Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2022 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2022 r. roku w P.

na rozprawie

sprawy z powództwa E. R., R. R.

przeciwko J. M.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. M. na rzecz powodów E. R. i R. R. solidarnie kwotę 150.000,00 (sto pięćdziesiąt tysięcy 00/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo o zapłatę ustawowych odsetek w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanego J. M. na rzecz powodów E. R. i R. R. kwotę 12.917,00 (dwanaście tysięcy dziewięćset siedemnaście 00/100) złotych, w tym kwotę 5.400,00 (pięć tysięcy czterysta 00/100) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Alina Gąsior

Sygn. akt I C 300/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 lutego 2021 r. powodowie E. R. i R. R., reprezentowani przez pełnomocnika, wnieśli o zasądzenie od pozwanego J. M. na rzecz powodów solidarnie kwoty 150.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 września 2019 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że na początku 2019 r. udzielili pozwanemu ustnej pożyczki, zabezpieczonej fakturą pro forma obejmującą samochód osobowy, w wysokości 250.000 zł, która to kwota została mu przekazana w dniu 20 lutego 2019 r., natomiast pozwany w dniu 3 września 2019 r. zwrócił powodom jedynie 100.000 zł i do dnia dzisiejszego uchyla się od spłaty pozostałej kwoty.

W odpowiedzi na pozew pozwany J. M., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa, a także o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego powiększonymi o opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany zaprzeczył, by strony zawarły umowę pożyczki, natomiast wskazał, że zawarły umowę przedwstępną sprzedaży samochodu B. (...), zgodnie z którą powód zapłacił zaliczkę w wysokości 250.000 zł, zaś pozostałą część ceny w wysokości 50.000 zł miał przekazać po wykupieniu pojazdy z leasingu przez pozwanego we wrześniu 2019 r. Zwrot kwoty 100.000 zł przez pozwanego wynikał natomiast z przestraszenia się gróźb kierowanych pod jego adresem oraz sytuacji rodzinnej, będącej wynikiem zerwania zaręczyn między synem pozwanego i córką powoda. Pozwany podał, że powód nie odebrał pojazdu do tej pory, jak też nie zapłacił pozostałej ceny, zaś pozwany nie przerejestrował pojazdu i nie opłacił za niego polisy AC.

W toku postępowania strony potrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strony znają się prywatnie. Syn powodów i córka pozwanego pozostawali w związku partnerskim. Córka pozwanego poinformowała syna powodów o problemach finansowych ojca i powodowie zdecydowali się pomóc pozwanemu. W dniu 14 lutego 2019 roku doszło do spotkania zaaranżowanego przez córkę pozwanego. Strony spotkały się w restauracji. Pozwany mówił na nim o swoich problemach finansowych. Powodowie chcieli pomóc pozwanemu i zdecydowali się pożyczyć mu kwotę 250.000 zł. Na spotkaniu strony ustaliły, że za dwa, trzy miesiące pozwany odda pożyczoną kwotę. Pozwany zaproponował zabezpieczenie powodów w postaci samochodu osobowego. Powód widział ten samochód.

/dowód: zeznania powódki protokół k.172v, w tym k.112v-113 zeznania powoda protokół k.172-172v, w tym k.113-113v/

Pozwany posiadał samochód osobowy B. (...) o nr rej. (...). Samochód ten był objęty leasingiem. (...) zakończył się we wrześniu 2019 r.

/dowód: dowód rejestracyjny k.39, faktura VAT nr (...) k.40, zeznania pozwanego protokół k.172v, w tym k.113/

Samochód był objęty umową ubezpieczenia w zakresie OC, AC, KR, (...), (...) i WAS. Od 30 września 2019 r. ubezpieczenie to obejmowało jedynie ubezpieczenie OC.

/dowód: polisy k.44, k.45, k.46/

W dniu 20 lutego 2019 r. powodowie E. R. i R. R. przekazali pozwanemu prowadzącemu działalność gospodarczą w formie przelewu kwotę 250.000 zł. W tytule przelewu podali: F/PRO FORMA NR. (...)

/dowód: potwierdzenie przelewu z 20.02.19 r. k.9/

Przelew został wykonany na konto bankowe wskazane przez pozwanego.

