Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 listopada 2022 roku w Sieradzu

odwołania A. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 25.08.2022 r. Nr (...)

w sprawie A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o rekompensatę

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. Z. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych od 1 lipca 2022 roku.

Sygn.akt IV U 505/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25.08. 2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 27.07.2022r., odmówił A. Z. prawa do rekompensaty. Organ rentowy wskazując, że zgodnie z art. 2 i 21 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat na dzień 01.01.2009 r. oraz utracił możliwość nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i nie nabędzie prawa do emerytury pomostowej, jako przyczynę odmowy przyznania dochodzonego świadczenia podał nieudokumentowanie 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na dzień 31.12.2008 r. Organ jako pracę w szczególnych warunkach uznał okres od 01.04.1995 r. do 31.12. 2008 r., nie zaliczając jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze okresu od 19.09.1988 r. do 25.03.1991 r., ponieważ brak jest świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego A. Z. wniosła o jej zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. Odwołująca podniosła, iż w spornym okresie od 19.09.1988 r. do 25.03.1991 r. była zatrudniona w Zespole (...) w Z., z którego została oddelegowana w pełnym wymiarze czasu pracy do Oddziału (...) Szpitala (...) w S. celem odbycia stażu specjalistycznego I stopnia z otolaryngologii. Wnosząc o przesłuchanie świadków na fakt, dotyczący charakteru pracy wykonywanej w ww. okresie ubezpieczona podniosła, iż nie istnieją możliwości uzyskania dokumentacji, stwierdzającej podnoszone w odwołaniu okoliczności.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. Z., ur. (...), w dniu 18.02.2021 r. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o emeryturę. Do wniosku zostało załączone m.in. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawione w dniu 25.02.2021 r. przez Szpital (...) im. (...) w S. stwierdzające, że A. Z. była zatrudniona w Szpitalu (...) w S. od dnia 01.04.1995 r. do 25.02.2021 r. i w tym okresie od 01.04.1995 r. do 31.12.1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych na stanowisku asystent lekarz, starszy asystent lekarz, operujący, asystujący do operacji, wymienionym w wykazie A dziale XII poz. 2a pkt 1 wykazu, stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12.07.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej (Dz.Urz.MZiOS Nr 8 z 30.08.1983 r. ze zm.).

Decyzjami z dnia 08.03.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał A. Z. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 01.02.2021 r. oraz ustalił od tego dnia okresową emeryturę kapitałową.

W dniu 27.07.2022 r. A. Z. złożyła w organie rentowym wniosek o przyznanie rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, załączając oświadczenie o braku dokumentów oraz pisemne zeznania dwóch świadków. Decyzją z dnia 25.08.2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. Z. prawa do rekompensaty.

(wnioski, decyzje, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w aktach ZUS).

A. Z. w dniu 01.01. 1986 r. zawarła z Zespołem (...) w Z. umowę o pracę na czas nieokreślony (po upływie jednorocznego stażu pracy), określającą stanowisko pracy jako lekarz – stażysta. W dniu 10 lipca 1987 r. pracodawca udzielił A. Z. urlopu wychowawczego od dnia 07.10.1987 r. do 31.12.1988 r. W związku ze złożeniem przez A. Z. wniosku o przerwanie urlopu wychowawczego, w dniu 19 września 1988 r. pracodawca powierzył A. Z. obowiązki starszego asystenta w Przychodni (...) z oddelegowaniem na staż specjalizacyjny z laryngologii.

(umowa o pracę, decyzja o udzieleniu urlopu, powierzenie obowiązków w aktach osobowych A. Z.).

W okresie od 19.09.1988 r. do 25.03.1991 r. A. Z. świadczyła w pełnym wymiarze czasu pracę na Oddziale (...) Szpitala (...) w S.. Do obowiązków ubezpieczonej należało sprawowanie opieki medycznej nad pacjentami Oddziału, w tym udział w codziennych obchodach, prowadzenie wymaganej przepisami dokumentacji lekarskiej. W ramach Oddziału funkcjonował blok operacyjny. A. Z. wykonywała planowe i pilne zabiegi operacyjne, początkowo pod nadzorem ordynatora i bardziej doświadczonych lekarzy a następnie samodzielnie. Zabiegi operacyjne A. Z. przeprowadzała także podczas dyżurów lekarskich, gdyż Oddział (...) funkcjonował w ramach tzw. „ostrych dyżurów”.

(zeznania z dnia 04.11.2022 r.: J. K. od 00:02:50 do 00:08:16 minuty, G. S. od 00:08:16 do 00:12:33, A. Z. od 00:12:44 do 00:18:11 minuty).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych wnioskodawczyni, które nie były kwestionowane prze żadną ze stron oraz w oparciu o zeznania świadków i samej odwołującej. Zeznania te Sąd uznał za wiarygodne, gdyż były one rzeczowe, logiczne, korespondujące z treścią powołanej w sprawie dokumentacji.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. Z. należało uznać za uzasadnione. Zasady nabywania prawa do rekompensaty reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2022.1340 t.j.). Zgodnie z treścią art.21 ust.1 tej ustawy rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Ust. 2 art.21 stanowi, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tryb ustalenia prawa do rekompensaty określa art.23 ww. ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z ust.1 tego artykułu ustalenie rekompensaty następuje wyłącznie na wniosek ubezpieczonego ubiegającego się o emeryturę. Rekompensata nie jest samodzielnym świadczeniem wypłacanym z systemu ubezpieczeń społecznych, jest przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego ustalanego na zasadach przewidzianych w art.173 i art.174 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Nie jest wypłacana ubezpieczonemu bezpośrednio jak świadczenia emerytalne, ale zwiększa wartość kapitału początkowego i tym samym wpływa na wysokość emerytury. Rekompensata zgodnie z definicją zawartą w art.2 punkt 5 ww. ustawy o emeryturach pomostowych jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata możliwości przejścia na emeryturę w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku (w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 roku a przed 1 stycznia 1969 roku) podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie,

2) niespełnienie warunków uzyskania prawa do emerytury pomostowej,

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS, czyli art.32, 33, 39, 40 i 50 c,

4) nieuzyskanie prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Prawo do uzyskania rekompensaty mają osoby urodzone po 1948 roku, które przed 1 stycznia 2009 roku wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008 roku.

Zgodnie z treścią art.32 ust.1, 1a i ust.2 ww. ustawy o emeryturach i rentach, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust.2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27 ust.2 i 3. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust.1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy o emeryturach i rentach wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§2 ust.1 ww. rozporządzenia). Zgodnie z §4 ust.1 ww. rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w okresie zatrudnienia w ZOZ w Z. w okresie od 19.09.1988 r. do 25.03.1991 r., kiedy to A. Z. była oddelegowana do Oddziału (...) Szpitala w S., ubezpieczona zajmowała stanowisko młodszego asystenta i asystenta, asystując do operacji i samodzielnie wykonując zabiegi operacyjne. Sąd Okręgowy po zapoznaniu się z dokumentacją zebraną w postępowaniu przed organem rentowym, aktami osobowymi i dowodami osobowymi dopuszczonymi w sprawie, stanął na stanowisku, że charakter i zakres obowiązków kwalifikuje pracę skarżącej jako pracę w szczególnych warunkach. Taka praca odpowiada definicji zawartej w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Praca w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych została zaliczona do pracy w warunkach szczególnych - wykaz A dział XII poz. 2 – prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych. Mając zatem na względzie, że odwołująca legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach uzyskanym do 31 grudnia 2008 roku, Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. orzekł jak w wyroku.