Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2022r.

Sąd Rejonowy w Giżycku IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Bożena Makowczenko

Protokolant p.o. sekr. sąd. Marta Sugier

po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2022r. w Giżycku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. F.

przeciwko Zespołowi Szkół (...) w R.

o odprawę emerytalną

1.  Zasądza od pozwanego Zespołu Szkół (...) w R. na rzecz powoda M. F. kwotę 8543,60 zł (osiem tysięcy pięćset czterdzieści trzy złote ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 grudnia 2021r. do dnia zapłaty tytułem odprawy emerytalnej.

2.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

3.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1350,00 zł (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

4.  Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 500,00 zł (pięćset złotych) tytułem opłaty sadowej, od uiszczenia której powód był zwolniony.

Bożena Makowczenko

Sygn. akt IV P 227/ 21

UZASADNIENIE

Powód M. F. w pozwie z dnia 25 października 2021r. wnosił o zasądzenie na jego rzecz kwoty 9233,00 zł tytułem odprawy emerytalnej w związku z przejściem na emeryturę wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 czerwca 2021r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu podał, że w okresie od 16 września 1977r. do dnia 31 października 2003r. pełnił zawodową służbę wojskową. Po jej zakończeniu będąc pracownikiem – emerytem pracował u pozwanej przez okres 12 lat 8 miesięcy i 26 dni.

Ostatnim stanowiskiem na jakim pracował powód było stanowisko nauczyciela z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 3445,00 zł .

Z dniem 25 czerwca 2021r. powód zakończył aktywność zawodową. Powód złożył u pozwanej wniosek o wypłacenie odprawy emerytalnej jednak otrzymał odpowiedź odmowną.

Wskazał dalej powód, że pozwana miała świadomość że powód pełnił służbę wojskową i jaki powód ma status. Wiedziała też pozwana, że powód nie otrzymał odprawy emerytalnej w związku z przejściem na emeryturę i wiedziała też, że z dniem 25 czerwca 2021r. zmieni się status powoda z pracownika – emeryta na emeryta. Winna była zatem wypłacić powodowi odprawę emerytalną.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia podał powód art. 87 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela, zgodnie z którym:

- nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, jeżeli nie uzyskał z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28, przyznaje się odprawę w wysokości dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy.

- nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy.

- wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Podał powód, że obowiązkiem pracodawcy było wypłacenie odprawy w dniu zakończenia stosunku pracy a zatem w dniu 25 czerwca 2021r. i od tego dnia należy liczyć odsetki.

W piśmie procesowym z dnia 30 sierpnia 2022r. powód sprecyzował żądanie i wskazał, że tytułem odprawy emerytalnej domaga się kwoty 8543,60 zł netto wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 26 czerwca 2021r. do dnia zapłaty.

Pozwany pracodawca – Zespół Szkół (...) w R. – w odpowiedzi na pozew powództwa nie uznał i wniósł o jego oddalenie w całości. Wniósł też o zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany zakwestionował prezentowane przez powoda w pozwie stanowisko. Zaprzeczył aby zaistniała w sprawie przesłanka ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę. Stosunek pracy ustał bowiem wobec upływu czasu na jaki zawarta była umowa o pracę. Ponadto powód przed podjęciem zatrudnienia u pozwanej posiadał już uprawnienia emerytalne i pobierał emeryturę, także w czasie zatrudnienia u pozwanej.

Wskazał pozwany, iż kwestia czy nauczycielowi, który przeszedł na emeryturę bez rozwiązywania stosunku pracy, przysługuje odprawa emerytalna nie została w sposób jednoznaczny rozstrzygnięta zarówno w przepisach jak i w orzecznictwie. Przywołał pozwany następnie wyroki Sądu Najwyższego, w których wskazywano między innymi, że nie jest przejściem na emeryturę powrót pracownika do statusu emeryta, który przysługiwał mu nieprzerwanie, także w czasie trwania zatrudnienia.

Podał też, iż rozwiązanie stosunku pracy może być zakwalifikowane jako pozostające w związku z przejściem na emeryturę wtedy gdy wywołuje skutek w sferze stosunku ubezpieczenia społecznego. Skutek ten może polegać nie tylko na nabyciu prawa do emerytury , ale także na zmianie w uprawnieniach emerytalnych pracownika. Tymczasem emerytura wojskowa jest stale powodowi wypłacana. Powód nie przedstawił żadnego dowodu na to, że uzyskał prawo do emerytury „cywilnej”. Nie sposób zatem, zdaniem pozwanego, przyjąć, że stosunek pracy powoda ustał w związku z przejściem na emeryturę. Wedle wiedzy pozwanego na dzień 25 czerwca 2021r. powód nie spełniał kryterium wieku niezbędnego do uzyskania emerytury na zasadach ogólnych. Ponadto, dopiero w dniu 27 sierpnia 2021r. powód złożył wniosek o odprawę emerytalną a nie wspominał wcześniej o zamiarze przejścia na emeryturę. Wręcz przeciwnie, liczył na kontynuację zatrudnienia u pozwanego.

