Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Machnij (spr.)

Sędziowie: SA Ewa Tomaszewska

SA Przemysław Banasik

Protokolant: stażysta Alicja Onichimowska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2020 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Budowlane spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 15 lipca 2019 r. sygn. akt IX GC 203/19

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie przed Sądem pierwszej instancji od dnia 10 lipca 2019 r. do dnia 15 lipca 2019 r. i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Gdańsku do po­nownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt: I AGa 262/19

UZASADNIENIE

Powódka (...) Budowlane spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. wniosła w postępowaniu upominawczym o nakazanie pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G., aby zapłaciła jej kwotę 174.455,58 zł w pozwie tytułem niezapłaconych należności za sprzedane towary.

Sąd Okręgowy w Gdańsku nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 30 stycznia 2019 r. uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, podnosząc za­rzut potrącenia roszczeń odszkodowawczych w kwocie 410.328,56 zł, które według niej przysługują jej wobec powódki.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 15 lipca 2019 r. zasądził od pozwa­nego na rzecz powoda kwotę 150.055,58 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od wskazanych bliżej kwot i dat, oddalił powództwo w pozo­stałej części, zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 7.502 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych i kwotę 3.900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy przedstawił ustalenia fak­tyczne dotyczące współpracy handlowej między stronami, w toku której powódka sprze­dała pozwanej m. in. towary objęte sporem w niniejszej sprawie, za które nie otrzymała zapłaty. Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd ten stwierdził, że roszczenie powódki nie budzi wątpliwości i nawet nie było kwestionowane przez pozwaną, która podniosła jedy­nie zarzut wygaśnięcia wierzytelności powódki wskutek dokonanego przez nią potrącenia wzajemnych wierzytelności., jednak stanowisko pozwanej zostało uznane przez ten Sąd za uzasadnione wyłącznie do kwoty 24.400 zł, natomiast w pozostałym zakresie twier­dzenia pozwanej o wyrządzeniu jej szkody przez powódkę zostały uznane za bezpod­stawne.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacjami przez obie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok w części oddalającej powództwo, zarzucając sprzecz­ność istotnych ustaleń Sądu pierwszej instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, a także naruszenie prze­pisów prawa procesowego, domagając się w rezultacie zmiany wyroku w zaskarżonej części przez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanej kosztów po­stępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pozwana zaskarżyła wyrok w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu w oparciu zarówno o zarzuty naruszenia prawa procesowego, jak i naruszenia prawa materialnego, w których zakwestionowała stanowisko Sądu pierwszej instancji o braku podstaw do przyjęcia, że przysługiwało jej dalej idące roszczenie od­szkodowawcze wobec powódki, które mogła skutecznie potrącić z dochodzonym w tej sprawie roszczeniem. W konsekwencji domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części przez oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów pro­cesu za obie instancje według norm przepisanych.

Obie strony wzajemnie wniosły o oddalenie przeciwnika i zasądzenie od niego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu w całości, aczkolwiek z przyczyn, które nie wynikały z zarzutów podniesionych w apelacjach stron, lecz wskutek stwierdzenia, że został on wydany w warunkach nieważności postępowania, którą należało wziąć pod uwagę z urzędu, mimo że przyczyny tej nieważności nie zostały dostrzeżone przez żadną ze stron.

Powyższa sytuacja była związana z posiadaną przez orzekający skład Sądu Apela­cyjnego z urzędu wiedzą, że sędzia A. S., który wydała za­skarżony wyrok, została w dniu 10 lipca 2019 r., a zatem przed wydaniem zaskarżonego wyroku, powołana na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku (zob. ponadto załączoną do akt sprawy informację o pierwszym i kolejnych powołaniach sędziów Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w zakresie odnoszącym się do sędzi A. S.). Oznacza to, że wskutek powołania na nowe stanowisko sędziowskie nie tylko zmieniła ona miejsce służbowe, w którym dotychczas pełniła urząd sędziego sądu po­wszechnego, lecz ponadto stała się sędzią sądu wyższej instancji. W konsekwencji przede wszystkim zmienił się zakres jej kompetencji do rozpoznawania spraw sądowych, w związku z czym straciła uprawnienie do dalszego orzekania w Sądzie Okręgowym w Gdańsku, w którym pełniła służbę sędziowską przed powołaniem jej na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Tym samym nie mogła już orzekać w niniejszej sprawie, począwszy od dnia jej powołania na nowe stanowisko sędziowskie, tj. z dniem 10 lipca 2019 r.

