Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2022 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa I. G.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.

o stwierdzenie nieważności uchwał

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 22 stycznia 2021 r., sygn. akt II C 775/20

oddala apelację.

I A Ca 669/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem wydanym 22 stycznia 2021 roku Sąd Okręgowy w Katowicach stwierdził nieważność uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. numer (...) i numer (...) z dnia 18 sierpnia 2020r., oraz zasądził od pozwanej Spółdzielni na rzecz powódki I. G. kwotę 777 zł złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Z uzasadnienia Sądu pierwszej instancji (transkrypcja uzasadnienia wygłoszonego 22 stycznia 2021 roku) wynika, że powódka I. G. w pozwie skierowanym do Sądu Okręgowego w Katowicach domagała się stwierdzenia nieważności uchwał rady nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. o numerach (...) i (...), obu podjętych 18 sierpnia 2020 roku. Przedmiotem uchwały numer (...) było zatwierdzenie regulaminu przeprowadzenia walnego zgromadzenia członków Spółdzielni Mieszkaniowej Z. w S. na piśmie, a przedmiotem uchwały numer (...) było upoważnienie zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej Z. do zwołania i przeprowadzenia walnego zgromadzenia członków Spółdzielni Mieszkaniowej Z.. Uzasadniając żądanie pozwu, powódka powołała się na nieważność zaskarżonych uchwał wskazując, że naruszają one bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa. Pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w S. wniosła o oddalenie powództwa wskazując, że obecnie obowiązujące przepisy prawa tak zwanej tarczy antycovidowej, umożliwiały podjęcie zaskarżonych uchwał.

Powódka jest członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S., została wpisana do rejestru członków spółdzielni pod numerem 2.034. Uchwałami numer (...) z dnia 18 sierpnia 2020 rada nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) zatwierdziła regulamin przeprowadzenia walnego zgromadzenia członków Spółdzielni Mieszkaniowej Z. w S. na piśmie, a uchwałą z dnia 18 sierpnia 2020 roku, numer (...) rada nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...), upoważniła zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej Z. do zwołania i przeprowadzenia walnego zgromadzenia członków Spółdzielni Mieszkaniowej Z. w S., jako podstawę prawną obu uchwał wskazano artykuł 36 paragraf 9 do 13 ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze oraz ustawy z dnia 31 marca 2020 o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniu i zwalczaniu Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej Tarcza), a także paragraf 95 ustęp 1 punkt 9 statutu. Jest to okoliczność bezsporna wynika z dokumentu, którego istnienia nie zakwestionowała żadna ze stron. W toku tego postępowania zostały zgłoszone przez stronę pozwaną, w odpowiedzi na pozew, wnioski dowodowe w postaci dowodów z zeznań świadków, celem wyjaśnienia przyczyn, dla których doszło do podjęcia zaskarżonych uchwał. Na taką samą okoliczność miał być również, miałaby być również przesłuchana jedna z osób z władz spółdzielni, Sąd, gdy idzie o dowód z zeznań świadków, wniosek ten oddalił uznając, że okoliczności na które miałby być przeprowadzony dowód, nie mają żadnego znaczenia dla wyjaśnienia tej sprawy. Spór dotyczy kwestii prawnej i to, jakie są motywy organów spółdzielni do podjęcia uchwał, nie ma w okolicznościach tej sprawy żadnego znaczenia. Mając na uwadze fakt, że spór jest wyłącznie natury prawnej, Sąd Okręgowy pominął dowód
z przesłuchania stron uznając, że przeprowadzenie tego dowodu jest zasadne jedynie w sytuacji, w której przeprowadzenie pozostałych dowodów nie jest wystarczające dla ustalenia stanu faktycznego, który w tej sprawie był bezsporny.

Następnie Sąd Okręgowy ocenił ważność zaskarżonych uchwał i zasadność powództwa przez pryzmat art. 36 Prawa spółdzielczego, w szczególności § 9-13 tego artykułu dodanych ustawą z dnia 31 marca 2020 r o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Tarcza) oraz art. 8 ³ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i uznał, że ten ostatni artykuł zawiera regulację wyczerpującą w zakresie zwoływania, przeprowadzania, obradowania i podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie i brak jest w tym zakresie podstaw do odwołania się i stosowania regulacji zawartych w art. 36 § 9-13 ustawy Prawo spółdzielcze. Ponieważ zaskarżone uchwały naruszają bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa (art. art. 8 ³ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych) zaszła konieczność ich wyeliminowania przez stwierdzenie ich nieważności.

W apelacji od tego wyroku pozwana zarzuciła:

- naruszenie prawa procesowego tj:

•

art. 327 ¹ §1 KPC poprzez zupełny brak odniesienia się do twierdzeń pozwanej wskazanych w odpowiedzi na pozew, a w szczególności w zakresie argumentacji, iż art. 36 §9 -§13 Ustawy Prawo spółdzielcze stosuje się do spółdzielni mieszkaniowych oraz pominięcie dorobku doktryny w tym zakresie;

•

art. 227 KPC poprzez pominięcie dowodu ze zeznań strony w osobie prezes Spółdzielni Mieszkaniowej (...) E. G. oraz świadków W. O. i J. K., podczas gdy dowody te pozostawały istotne dla sprawy.