Ponadto, w ocenie pozwanego, skoro powód już wcześniej był w podobnej sytuacji albowiem w dniu 30 czerwca 2014r. po raz pierwszy po zakończeniu stosunku pracy u pozwanego jego status zmienił się z pracownika – emeryta na emeryta, to skutecznym jest tu zarzut przedawnienia roszczenia do odprawy emerytalnej.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Bezspornym między stronami pozostawało, że powód M. F. zatrudniony był u pozwanego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na stanowisku nauczyciela w okresach: od 1 września 2006r. do 28 lutego 2014r., od 1 marca 2014r. do 30 czerwca 2014r., od 1 września 2014r. do 26 czerwca 2015r., od 1 września 2015r. do 24 czerwca 2016r., od 1 września 2016r. do 23 czerwca 2017r., od 1 września 2017r. do 22 czerwca 2018r., od 1 września 2019r. do 26 czerwca 2020r., od 1 września 2020r. do 25 czerwca 2021r.

Poza sporem również pozostawało to, że przed podjęciem zatrudnienia w pozwanej szkole powód posiadał status emeryta wojskowego. W okresie bowiem od 15 września 1977r. do 31 października 2003r. powód pełnił zawodową służbę wojskową. Po jej zakończeniu nabył uprawnienia do emerytury wojskowej i takowe świadczenie nieprzerwanie pobierał.

Dyrektor pozwanego Zespołu przed podjęciem przez powoda pracy w szkole miała wiedzę o statusie powoda. Kolejne umowy o pracę jakie były zawierane były umowami na czas określony. O tym czy zawarta będzie kolejna umowa na kolejny rok szkolny powód dowiadywał się z reguły dopiero po zakończeniu procesu rekrutacji, zazwyczaj w sierpniu danego roku. Po wygaśnięciu ostatniej umowy prace kolejnej umowy z powodem nie zawarto. Po dniu 25 czerwca 2021r. powód zakończył aktywność zawodową.

/dowód: akta osobowe powoda/

Decyzją z dnia 15 października 2021r. (...) Oddział w O. ustalił powodowi prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 21 sierpnia 2021r. i ustalił jej wysokość na kwotę 986,34 zł. Jednocześnie emerytura ta została zawieszona wobec tego, że świadczenie w większej wysokości – emeryturę wojskową - powód już pobiera.

/dowód: decyzja k. 123-124v/

Zważyć należy, co następuje:

Roszczenie powoda zgłoszone w pozwie uznać należało za zasadne.

Prawo do odprawy emerytalnej powoda wynika, zdaniem Sądu, z treści uregulowań zawartych w art. 87 ustawy Karta Nauczyciela, zgodnie z którymi nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, jeżeli nie uzyskał z tego tytułu odprawy przewidzianej w art. 28, przyznaje się odprawę w wysokości dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy.

Nauczycielowi zaś spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, który przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym miejscem jego pracy.

W ocenie Sądu przywołane wyżej przesłanki nabycia prawa do odprawy emerytalnej zostały w sprawie spełnione.

Zdaniem Sądu należało przyjąć, iż spełnia powód warunki do przyznania emerytury (prawo do emerytury z FUS nabył z dniem 21 sierpnia 2021r.) a jego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na ww. świadczenie, nie uzyskał nadto wcześniej odprawy określonej w art. 28 KN.

Niewątpliwie powód w okresie zatrudnienia u pozwanego przez cały czas pozostawał pracownikiem - źródłem więzi prawnej łączącej strony pozostawała zawarta przez strony umowa o pracę. Niewątpliwie też powód nigdy wcześniej nie otrzymał odprawy emerytalnej.

