Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 czerwca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2022 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w W.

przeciwko D. B. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 25 czerwca 2021 r., sygn. akt I C 1687/20,

oddala apelację.

SSA Beata Kurdziel

Sygn. akt I ACa 1344/21

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 czerwca 2022 roku

Strona powodowa (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanej D. B. (2) kwoty 152 008,73 zł tytułem kapitału wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 lutego 2020 r. do dnia zapłaty, kwoty 4 867,56 zł tytułem odsetek umownych za okres korzystania z kapitału od dnia 18 kwietnia 2019 r. do dnia 29 października 2019 r., kwoty 5 441,66 zł tytułem odsetek za opóźnienie od dnia 30 października 2019 r. do dnia 2 lutego 2020 r. Strona powodowa domagała się ponadto zasądzenia zwrotu kosztów postępowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Na uzasadnienie żądania podała, że strony łączyła umowa kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 21 grudnia 2018r.. Pozwana nie dokonała spłaty zadłużenia w kwocie 3 938,35 zł, co skutkowało wezwaniem do zapłaty z informacja o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. Wezwanie to nie odniosło skutku, wobec czego strona powodowa wypowiedziała umowę. Dochodzona kwota obejmuje niespłacony kapitał, odsetki umowne za korzystanie z kapitału oraz odsetki karne.

W dniu 2 marca 2020r. Sąd Rejonowy L. wydał nakaz zapłaty uwzględniający żądanie, od którego to nakazu pozwana wniosła sprzeciw, domagając się oddalenia powództwa. Pozwana podniosła zarzut braku wymagalności roszczenia z powodu epidemii koronawirusa oraz podała, że zaprzestała spłacania kredytu z przyczyn od niej niezależnych tj. utraty pracy.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2021 roku Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od pozwanej D. B. (1) na rzecz strony powodowej kwotę 162.317,95 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 152.008,73 zł od dnia 3 lutego 2020 roku do dnia zapłaty (pkt I) oraz zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 7.429 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt II).

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 21 grudnia 2018 r. pomiędzy (...) Bank (...) S.A oraz D. B. (1) doszło do zawarcia umowy kredytu konsumpcyjnego gotówkowego nr (...).

Kredyt powyższy został udzielony na sfinansowanie bieżących potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorcy lub na inny dowolny zadeklarowany cel, w tym na spłatę posiadanych zobowiązań kredytowych w Banku lub innych bankach, prowizji z tytułu udzielenia kredytu. Wysokość kredytu ustalono na kwotę 155 175,00 zł. Termin spłaty kredytu wynosił 120 miesięcy.

Zgodnie z § 3 ust. 1 zawartej przez strony umowy, kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 8,49%. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień zawarcia umowy wynosiła 11,27% (§ 4 ust. 3 umowy).

Zgodnie z § 6 umowy kredytobiorca (pozwana) miał dokonywać spłaty kredytu w równych ratach, płatnych w okresach miesięcznych. Wysokość raty kredytu wynosić miała 1 932,50 zł, co wynika z harmonogramu spłat stanowiącym integralną część umowy. Zapewnienie środków na spłatę należności na rachunku kredytu najpóźniej w dniu wskazanym jako dzień ich płatności zapewniało ich terminowy wpływ na ww. rachunek (§ 7 ust. 2 umowy). Zgodnie z § 7 ust. 4 umowy kredytu, niespłacona przez kredytobiorcę w terminie należność od dnia następnego była oprocentowana według stopy wskazanej w § 9 umowy. Kredytobiorca był zobowiązany do niezwłocznego uregulowania zaległości w spłacie kredytu lub odsetek, w przypadku ich powstania (§ 8 ust. 1 umowy). Kredytobiorca zobowiązał się także pokryć odsetki od zobowiązań przeterminowanych (§ 9 ust. 1 umowy). Zgodnie natomiast z § 8 ust. 3 umowy kredytu, bank miał zaliczać spłacone należności w kolejności: opłaty i prowizje, odsetki, w tym odsetki od należności przeterminowanych, raty kredytu. W przypadku powstania zaległości w spłacie kredytu lub odsetek bank miał również zawiadomić pisemnie kredytobiorcę wyznaczając w zawiadomieniu termin do dobrowolnej spłaty wymagalnego zadłużenia (§ 8 ust. 2 umowy).

Stosownie do zapisu § 10 ust. 1 umowy bank mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i zażądać spłaty całej należności banku w przypadku ujawnienia, iż złożone bankowi informacje nie odpowiadają stanowi faktycznemu lub naruszenia przez kredytobiorcę warunków umowy.

