Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2022 r. w Warszawie

sprawy R. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania R. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 26 czerwca 2019 r. znak (...) (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że do ustalenia wartości kapitału początkowego R. C. uwzględnia okres zatrudnienia
w Towarzystwie (...) od 16 sierpnia 1979 r.
do 8 listopada 1992 r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ma rzecz R. C. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pełnomocnik R. C. 8 sierpnia 2019 r. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 26 czerwca 2019 r. znak: (...) (...), zaskarżając ją w części, w jakiej organ rentowy odmówił zaliczenia odwołującemu do stażu pracy okresu zatrudnienia w Towarzystwie (...) od 16 sierpnia 1979 r. do 8 listopada 1992 r. Decyzji zarzucono błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na dokonaniu sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, a w efekcie nieuzasadnione przyjęcie, że brak informacji o dacie rozwiązania stosunku pracy, urlopach bezpłatnych i zwolnieniach lekarskich uniemożliwia uznanie zatrudnienia w Towarzystwie (...) ( (...)) w okresie od 16 sierpnia 1979 r. do 8 listopada 1992 r. jako udowodnionego i zaliczającego się do stażu pracy, co miało wpływ na treść przedmiotowej decyzji. Odwołujący wniósł o zmianę skarżonej decyzji poprzez zaliczenie do stażu pracy kwestionowanego okresu i ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego oraz o zasądzenie od organu rentowego na jego rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu odwołania wskazano, że R. C. pracował w (...) początkowo jako pracownik archiwalno-redakcyjny, a w ciągu następnych lat pracy pełnił obowiązki kierownika Biura Zarządu Głównego (...), redaktora i konsultanta, a także sekretarza konkursów organizowanych przez Towarzystwo. W latach 80. był także sekretarzem cyklu seminariów Doświadczenie i Przyszłość – prowadzonych w lokalu zarządu Towarzystwa. Ostatni wpis w legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego nosi datę 14 listopada 1993 r. i na pieczątce firmowej widnieje podpis Sekretarza Generalnego (...) doc. dr. hab. F. J.. Ubezpieczony wskazał, że pismo z 30 grudnia 1993 r. o rozwiązaniu stosunku pracy z Towarzystwem (...) zaginęło, zaś brak odpowiednich wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej wynikał z zamieszania, jakie spowodowała długotrwała choroba Sekretarza Generalnego (...) F. J.. Odwołujący podniósł, że na przestrzeni lat (...) straciło główną siedzibę przy ul. (...) i w pierwszej połowie lat 90. zachodziła konieczność wielokrotnych przenosin i zmian adresów, co utrudniało pracodawcy realizowanie celów statutowych i zagrażało jego działalności. Ubezpieczony wskazał, że w okresie zatrudnienia w Towarzystwie nie korzystał z urlopów bezpłatnych ani nie borykał się z problemami zdrowotnymi i nie korzystał ze zwolnień lekarskich – jedyny wpis o konsultacji lekarskiej w legitymacji ubezpieczeniowej pochodzi z 1982 r. R. C. podniósł, że nie jest obecnie możliwe uzyskanie dokumentacji pracowniczej z Towarzystwa (...) ( odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 21 sierpnia 2019 r. organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Uzasadniając swoje stanowisko ZUS wskazał, że okresy zatrudnienia na potrzeby ustalenia kapitału początkowego mogą być udowodnione poprzez złożenie oryginałów świadectw pracy, zaświadczeń płatników składek lub innych dokumentów, m.in. legitymacji ubezpieczeniowej. Warunkiem jednak jest, aby dokumenty te spełniały wymogi formalne, a w szczególności były prawidłowo wypełnione. W skarżonej decyzji organ rentowy nie uwzględnił okresu od 16 sierpnia 1979 r. do 8 listopada 1992 r., kiedy R. C. miał wykonywać pracę w Towarzystwie (...), bowiem okres ten nie został wystarczająco udokumentowany – w legitymacji ubezpieczeniowej brak jest informacji o dacie rozwiązania stosunku pracy oraz o urlopach bezpłatnych i zwolnieniach lekarskich. Umowa o pracę potwierdza jedynie datę rozpoczęcia zatrudnienia. Ubezpieczony nie przedłożył dokumentów, potwierdzających, że wykonywał pracę na rzecz Towarzystwa (...) w sposób ciągły, bowiem przedłożone dokumenty nie dają pewności co do tego, ile trwał okres zatrudnienia u ww. pracodawcy ( odpowiedź na odwołanie k. 26 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. C. w okresie od 16 sierpnia 1979 r. do końca 1993 r. pracował w Towarzystwie (...), początkowo w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika archiwalno-wydawniczego, zaś od 1 sierpnia 1991 r. w wymiarze pół etatu na stanowisku pracownika redakcyjno-archiwalnego. We wrześniu 1992 r. odwołujący zajmował stanowisko Dyrektora Archiwum i Zastępcy Dyrektora Centrum ( wpis w legitymacji ubezpieczeniowej k. 20v a.k.p., angaż k. 29 a.k.p., umowa o pracę k. 31 a.k.p., listy płac k. 33-36 a.k.p. ).