Zapewne po zakończeniu okresu pełnienia zawodowej służby wojskowej, otrzymał powód odpowiednią gratyfikację o jakiej mowa w art. 84 ustawy z dnia 30 czerwca 1970r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Świadczenie to jednak nie jest odprawą emerytalną w rozumieniu art.. 92 ¹ kp, w myśl którego pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Żołnierz zawodowy nie jest bowiem pracownikiem, a odprawa przewidziana w art. 84 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 1997 r. Nr 10, poz. 55 ze zm.) w związku z art. 17 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 693 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2004 r.), nie jest świadczeniem ze stosunku pracy, do którego prawo zostało ustanowione w art. 92[1] § 1kp. W konsekwencji otrzymanie odprawy przysługującej z tytułu zwolnienia ze służby wojskowej, niezależnie od charakteru tego świadczenia, nie wyłącza - na podstawie art. 92[1] § 2 kp - prawa do odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi z tytułu ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę i związanej z tym utraty statusu pracownika.

Stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 grudnia 2015r. w sprawie I PK 1/15. W uzasadnieniu wyroku SN podniósł między innymi, że w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że zmiana statusu pracownika lub pracownika - emeryta na status wyłącznie emeryta jest przejściem na emeryturę w rozumieniu art. 92 ¹ § 1 kp. Następuje ono zawsze i tylko przez ustanie stosunku pracy. Dopóki bowiem trwa stosunek pracy osoba posiadające ustalone prawo do emerytury lub pobierająca to świadczenie nie przestaje być pracownikiem. Zmiana statusu prawnego pracownika, również pracownika posiadającego równocześnie niejako podwójny status (pracownika i emeryta), wyraża się w tym, że traci on ten status i staje się emerytem, a przy tym jest to następstwem ustania jego stosunku pracy pozostającego w związku z przejściem na emeryturę. W tym znaczeniu kilkukrotne przejście pracownika na emeryturę nie jest wykluczone. Dla tak rozumianego przejścia na emeryturę pozostaje bez znaczenia okoliczność nabycia uprawnień do emerytury przed nawiązaniem stosunku pracy, chyba że pracownik już wcześniej skorzystał z uprawnienia do takiej odprawy. Unormowanie ustanowione w art. 92 ¹ § 2 kp oznacza zatem, że pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną wskutek ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, nie może ponownie nabyć do niej prawa przechodząc na emeryturę po rozwiązaniu kolejnego stosunku pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2007 r., I PK 58/07, Monitor Prawa Pracy 2007 nr 9, s. 479 oraz z dnia 2 października 2013 r., II PK 14/13, Monitor Prawa Pracy 2014 nr 2, s. 88-91 i szeroko powołane w nim wcześniejsze orzecznictwo). Otrzymanie zatem odprawy przysługującej z tytułu zwolnienia ze służby wojskowej, niezależnie od charakteru tego świadczenia, nie wyłącza - na podstawie art. 92 ¹ § 2 kp - prawa do odprawy emerytalnej przysługującej pracownikowi z tytułu ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę i związanej z tym utraty statusu pracownika.

Sąd w pełni podziela prezentowane przez SN argumenty a odpowiadają one w zupełności na podnoszone przez stronę pozwaną w niniejszym procesie zarzuty, w szczególności, iż faktem wykluczającym prawo powoda do odprawy jest brak zmiany w sferze uprawnień emerytalno – rentowych powoda poprzez brak nabycia przez powoda uprawnień do emerytury w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz fakt, że powód przed zatrudnieniem u pozwanego posiadał już status emeryta. W świetle przywołanych wyżej stwierdzeń Sądu Najwyższego pogląd pozwanego uznać należy za całkowicie chybiony. Powód nie otrzymał wcześniej żadnej odprawy emerytalnej a przecież tylko taki stan rzeczy wykluczałby prawo powoda do przedmiotowej odprawy.

Stąd powód – wobec rozwiązania stosunku pracy z pozwanym z dniem 25 czerwca 2021r. – nabył prawo do odprawy emerytalnej o jakiej mowa w art. 87 ustawy Karta Nauczyciela . Nie może tego zmienić fakt, że umowa o pracę jaka trwała między stronami do dnia 25 czerwca 2021r. była umową na czas określony i w tym dniu wygasła. Bez znaczenia też, w ocenie Sądu, jest fakt, że prawo do emerytury „cywilnej” nabył powód w dniu 21 sierpnia 2021r. czyli z dniem ukończenia 65 roku życia, już po zakończeniu stosunku pracy z pozwanym. Odmiennie bowiem aniżeli wskazuje na to pozwany pracodawca, Sąd jest zdania, iż taka odległość czasowa między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury nie niweczy prawa powoda do odprawy emerytalnej. Zdaniem Sądu uregulowania prawne w tym zakresie nie wskazują wprost aby koniecznym warunkiem nabycia prawa do tego świadczenia było to aby nabycie przez pracownika prawa do emerytury miało miejsce jeszcze w trakcie trwania danego stosunku pracy. Wystarczającym bowiem jest aby między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury istniał związek przyczynowy. W tym zakresie Sąd w pełni podziela argumentację prezentowaną w procesie przez stronę powodową a odnoszącą się w szczególności do istoty funkcjonalnego związku przyczynowego. W szczególności wskazanym jest przywołanie tez postawionych w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2008r. wydanym w sprawie I PK 54/08, w którym to wskazano między innymi, że: „związek ustania stosunku pracy z przejściem na emeryturę lub rentę nie musi być przyczynowo - skutkowy a może być też funkcjonalny albo czasowy.