W piśmie z dnia 29 lipca 2019 r. strona powodowa skierowała do pozwanej ostateczne wezwanie do zapłaty, w którym poinformowała o zaległości w spłacie kredytu i wezwała do jej uregulowania w całości w terminie do 19 sierpnia 2019 r. pod rygorem podjęcia dalszych kroków prawnych i zablokowania wszystkich kart płatniczych, które zostały wydane do konta banku. Na dzień 29 lipca 2019 r. zadłużenie pozwanej wynosiło 3 938,35 zł ( w tym 2 842,21 tytułem należności kapitałowej, 1 061,52 zł tytułem odsetek umownych i 34,62 zł tytułem odsetek karnych).

W związku z brakiem uregulowania zaległości przez pozwaną, strona powodowa w dniu 6 września 2019 r. skierowała do pozwanej pismo zawierające wypowiedzenie umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy zostało doręczone pozwanej w dniu 16 września 2019 roku.

W związku z brakiem uregulowania zadłużenia przez pozwaną, powód skierował do niej w dniu 20 grudnia 2019 r. pismo z jeszcze jednym wezwaniem do zapłaty kwoty 159 828,68 zł (w tym 152 008,73 zł tytułem należności kapitałowej, 4 867,56 zł tytułem odsetek umownych i 2 952,39 zł tytułem odsetek karnych) do dnia 30 grudnia 2019 r. W wezwaniu powód poinformował pozwaną o tym, że brak spłaty całości należności w terminie wiązał się będzie ze skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowo-egzekucyjnego.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Przytaczając treść art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1876 ze zm.) Sąd I instancji wskazał, że ustalonego stanu faktycznego wynika, iż w dniu 21 grudnia 2018 r. strona powodowa i pozwana zawarli umowę kredytu konsumpcyjnego gotówkowego nr (...), a wedle zapisu § 1 ust. 1 ww. umowy, wysokość kredytu ustalono na kwotę 155 175,00 zł i został on udzielony na 120 miesięcy. W związku z faktem, iż D. B. (1) przestała spłacać kredyt, powód w dniu 29 lipca 2019 r. skierował do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 3 938,35 zł ( w tym 2 842,21 tytułem należności kapitałowej, 1 061,52 zł tytułem odsetek umownych i 34,62 zł tytułem odsetek karnych) w terminie do 19 sierpnia 2019 r. Bank poinformował jednocześnie pozwaną o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. W związku z nieuregulowaniem zadłużenia przez pozwaną w dniu 6 września 2019 r. powód złożył pozwanej pisemne wypowiedzenie umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy zostało pozwanej doręczone w dniu 16 września 2019 r. W związku ze skutecznym wypowiedzeniem umowy pozwanej, z dniem 7 października 2019 r. zadłużenie wynikające z umowy stało się wymagalne. W ocenie Sądu Okręgowego powodowy Bank wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z art. 75 c ustawy Prawo bankowe.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przedkładając szereg dokumentów takich, jak: umowa kredytu z dnia 21 grudnia 2018 r., harmonogram spłat kredytu, historia naliczania odsetek, historia spłat kredytu, informacja o ryzyku zmiennej stopy procentowej, szczegółowe rozliczenie, strona powodowa wykazała wysokość przysługującej jej wierzytelności. Na zasądzoną od pozwanej należność składa się odpowiednio: kwota główna w wysokości 152 008,73 zł odsetki umowne od tej kwoty naliczane od dnia 18 kwietnia 2019 r. do dnia 29 października 2019 r. w wysokości 4 867,56 zł oraz odsetki z tytułu opóźnienia naliczane od dnia 30 października 2019 r. do dnia 2 lutego 2020 r. w wysokości 5 441,66 zł.

Bezzasadny jest zarzut pozwanej, iż roszczenie powoda nie było wymagalne w związku z epidemią koronawirusa. Z przedstawionych w sprawie materiałów dowodowych, a w szczególności z załączonego zwrotnego potwierdzenia odbioru wypowiedzenia umowy kredytu jednoznacznie wynika, że pozwana odebrała ww. pismo na długo przed epidemią tj. w dniu 16 września 2019 r. Nie mogło odnieść skutku również twierdzenie pozwanej wskazującej jako przyczynę zaprzestania spłaty kredytu trudną sytuację zarobkową. Pozwana zawierając umowę, potwierdziła znajomość jej warunków. W chwili podpisywania umowy była świadoma sytuacji finansowej, w jakiej się znajduje, zobowiązania, jakie zaciąga a także konsekwencji wynikających z niewywiązania się z umowy. Do jej obowiązków, do których się zobowiązała w ww. umowie był m.in. wywiązywanie się z terminowych wpłat. Sąd Okręgowy zaznaczył, że pozwana nie wykazała również, stosownie do art. 6 k.c. żadnych dowodów, które mogłyby poddać w wątpliwość istnienie i wysokość roszczenia powoda.

