień 15 czerwca 2020 r. oraz dowodu z przesłuchania w charakterze pozwanego Prezesa Zarządu C. P. - na okoliczność aktualnego statusu przedmiotowej nieruchomości, zakresu obciążenia nieruchomości hipotekami na rzecz wierzycieli hipotecznych, a w konsekwencji brak „pokrzywdzenia" wierzycieli w rozumieniu art. 527 § 2 k.c.

2. naruszenie prawa materialnego

a) w postaci przepisu art. 527 § I k.c. poprzez błędne zastosowanie przepisu art. 527 § 1 k.c. do stanu faktycznego, w którym brakowało „osobistego stosunku" oraz „pokrzywdzenia wierzycieli" uzasadniających zasadność skargi pauliańskiej.

b) w postaci przepisu art. 527 pkt 2 poprzez błędne zastosowanie art. 527 pkt 2 kc -brak związku przyczynowego między zaskarżoną czynnością prawną dłużnika a jego niewypłacalnością prowadzącą do pokrzywdzenia wierzyciela czyli niemożności zaspokojenia przysługującej powodowi wierzytelności.

Wskazując na powyższe pozwana wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku oraz oddalenie powództwa w całości, ewentualnie:

2.  uchylenie wyroku w całości oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji;

3.  zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym;

4.  dopuszczenie dowodów w postaci pisma (...) (...) z dnia 15 czerwca 2020 r., oraz w postaci przesłuchania w charakterze pozwanego C. P. - na okoliczność wartości nieruchomości oraz zakresu obciążenia hipotekami w zakresie przekraczającym znacznie wartość samej nieruchomości.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o:

1.  oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej;

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych;

3.  pominięcie zgłoszonych wniosków dowodowych jako spóźnionych, a nadto nieprzydatnych dla rozstrzygnięcia.

4.  przeprowadzenie dowodu z dokumentu: odpisu pełnego działu KW nr POI (...) w celu wykazania faktu: możliwości zaspokojenia się (...) z innych nieruchomości, perspektywy zaspokojenia się ze spornej nieruchomości przez powodów.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu.

Sąd w całości podziela zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy jak i poczynione na ich podstawie ustalenia i wnioski prawne.

Nieuzasadniony był zarzut naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c. Zgodnie z tym art uzasadnienie wyroku powinno zawierać:

1) wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej;

2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W judykaturze przyjmuje się, że obraza art. 328 § 2 ( obecnie art. 327 ¹ §1 k.p.c.) może być przedmiotem zarzutu w apelacji lub skardze kasacyjnej tylko w wyjątkowych okolicznościach, tj. wtedy, gdy wady uzasadnienia uniemożliwiają dokonanie kontroli instancyjnej lub kasacyjnej ^(...) . Trafnie wskazał przy tym Sąd Okręgowy w Sieradzu, że naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., określającego wymagania, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu, może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (zob. postanowienie SO w Sieradzu z 29.01.2020 r., I Ca 571/19, LEX nr 2797362).

O uchybieniu przepisowi art. 327 ¹ § 1 można mówić jedynie wtedy, gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na kontrolę tego orzeczenia (tak na tle dawnego art. 328 § 2 postanowienie SN z 21.11.2001 r., I CKN 185/01, LEX nr 52726; zob. też wyroki SN: z 18.03.2003 r., IV CKN 1862/00, LEX nr 109420; z 5.10.2005 r., I UK 49/05, M. Praw. (...), s. 214).

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku w ocenie Sądu Apelacyjnego w pełni pozwala na kontrolę prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialne i procesowego.

Wbrew twierdzeniom apelacji sąd I Instancji wskazał w uzasadnieniu wszystkie istotne elementy ustalonej podstawy faktycznej oraz dokonał analizy wszystkich przesłanej wynikających z art. 527 k.c.

Sąd wnikliwie ocenił cały materiał dowodowy, uzasadnienie zawiera wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, co Sąd uczynił na podstawie dowodu z dokumentów, zeznań świadków i powodów.

W każdym razie sporządzone uzasadnienie pozwala na kontrolę wydanego przez Sąd Okręgowy orzeczenia .

Nieuzasadniony był również zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. i związany z tym zarzut naruszenia art. 527§ 3 k.c.

Sąd Apelacyjny w całości podziela dokonane w tym zakresie ustalenia faktyczne i ich ocenę .Sąd Okręgowy wskazał bowiem , że nabywcą nieruchomości była spółka, zarządzana przez siostrzenice – B. K. – wieloletniego, bliskiego, znajomego dłużniczki ,K. Z.. W związku z tą znajomością małżonkowie G. bywali na uroczystościach rodzinnych, w tym na weselach, które odbywały się w rodzinie Z. i jak sami przyznali mieli kontakt z członkami rodziny Z.. Ponadto, S. G. jest ojcem chrzestnym dziecka V. i K. Z.. To z kolei świadczy o bliskich relacjach towarzyskich dłużniczki i jej rodziny z Z.. Co więcej, rodzinę dłużniczki oraz J. J. (matkę S. J.) łączyły relacje biznesowe. S. G. był m.in. członkiem rady nadzorczej wraz z J. J. w spółce (...) S.A.

Zarówno B. K., M. K., L. G., S. G., J. J. jak i S. J. pozostawali w bliskiej relacji towarzyskiej. Osoby te wielokrotnie spotykały się na uroczystościach organizowanych przez K. Z. oraz jego rodzinę. Co więcej, powodowie również pozostawali dotąd w bliskich relacjach towarzyskich z L. G., K. Z. i V. Z., i wiele osób wiedziało i wie, że L. G. jest winna im sporą sumę pieniędzy, którą pożyczyła na realizację inwestycji budowalnej w J. (tj. na nieruchomości, która zbyła), co potwierdził zresztą w swoich zeznaniach K. Z..