Podano nadto w uzasadnieniu tego wyroku, że odprawa pieniężna należy do płacowych uprawnień pracowniczych, których można pozbawić pracownika wyłącznie w razie wystąpienia normatywnie określonych przeszkód jego nabycia. Może nią być np. zakaz ponownego nabycia tego prawa przez pracownika, który wcześniej otrzymał odprawę z tego samego tytułu. W celu skutecznego nabycia przez pracownika prawa do odprawy emerytalnej lub rentowej nie jest konieczne rozwiązanie z nim stosunku pracy z powodu przejścia na emeryturę lub rentę ani nie jest konieczne aby przejście na emeryturę lub rentę nastąpiło równocześnie z rozwiązaniem z tego powodu stosunku pracy. Przepisy szczególne przewidujące prawo do tego rodzaju odprawy nie zawierają zastrzeżenia dotyczącego jednego określonego sposobu rozumienia związku między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę warunkującego prawo do odprawy. W szczególności przepisy te nie przewidują możliwości pozbawienia prawa do tego świadczenia tylko z tego powodu, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z innej przyczyny np. z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, w tym z powodu zmian organizacyjnych powodujących ograniczenie zatrudnienia, jeżeli po ustaniu stosunku pracy z tej przyczyny pracownik przeszedł na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ spełniał warunki uprawniające do emerytury lub renty.”

Powyżej prezentowany pogląd nie jest odosobniony bowiem w literaturze i orzecznictwie w tym temacie wskazuje się, że odprawa przysługuje pracownikowi w związku z nabyciem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, a nie pracownikowi, który nabył już prawo do tych świadczeń lub też w chwili nabycia tego prawa. Oznacza to, że ustawodawca zakłada, iż odprawa przysługuje także po rozwiązaniu stosunku pracy, a więc tym samym osobom, które pracownikami już nie są. Powstanie prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej nie musi mieć miejsca bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy, byleby między tym rozwiązaniem a powstaniem prawa do tych świadczeń zachodził „związek”. Może to być, oczywiście, związek przyczynowy i czasowy, ale wystarczy także związek funkcjonalny, gdyż w przeciwnym razie ustawodawca posłużyłby się bardziej restryktywną z punktu widzenia interesów pracownika formułą prawną, wymagającą np. by rozwiązanie stosunku pracy następowało „z powodu” (z przyczyny) nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej bądź też z powodu podjęcia przez strony (stronę) stosunku pracy działań zmierzających do uzyskania przez pracownika emerytury lub renty inwalidzkiej i uzyskania przez niego takiego świadczenia. Oznacza to, że prawo do omawianej odprawy przysługuje nauczycielowi, którego stosunek pracy został rozwiązany przed nabyciem uprawnień emerytalnych z końcem roku szkolnego jeśli do uzyskania uprawnień emerytalnych nie podjął innego zatrudnienia, a następnie przeszedł na emeryturę. Tak właśnie rozumieć należy ów „związek” między obu zdarzeniami.

Pogląd prezentowany wyżej z pewnością można odnieść do niniejszej sprawy bo z takim właśnie stanem faktycznym mamy w niej do czynienia.

Powód po zakończeniu zatrudnienia u pozwanego z dniem 25 czerwca 2021r. nie podjął żadnego zatrudnienia. Stał się już wyłącznie emerytem. Tym samym, zdaniem Sądu, przyjąć należy, iż spełnione zostały w odniesieniu do powoda przesłanki nabycia przez niego prawa do odprawy emerytalnej wymienione w art. 87 KN w związku z czym powództwo co do zasady należało uwzględnić. Zasądzono kwotę wyliczona przez pozwanego, o którą to wnosił powód.

Inaczej niż powód jednak Sąd przyjął datę wymagalności odsetek. Żądanie wypłaty odprawy zawarte w pozwie pozwany odebrał w dniu 9 grudnia 2021r. Od następnego dnia zatem pozwany pozostawał w zwłoce i od tego to dnia orzeczono odsetki.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasada odpowiedzialności za wynik procesu i w myśl uregulowań Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).