- naruszenie prawa materialnego tj:

•

naruszenie art. 36 §9 - §13 ustawy prawo spółdzielcze w zw. art. 1 ust. 7 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych poprzez błędną ich wykładnię i przyjęcie, że przepisy te nie mają zastosowania do spółdzielni mieszkaniowych, podczas, gdy kwestie określone w art. 36 §9 - §13 prawa spółdzielczego nie są w sposób odrębny uregulowany w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, to też do działalności spółdzielni mieszkaniowych mają zastosowanie przypisy art. 36 §9 - §13 prawa spółdzielczego;

•

naruszenie art. 36 §9, 36 §10 oraz 36 §12 Ustawy o prawo spółdzielcze poprzez ich błędną wykładnie tj. przyjęcie, że przeprowadzenie walnego zgromadzenia na piśmie możliwie było tylko i wyłącznie poprzez przyjęcie regulaminu przez „klasyczne” walne zgromadzenie, podczas gdy regulamin jest czynnością czysto techniczną i organizacyjną;

•

naruszenie art. 8 ³ Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych poprzez jego błędną wykładnię i bezpodstawne przyjęcie, iż przepis zawiera regulacje wyczerpujące w zakresie zwoływania, przeprowadzania, obradowania i podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie w spółdzielni mieszkaniowej.

W oparciu o te zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu, a także o przeprowadzenie wskazanych w apelacji dowodów.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji, nie będąc już w postępowaniu apelacyjnym reprezentowana przez pełnomocnika.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie stwierdzić należy, że powódka jako członek pozwanej spółdzielni, miała interes prawny w wytoczeniu powództwa o stwierdzenie nieważności uchwał organu tej spółdzielni, w rozumieniu art. 189 k.p.c. Ten interes prawny wynika już z samego faktu członkostwa w spółdzielni i prawa każdego członka do kwestionowania uchwał pod względem ich ważności i legalności. Skoro wyraźna regulacja art. 42 § 3 i 4 Prawa spółdzielczego przewiduje prawo członka spółdzielni do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia to nie może budzić wątpliwości, że członek spółdzielni ma interes prawny we wniesieniu powództwa o ustalenie i domagania się stwierdzenia nieważności uchwały organu spółdzielni niezgodnej z prawem.

Zarzuty apelacji dotyczące naruszenia wskazanych w nich przepisów prawa procesowego nie zasługują na uwzględnienie.

Zasadnie bowiem Sąd Okręgowy przyjmując, że spór w tej sprawie dotyczy zagadnienia prawnego wynikającego z wymienionych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepisów prawa materialnego, a stan faktyczny jest bezsporny, za zbędne uznał prowadzenie postępowania dowodowego przez przesłuchanie wnioskowanych przez pozwaną świadków i przesłuchanie stron. Podniesiona w tym zakresie w apelacji argumentacja dotycząca skutków niezwołania walnego zgromadzenia choćby w formie pisemnej, które miały być przedstawione przez świadków i prezesa spółdzielni, nie wpływa bowiem na ocenę zgodności zaskarżonych uchwał z prawem.

Z kolei zarzut oparty na art. 327 ¹§ 1 k.p.c. nawiązuje w istocie do argumentacji wynikającej z interpretacji przepisów prawa materialnego zastosowanych przez Sąd pierwszej instancji. Wbrew temu zarzutowi Sąd ten w wygłoszonym uzasadnieniu wyroku odniósł się do twierdzeń pozwanej przedstawiając argumentację dotyczącą przyczyn dla których nie uznał aby przepisy art. 36 § 9-13 Prawa spółdzielczego miały zastosowane do podjęcia zaskarżonych uchwał.

Sąd Apelacyjny argumentację tę podziela, co czyni bezzasadnymi również zarzuty apelacji naruszenia wskazanych w nich przepisów prawa materialnego.

Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy istotą sporu między stronami jest to czy zaskarżone uchwały mogły być podjęte przy zastosowaniu przepisów art. 36 § 9-13 Prawa spółdzielczego i są ważne bo podjęte zgodnie z prawem, czy też są niezgodne z prawem czyli art. 8 ³ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, a zatem nieważne.

Przypomnieć należy, że z § 9-13 art. 36 Prawa spółdzielczego wynika, iż Zarząd lub Rada Nadzorcza może zarządzić podjęcie określonej uchwały przez walne zgromadzenie na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwała walnego zgromadzenia może być podjęta, jeżeli wszyscy członkowie zostali zawiadomieni o głosowaniu na piśmie albo przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Uchwała może być również wynikiem głosów częściowo oddanych na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Przy obliczaniu kworum uwzględnia się członków uczestniczących przez oddanie głosu na piśmie lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Głosowanie w trybie określonym w § 9-11 może być przeprowadzone niezależnie od postanowień statutu spółdzielni. Rozwiązania, o których mowa w § 9-12, stosuje się w czasie wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, o których mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Przepisy te wprowadzone zostały ustawą z dnia 31 marca 2020 r o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem Covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa ta zwana powszechnie Tarczą antycovidową nie zmieniła przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zakresie zwoływania i przeprowadzenia walnego zgromadzenia w tych spółdzielniach. Zaskarżone uchwały Rady Nadzorczej pozwanej spółdzielni z dnia 18 sierpnia 2020 roku zostały podjęte w sprawie zatwierdzenia „Regulaminu przeprowadzenia Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. na piśmie (uchwała numer (...)) i upoważnienia Zarządu do zwołania i przeprowadzenia Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. w roku 2020 na piśmie (uchwała numer (...)). Dotyczą one zatem wprowadzenia odmiennego sposobu zwołania i przeprowadzenia Walnego Zgromadzenia pozwanej spółdzielni mieszkaniowej.