Odwołujący wykonywał pracę na rzecz Towarzystwa (...) przede wszystkim w siedzibie pracodawcy, tj. przy ul. (...), a także w Archiwum (...) w R.. Był w pracy codziennie – w dniach i godzinach urzędowania biura, nie miał większych przerw w pracy, za wyjątkiem zwolnienia lekarskiego w dniach 22-25 kwietnia 1981 r. Odwołujący był jednym z najdłużej zatrudnionych w (...) pracowników, był przełożonym m.in. D. C., T. O.. Do obowiązków R. C. należało m.in. organizowanie konkursów na pamiętniki, opieka nad zbiorami znajdującymi się w Archiwum (...) w R. i udostępnianie zbiorów, pomoc Sekretarzowi Głównemu (...) w prowadzeniu spraw organizacyjnych. ( wpisy w książeczce ubezpieczeniowej k. 18-19 a.k.p., zeznania świadków D. C. k. 70-75 a.s., M. B. k. 77-79 a.s., T. O. k. 81-85 a.s., W. M. k. 89-91 a.s., J. C. k. 93-95 a.s., A. R. k. 133-135 a.s., zeznania odwołującego k. 154-155 a.s.).

Siedziba Towarzystwa (...) do końca lat 90. mieściła się w W. przy ul. (...) lok. 20. W późniejszym okresie (...) kilkukrotnie zmieniało siedzibę i finalnie było prowadzone w miejscu zamieszkania F. J.. W okresie przeprowadzek zaginęła część dokumentów Towarzystwa, w tym akta pracownicze. R. C. nie wydano świadectwa pracy ( zeznania odwołującego k. 154-155 a.s.).

W 2014 r. jedna z byłych pracownic Towarzystwa (...)-R. wystąpiła z odwołaniem do Sądu Okręgowego w Warszawie o zaliczenie okresu zatrudnienia w (...) do wysługi emerytalnej. W toku postępowania nie zdołano zlokalizować przechowawcy akt pracowniczych. Sąd Okręgowy w Warszawie, opierając się m.in. na zeznaniach R. C., który zeznawał jako świadek, i uznając je za wiarygodne, przyznał A. R. prawo do emerytury wyrokiem z 9 lipca 2015 r. w sprawie o sygn. akt XIII U 1002/14 ( pismo z Archiwum Państwowego w W. k. 10 a.s., pismo z Archiwum Akt Nowych k. 11 a.s., pismo z MKiDN k. 12 a.s., wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z 9.07.2015 r. z uzasadnieniem k. 15-25 a.s.).

Odwołujący w dniu 8 kwietnia 2019 r. złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Skarżoną decyzją z 26 czerwca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustalił kapitał początkowy odwołującego. Do obliczenia wysokości kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru w kwocie 407,04 zł jako iloczyn wskaźnika wysokości podstawy wymiaru w wysokości 33,34% przez kwotę bazową 1220,89 zł; okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze łączny, 8 lat, 1 miesiąc i 25 dni; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego na 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 42,47% oraz średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 209 miesięcy. Kapitał początkowy R. C. na 1 stycznia 1999 r. wyniósł 33 929,06 zł. Do obliczenia kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów od 16 sierpnia 1979 r. do 8 listopada 1992 r. – gdyż nie został wystarczająco udowodniony oraz 15 kwietnia 1995 r. i od 18 do 19 kwietnia 1995 r., kiedy ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym ( decyzja z 26.06.2019 r. k. 104-105 a.k.p. ).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności. Wprawdzie ubezpieczony nie dysponował świadectwem pracy w Towarzystwie (...), jednak fakt ciągłego świadczenia pracy przez ubezpieczonego w okresie od 16 sierpnia 1979 r. do końca 1993 r. został potwierdzony za pomocą dowodów z dokumentów w postaci angażu z 15 sierpnia 1979 r., wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej w rubrykach dotyczących poświadczenia o okresach zatrudnienia oraz poświadczenia uprawnień do świadczeń leczniczych, umowy o pracę z 31 lipca 1991 r. i list płac za sierpień i wrzesień 1992 r., a także z wiarygodnych zeznań odwołującego się i świadków D. C., M. B., T. O., W. M., J. C. i A. R..

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i ubezpieczonego, ponieważ są spójne, a poza tym ich treść odpowiada temu na co wskazują dołączone do akt dokumenty. Zauważyć przy tym należało, że wszyscy świadkowie zgodnie wskazywali na to, że R. C. pracował w (...), blisko współpracował z Sekretarzem Głównym F. J., a zeznania te są o tyle wiarygodne, że świadkowie D. C., T. O., W. M., J. C. i A. R. pracowali w tym samym zakładzie pracy w okresach, które częściowo pokrywały się z okresem zatrudnienia ubezpieczonego, zaś M. B. jako córka F. J. odwiedzała miejsce pracy ojca i R. C. i z tego powodu widywała odwołującego przy wykonywaniu obowiązków służbowych.

