Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Magdalena Gałązka

Protokolant: Karolina Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2022 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa D. D.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę kwoty 550 000 złotych

1. oddala powództwo;

2. zasądza od powoda D. D. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 10 817 złotych (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 10 800 złotych (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Magdalena Gałązka

XX GC 1189/18

UZASADNIENIE

Powód D. D. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Zakładu (...) w W. kwoty 550 000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. Powód był leasingobiorcą pojazdu M. (...) na podstawie umowy leasingu z 21 lipca 2014 roku zawartej z (...) S.A. jako leasingobiorcą. Pojazd został nabyty przez leasingodawcę od sprzedawcy K. S. za cenę wynoszącą 550 000 złotych (umowa leasingu wraz z załącznikami, k- 20 do 32, umowa sprzedaży, k- 33 do 37).

W protokole odbioru przedmiotu leasingu zostało wskazane, że pojazd posiada następujące zabezpieczenia antykradzieżowe: immobiliser, alarm i GPS. Protokół odbioru został podpisany przez K. S. jako dostawcę oraz D. D. jako korzystającego (protokół odbioru, k- 38).

II. Leasingowany pojazd został ubezpieczony przez leasingobiorcę u pozwanego. Przedmiotem ubezpieczenia były następujące ryzyka: OC i AC. W rubryce „wymagane zabezpieczenia przeciwkradzieżowe” polisy wskazano autoalarm i system specjalny. W rubryce „wyposażenie standardowe” wskazano m. in. alarm i immobiliser. Z kolei w rubryce „dodatkowe zabezpieczenia przeciwkradzieżowe” wskazano: immobiliser, system alarmowania i lokalizacji. Integralną częścią umowy były ogólne warunki ubezpieczeń komunikacyjnych, które zostały przekazane powodowi (umowa ubezpieczenia nr (...) i nr (...) z 1 sierpnia 2014 roku, k- 39 do 43, ww. adnotacje, k- 42, OWU, k-170 do 182, zeznania świadka A. K. – co do przekazania OWU, k- 280).

III. Istotne postanowienia OWU były następujące:

- § 1 ust. 2 pkt. 1 - OWU mają zastosowanie do umów ubezpieczenia AC dla klienta indywidualnego oraz małego i średniego przedsiębiorcy (k-170);

- § 3 pkt. 57 - system specjalny: zabezpieczenie przeciwkradzieżowe trwale zamontowane w pojeździe w procesie produkcji pojazdu lub homologowane urządzenie (system) trwale zamontowane w pojeździe poza procesem produkcji pojazdu, posiadające funkcję lokalizacji pojazdu o zasięgu działania nie mniejszym niż obejmujący terytorium RP lub innych państw Europy objętych zakresem terytorialnym umowy AC; warunkiem uznania urządzenia za system specjalny jest zawarcie z podmiotem świadczącym usługi ochrony mienia (pojazdów) umowy zapewniającej monitoring pojazdu, jego poszukiwanie i odzyskiwanie; system specjalny powinien zostać zamontowany przez producenta pojazdu lub podmiot profesjonalnie trudniący się montażem urządzeń zabezpieczających pojazdy przed kradzieżą; montaż systemu specjalnego powinien być potwierdzony przez ten podmiot pisemnym zaświadczeniem (k-171);

- § 7 ust. 1 - zakresem AC objęte są szkody polegające na utracie pojazdu w okresie ubezpieczenia (k-172);

- § 12 ust. 1 pkt. 18 - AC nie są objęte szkody kradzieżowe, jeżeli z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osoby uprawnionej do korzystania z pojazdu, pojazd nie spełniał w chwili zajścia wypadku ubezpieczeniowego wymagań co do zabezpieczeń przeciwkradzieżowych, które były wymagane do zawarcia umowy AC, chyba, że w razie rażącego niedbalstwa zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności (k-173);

- § 58 ust. 3 - umowa ubezpieczenia jest zawierana na podstawie danych zgłaszanych przez ubezpieczającego. (...) może uzależnić zawarcie umowy ubezpieczenia od udokumentowania tych danych (k-180);

