Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 lipca 2020 r., sygn. akt XVIII C 1816/18 w sprawie z powództwa A. N. przeciwko Regionalnemu Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Ł. o zapłatę 70 000 zł Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od A. N. na rzecz Regionalnego Centrum Krwiodawstwa
i Krwiolecznictwa w Ł. kwotę 5.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazał przyznać i wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz adwokat A. Ś. kwotę 6.642 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Apelację od opisanego orzeczenia wywiódł powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1. naruszenie art. 233 §1 k.p.c. polegające na braku dokonania oceny bezprawności

naruszenia dóbr osobistych powoda przez pryzmat krzywdy przez niego doznanej oraz przyjęciu przez Sąd I instancji, że nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, to jest prawa do swobody sumienia, godności osobistej poprzez kategoryczne odmawianie zapisania powoda na listę dawców szpiku kostnego i krwi oraz umożliwienia mu oddania krwi i szpiku kostnego tylko z tego względu, że powód jest osobą pozbawioną wolności;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 24 § 1 k.c. w

zw. z art. 448 k.c., polegającą na niezasądzeniu na rzecz powoda zadośćuczynienia oraz odszkodowania w sytuacji, gdy doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powoda przez pozwanego.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej na rzecz powoda z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest bezzasadna.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie procesu (art. 227 k.p.c.) są prawidłowe i znajdują oparcie w materiale dowodowym zgromadzonym w toku postępowania. Sąd Okręgowy przyjmuje zatem wskazanie ustalenia za własne, podzielając również ich ocenę jurydyczną.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest w pełni chybiony, zwłaszcza, że apelujący nie wskazuje, jakich to konkretnie uchybień dopuścił się Sąd I instancji w toku przeprowadzanego rozumowania, które to uchybienia naruszałaby zasady logiki czy też przeczyły wskazaniom doświadczenia życiowego. Natomiast bez zasygnalizowania tak ujmowanych uchybień, kwestionowanie ocen przyjętych przez sąd na tej tylko podstawie, że z zebranego materiału dowodowego możliwe jest wywiedzenie konkurencyjnych wniosków, jest zabiegiem chybionym, choćby nawet mocno osadzonym w subiektywnym przekonaniu skarżącego. W aspekcie kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w takim kształcie stanowi wyłącznie wyraz własnego zapatrywania skarżącego i sprowadza się do gołosłownej polemiki z ocenami wywiedzionymi i przekonywująco uzasadnionymi przez Sąd I instancji, a także w konsekwencji, z opartymi na tych ocenach wnioskami, które legły następnie u podstaw poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych.

Ponadto dodać trzeba, że w doktrynie i judykaturze panuje zgoda co do tego, że z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego, czego w badanej sprawie apelujący nie wykazał.

Ostrze apelacji de facto zwrócone jest przeciwko ocenie żądania pozwu w aspekcie norm prawa materialnego. Zarzut naruszenia art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. nie zasługuje jednak na uwzględnienie, mając charakter jedynie polemiczny, nie odnosząc się do istoty zagadnienia prawnego co do wyłączenia bezprawności naruszeń poprzez normatywną regulację.

Powód, odbywający karę pozbawienia wonności, domagał się zasądzenia zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych w postaci dobrego imienia i godności poprzez uniemożliwienie mu oddania krwi i szpiku kostnego. Skarżący akcentuje w apelacji, że kategoryczne odmowy pozwanego zapisania go na listę dawców szpiku kostnego i krwi, mimo, iż stan zdrowia nie sprzeciwiał się pobraniu krwi i szpiku, naruszały jego dobra osobiste. Sama odmowa podyktowana była względami higienicznymi i panującymi wśród więźniów chorobami, co wywołało poczucie zagrożenia zdrowia powoda z uwagi na traktowanie go jako potencjalnego nosiciela chorób. Natomiast proces pobrania szpiku nie wymaga specjalistycznych hospitalizacyjnych warunków, a możliwy jest do przeprowadzenia u pozwanego, więc warunki sanitarne w zakładzie karnym nie mają związku z pobraniem krwi czy szpiku. Postawa pozwanego spowodowała trwałą krzywdę, uraz psychiczny u powoda polegający na przekonaniu o niemożności niesienia pomocy innym, co powoduje z kolei poczucie wyeliminowania społecznego.

Subiektywne przekonanie powoda o naruszeniu dóbr osobistych stanowi jedynie wyraz indywidualnej i subiektywnej wrażliwości powoda, która nie może zostać w sposób obiektywny zweryfikowana.

