Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 września 2022 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2022 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku J. I.

z udziałem S. W.

ze skargi na czynności komornika - pkt 1 i 2 postanowienia z 1 czerwca 2022 r. Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu J. G.

w sprawie egzekucyjnej Kmp 50/14

postanawia: oddalić skargę.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2022 r. komornik 1. ustalił koszty postępowania egzekucyjnego na kwotę 50 102,66 zł, 2. pobrał od wierzyciela J. W. opłatę w kwocie 50 000 zł, 3. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone pod sygn. Kmp 50/14.

Wierzyciel zaskarżył to postanowienie w części dotyczącej ustalenia kosztów postępowania egzekucyjnego na kwotę 50 102,66 zł i pobrania od wierzyciela opłaty
w kwocie 50 000 zł. Zarzucił obrazę art. 30 ustawy o kosztach komorniczych z 28 lutego 2018 r. (dalej jako uokk), obrazę art. 102 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc.

Wniósł o uchylenie względnie zmianę zaskarżonego postanowienia. Dodatkowo wniósł o przeprowadzenie dowodu z uzasadnienia wyroku Sąd Apelacyjny w Gdańsku z 30 listopada 2020 r. w sprawie I ACa 840/19 na okoliczność braku świadomości wierzycielki co do niecelowości wszczęcia egzekucji, braku oczywistej niecelowości wszczęcia egzekucji.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył co następuje:

Egzekucja w sprawie Kmp 50/14 prowadzona była przez komornika J. G. z wniosku wierzycielki J. W. w oparciu o tytuł wykonawczy: akt notarialny z 18 października 2012 r. rep. A numer (...) przed notariuszem w G. A. W. , zawierający oświadczenie S. W. o uznaniu długu alimentacyjnego i poddaniu się egzekucji.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdańsku z 17 grudnia 2012r. akt notarialny zaopatrzony został w klauzulę wykonalności. Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z 27 września 2019 r. ustalił , że czynność prawna z 18 października 2012 r., dokonana przez S. W. i J. I., polegająca na uznaniu przez S. W. długu tytułem obowiązku alimentacyjnego i poddaniu się egzekucji jest nieważna .

W uzasadnieniu , Sąd zważył m. in., że „działanie w celu obejścia prawa polega na tym, że strony podejmują czynność prawną, która , choć formalnie nie narusza żadnego ustawowego zakazu, w istocie zmierza do osiągnięcia skutku niedozwolonego przez ustawę. […]. Obejściu przepisu ustawy przez czynność prawną może być mowa jedynie wówczas, gdy wszystkie strony tej czynności, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się temu przepisowi, w rzeczywistości zmierzały do zrealizowania celu przezeń zakazanego. Z powyższego wynika, że dla uznania , iż czynność prawna zmierza in fraudem legis, konieczna jest świadomość takiego stanu rzeczy po obu stronach i świadome, a nie przypadkowe, dokonanie czynności w celu obejścia prawa”. Dalej, sąd uzasadniał, że „pozwana (tzn. skarżąca), nie wzywając ojca do zapłaty, uzyskała klauzulę wykonalności już w dniu 17 grudnia 2012 r., tymczasem egzekucja należności została wszczęta w listopadzie 2014 r. i skierowana akurat do przedmiotowej nieruchomości pozwanego równocześnie
z chwilą jej licytacji […]. Powyższe sekwencja zdarzeń oraz okoliczność wystąpienia
z wnioskiem o klauzulę i jej uzyskanie prowadzi do stwierdzenia, że jednostronne oświadczenie S. W. zostało w istocie przyjęte przez pozwaną przy akceptacji jego pozorności. Zwłaszcza, że pozwana wcześniej nie wzywała ojca do zapłaty długu, nie wszczęła i nie prowadziła egzekucji przeciwko niemu. Nie sposób również zrozumieć, dlaczego mimo pozostawania z ojcem w dobrych relacjach i wspólnego zamieszkiwania
z nim przez poprzednie lata przed usamodzielnieniem się pozwana w krótkim okresie po uznaniu przez ojca długu wystąpiła o klauzulę wykonalności, a później wszczęła przeciwko niemu egzekucję. […].” . Sąd I instancji uznał, że w istocie pozwana (tj. skarżąca) , jako osoba będąca w bliskiej relacji z pozwanym, znająca jego stosunek do wierzycieli, wspólnie
z nim zamieszkująca przez kilka lat w okresie dorastania, bezpośrednio poprzedzającym uznanie długu, miała świadomość, iż należności alimentacyjne przysługujące jej od ojca są na bieżąco konsumowane. Miała również świadomość , w dacie dokonywania czynności prawnej, że nie przysługuje jej kwota wskazania w oświadczeniu. Jednakże pomimo powyższej świadomości pozwana przystąpiła do egzekucji, tym samym przyjmując złożone oświadczenie i wyrażając na nie zgodę. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 30 listopada 2020 r. w sprawie o sygn. I ACa 840/19 w pełni zaaprobował powyższe zapatrywania. Apelacja pozwanej J. I. została uwzględniona tylko w niewielkim zakresie, odnoszącym się do rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Co do rozstrzygnięcia zawartego w pkt I wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku, apelacja została oddalona. Sąd Apelacyjny w Gdańsku podkreślił , że sąd I instancji trafnie ustalił, że kwestionowane oświadczenie jest jako pozorne nieważne (k. 22 -23 akt).