Tymczasem tryb zwoływania, przeprowadzania walnego zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowej oraz podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie takiej spółdzielni jest przewidziany w art. 8 ³ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Z przepisów tego artykułu wynika, że zarząd zwołuje walne zgromadzenie przynajmniej raz w roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Zarząd zwołuje walne zgromadzenie także na żądanie: rady nadzorczej; przynajmniej jednej dziesiątej, nie mniej jednak niż trzech członków, jeżeli uprawnienia tego nie zastrzeżono w statucie dla większej liczby członków. Żądanie zwołania walnego zgromadzenia powinno być złożone pisemnie z podaniem celu jego zwołania. W przypadku wskazanym w ust. 3 walne zgromadzenie zwołuje się w takim terminie, aby mogło się ono odbyć w ciągu czterech tygodni od dnia wniesienia żądania. Jeżeli to nie nastąpi, zwołuje je rada nadzorcza, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub Krajowa Rada Spółdzielcza, na koszt spółdzielni. O czasie, miejscu i porządku obrad walnego zgromadzenia lub jego części zawiadamia się wszystkich członków na piśmie co najmniej 21 dni przed terminem posiedzenia walnego zgromadzenia lub jego pierwszej części. Zawiadomienie powinno zawierać czas, miejsce, porządek obrad oraz informację o miejscu wyłożenia wszystkich sprawozdań i projektów uchwał, które będą przedmiotem obrad oraz informację o prawie członka do zapoznania się z tymi dokumentami. Walne zgromadzenie może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad podanym do wiadomości członków w terminach i w sposób określony w ustawie. Walne zgromadzenie jest ważne niezależnie od liczby obecnych na nim członków. Uchwałę uważa się za podjętą, jeżeli była poddana pod głosowanie wszystkich części walnego zgromadzenia, a za uchwałą opowiedziała się wymagana w ustawie lub statucie większość ogólnej liczby członków uczestniczących w walnym zgromadzeniu. Jednakże w sprawach likwidacji spółdzielni, przeznaczenia majątku pozostałego po zaspokojeniu zobowiązań likwidowanej spółdzielni, zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej do podjęcia uchwały konieczne jest aby w posiedzeniach wszystkich części walnego zgromadzenia, na których uchwała była poddana pod głosowanie, uczestniczyła łącznie co najmniej połowa ogólnej liczby uprawnionych do głosowania, chyba, że statut stanowi inaczej. Projekty uchwał i żądania zamieszczenia oznaczonych spraw w porządku obrad walnego zgromadzenia lub jego wszystkich części mają prawo zgłaszać: zarząd, rada nadzorcza i członkowie. Projekty uchwał, w tym uchwał przygotowanych w wyniku tych żądań, powinny być wykładane na co najmniej 14 dni przed terminem walnego zgromadzenia lub jego pierwszej części. Członkowie mają prawo zgłaszać projekty uchwał i żądania, o których mowa w ust. 10, w terminie do 15 dni przed dniem posiedzenia walnego zgromadzenia lub jego pierwszej części. Projekt uchwały zgłaszanej przez członków spółdzielni musi być poparty przez co najmniej 10 członków. Członek ma prawo zgłaszania poprawek do projektów uchwał nie później niż na 3 dni przed posiedzeniem walnego zgromadzenia lub jego pierwszej części. Zarząd jest zobowiązany do przygotowania pod względem formalnym i przedłożenia pod głosowanie na walnym zgromadzeniu projektów uchwał i poprawek zgłoszonych przez członków spółdzielni.

Jest to kompletna regulacja obejmująca przedmiot zaskarżonych uchwał która nie została zastosowana przy ich podejmowaniu i konkluzja Sądu pierwszej instancji, że są one niezgodne z prawem (przytoczonymi przepisami ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), co prowadzi do ich nieważności jest trafna. I nie zmieniają tego argumenty pozwanej podnoszone w toku postępowania, także w apelacji, oparte na poglądach doktryny czy treści korespondencji międzyresortowej z których wynika dostrzeżenie problemu zwoływania walnych zgromadzeń spółdzielni mieszkaniowych w czasie pandemii. Poglądy doktryny czy jakiekolwiek pisma nie są źródłem prawa, a to w zakresie przeprowadzania walnych zgromadzeń w spółdzielniach mieszkaniowych, w dacie podejmowania zaskarżonych ustaw nie zostało zmienione.

Z tych względów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.

SSA Tomasz Ślęzak