Odmiennego wniosku nie można wyprowadzić z treści art. 47b § 4 u.s.p., doda­nego z dniem 12 sierpnia 2017 r. przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r., poz. 1452), na mocy którego do systemu prawnego wprowadzona zo­stała zasada niezmienności składu orzekającego, zgodnie z którą zmiana miejsca służbo­wego lub delegowanie do innego sądu oraz zakończenie delegowania nie stanowi prze­szkody do podejmowania czynności w sprawach przydzielonych w dotychczasowym miejscu służbowym aż do ich zakończenia. Przepis ten nie ma bowiem zastosowania do zmiany miejsca służbowego na skutek awansu sędziego do sądu wyższej instancji, po­nieważ obejmuje on wyłącznie sytuacje związane ze zmianą miejsca służbowego w okre­ślonych w nim wypadkach, a więc gdy mimo zmiany miejsca służbowego sędzia w dal­szym ciągu orzeka jako sędzia sądów danego szczebla, np. sędzia sądu rejonowego albo gdy sędzia zostaje delegowany na określony czas do innego sądu. W konsekwencji nie może on stanowić podstawy do orzekania przez sędziego w sprawach niemieszczących się w zakresie rzeczowym wynikającym z aktu powołania na określone stanowisko sę­dziowskie. W związku z tym orzekanie przez sędziego sądu wyższej instancji w sądzie niższej instancji jest dopuszczalne jedynie na podstawie delegacji określonej w art. 77 pkt 1 u.s.p.

Powyższe stanowisko zostało wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r. sygn. akt III CZP 68/19, której tezę, jak i uzasadnienie. Sąd Apelacyjny w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w pełni podziela i przyjmuje za własne, wobec czego zbędne jest powtarzanie przedstawionej przez Sąd Najwyższy argumentacji, która jest przekonująca i wyczerpuje wszystkie zagadnienia związane z kwestią zakresu uprawnień sędziego do rozpoznawania spraw zgodnie z aktem powołania na konkretne stanowisko sędziowskie oraz ze skutkami procesowymi orzekania sędziego poza zakre­sem uprawnień wynikających z tego aktu. W tej sytuacji nie ma obecnie potrzeby szcze­gółowego powtarzania lub uzupełniania argumentacji przedstawionej przez Sąd Najwyż­szy w powyższej uchwale.

W ślad za tym Sąd Apelacyjny zbadał, czy sędzia A. S. po jej powołaniu w dniu 10 lipca 2019 r. na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdań-­

sku uzyskała na podstawie art. 77 § 1 u.s.p. delegację od Ministra Sprawiedliwości do pełnienia obowiązków sędziego w Sądzie Okręgowym w Gdańsku, w szczególności w celu dalszego orzekania (a w istocie jedynie wyrokowania) w niniejszej sprawie toczą­cej się przed powyższym Sądem pod sygn. akt IX GC 203/19. ewentualnie czy została w tym okresie delegowana do orzekania w Sądzie Okręgowym w Gdańsku przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku stosownie do art. 77 § 8 u.s.p. Z informacji uzyskanej z Oddziału Kadr tutejszego Sądu Apelacyjnego wynika jednak, że sędzia A. S. po powołaniu jej na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku do dnia wydania zaskarżonego wyroku nie uzyskała żadnej z powyższych delegacji upraw­niających ją-do pełnienia obowiązków sędziego w Sądzie Okręgowym w Gdańsku.

Prowadzi to do wniosku, że nie była ona uprawniona do orzekania w niniejszej sprawie, wobec czego doszło w tym zakresie do nieważności postępowania, uregulowa­nej w art. 379 pkt 4 k.p.c., polegającej na sprzeczności składu sądu orzekającego w pierwszej instancji z przepisami prawa, bowiem z chwilą powołania na stanowisko sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku sędzia A. S. utraciła upraw­nienia do pełnienia czynności sędziego w dotychczasowym sądzie, tj. w Sądzie Okręgo­wym w Gdańsku, w związku z czym mogłaby nadal orzekać w niniejszej sprawie wy­łącznie na podstawie odpowiedniej delegacji do pełnienia obowiązków sędziego w po­wyższym Sądzie Okręgowym, co jednak w okresie poprzedzającym wydanie zaskarżo­nego wyroku nie miało miejsca.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wy­rok w całości, skoro został on w takim zakresie zaskarżony przez obie strony, znosząc jednocześnie postępowanie przed Sądem pierwszej instancji w okresie objętym nieważ­nością (tj. od dnia 10 lipca 2019 r. do dnia 15 lipca 2019 r.) oraz przekazał sprawę Sądo­wi Okręgowemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu rozstrzy­gnięcie o kosztach postępowania odwoławczego stosownie do treści art. 108 § 2 k.p.c. Dodać należy, że w tej sytuacji nie było podstaw do dokonywania merytorycznej oceny podniesionych przez obie strony zarzutów apelacyjnych.