Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód S. W. (1) w dniu 19 lutego 2021 r. wniósł do Sądu Rejonowego w Ciechanowie pozew przeciwko S. W. (2), A. W. i N. W. nakazanie im wydania powodowi zabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której Sad Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą KW (...). Wnosił ponadto o zasądzenie na soją rzecz od pozwanych zwrotu kosztów procesu.

Pozwani S. W. (2), A. W. i N. W. wnosili o oddalenie powództwa na zasadzie art. 5 kc. Na wypadek uwzględnienia powództwa wnosili o ustalenie, że przysługuje im prawo najmu lokalu socjalnego. Wnosili ponadto o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. W. (1) jest właścicielem nieruchomości rolnej położonej w C. gmina O., stanowiącej zabudowaną działkę o powierzchni 0,7785 ha, oznaczoną w ewidencji gruntów numerem 17/3, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...). S. W. (1) otrzymał powyższą nieruchomość na podstawie umowy darowizny z dnia 21 czerwca 1991 r. zawartej z M. W. (1) i M. W. (2), na rzecz których została ustanowiona dożywotnia służebność osobista polegająca na prawie zamieszkiwania w całym budynku mieszkalnym oraz korzystania ze wszystkich budynków gospodarczych ( bezsporne ).

S. W. (1) i S. W. (2) są braćmi ( bezsporne ).

S. W. (1) mieszkał w C.. W 2022 r. zamieszkał na nieruchomości, w części budynku mieszkalnego zajmowanej przez matkę M. W. (2) ( bezsporne ).

S. W. (2) mieszka na tej nieruchomości od urodzenia. W 1989 r. zamieszkała wraz z nim żona A. W.. Obecnie mieszka z nimi córka N. W. ( bezsporne ).

S. W. (2) z rodziną zajmuje lokal mieszkalny składający się z pokoju i kuchni na paterze budynku oraz łazienki, do której wejście jest ze wspólnej sieni. Korzystają z poddasza budynku, w tym z urządzonego tam pokoju. Ponadto zajmują do wyłącznego korzystania część pomieszczeń w budynkach gospodarczych oraz część gruntu, na potrzeby składu drewna, ogrodu i rekreacji. S. W. (2) bez uzgodnienia z bratem S. W. (1) dokonywał nakładów na nieruchomość: remontował drogę dojazdową do nieruchomości, wykonał szambo, założył w części budynku zajmowanej przez siebie centralne ogrzewanie, urządził łazienkę, zagospodarował sad ( protokół oględzin wraz ze zdjęciami k. 84 – 101, zeznania powoda S. W. (1) k. 74 – 75, zeznania pozwanego S. W. (2) k. 75 ).

Pomiędzy S. W. (1) i jego bratem S. W. (2) dochodzi do konfliktów. Pismem z dnia 28 grudnia 2020 r. S. W. (1) wezwał S. W. (2), A. W. i N. W. do wydania części nieruchomości, znajdującej się w ich posiadaniu w terminie 1 dni od doręczenia wezwania ( bezsporne ).

A. W. jest współwłaścicielem w 1/3 części nieruchomości rolnej położonej w P. gmina O., stanowiącej zabudowaną działkę o powierzchni 11,0916 ha, oznaczoną w ewidencji gruntów numerem 147, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), z tytułu dziedziczenia po ojcu H. S. oraz bracie D. S. ( bezsporne ).

S. W. (2) pracuje. A. W. jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna od 1990 r. N. W. uczęszcza do technikum hotelarskiego ( bezsporne ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, oględzin nieruchomości oraz zeznań powoda S. W. (1) i pozwanego S. W. (2). W istocie stan faktyczny niniejszej sprawy nie był sporny. Strony były zgodne, co wynika z ich zeznań, co do tego w jakim zakresie korzystają z nieruchomości powoda oraz jaka jest obecnie sytuacja rodzinna i materialna rodziny pozwanego.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo S. W. (1) zasługuje na uwzględnienie w całości.

Nie ulega wątpliwości, że podstawę prawną roszczenia powoda S. W. (1) jest art. 222 kc. Zgodnie bowiem z § 1 tego artykułu, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Legitymowanym do wystąpienia z roszczeniem jest zatem właściciel rzeczy. W sprawie niniejszej bezspornym jest, że powód S. W. (1) jest właścicielem nieruchomości położonej w C. gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą KW (...), w związku z którą dochodzone jest przedmiotowe roszczenie.