- § 58 ust. 4 - ubezpieczający zobowiązany jest podać do wiadomości (...) wszystkie znane sobie okoliczności, o które (...) pytał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach (k-180);

- § 58 ust. 6 - w razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek obowiązki określone w ust. 4 ciążą zarówno na ubezpieczającym, jak i ubezpieczonym (k-180);

- § 59 ust. 2 - (...) uzależnia zawarcie umowy AC od zainstalowania w pojeździe zabezpieczeń przeciwkradzieżowych, określając rodzaj tego zabezpieczenia w umowie: samochody osobowe powyżej 200 000 złotych - 3 zabezpieczenia przeciwkradzieżowe albo 2, jeśli jedno z nich jest systemem specjalnym; w przypadku systemu specjalnego warunkiem zawarcia umowy jest AC jest także zawarcie umowy o świadczenie usługi monitoringu, poszukiwania i odzyskiwania pojazdu oraz przedłożenie do wglądu (...) dowodu zapłaty abonamentu za okres, w którym przypada dzień zawarcia umowy AC (k-180);

- § 70 ust. 1 pkt. 3 lit a i b - ubezpieczony jest zobowiązany w przypadku kradzieży pojazdu przekazać do (...) kluczyki służące do otwarcia pojazdu oraz kluczyki i sterowniki służące do uruchomienia zabezpieczeń przeciwkradzieżowych, które były wymagane do zawarcia umowy AC oraz okazać (...) umowę o świadczenie usług monitoringu, poszukiwania i odzyskiwania pojazdu oraz dowodu zapłaty abonamentu za okres, w którym przypadał dzień w którym dokonano kradzieży pojazdu (k-181).

IV. Samochód został skradziony w dniach 7-8 grudnia 2014 roku na S.. Powód użyczył go koledze K. O. (1), który z rodziną pojechał tym autem na urlop. Pojazd został skradziony z parkingu hotelowego. Sprawcy kradzieży nie zostali wykryci (oświadczenie, k- 45, potwierdzenie zgłoszenia kradzieży, k- 46, postanowienie o zawieszeniu postępowania karnego, k- 47 do 49, tłumaczenie, k- 50 do 56, zeznania świadka K. O. (1), k- 269).

V. Pozwany odmówił wypłaty odszkodowania powołując się na niedostarczenie mu przez ubezpieczającego dwóch oryginalnych kluczyków, umowy o świadczenie usług monitoringu, poszukiwania i odzyskiwania pojazdu oraz dowodu zapłaty abonamentu (decyzje: z 3 lutego 2015 roku, k- 57, z 10 marca 2015 roku, k- 58, z 16 kwietnia 2015 roku, k- 60-61, odwołanie, k- 62 do 67, decyzja z 9 czerwca 2015 roku, k- 70 do 72).

VI. Ubezpieczony pojazd nie miał zamontowanego systemu specjalnego ani też zawartej umowy na świadczenie usług monitoringu i poszukiwania pojazdów (oświadczenie powoda, k- 59). Został sprowadzony do Polski przez K. S. tylko z jednym kluczykiem (oświadczenie, k- 73, zeznania świadków: K. O. (1), 00:02:44 do 00:07:37 protokołu elektronicznego, protokół skrócony, k- 266, K. S., k- 276).

Pojazd był zabezpieczony tylko w immobiliser i alarm (oświadczenie powoda, k- 183, zeznania świadka K. O. (1) – w zakresie, w jakim potwierdził alarm, 00:02:44 do 00:07:37 protokołu elektronicznego, protokół skrócony, k- 266, zeznania świadka K. S. - w zakresie, w jakim potwierdził immobiliser, k- 276).

Zamontowany fabrycznie w tej wersji M. (...) służył wyłącznie do odbioru sygnału GPS w calu ustalenia pozycji samochodu na mapie zainstalowanej w pojeździe. Dane z tego GPS-a nie były transmitowane poza pojazd (informacja spółki (...), k- 345).

VII. (...) zbył na rzecz D. D. wierzytelność o odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia AC pod warunkiem rozwiązującym w postaci uznania roszczenia przez (...), zawarcia ugody, zapłaty odszkodowania bądź uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego odszkodowanie, umowa przelewu, k- 77 – 78, oświadczenie o przelewie, k- 68, zawiadomienie ubezpieczyciela o przelewie, k- 69).