Bezwzględnie nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie dla jej zgody dla pozoru. Jest ono nieważne od samego początku i z mocy prawa. Przy wadzie tego rodzaju czynności prawnej, istotne jest stwierdzenie istnienia wewnętrznego porozumienia , świadomości pozorności czynności u obu stron i świadome , a nie przypadkowe, dokonanie czynności w celu obejścia prawa. Z załączonego do skargi orzeczenia, wynikało wprost, że skarżąca świadomie przyjęła pozorne oświadczenie dłużnika, a następnie , pomimo świadomości wadliwości takiej czynności prawnej, uzyskała tytuł wykonawczy i na jego podstawie domagała się wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Zgodnie z art. 30 uokk zdanie pierwsze: W razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela opłaty stosunkowej w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia. W art. 30 uokk ustawodawca posłużył się klauzulą generalną, która , wyjątkowo, umożliwia obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową w przypadku stwierdzenia, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego było „oczywiście niecelowe”. Zdefiniowanie enumeratywnego katalogu przypadków , w których uzasadnionym jest obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową , wobec różnorodności stanów faktycznych, nie jest możliwe. R. legis omawianej regulacji ma niewątpliwie na celu zdyscyplinowanie wierzyciela, zapobieganie sytuacjom, gdy wierzyciele wskutek niedbalstwa (np. podanie nieprawidłowych danych dłużnika ), szykany lub złej woli , doprowadzają
do podjęcia zbędnych czynności egzekucyjnych.

Jak słusznie wskazuje się wśród komentatorów, niecelowym jest m. in. wszczęcie egzekucji przeciwko osobie , która dłużnikiem nie jest.

Niecelowość ma być oczywista, w tym sensie, że nie może budzić wątpliwości
w okolicznościach danego przypadku (M. Uliasz [w:] Ustawa o komornikach sądowych. Ustawa o kosztach komorniczych. Kodeks Etyki Zawodowej Komornika Sądowego. Komentarz pod red. Marzeny Świeczkowskiej-Wójcikowskiej, Jarosława Świeczkowskiego opubl. WKP 2020, system informacji prawnej LEX).

Istota sprawy niniejszej dotyka problematyki celowości wszczęcia postępowania egzekucyjnego w razie następczego upadku tytułu wykonawczego. W judykaturze wskazuje się, że samo stwierdzenie tzw. upadku tytułu wykonawczego nie przesądza o niecelowym wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Takie zapatrywanie wyraził Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu uchwały z 8.03.2013 r., sygn. III CZP 109/12 (opubl. OSNC 2013/10/115) ,
w odniesieniu do utraty mocy nakazu zapłaty po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Sąd Najwyższy podkreślił, że w takim przypadku istotnymi okolicznościami pozwalającymi ocenić celowość wszczęcia postępowania egzekucyjnego mogą być – oceniane ad casum – konkretne, rzeczywiste okoliczności, które doprowadziły do utraty mocy nakazu zapłaty.

Odwołując się do uzasadnienia uchwały SN z 8.03.2013 r., III CZP 109/12, należy przyjąć, że w realiach niniejszej sprawy oczywiście niecelowym było wszczęcie postępowania egzekucyjnego . Do wszczęcia postępowania egzekucyjnego doszło na podstawie tytułu wykonawczego , który upadł, z mocą wsteczną (ex tunc), wobec prawomocnego stwierdzenia, że czynność prawna leżąca u podstaw powstania tytułu egzekucyjnego miała charakter pozorny, była z mocy prawa od początku nieważna . Jak podkreślono w załączonym do skargi orzeczeniu, wierzycielka była świadoma takiego stanu rzeczy. Wbrew twierdzeniom skarżącej, z uzasadnienia prawomocnego orzeczenia sądu, stwierdzającego nieważność tytułu egzekucyjnego, działała w porozumieniu, była w pełni świadoma, że stwierdzona aktem notarialnym wierzytelność jej nie przysługuje. Wszczynając postępowanie egzekucyjne, skarżąca świadomie posługiwała się nieważnym tytułem egzekucyjnym i domagała się prowadzenia postępowania egzekucyjnego na takiej podstawie, wiedząc, że jej ojciec nie jest wobec niej dłużnikiem alimentacyjnym . Dlatego, w ocenie sądu, komornik w pełni zasadnie zastosował art. 30 uokk. Nie mogło budzić wątpliwości, że wszczęcie postępowania egzekucyjnego, było w stopniu oczywistym niecelowe. Art. 102 k.p.c. nie powinien znaleźć zastosowania.

Mając powyższe na uwadze i na podstawie powołanych przepisów prawa, oraz art. 767 § 1 kpc, orzeczono jak w sentencji.