/dowód: zeznania pozwanego protokół k.172v, w tym k.113/

W dniu 18 lutego 2019 r. pozwany jako podmiot gospodarczy wystawił powodom fakturę VAT pro forma nr (...) z terminem płatności 20 lutego 2019 r. W nazwie towaru wskazał samochód osobowy marki B. (...) o nr rej. (...), zaś kwotę zapłaty określił na 250.000 zł brutto. /dowód: faktura pro forma k.10/

W dniu 18 lutego 2019 r. pozwany wystawił fakturę zaliczkową 3/02/ (...)/ST/2019 r. W nazwie towaru wskazał: zaliczka na zakup samochodu marki B. (...) nr rej. (...), zaś kwotę zapłaty określił na 250.000 zł brutto. Pozwany nie potrafi wyjaśnić , która faktura została zaksięgowana.

/dowód: faktura zaliczkowa k.36, zeznania pozwanego – protokół k. 172v/

W dniu 3 września 2019 r. pozwany przelał na rachunek powodów kwotę 100.000 zł. W tytule przelewu podał: zwrot części zaliczki faktura (...).

/dowód: potwierdzenie przelewu z 3.09.19 k.11/

Powodowie wezwali pozwanego do zwrotu należności zapłaconej w dniu 20 lutego 2019 r. w wysokości 150.000 zł w terminie 5 dni od otrzymania pisma. Wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 28 kwietnia 2020 r.

Pismem z dnia 30 kwietnia 2020 r. pozwany odmówił spełnienia świadczenia.

W wiadomości e-mail z dnia 27 maja 2020 roku pozwany wskazał, że należność zostanie spłacona do końca bieżącego roku.

W wymianie pism strony nie używały sformułowań precyzujących czynność prawną, w oparciu o którą nastąpiło przesunięcie majątkowe.

/dowód: wezwanie do zapłaty k.12-13, potwierdzenie odbioru k.14-15, pismo pozwanego k.16, wiadomość email z 27.05.20 k.18/

W okresie od 20 maja 2019 r. do 2 lipca 2020 r. powód i pozwany wymieniali między sobą wiadomości sms, w których ustalali termin przekazania środków pieniężnych przez pozwanego. Pozwany wyrażał chęć zapłaty i deklarował kolejne terminy zapłaty. Strony nie określały czynności prawnej, w wykonaniu której pozwany miał przelać środki pieniężne.

W dniu 18 grudnia 2019 r. powód napisał do pozwanego wiadomość „pieniądze albo samochód, tak jak się umawialiśmy!”, a w dniu 10 lutego 2020 r. „jeśli nie masz to możemy rozliczyć się tym samochodem na który wystawiłeś proformę”. Pozwany nie kwestionował tych twierdzeń.

/dowód: wydruk sms k.78-111/

W dniu (...) syn powodów przesłał pozwanemu umowę zawierającą uznanie długu co do wysokości 150.000 zł wraz ze zobowiązaniem jej spłaty do 31 grudnia 2020 r. Umowa wymagała uzupełnienia o dane pozwanego oraz aktualny przebieg samochodu osobowego. Umowa nie była podpisana.

/dowód: wiadomość email z 25.06.20 wraz z załącznikiem k.21-23/

W dniu 6 lipca 2020 r. pozwany wezwał powodów do odbioru samochodu marki B. (...) o nr rej (...) oraz zwrotu przekazanej przelewem z dnia 9 marca 2019 r. kwoty 100.000 zł. W przypadku braku aprobaty powodów dla powyższego rozwiązania, pozwany wskazał, że podtrzymuje propozycję dokonania rozliczeń w ten sposób, że zapłaci powodowi brakującą kwotę do końca 2020 r. Również w tym piśmie pozwany nie sprecyzował, o jaką czynność prawną chodzi.

/dowód: wezwanie do odbioru pojazdu k.19-20/

Powodowie nie weszli w posiadanie samochodu osobowego B. (...).

/dowód: zeznania powódki k.172v, w tym k.112v-113/

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną roszczeń powodów wobec pozwanego stanowi art. 720 k.c. określający konieczną treść umowy pożyczki.

Umowa pożyczki jest umową dwustronnie zobowiązującą – pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki w zamian za zobowiązanie pożyczkobiorcy do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę. Rodzaj świadczeń stron umowy pożyczki determinuje rozkład ciężaru dowodu w procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki.

Z ustalonego przez Sąd stanu faktycznego wynika, że strony zawarły taką umowę w dniu 18 lutego 2019 r., przy czym została ona zawarta w formie ustnych oświadczeń woli.