Powyższym dowodom Sąd nadał walor wiarygodności. Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, akt szkody na płycie CD, zeznań świadków: K. O. (1), K. O. (2), A. K., a nadto zeznań stron. Dowody z dokumentów oraz akt szkody na płycie CD nie były kwestionowane przez strony – strony wywodziły z nich jedynie odmienne wnioski prawne.

Część dokumentów nie miała jednak znaczenia dla ustalenia stanu faktycznego i rozstrzygnięcia sprawy. Dotyczy to: korespondencji mailowej z postępowania likwidacyjnego (k- 74 do 76), korespondencji dotyczącej rozliczenia umowy leasingu po jej wygaśnięciu wskutek kradzieży pojazdu (k- 79), orzeczeń wydanych w związku z tym rozliczeniem (k-80-81) oraz sprawozdania z przeprowadzonych czynności wyjaśniających z 13 października 2015 roku (na płycie CD, wydruk w aktach sprawy).

Zeznania świadków Sąd uznał za wiarygodne. Okoliczności ujawnione w zeznaniach znalazły bowiem potwierdzenie w dowodach z dokumentów. Za niewiarygodne Sąd uznał natomiast zeznania powoda o nieprzekazaniu mu OWU przy zawarciu umowy – przeciwnej treści adnotacja znajduje się bowiem na podpisanej przez powoda polisie. W pozostałym zakresie zeznania powoda co do okoliczności faktycznych nie nasuwają zastrzeżeń. Należy jednak podkreślić, że stanowisko powoda co do niedopełnienia przez agentkę zawierającą umowę obowiązków informacyjnych w zakresie wymogów co do zabezpieczeń przeciwkradzieżowych miały charakter oceny, która nie podlega weryfikacji pod kątem wiarygodności.

Sąd oddalił następujące wnioski dowodowe: o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej i motoryzacji celem ustalenia wartości pojazdu M., o zwrócenie się do Urzędu Skarbowego w P. celem uzyskania informacji wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty i piśmie procesowym z 2 czerwca 2021 roku, o zwrócenie się do (...) S.A. celem uzyskania informacji wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty i piśmie procesowym z 2 czerwca 2021 roku, o zobowiązanie powoda do złożenia dokumentów wskazanych w sprzeciwie od nakazu zapłaty i piśmie procesowym z 2 czerwca 2021 roku oraz o zobowiązanie (...) S.A. do złożenia notatki wskazanej w piśmie procesowym z 16 czerwca 2021 roku. Okoliczności, które strony zamierzały wykazać przy pomocy ww. wniosków dowodowych, były bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia. Z uwagi na fakt, że oddalenie tych wniosków wynika z kwestii prawnych, zostanie szerzej omówione w dalszej części uzasadnienia.

Wniosek o zwrócenie się o informacje do (...) S.A. był natomiast zbędny także z tego powodu, że stan wiedzy leasingodawcy oraz rodzaj posiadanych przez niego dokumentów nie miały żadnego istotnego znaczenia w sprawie: pojazd ubezpieczał bowiem powód jako leasingobiorca - ze skutkiem dla leasingodawcy.

Sąd zważył, co następuje: powództwo było niezasadne. W niniejszej sprawie nie wystąpiły bowiem przesłanki do wypłaty przez ubezpieczyciela odszkodowania za kradzież pojazdu wynikające z zawartej przez strony umowy ubezpieczenia.

Jest bezsporne, że w ubezpieczonym z tytułu AC samochodzie M. nie został zamontowany przeciwkradzieżowy tzw. system specjalny i nie została przez powoda zawarta umowa z podmiotem świadczącym usługi ochrony mienia. To ostatnie w świetle § 3 pkt. 57 OWU stanowiło warunek uznania danego urządzenia za system specjalny.

