Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

(postanowienia Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 14 września 2022r. w sprawie o sygn. akt VIII Gz 171/22)

Zaskarżonym orzeczeniem z dnia 7 lipca 2022 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie o sygn.. akt XV GUp 58/17 postanowił:

I. ustalić plan spłaty wierzycieli A. N. w ten sposób, że upadła przeznaczy na zaspokojenie swoich wierzycieli łączną kwotę 500 zł (pięćset złotych) miesięcznie, uiszczając raty do 15 (piętnastego) dnia każdego miesiąca przez okres 36 (trzydziestu sześciu) miesięcy począwszy od miesiąca następującego po uprawomocnieniu się niniejszego postanowienia przy czym poszczególne raty będzie uiszczała w następujący sposób:

a)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 0,25 zł (dwadzieścia pięć groszy);

b)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 0,04 zł (cztery grosze);

c)  na rzecz wierzyciela D. K. kwotę 1,67 zł (jeden złoty 67/100);

d)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 36,71 zł (trzydzieści sześć złotych 71/100);

e)  na rzecz wierzyciela A. Z. kwotę 0,22 zł (dwadzieścia dwa grosze);

f)  na rzecz wierzyciela (...) kwotę 0,09 zł (dziewięć groszy);

g)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 339,81 zł (trzysta trzydzieści dziewięć złotych 81/100);

h)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 0,24 zł (dwadzieścia cztery grosze);

i)  na rzecz wierzyciela A. B. (1) kwotę 1,06 zł (jeden złoty 06/100);

j)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 0,17 zł (siedemnaście groszy);

k)  na rzecz wierzyciela (...) S.A. kwotę 94,15 zł (dziewięćdziesiąt cztery złote 15/100);

l)  na rzecz wierzyciela J. P. kwotę 2,98 zł (dwa złote 98/100);

m)  na rzecz wierzyciela A. B. (2) kwotę 10,51 zł (dziesięć złotych 51/100);

n)  na rzecz wierzyciela (...)S.A. kwotę 12,10 zł (dwanaście złotych 10/100);

II. po wykonaniu przez A. N. planu spłat zobowiązania upadłej powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości tj. przed dniem 24 kwietnia 2017 r. zostaną w pozostałej części umorzone, z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań, o których mowa w art. 370f ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe.

Sąd I instancji w uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, że postanowieniem z dnia 17 stycznia 2022 r. stwierdzono zakończenie postępowania upadłościowego A. N., prowadzącej uprzednio działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. P. to zostało obwieszczone w Monitorze Sądowym i Gospodarczym dnia 9 lutego 2022 r., poz. 7271. Upadła złożyła wniosek o ustalenie planu spłaty i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym. Osoba pełniąca w postępowaniu upadłościowym funkcję syndyka pozytywnie zaopiniowała wniosek o ustalenie planu spłaty. Sąd Rejonowy podniósł, że sprawa toczyła się na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe w brzmieniu obowiązującym po dniu 1 stycznia 2016 r. ale przed 24 marca 2020 r. ponieważ wniosek o ogłoszenie upadłości do tutejszego Sądu wpłynął dnia 6 lutego 2017 r., zaś upadłość została ogłoszona postanowieniem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 24 kwietnia 2017 r., XV GU 52/17 (art. 449 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne oraz art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw). Jest to przy tym postępowanie upadłościowe prowadzone wobec osoby fizycznej, która prowadziła działalność gospodarczą w dacie ogłoszenia upadłości co oznacza, że stosuje się przepisy części pierwszej ustawy - Prawo upadłościowe. Stąd, zgodnie z art. 369 ust. 1 Prawa upadłościowego upadły mógł złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym, co uczynił. Wniosek upadłej o ustalenie planu spłaty wierzycieli Sąd uwzględnił co do zasady bowiem stwierdził, że upadła nie doprowadziła do swojej niewypłacalności lub istotnie nie zwiększyła jej stopnia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, a ponadto nie zachodzą pozostałe przesłanki negatywne, o których mowa w art. 369 ust. 3 Prawa upadłościowego. Sąd I instancji zważył, że zgodnie z art. 370a ust. 3 Prawa upadłościowego Sąd nie jest związany stanowiskiem upadłego co do treści planu spłaty wierzycieli. Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Sąd za uzasadnioną przyjął kwotę 500 zł miesięcznie przez okres 36 miesięcy i w tej formie ustalił plan spłaty wierzycieli. W pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia podano, że upadła z zawodu jest kosmetyczką, jednak nigdy nie pracowała w zawodzie. Obecnie ma 54 lata i mieszka w (...), wraz z rodzicami będącymi na emeryturze (ojciec - 83 lata, mata - 79 lat), których wspiera w wykonywaniu codziennych obowiązków. Nie posiada stałego zatrudnienia. Obecnie dorabia piekąc ciasta i torty uzyskując z tego tytułu ok. 1.000 zł. Dłużniczka od wielu lat leczy się psychiatrycznie. Poza tym ma problemy z kręgosłupem, uczęszcza na wizyty do fizjoterapeuty. Biorąc pod uwagę możliwości zarobkowe upadłej oraz wysokość jej zobowiązań niezaspokojonych w toku postępowania, Sąd postanowił o ustaleniu planu spłaty we wskazanej wysokości. W ocenie Sądu Rejonowego możliwości zarobkowe predestynują upadłą do uzyskiwania wynagrodzenia za pracę w kwocie równej przynajmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę a ponieważ potrzeby mieszkaniowe zaspokaja obecnie w mieszkaniu rodziców to kwota 500 zł miesięcznie w ramach planu spłaty nie spowoduje uszczerbku w utrzymaniu koniecznym a z drugiej strony przynajmniej częściowo zaspokoi wierzytelności, które nie zostały spłacone w ramach planów podziału sporządzonych w toku postępowania upadłościowego. Zdaniem Sądu Rejonowego kwota 500 zł miesięcznie przez okres 36 miesięcy jest istotnym obciążeniem dla upadłej ale z drugiej strony nie wykracza poza jej możliwości zarobkowe oraz zabezpiecza niezbędne środki na zapewnienie koniecznego utrzymania upadłej na podstawowym poziomie.