Zgodnie z treścią art. 720 § 2 k.c. w przypadku umowy pożyczki na kwotę ponad tysiąc złotych konieczne jest zachowanie formy pisemnej umowy, jednakże z uwagi na treść art. 74 § 1 k.c. w zw. z art. 720 § 2 k.c. nie jest to zastrzeżenie formy pisemnej pod rygorem nieważności umowy, lecz jedynie dla celów dowodowych, tj. ze skutkami określonym w art. 74 § 1 k.c.. Ograniczenia dowodowe co do ustalania treści tej umowy wynikające z art. 74 § 1 k.c. nie mają w niniejszej sprawie zastosowania z mocy art. 74 § 2 k.c., z uwagi na to, że fakt zawarcia umowy pożyczki i jej treść zostały uprawdopodobnione za pomocą dokumentu, tj. potwierdzenia przelewu oraz faktury z oznaczeniem samochodu mającego stanowić jej zabezpieczenie, a także wymianą korespondencji stron. Dokumenty te pozwalają ustalić treść umowy stron pożyczki, którą potwierdziły także zeznania powodów i z dowodów tych wynika w sposób wiarygodny, że w dacie wystawienia faktury proforma strony zawarły umowę pożyczki na kwotę 250.000 zł.

Brak jest natomiast podstaw do przyjęcia, że faktura pro forma jak i faktura zaliczkowa dotyczyły odrębnej umowy przedwstępnej sprzedaży, gdyż wbrew zasadom logiki jest zapłata przez powodów zaliczki w wysokości 250.000 zł, co stanowić miałoby niemal 85% całej ceny (300.000 zł), a następnie zwrot zaledwie jej części przez pozwanego. Nie bez znaczenia są również kwestie związane z księgowością. Sama faktura pro forma nie jest dokumentem potwierdzającym dokonaną transakcję (ma charakter informacyjny), ponadto nie jest uznawana za fakturę VAT, w związku z tym nie zobowiązuje do zapłaty VAT należnego widniejącego na dokumencie. Z kolei przyjęcie zaliczki oraz wystawienie faktury zaliczkowej nie jest traktowane jako przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Obowiązek podatkowy co do podatku dochodowego powstanie w momencie wydania towaru lub wykonania usługi, nie później jednak niż w dniu wystawienia faktury (końcowej bądź ostatniej zaliczkowej) albo uregulowania należności. Dlatego też argumentacja pozwanego w zakresie podatkowym (k.138) nie znajduje uzasadnienia, jak też brak było uzasadnienia dla uwzględnienia wniosku pozwanego o zwrócenie się do US w Ł., co skutkowało jego pominięciem na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. Przede wszystkim zaś, gdyby powodowie rzeczywiście wpłacili zaliczkę, to w sytuacji jej zwrotu, pozwany winien wystawić fakturę korygującą, czego nie zrobił. Przyjmując bowiem zaliczkę, fakt ten został odzwierciedlony w ewidencji VAT, w związku z tym wycofanie wpłaconej zaliczki również musi zostać ujęte w ewidencji VAT.

W sprawie nie ma natomiast znaczenia kwestia możliwości odbioru samochodu osobowego przez powodów od pozwanego, skoro między stronami nigdy nie została zawarta żadna umowa przeniesienia własności pojazdu, jak też strony na żadnym etapie sporu do takowej umowy nie dążyły.

Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu (art. 6 k.c.), do powodów należało wykazanie faktu, iż udzielili oni pozwanemu pożyczki, zaś do pozwanego należało wykazanie, iż kwotę otrzymanej pożyczki spłacił powodom. Powodowie wykazali przekazanie pożyczki pozwanemu, zaś pozwany nie udowodnił, iż zwrócił im pożyczoną kwotę ponad kwotę 100.000 zł.

Wobec powyższego, Sąd na podstawie art. 720 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 150.000 zł, o czym orzekł w punkcie I wyroku

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., zasądzając ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia 10 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty.

Zgodnie z treścią art. 723 k.c., jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.

Sąd miał na uwadze, że powodowie wezwali pozwanego do zapłaty pismem doręczonym mu w dniu 28 kwietnia 2020 r. W ocenie Sądu to wezwanie może zostać potraktowane jako wypowiedzenie pożyczki, w związku z czym termin zwrotu należy liczyć po upływie 6 tygodniu od tej daty, tj. od 10 czerwca 2021 roku.

W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo o zapłatę ustawowych odsetek w pozostałej części.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz kwotę 12.917 zł, na którą składają się: 7.500 zł - opłata od pozwu, 5.400 zł - wynagrodzenie pełnomocnika, 17,00 zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

SSO Alina Gąsior

z/ odpis doręczyć pełnomocnikowi pozwanego