Poza tym, mąż dłużniczki – S. G. i jeden z dwóch (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – M. K., którego żoną jest B. K., byli w przeszłości wspólnie zaangażowani we wspólne przedsięwzięcie gospodarcze – (...) S.A.

O tym , że pozwana spółka miała wiedzę oraz świadomości , że sprzedaż nieruchomości ma na celu udaremnienie skutecznej egzekucji wobec dłużniczki, świadczy pośrednio również i ta okoliczność , że spółka zdecydowała się na zakup nieruchomości, nie mając nawet środków pieniężnych na zapłatę oraz fakt , że działalność deweloperska nie byłą przedmiotem działalności tej spółki .

Za zasadnością powództwa świadczy też to , że dłużniczka – L. G. nie otrzymała od pozwanej spółki żadnej zapłaty za przeniesioną na jej rzecz własność nieruchomości. Mimo, że z umowy sprzedaży wynikało, że zapłata ceny nastąpi przelewem na rachunek bankowy do dnia 04 grudnia 2015 r. to zarówno pozwana spółka jak i L. G. przyznały, że powyższe nie nastąpiło. Obie strony zaskarżonej umowy wskazały natomiast, że zapłata nastąpiła w formie obligacji wystawionych przez pozwaną spółkę. T.. Sąd Okręgowy słusznie poddał w wątpliwość te twierdzenie, zauważając, że nie tylko nie zostało ono potwierdzone jakimkolwiek dowodem, ale co najważniejsze pozostawało w sprzeczności z treścią zawartej umowy. Poza tym, trudno przyjąć, że L. G. zgodziłaby się na taką formę zapłaty od rzekomo nieznanej sobie spółki, bez żadnego dodatkowego zabezpieczenia, odraczając przy tym obowiązek zapłaty, chociaż sprzedaż nieruchomości, zdaniem L. G. i jej męża, była spowodowana koniecznością uzyskania środków finansowych.

Wreszcie nieuzasadnione są zarzuty dotyczące naruszenia art. 527 § 2 k.c.

Zgodnie z wskazanym przepisem czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli , jeżeli w skutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż był przed dokonaniem czynności.

Według skarżącego w niniejszej sprawie trudno jest stwierdzić, aby nastąpiło pogorszenie perspektyw wierzyciela na zaspokojenie ewentualnych roszczeń wierzyciela, uwzględniając w szczególności wartość rynkową przedmiotu majątkowego (nieruchomości) oraz obciążenia tego składnika ograniczonymi prawami rzeczowymi mającymi wpływ na wspomnianą wartość. Nie ulega wątpliwości to, że wartości hipotek obciążających nieruchomość znacznie przekraczają samą wartość nieruchomości, w tym również sama wartość hipoteki wpisanej na rzecz (...) (...). Wspomniana hipoteka obciążała nieruchomość przed samą transakcją i biorąc pod uwagę zasady i kolejność zaspokajania roszczeń z nieruchomości przez poszczególne grupy wierzycieli, to należy przyjąć, że w przypadku zaspakajania wierzycieli w ramach postępowania egzekucyjnego powodowie nie uzyskaliby w jakimkolwiek stopniu zaspokojenia swoich ewentualnych roszczeń, w uwagi na wierzycieli hipotecznych, których roszczenia byłyby zaspokajane w pierwszej kolejności.

W ocenie sądu apelacyjnego zarzuty są nieuzasadnione

Po pierwsze – hipoteka na rzecz (...) w wysokości 3.000.000 zł została wpisana już po sprzedaży nieruchomości przez dłużniczkę.

Natomiast co do hipoteki na rzecz (...) to po pierwsze była to hipoteka łączna , a więc obciążenie tą hipoteką dotyczyło również innych nieruchomości - poza sporną nieruchomością - obciążają także nieruchomości dla których SR Poznań - Stare Miasto w P. prowadzi KW nr: POI (...), (...), PO 1 (...), PO 1 (...), PO 1 (...), PO 1 (...), PO 1 (...), PO 1 (...). Poza tym skarżący nie wykazał by wartość nieruchomości w chwili obecnej byłą niższa niż wartość hipoteki .

Niezależnie od tego należy wskazać na niekonsekwencję pozwanej spółki , skoro spółka twierdziła , że wartość hipoteki przewyższa znacznie wartości nieruchomości to jaki był sens nabywania nieruchomości za kwotę 1.000.000 zł

Ponadto niesporne jest że spółka nie zapłaciła dłużniczce tej kwoty , istnieją również duże wątpliwości co do obligacji , w konsekwencji więc dłużniczka wyjęła ze swojego majątku nieruchomość warta według aktu sprzedaży 1.000.000 zł a w zamian nie otrzymała żadne realnej kwoty . Tym samym również i w tym zakresie nastąpiło zubożenie dłużniczki.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny apelację jako nieuzasadnioną oddalił na podstawie art. 385 k.p.c., a o kosztach postepowania apelacyjnego sąd orzekł na podstawie rat. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 października 2015 r we sprawie opłat za czynności adwokackie.( Dz.U. 2015 poz.1800 z późn. zmianami).

Ryszard Marchwicki

"Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym"

St. sekr. sąd. Katarzyna Surażyńska