W ocenie Sądu nie wyklucza wiarygodności świadków fakt, że zeznali, iż ubezpieczony nie miał przerw w pracy, podczas gdy z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego wynika, że był niezdolny do pracy w okresie od 22-25 kwietnia 1981 r. Należy bowiem zauważyć, że okres pracy R. C. w Towarzystwie (...) oraz datę, w której były składane zeznania świadków dzieli okres 30 lat. W tej sytuacji nie może dziwić, że świadkowie nie pamiętali o kilkudniowych problemach zdrowotnych ubezpieczonego, które miały miejsce w 1981 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie R. C. zasługiwało na uwzględnienie.

Kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed dniem 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2022 r., poz. 504) zwanej dalej ,,ustawą emerytalną”, a wysokość kapitału początkowego zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu. Natomiast do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z okresu ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok zgłoszenia wniosku o emeryturę lub z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów.

Organ rentowy argumentował nieuwzględnienie spornego okresu zatrudnienia niedostatecznym wykazaniem ciągłości zatrudnienia w Towarzystwie (...) od 16 sierpnia 1979 r. do 8 listopada 1992 r., przede wszystkim niezłożeniem świadectwa pracy. Argumentacja ta jest częściowo trafna, bowiem w postępowaniu toczącym się przed ZUS katalog środków dowodowych jest ograniczony. Zgodnie z § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1)  legitymacja ubezpieczeniowa;

2)  legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis
w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej R. C. są niekompletne – w rubryce dotyczącej poświadczenia okresów zatrudnienia została wpisana data początkowa zatrudnienia odwołującego 16 sierpnia 1979 r. na stanowisku pracownika archiwalno-wydawniczego, wpis ten jest opatrzony pieczęcią zakładu pracy i Sekretarza Generalnego Zarządu Głównego Towarzystwa (...) doc. dr hab. F. J. oraz podpisem ww. ( k. 20v a.k.p. ). Wpis ten nie zawiera jednakże oznaczenia daty końcowej zatrudnienia. W części legitymacji poświęconej poświadczeniu o uprawnieniu do świadczeń leczniczych znajdują się wpisy z 1 kwietnia, 1 maja, 1 października 1980 r., 1 lutego 1982 r., 13 kwietnia, 13 lipca, 10 października i 14 listopada 1983 r. ( k. 18v a.k.p. ), opatrzone pieczęcią zakładu pracy i nieczytelnym podpisem. Sąd zgadza się zatem z tym, że powyższe wpisy, w świetle braku świadectwa pracy oraz zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, nie dawały organowi rentowemu podstaw do uwzględnienia pracy R. C. w (...) do wyliczenia kapitału początkowego.

Sąd jednakże nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi
dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe związane ze spornym okresem zatrudnienia ubezpieczonego. Postępowanie to doprowadziło do ustalenia, że R. C. świadczył pracę w Towarzystwie (...) w spornym okresie od 16 sierpnia 1979 r. do 8 listopada 1992 r. Potwierdziły to przede wszystkim zeznania świadków, którzy byli zatrudnieni w (...) w okresach pokrywających się z okresem spornym w niniejszej sprawie: D. C. pracowała w (...) od 1979 r. do 1987 r., T. O. w latach 1981-1983 i 1987 r., W. M. od 1985 r. do 1990 r., (a jego matka do 1992 r.), J. C. od października 1987 r. do października 1989 r., A. R. od 1984 r. do 1996 r. Zauważyć należy zatem, że w każdym momencie spornego okresu zatrudnienia R. C. w (...) przynajmniej jeden ze świadków był jego współpracownikiem. W ocenie Sądu zeznania wymienionych świadków, a także M. B., która wprawdzie nie była zatrudniona w Towarzystwie (...), jednak bywała w biurze i w archiwum (...) jako dziecko i jako nastolatka, z racji tego, że jej ojcem był zarządzający Towarzystwem (...), spajają w całość dokumenty, które w sposób wyrywkowy potwierdzają zatrudnienie odwołującego w latach 1980, 1982, 1983, 1991 i 1992.

Ubocznie należy wskazać, że choć stosownie do art. 366 k.p.c. Sąd nie był związany wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie XIII U 1002/14 z 9 lipca 2015 r. w zakresie ustaleń dotyczących świadczenia pracy na rzecz Towarzystwa (...) przez R. C., bowiem wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami, to jednak orzeczenie to miało znaczenie dla niniejszego postępowania o tyle, że potwierdzało wiarygodność zeznań odwołującego oraz świadka A. R..

Mając na uwadze powyższe, Sąd zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z 26 czerwca 2019 r. znak: (...) (...) na podstawie
art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. o czym orzekł w sentencji wyroku.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015r., poz. 1800) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz R. C. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.