Zażalenie na powyższe postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wniósł wierzyciel (...) w (...), zaskarżając to postanowienie co do planu spłaty w odniesieniu do wysokości ustalonej kwoty jaką w skali miesiąca upadła przeznaczy na spłatę wierzycieli – skarżący wniósł o zmianę postanowienia poprzez określenie, że upadła będzie przeznaczała od pierwszej do 36 raty włącznie na rzecz wierzycieli co najmniej kwotę 1500,00 zł miesięcznie. Jako ewentualny sformułowano wniosek o uchylenie postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzucił postanowieniu:

-

naruszenie art. 491 ¹⁵ ust. 4 ustawy - Prawo upadłościowe oraz art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez błędne ustalenie, że osobista sytuacja upadłej wskazuje, że byłaby ona zdolna do dokonania spłat jedynie w kwocie 500,00 zł w ramach planu spłaty wierzycieli przez okres 36 miesięcy.

-

pokrzywdzenie wierzyciela, przez zaspokojenie jego roszczenia tylko w niepełnym stopniu.

W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia można wnioskować, że Sąd dokonał ustaleń na podstawie wyjaśnień upadłej zawartych w oświadczeniach upadłej, wskazane dowody są niewystarczające pod względem wiarygodności do poczynienia ustaleń w zakresie zdolności upadłej do wykonywania planu spłaty. W opinii wierzyciela Sąd błędnie ustalił możliwości zarobkowe upadłej. Upadła ma 54 lata nie ma nikogo na utrzymaniu ani dzieci. Mieszka w stolicy województwa (...), gdzie rynek pracy jest bardzo dobrze rozwinięty i upadła może podjąć stałe zatrudnienie a nie wykonując dorywcze prace. Zwłaszcza, że upadła z zawodu jest kosmetyczką i na osoby z takim zawodem wykonującym usługi kosmetyczne jest zapotrzebowanie w dużych miastach. Dodatkowo Sąd I Instancji nie poczynił ustaleń w jakim stopniu upadła czyni jakiekolwiek starania w celu powiększenia miesięcznego dochodu. Dlatego też nie sposób się zgodzić ze stanowiskiem Sądu, który to ustalił plan spłat jedynie w wysokości 500 zł miesięcznie, biorąc pod uwagę, że upadła nie ponosi żadnych kosztów w związku ze swoim utrzymaniem, bowiem mieszka u rodziców. Powyższa kwota wobec możliwości zarobkowych upadłej jest zdecydowanie zaniżona. Należy bowiem pamiętać, że upadłość ogłaszana wobec osób fizycznych wiąże się z wyrzeczeniami i zmianą stylu życia, mając tym samym pełnić funkcję wychowawczą. Winno się wskazać, że z uwagi na średni wiek Upadłej jest ona w stanie zaspokoić w większym stopniu należność wobec wierzyciela Z uwagi na powyższe, zdaniem wierzyciela upadła będzie w stanie miesięcznie spłacać 1500,00 zł na rzecz wszystkich wierzycieli przez okres 36 miesięcy. Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 07.07.2022 r. zachwiał równowagę miedzy umorzeniem zobowiązań upadłej a zaspokojeniem roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu. Zbyt wielki prymat przyznano funkcji oddłużeniowej postępowania upadłościowego - konsumenckiego. Wierzyciel został skarżonym postanowieniem jawnie pokrzywdzony. A. N. w odpowiedzi na zażalenie ( k. 1273-1274 ) wniosła o jego oddalenie w całości jako niezasadnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie. Żaden z podniesionych zarzutów nie był zasadny.

Nie budzi wątpliwości trafność poglądu, że kwestionowanie dokonanej przez Sąd oceny dowodów nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, zadowalających dla skarżącego, ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej oceny materiału dowodowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136). Jeśli bowiem tylko z materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby nawet w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko wówczas, gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906).