Pojazd M. nie posiadał także trzeciego zabezpieczenia przeciwkradzieżowego (poza alarmem i immobiliserem, innego niż system specjalny), co stanowiło drugą możliwość objęcia pojazdu ubezpieczeniem. Umowa przewidywała bowiem w § 59 ust. 2 OWU dwie możliwości, które stanowiły warunek objęcia ubezpieczeniem z tytułu AC pojazdów o wartości ponad 200 000 złotych: trzy zabezpieczenia przeciwkradzieżowe albo dwa zabezpieczenia, jeśli jedno z nich jest systemem specjalnym. GPS, który był fabrycznie zamontowany w ubezpieczanym pojeździe, nie stanowił jednak systemu przeciwkradzieżowego. Było to jedynie urządzenie umożliwiające nawigację, czyli dojazd do określonego miejsca na mapie wczytanej do systemu samochodu.

W niniejszej sprawie nie został więc spełniony żaden z warunków objęcia ochroną ubezpieczeniową pojazdu M.: ani nie miał on systemu specjalnego ani nie był wyposażony w GPS stanowiący zabezpieczenie przeciwkradzieżowe. Brak niezbędnego systemu przeciwkradzieżowego oznacza zwolnienie ubezpieczyciela od odpowiedzialności – z uwagi na treść § 12 ust. 1 pkt. 18 OWU, który stanowi, że ubezpieczeniem AC nie są objęte szkody kradzieżowe, jeżeli z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa ubezpieczonego lub osoby uprawnionej do korzystania z pojazdu, pojazd nie spełniał w chwili zajścia wypadku ubezpieczeniowego wymagań co do zabezpieczeń przeciwkradzieżowych, które były wymagane do zawarcia umowy AC, chyba, że w razie rażącego niedbalstwa zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności. Takie rażące niedbalstwo wystąpiło po stronie powoda, bowiem podał on ubezpieczycielowi dane o istnieniu zabezpieczenia przeciwkradzieżowego w postaci GPS, które w rzeczywistości nie było w pojeździe zamontowane.

Sąd nie podziela stanowiska, że rozróżnienie rodzaju GPS -a stanowi jakąś skomplikowaną wiedzę. Przeciwnie, jest to wiedza powszechna użytkowników pojazdów, że GPS stanowiący jedynie narzędzie nawigacji nie jest zabezpieczeniem przeciwkradzieżowym. Wynika to nie tylko ze sposobu działania tego narzędzia, które polega jedynie na ustaleniu pozycji pojazdu na zainstalowanej w nim mapie, ale także z tego, że posiadanie GPS -a będącego zabezpieczeniem przeciwkradzieżowym musiałoby się wiązać z posiadaniem dostępu do aplikacji umożliwiającej śledzenie auta i uiszczaniem opłaty z tego tytułu. Powód przyznał zaś, że nie posiadał żadnej aplikacji i nie płacił żadnego abonamentu. Wskazał także, że pojazd „miał nawigację, więc musiał mieć również GPS” (k-302), co potwierdza, że powód był świadomy (a w każdym razie powinien być świadomy) jedynie nawigacyjnej funkcji tego urządzenia. Rodzaje zabezpieczeń przeciwkradzieżowych musiały być bowiem znane powodowi - jako przedsiębiorcy, który posiadał i ubezpieczał na przestrzeni lat większą liczbę wartościowych pojazdów.

Niesprawdzenie przez powoda, jaki GPS jest zamontowany w aucie przedstawionym do ubezpieczenia, do czego służy, oraz wskazanie ubezpieczycielowi GPS-a jako zabezpieczenia przeciwkradzieżowego stanowi przejaw rażącego niedbalstwa, które przesądza o braku odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Należy podkreślić, że to powód, nie zaś pozwany, odpowiadał za poprawność i prawdziwość danych podawanych ubezpieczycielowi. Łączący strony § 58 ust. 3 OWU wprost określa, że umowa ubezpieczenia jest zawierana na podstawie danych zgłaszanych przez ubezpieczającego. Ubezpieczyciel nie miał obowiązku weryfikacji otrzymywanych danych, a jedynie uprawnienie w tym zakresie, z którego mógł, ale nie musiał skorzystać. Uprawnienie to polegało na możliwości żądania udokumentowania podawanych ubezpieczycielowi danych. Z uwagi na fakt, że to powód jako ubezpieczający odpowiadał za prawdziwość danych wskazywanych ubezpieczycielowi, zaś agent ubezpieczeniowy miał prawo polegać na prawdziwości tych danych i nie miał obowiązku ich sprawdzania – nie sposób uznać, by w sprawie zaistniały względy słuszności uzasadniające wypłatę odszkodowania mimo rażącego niedbalstwa ubezpieczającego.