W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że godność człowieka konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi, a miernikiem oceny, czy doszło do naruszenia godności jest przede wszystkim stanowisko opinii publicznej, będącej wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo w danym czasie i miejscu, a wzorców, które powinny stanowić docelowy punkt odniesienia dokonywanej oceny, dostarczają zapatrywania rozsądnie i uczciwie myślących ludzi (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1989 r., I CR 143/89,opubl. w nr 9 OSP z 1990 r. pod poz. 330; z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1149/98, Lex i z dnia 4 kwietnia 2001 r., III CKN 323/00, opubl. w nr 22 Mon. Prawn. z 2012 r. pod poz. 1208).

Mając przy tym na uwadze, że godność jest dobrem osobistym rangi szczególnej, gdy zważyć na brzmienie art. 30 Konstytucji RP, stwierdzić trzeba, że w odniesieniu do tego właśnie dobra granice akceptowalnej ingerencji w sferę bezwzględnie chronioną są węższe.

Sąd Rejonowy, wbrew wywodom apelacji, rozważył opisane konsekwencje, w kontekście krzywdy powoda, związanej z odmową wpisania go na listę dawców szpiku i krwi. Skoro jednak w świetle art. 24 § 1 k.c. naruszenie dobra osobistego musi mieć charakter bezprawny, a w badanej sprawie bezprawność została wyłączona przez normatywną regulację, wynikającą z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2017 roku w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi (Dz. U. 2017.1741), o naruszeniu prawa osobistego nie może być mowy. Zapisy rozporządzenia określając w punkcie 2.2. załącznika nr 2 Kryteria dyskwalifikacji czasowej oraz przeciwwskazania do pobrania krwi od dawców krwi allogenicznej, do których zaliczone zostało Narażenie na niebezpieczeństwo zakażenia chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi, stanowią o wyłączeniu czasowym w punkcie 2.2.2 pkt 4 kandydatów na dawców krwi lub dawców krwi, którzy są przymusowo pozbawieni wolności (pobyt w zakładzie karnym, areszcie śledczym lub w zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich albo w innym miejscu, w których przebywają osoby, wobec których zastosowano środki zapobiegawcze o charakterze izolacyjnym).

Przywołane rozporządzenie zawiera szereg wyłączeń z uwagi na opisane w nim przyczyny podmiotowe i przedmiotowe, a powód jako osadzony w zakładzie karnym należy do jednej z wielu grup wyłączonych czasowo z możliwości oddawania krwi i szpiku kostnego. Sąd Rejonowy trafnie zwrócił uwagę na zasadę równego traktowania, która nie jest zrównana z zasadą zakazu zróżnicowania. Nierówne traktowanie nie jest zaś przejawem dyskryminacji osadzonych, skoro kryterium różnicowania pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią danej regulacji, a waga interesu, któremu ma służyć zróżnicowanie, pozostaje w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostaną naruszone, a jednocześnie kryterium zróżnicowania pozostaje w związku z innymi wartościami, zasadami czy normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne potraktowanie podmiotów podobnych.

Sąd Rejonowy zasadnie też dostrzegł, że zróżnicowanie w traktowaniu różnych podmiotów, wynikające z powołanego rozporządzenia, wydanego na podstawie przepisów wykonawczych ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 roku o publicznej służbie krwi (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 1749) nie jest sprzeczne z Konstytucją RP. Za obowiązujące przepisy nie ponosi z pewnością odpowiedzialności pozwany, który jest zobowiązany do działania w ramach porządku prawnego. Sąd Rejonowy trafnie także uzasadnił ratio przyczyn ograniczenia możliwości bycia dawcą krwi przez osoby osadzone, a apelacja nie przedstawiła żadnych kontrargumentów.

W konsekwencji, w ocenie Sądu Okręgowego, ingerencja w sferę chronionej godności i dobrego imienia powoda nie nastąpiła, albowiem odmowa możliwości oddawania krwi i szpiku znajdowała umocowanie w prawie, co obaliło domniemanie bezprawności naruszenia dóbr osobistych po stronie pozwanej. Uprawnionym jest zatem wniosek, iż w ustalonych okolicznościach faktycznych nie doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci godności i dobrego imienia, nie zrealizowały się wiec przesłanki warunkujące przyznanie zadośćuczynienia w oparciu o przepis art. 448 k.c.

Reasumując, Sąd I instancji słusznie stwierdził, że strona pozwana nie naruszyła dóbr osobistych powoda, a jej działania nie były bezprawne, co w konsekwencji oznaczało bezzasadność żądania zadośćuczynienia z art. 448 k.c.

Z przedstawionych względów, bezzasadna apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie § 8 pkt 6 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 i w zw. z § 16 ust.1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2019 r. poz. 18).