Jednocześnie bezspornym jest, że pozwani S. i A. małż. W. oraz N. W., ich córka, zajmują do wyłącznego korzystania część pomieszczeń na parterze mieszkalnego, poddasze budynku oraz część pomieszczeń gospodarczych i cześć gruntu. Bezspornym jest również, że pozwani nie dysponują żadnym tytułem prawnym do przedmiotowej nieruchomości.

Bez znaczenia pozostaje że powód S. W. (1) wiedział w dacie zawierania umowy darowizny, że pozwani zamieszkują na nieruchomości. Obecnie powód zamieszkał na nieruchomości w części budynku mieszkalnego zajmowanego dotychczas przez matkę stron M. W. (2).

Podkreślić należy, że obecnie zmieniła się sytuacja rodziny pozwanych. Pozwanej A. W. przysługiwał tytuł prawny do innej nieruchomości, na której znajduje się budynek mieszkalny. Początkowo jej udział we współwłasności nieruchomości wynosił 3/32 części, ale od 2020 r. udział ten wynosi 1/3 części. Na tej nieruchomości znajduje się budynek mieszkalny, niezamieszkały od 2020 r. Powierzchnia nieruchomości, która ma charakter rolny wynosi ponad 11 ha. Trudno uznać, aby w okresie od śmierci D. S. w 2020 r. budynek uległ takiemu zniszczeniu, aby nie można było z nim zamieszkać, nawet po przeprowadzeniu jakiegoś remontu. Pozwani natomiast bez zgody powoda dokonywali nakładów na nieruchomość, stanowiąca jego własność, podczas gdy środki finansowe mogli przeznaczyć właśnie na dostosowanie budynku mieszkalnego, położonego na nieruchomości, której współwłaścicielem jest A. W., do własnych potrzeb.

Bezspornym jest, że pomiędzy stronami dochodzi do konfliktów; strony potwierdzają interwencje policji. W ocenie Sądu, okoliczności sprawy wskazane powyżej są wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy bez konieczności dokonywania ustaleń w zakresie przyczyn tych konfliktów i oceny zasadności pretensji wzajemnych stron.

W świetle zatem art. 222 § 1 kc, powód S. W. (1) ma prawo żądać, aby pozwani S. W. (2), A. W. i N. W. wydali mu nieruchomość, w takim zakresie w jakim ją posiadają bez tytułu prawnego. W ocenie Sądu, okoliczności sprawy nie uzasadniają szczegółowego określania części nieruchomości podlegających wydaniu, przy uwzględnieniu, że pozwani zajmują teren działki w różnych częściach, podobnie jak budynki gospodarcze, co powoduje, że korzystają z nieruchomości w części siedliska w pełnym zakresie. Bezspornym jest również, z jakiej części budynku mieszkalnego korzystają.

Łącząca strony umowa użyczenia, na mocy której pozwany S. W. (2) korzystał dotychczas z przedmiotowej nieruchomości, została – w ocenie Sądu – skutecznie wypowiedziana przez powoda S. W. (3).

W uchwale z dnia 18 września 1989 r., wydanej w sprawie III CZP 78/89, Sąd Najwyższy podkreślił, że można rozwiązać umowę użyczenia lokalu mieszkalnego z domownikiem, wobec którego nie ma obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że tym bardziej można rozwiązać taką umowę wprawdzie z osobą spokrewnioną, ale nie zamieszkałą wspólnie, choć na nieruchomości stanowiącej własność użyczającego.

Powód S. W. (1), pismem z dnia 28 grudnia 2020 r. wezwał pozwanego S. W. (4), do opuszczenia nieruchomości, co oznacza iż wówczas doszło de facto do wypowiedzenia umowy użyczenia. Przepisy o użyczeniu nie regulują wprawdzie terminów wypowiedzenia przy rozwiązaniu tego rodzaju stosunku prawnego, jednak zakończenie użyczenia lokalu ( części budynku mieszkalnego ) bądź działki gruntu może uwzględniać analogiczne stosowanie terminów przewidzianych dla wypowiedzenia najmu, z uwagi na zbliżony charakter tych dwóch stosunków prawnych. Taki pogląd zawarł Sąd Najwyższy w przywołanej już wyżej uchwale z dnia 18 września 1989 r. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, jest to jak najbardziej uzasadnione, albowiem trudno przyjąć, iż tego rodzaju stosunek prawny nie mógłby być rozwiązany w drodze wypowiedzenia. Niewątpliwie, termin wskazany w wezwaniu z dnia 28 grudnia 2020 r. był krótszy. Uwzględniając jednak, że pozwanym skutecznie doręczono odpis pozwu, uznać należy, że najpóźniej na koniec maja 2021 r. umowa użyczenia została niewątpliwie rozwiązana.