Niezasadny jest argument powoda, że pozwany wydał polisę i przyjął składkę, a zatem objął pojazd ochroną ubezpieczeniową także w analizowanym zakresie. Umowa ubezpieczenia AC obejmowała bowiem trzy odrębne rodzaje ryzyk: uszkodzenie, zniszczenie lub utratę pojazdu (§ 8 OWU, k- 172). W zakresie każdego z tych ryzyk umowa została skutecznie zawarta, a pojazd objęty ochroną ubezpieczeniową. Wprawdzie ani uszkodzenie, ani zniszczenie nie zmaterializowały się w niniejszej sprawie, jednak nie ma to znaczenia dla skutecznego ubezpieczenia tych ryzyk. Skutecznie została zawarta umowa także w zakresie ubezpieczenia ryzyka utraty pojazdu – co jednak nie oznacza, że w każdym przypadku utraty pojazdu powstaje obowiązek wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela. Przeciwnie, umowa zawierała przypadki wyłączeń niektórych rodzajów szkód – i właśnie taki wyjątek wystąpił w niniejszej sprawie.

Nietrafne jest stanowisko powoda, że skoro ubezpieczyciel zawarł umowę mimo nieposiadania przez pojazd systemu specjalnego to należy uznać, że odstąpił od tego warunku. Z oświadczeń składanych w niniejszej sprawie przez strony nic takiego nie wynika. Przeciwnie, tego rodzaju sytuację – tj. skutki umowy zawartej mimo nieposiadania przez ubezpieczany pojazd wymaganej liczby i rodzajów zabezpieczeń – całkowicie regulują OWU. Podanie informacji niezgodnych z rzeczywistością odbywa się na ryzyko ubezpieczającego i skutkuje wyłączeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Z uwagi na powyższe, bez znaczenia w niniejszej sprawie była kwestia liczby kluczyków, znaczenie tej okoliczności dla możliwości wypłaty odszkodowania oraz wysokość szkody (wartość utraconego pojazdu), którą pozwany kwestionował jako zawyżoną. Wnioski dowodowe zmierzające do ustalenia wysokości szkody zostały więc oddalone – jako nieistotne w sprawie. Niezasadny był także argument powoda o niewyjaśnieniu mu czym, jest system specjalny. Definicja systemu specjalnego wprost wynika z ogólnych warunków umów.

Sąd nie podzielił również stanowiska powoda, który twierdził, że nie otrzymał ogólnych warunków umów. Potwierdzenie otrzymania OWU oraz ich integralność z umową wynikają bowiem z treści samej polisy, którą powód podpisał. Jego podpis stanowi skwitowanie otrzymania OWU. Strony są więc związane ogólnymi warunkami umów (należy jedynie dla porządku odnotować, że kopia polisy znajdująca się w aktach sprawy jest mało czytelna w rubryce „pieczęć i podpis ubezpieczającego”. Czytelny podpis powoda uwidoczniony jest natomiast na skanie polisy znajdującym się w elektronicznych aktach szkody złożonych do niniejszej sprawy na płycie CD, k- 184).

Mają to wszystko na uwadze Sąd oddalił powództwo uznając, że brak podstaw do jego uwzględnienia. Sąd nie podzielił przy tym zarzutu pozwanego o przedawnieniu roszczenia powoda z dniem 4 lutego 2018 roku. Zarzut ten był niezasadny, ponieważ pozew został wniesiony w grudniu 2017 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zobowiązując powoda, jako przegrywającego spór, do ich uiszczenia pozwanemu w całości. Na koszty pozwanego w niniejszej sprawie składały się: koszty zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w łącznej wysokości 10 817 złotych (§ 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015, poz. 1804).

SSO Magdalena Gałązka