Zdaniem Sądu Okręgowego nie można w żadnym razie uznać, aby ocena dowodów dokonana w niniejszej sprawie przez Sąd pierwszej instancji wykraczała poza powyższe ramy. Jak podano, podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., wymaga nie polemiki, lecz wskazania, że sąd uchybił kryteriom oceny, zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Skarżący nie wykazał uchybienia powyższym kryteriom, nie wykazał też, by pominięto jakieś dowody, których przeprowadzenie mogłoby skutkować inną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Ponadto skarżący powinien (stawiając taki zarzut) wykazać, w odniesieniu do zindywidualizowanych dowodów, na czym polegała w stosunku do nich nieprawidłowość postępowania Sądu pierwszej instancji w zakresie tej oceny i opartych na niej ustaleń. W szczególności dlaczego przeprowadzonej przez Sąd oceny nie da się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania lub regułami doświadczenia życiowego. Zażalenie upadłego nie zasługiwało na uwzględnienie. W ocenie Sądu drugiej instancji rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, należy uznać za prawidłowe.

W pierwszym rzędzie wyjaśnić trzeba, że wszystkie zarzuty upadłego koncentrowały się wokół jednego zagadnienia, tj. możliwości zarobkowych upadłej i wysokości miesięcznej raty ustalonej w ramach plany spłaty. Przedstawiona przez skarżącego w zażaleniu argumentacja ma prowadzić do przyjęcia, że A. N. powinna przeznaczać na zaspokojenie swoich wierzycieli kwotę 1500 zł. miesięcznie a nie 500 zł jak ustalono.

Prima facie należy podnieść, że skarżący nieprawidłowo przytoczył podstawę prawną rozstrzygnięcia, w tym wskazując na zarzut naruszenia art. 491 ¹⁵ ust.4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. W przedmiotowej sprawie norma ta nie znajduje zastosowania. Postępowanie nie dotyczyło osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej ( tzw. upadłości konsumenckiej – art. 491 ¹ i n. Prawa upadłościowego), a ustalenia planu spłaty wierzycieli wobec upadłego będącego osobą fizyczną, który w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o zakończeniu postępowania upadłościowego złożył wniosek o ustalenie planu spłaty i umorzenie pozostałej części zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym (art.369 ustawy Prawo upadłościowe). Upadły, jak wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, taki wniosek złożył wobec czego ustalono plan spłaty w oparciu o uregulowanie z art. 370 a ustawy Prawo upadłościowe. Zgodnie z art. 370 a ust. 4 wskazanej ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości.

Sąd I instancji wydając zaskarżone postanowienie wziął pod uwagę wszystkie przesłanki ujęte w tej normie. Ocena materiału dowodowego była swobodna a nie dowolna, tj. Sąd Rejonowy dokonał analizy wszystkich dowodów w ich wzajemnym powiązaniu z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego. Skarżący nie wskazał na czym miałaby polegać niekompletność dowodów będących podstawą rozstrzygnięcia. Nie podano jednocześnie precyzyjnie jakiego naruszenia Sąd Rejonowy dopuścił się oceniając dowód z wysłuchania upadłej. Ocena ta jest tymczasem wszechstronna i rzeczowa. Skarżący podnosząc zarzut nieprawidłowej analizy możliwości zarobkowych upadłej wskazał, że mogłaby podjąć stałą pracę jako kosmetyczka a nie tylko podejmować prace dorywcze. Tymczasem w pisemnych motywach wydanego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy przyjął właśnie, że upadła mogłaby uzyskiwać wynagrodzenie za pracę w kwocie równej przynajmniej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Analiza możliwości zarobkowych musi odbyć się jednocześnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności odnoszących się do konkretnego przypadku. Słusznie Sąd Rejonowy dokonując oceny w tym zakresie miał na uwadze w szczególności wiek upadłej, jej wykształcenie, brak świadczenia pracy przez dłuższy okres a także schorzenia występujące u upadłej ( m.in.) problemy z kręgosłupem, leczenie psychiatryczne. Skoro upadła nie pracowała w wyuczonym zawodzie, nie ma doświadczenia zawodowego w tym zakresie a ponadto nie podejmowała stałego zatrudnienia na podstawie stosunku pracy prowadząc działalność gospodarczą jako przedsiębiorcą nie sposób przyjąć, że obecnie bezproblemowo podejmie stałą pracę jako kosmetyczka. Reasumując, w ujawnionych okolicznościach sprawy Sąd prawidłowo przyjął, że upadła jest w stanie regulować kwotę nie większą niż 500 zł miesięcznie w ramach planu spłaty wierzycieli.

Mając powyższe na uwadze, wobec braku podstaw do podważenia prawidłowości wydanego przez Sąd Rejonowy orzeczenia, zażalenie podlegało oddaleniu, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z 3 k.p.c. i art. 229, a także art. 491 ² ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe.

Wojciech Wołoszyk Jacek Wojtycki Elżbieta Kala