Sąd nie znalazł natomiast podstaw do uwzględnienia podniesionego przez pozwanych zarzutu nadużycia prawa.

Zgodnie z art. 5 kc, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie owo nadużycie, polegające na żądaniu wydania nieruchomości odnosić należy do zasad współżycia społecznego.

Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc są pojęciem – co podkreśla się w doktrynie – pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia. Dlatego do zastosowania tego przepisu konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Na treść zasad współżycia społecznego składają się elementy etyczne i socjologiczne, kształtowane przez oceny moralne i społeczne. Niewątpliwie takimi zasadami współżycia społecznego, których naruszenie będzie skutkować zastosowanie art. 5 kc, są między innymi dobro, sprawiedliwość ( do których odnosi się preambuła Konstytucji RP ), godność osoby ludzkiej, honor czy integralność rodziny.

W ocenie sądu, powyższe okoliczności nie występują w niniejszej sprawie. Wskazać należy, że pozwani mieszkali na nieruchomości na zasadzie użyczenia. Mieli świadomość, że właścicielem nieruchomości jest brat pozwanego – powód S. W. (1). Pomimo tego, dokonywali nakładów na nieruchomość bez jakichkolwiek uzgodnień z powodem. Obecnie powód zamieszkał na nieruchomości, a część budynku zajmowana przez niego i matkę stron jest mniejsza niż zajmowana przez rodzinę pozwanych. Pozwani uzyskiwane dochody przeznaczali na remont tej nieruchomości, nie podejmując żadnych prób uzyskania tytułu prawnego do innej nieruchomości. Obecnie pozwana A. W. dysponuje tytułem prawnym do innej zabudowanej nieruchomości rolnej o powierzchni ponad 11 ha. Nieruchomość ta jest zabudowana budynkiem mieszkalnym,

Sąd ustalił jednocześnie, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego, a jednocześnie brak jest podstaw do orzekania przez Sąd o tym uprawnieniu w niniejszym procesie. Nie mają bowiem w niniejszej sprawie zastosowania przepisy dotyczące uprawnień do otrzymania lokalu socjalnego wynikające z ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, albowiem mają one zastosowanie jedynie do lokali wchodzących w skład publicznego zasobu mieszkaniowego, z wyjątkiem osób które były uprawnione do używania lokalu na podstawie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową albo z towarzystwem budownictwa (...) jednorodzinny usytuowany na nieruchomości należącej do powoda S. W. (1) nie wchodzi w skład takiego publicznego zasobu mieszkaniowego.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że pozwani nie spełniają żadnego z kryteriów określonych w art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który determinowałby przyznanie im prawa do lokalu socjalnego, choćby w kontekście zastosowania art. 5 kc. Wprawdzie A. W. jest osobą bezrobotną w rozumieniu przepisów prawa, jednakże dysponuje tytułem prawnym do innej nieruchomości, zabudowanej budynkiem mieszkalnym ( art. 14 ust. 4 in fine ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ). Należy przy tym zauważyć, że pozwani nie poczynili żadnych starań, aby uregulować kwestię dalszego zamieszkiwania na tej nieruchomości, choć minęło już ponad rok od dnia doręczenia im wezwania do opuszczenia nieruchomości. W ocenie Sądu, pozwani mieli wystarczająco dużo czasu, aby uregulować swoją sytuację mieszkaniową i opuścić miejsce, gdzie ich dalsze przebywanie jest nieakceptowane.

O kosztach procesu sąd orzekł stosownie do art. 98 kpc, obciążając nimi w całości, stosownie do wyniku procesu, pozwanych. Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwotę 100,00 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu.

Ponadto Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od solidarnie od pozwanych kwotę 150,00 zł tytułem uzupełnienia kosztów dokumentacji geodezyjnej orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2022 r. stosownie do art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.