Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 marca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił D. N. prawa do przeliczenia emerytury zmarłej w dniu 31 marca 2021 r. E. P. w ramach świadczenia niezrealizowanego.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że postępowanie w sprawie przeliczenia emerytury zmarłej E. P., prowadzone z Komendą Wojewódzką Policji, gdzie ta była zatrudniona, zostało zakończone prawomocną decyzją z 26 kwietnia 2012 r., a zmarła nie złożyła odwołania od tej decyzji i nie składała ponownie wniosku o przeliczenie świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że emerytura zmarłej, dla potrzeb ustalenia wysokości renty rodzinnej dochodzonej przez męża zmarłej - A. P., z uwzględnieniem wyjaśnień z Komendy Wojewódzkiej Policji, została przeliczona decyzją z 13 października 2021 r. i stosowne wyrównanie wypłacono uprawnionemu.

/ decyzja k.6 – 6 odwrót plik X akt ZUS/

W dniu 15 kwietnia 2022 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie D. N. od powyższej decyzji, w którym wniosła o jej zmianę i wypłatę niezrealizowanych świadczeń od 2012 roku, jakie były należne jej matce. Skarżonej decyzji zarzuciła: obrazę prawa materialnego ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych polegającą na odmowie wypłaty kwot tytułem wyrównania emerytury, naliczonej błędnie zmarłej matce - za okres od nabycia prawa do emerytury do dnia śmierci tj. do 31 marca 2021 r. Zarzuciła nadto niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a to tego, iż emerytura wypłacana jej matce od dnia 10 sierpnia 2011 r. do dnia śmierci była wypłacana w zaniżonej wysokości na skutek błędu organu. /odwołanie k.3 – 4/

Odpowiadając na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. /odpowiedź na odwołanie k.5 – 5 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Decyzją z dnia 26 kwietnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przeliczył E. P. emeryturę od dnia 3 września 2011 r. tj. od daty od której przyznano świadczenie. E. P. nie wniosła odwołania od powyższej decyzji. /okoliczności bezsporne/

E. P. zmarła 31 marca 2021 r. /okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 13 października 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał mężowi zmarłej - A. P. rentę rodzinną od 31 marca 2021 r. tj. od dnia śmierci E. P.. /decyzja plik IX akt ZUS/

W dniu 28 października 2021 r. A. P. wniósł o przeliczenie emerytury żony E. P., po ponownym ustaleniu kapitału początkowego w ramach świadczenia niezrealizowanego. /wniosek plik IX akt ZUS/

Decyzją z dnia 23 listopada 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. P. przeliczenia renty rodzinnej w ramach świadczenia niezrealizowanego. /decyzja plik IX akt ZUS/

A. P. zmarł 5 stycznia 2022 r. /okoliczność bezsporna/

W dniu 15 lutego 2022 r. D. N. złożyła wniosek o wypłatę niezrealizowanych świadczeń po osobie uprawnionej do świadczeń emerytalno – rentowych. /wniosek k.1 plik X akt ZUS , decyzja k.6 – 6 odwrót plik X akt ZUS/

D. N. nie jest uprawniona do renty rodzinnej po zmarłej E. P.. D. N. jest spadkobiercą E. P.. /okoliczność bezsporna/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie opierając się na dokumentach załączonych do akt , w tym aktach organu rentowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią przepisu art. 136 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz.1270 z późn. zm.) w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba; osoby wymienione te mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła; roszczenia o wypłatę świadczeń, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o dalsze prowadzenie postępowania.

Niezrealizowane świadczenie emerytalne lub rentowe w rozumieniu art. 136 ust. 1 to takie świadczenie, do którego prawo zostało już ustalone lub co najmniej osoba uprawniona wystąpiła o nie jeszcze za życia, ale nie zostało ono jej wypłacone, niezależnie od przyczyn opóźnienia w wypłacie świadczenia. Wynika stąd - a contrario – że świadczenie zrealizowane to takie świadczenie, które dotarło do rąk osoby uprawnionej albo zostało przekazane na konto bankowe wskazane przez uprawnionego. (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 4.12.2013 r w sprawie III AUa 386/13 Lex nr 1424144)

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia czy D. N., córce zmarłej w dniu 31 marca 2021 r. E. P., przysługuje prawo do wypłaty wyrównania emerytury należnej od 3 września 2011 r. jej matce.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że wysokość opisanego świadczenia nigdy nie została zakwestionowana przez samą E. P., a to w zasadzie przesądziło o wysokości otrzymywanego przez nią świadczenia. Okoliczność zaś, że prawo do emerytury jest uprawnieniem ściśle osobistym, brak jest podstaw do przyjęcia, że D. N. posiada legitymację do wystąpienia z wnioskiem o przeliczenie świadczenia należnego zmarłej E. P., a tym bardziej do wypłaty ewentualnej różnicy na jej rzecz.

Tylko konstrukcja instytucji renty rodzinnej wskazuje, że jest ona świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej. Uprawniony do renty rodzinnej może zatem żądać zwiększenia renty rodzinnej żądając przeliczenia stażu pracy, czy podstawy wymiaru na podstawie okoliczności, które nie były przedstawiane przez uprawnionego do emerytury lub renty przed jego śmiercią. Chodzi o to, aby podstawą obliczenia renty rodzinnej było świadczenie osoby zmarłej w wysokości takiej, jaką osoba ta otrzymywałaby, gdyby żyła. W ten, między innymi, sposób realizuje się też ochrona ubezpieczeniowa związana z ryzykiem utraty żywiciela.

Stosownie do treści art. 922 § 2 k.c. nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą. Świadczenie emerytalne jako prawo ściśle związane z osobą zmarłej nie wchodzi w skład spadku, nie podlega w polskim systemie prawnym dziedziczeniu. Świadczenie emerytalne należne jest jedynie osobie uprawnionej wskazanej w decyzji.

Za jednolicie ugruntowany w judykaturze uznać należy pogląd, że do spadku nie należą prawa do świadczeń powtarzających się z zakresu ubezpieczeń społecznych i zabezpieczenia emerytalnego. Zatem emerytury i renty, jako prawa zmarłego ściśle związane z jego osobą, nie są przedmiotem dziedziczenia (por. uzasadnienie wyroku TK z dnia 12 listopada 2001 r. P. 2/2001 OTK ZU 2001/8 poz. 249, uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 26 lutego 1965 r. wpisaną do księgi zasad prawnych III PO 22/64 OSNCP 1965/7-8 poz. 107, uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 19 grudnia 1968 r., również wpisaną do księgi zasad prawnych, III PZP 59/68 OSNCP 1969/5 poz. 84).

Reasumując, spadkobierca nie może odziedziczyć przysługującego zmarłemu świadczenia, a tym bardziej występować o dokonywanie przeliczeń takiego świadczenia czy też domagać się w tym zakresie stosownego wyrównania.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

S.B.