O odsetkach od kwoty 152 008,73 zł Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. od daty wniesienia pozwu, tj. 3 lutego 2020 r. do dnia zapłaty jako, że pozwana była uprzednio wzywana do zapłaty dochodzonej należności pismem z dnia 20 grudnia 2019 r.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd Okręgowy orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana D. B. (1), zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwana zarzuciła:

- naruszenie zasad współżycia społecznego poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy dochodzone roszczenie w istniejących okolicznościach jest sprzeczne z zasadą słuszności, bowiem sytuacja życiowa i majątkowa pozwanej i jej najbliższych uniemożliwia zrealizowanie roszczenia;

- naruszenie przepisów postępowania w zakresie obiektywnej i bezstronnej oceny materiału dowodowego poprzez nieuwzględnienie szczególnych okoliczności sprawy związanych z trudną sytuacją finansową i rodzinną pozwanej;

- naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, nieuwzględnienie szczególnych okoliczności sprawy i obciążanie pozwanej kosztami postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Niespornym w sprawie było, iż pozwana zaprzestała spłacania kredytu udzielonego przez stronę powodową, naruszając tym samym wynikający z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe, Dz.U.2017.1876 ze zm.) obowiązek zwrotu kredytu. Powyższe skutkowało wypowiedzeniem umowy przez kredytodawcę. Zostały przy tym zachowane wszystkie wymogi formalne wypowiedzenia oraz wymogi przewidziane w art. 75c ustawy Prawo bankowe. Wbrew zarzutom pozwanej całość roszczenia strony powodowej uznać należy za wymagalne, a obowiązek zwrotu całości należności wynika z przytoczonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku §10 łączącej strony umowy. Nie mogła skutkować oddaleniem powództwa argumentacja pozwanej, iż żądanie powoda uznać należy za sprzeczne zasadami współżycia społecznego z uwagi na sytuację, w jakiej znalazła się pozwana. Niewątpliwie utrata pracy jest zdarzeniem istotnie wpływającym na zdolność spłaty zobowiązań finansowych. Jednocześnie, zawierając umowę kredytu na okres 10 lat pozwana winna liczyć się z możliwościami zmian w jej sytuacji majątkowej i dostosować wysokość zaciąganych zobowiązań do realnych możliwości spłaty. Podkreślić przy tym należy, iż pozwana przedstawiając swoją sytuację majątkową jako trudną, w złożonym oświadczeniu majątkowym wskazała jako uzyskiwane dochody również alimenty na swoją rzecz w wysokości 5000 zł miesięcznie, co przy uwzględnieniu alimentów na każde dziecko, skutkuje tym, iż dochody powódki i trojga jej dzieci wynoszą miesięcznie ponad 10.000zł. W takiej sytuacji, nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, że dochodzenie przez stronę powodową roszczeń z umowy kredytowej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. To pozwana naruszyła postanowienia łączącej strony umowy i zaprzestała spłaty swoich zobowiązań, pomimo posiadanych stałych dochodów, najpierw z pracy zarobkowej, a następnie w postaci alimentów. Podkreślić należy, że domniemuje się, iż korzystający z prawa podmiotowego postępuje zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Dopiero istnienie szczególnych okoliczności może domniemanie to obalić i pozwolić na zakwalifikowanie określonego zachowania jako nadużycia prawa. Co istotne przy tym, dla zastosowania art. 5 k.c. niezbędne jest wskazanie, na czym polega naruszenie zasad współżycia społecznego, tj. jaka konkretnie zasada została przez korzystającego z przysługującego mu prawa podmiotowego naruszona i dlaczego. Nie jest zatem możliwe ogólne powołanie się na zasady współżycia społecznego, lecz niezbędne jest wskazanie, którą z konkretnych zasad przyjętych w społeczeństwie narusza działanie powoda. Pozwana powołując się na naruszenie zasad współżycia społecznego, nie wskazała konkretnej zasady, którą działanie powoda narusza.

Ponadto, trafnie zauważył Sąd Okręgowy, iż pozwana zaprzestała spłaty zadłużenia jeszcze przed okresem pandemii COVID.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie było także podstaw do odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami procesu. Zasadą wynikającą z art. 98§1 k.p.c. jest, iż strona przegrywająca spór obowiązana jest do zwrotu przeciwnikowi na jego żądanie kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Odstępstwo od ww. zasady przewiduje art. 102 k.p.c., zgodnie z którym, w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Zgodnie z ugruntowanych orzecznictwem, samo powoływanie się na trudną sytuację materialną i zarobkową nie jest wystarczającą przesłanką do przyjęcia, iż zachodzi „szczególnie uzasadniony wypadek” w rozumieniu art. 102 k.p.c., przy czym jeszcze raz należy podkreślić, że powódka posiada dochód i nie jest on w niskiej wysokości.

Wobec powyższego, apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Beata Kurdziel