Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W niniejszej sprawie powód Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w S. domagała się zasądzenia od D. D. kwoty 4750 zł oraz skapitalizowanych odsetek od tej kwoty w wysokości 156, 99 zł, w obu przypadkach z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, a nadto kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Kwota 4750 zł dochodzona była tytułem zwrotu poniesionych przez powoda wydatków związanych z podnoszeniem przez pozwanego kwalifikacji zawodowych.

Pozwany nie zajął stanowiska w sprawie (złożone przez niego oświadczenie zostało zwrócone wobec braków formalnych, których nie uzupełnił na wezwanie sądu k. 59).

Pismem z dnia 10 marca 2022r. powód cofnął pozew co do należności głównej (kwoty 4750 zł i skapitalizowanych odsetek w wysokości 156, 99 zł), podtrzymał natomiast żądanie odsetkowe dokonując jednocześnie jego modyfikacji poprzez określenie kwotowe należności (89, 53 zł tytułem dalszych odsetek od kosztów podnoszenia kwalifikacji i 2, 96 zł tytułem odsetek od skapitalizowanych odsetek).

W części objętej cofnięciem postępowanie zostało umorzone postanowieniem sądu z dnia 19 października 2022r. (k. 57)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Strony niniejszego procesu pozostawały w stosunku pracy w okresie od 1 lipca 2019r. Powód był zatrudniony jako mechanik – kierowca.

Dowód: umowa o pracę – k. 18

W dniu 29 października 2019r. strony zawarły umowę na pokrycie kosztów studiów pozwanego na kierunku Informatyka w okresie 1 października 2019r. – 31 marca 2023r.

W umowie tej pracodawca zobowiązał się do sfinansowania w całości czesnego (kwota nie została wskazana), a pracownik do przepracowania w zakładzie 3 lat po ukończeniu studiów.

Umowa przewidywała obowiązek zwrotu przez pracownika otrzymanego dofinansowania w całości w przypadku:

a) niepodjęcia albo przerwania nauki bez uzasadnionych przyczyn (§ 4 ust. 2),

b) rozwiązania stosunku pracy w czasie trwania nauki:

- przez pracodawcę bez wypowiedzenia z winy pracownika (§ 5 ust. 1 pkt 1),

- przez pracownika za wypowiedzeniem z przyczyn innych niż określone w art. 94 ³ k.p. (§ 5 ust. 1 pkt 2),

- przez pracownika bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 lub art. 94 ³ k.p. mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach (§ 5 ust. 1 pkt 3).

Zwrot świadczenia warunkowany rozwiązaniem umowy winien być w myśl ustaleń stron dokonany niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od wezwania przez pracodawcę.

W sprawach nieuregulowanych umowa odsyłała do przepisów kodeksu pracy oraz przepisów wewnątrzzakładowych.

Dowód: umowa – k. 15 – 17

Efektem zawartej umowy było uiszczenie przez powoda tytułem czesnego za dwa semestry studiów pozwanego kwoty 4750 zł.

Dowód: faktury VAT – k. 13 – 14

W dniu 8 maja 2020r. pozwany wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron w dniu 8 maja 2020r.

Wskazał, że utracił uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi (kategoria B), co powoduje niemożność wykonywania obowiązków na stanowisku kierowcy.

Jednocześnie wystąpił o rozłożenie na 12 rat kwotę należną pracodawcy tytułem dofinansowania studiów zobowiązując się do zawarcia dodatkowej umowy w tym przedmiocie.

Dowód: wniosek – k. 12

W dniu 8 maja 2020r. strony rozwiązały umowę za porozumieniem.

W § 2 pisemnego porozumienia kończącego stosunek pracy strony postanowiły, że pracownik zwróci pracodawcy czesne za udział w studiach I stopnia – kierunek Informatyka, zorganizowanych przez (...) w P. sfinansowanych przez pracodawcę do dnia zawarcia porozumienia na podstawie umowy z dnia 29 października 2019r. w 12 miesięcznych ratach począwszy od maja 2020r.

W § 3 porozumienia strony wskazały, iż wyczerpuje ono ich roszczenia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

Dowód: porozumienie rozwiązujące umowę o pracę – k. 11

Pozwany do dnia wytoczenia powództwa w tej sprawie nie zapłacił na rzecz powoda żadnej z 12 rat, na które rozłożono uiszczone przez pracodawcę koszty czesnego.

Okoliczność wskazana przez powoda, nie budząca wątpliwości

Dopiero w toku niniejszego procesu pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 4750 zł i dodatkowo 156, 99 zł.

Okoliczność wskazana przez powoda, nie budzącą wątpliwości.

Pismem z dnia 24 czerwca 2020r. doręczonym adresatowi w dniu 29 czerwca 2020r. powód wezwał D. D. do zapłaty raty za maj 2020r.

Dowód: wezwanie – k. 8, potwierdzenie doręczenia – k. 9 – 10

Pismem z dnia 25 sierpnia 2020r. powód wezwał pozwanego do zapłaty trzech rat, których termin płatności upłynął, w łącznej kwocie 1187, 49 zł. Wezwanie awizowane po raz pierwszy w dniu 26 sierpnia 2020r. wróciło niepodjęte przez adresata.

Dowód: wezwanie – k. 5, korespondencja – k. 6 -7

Sąd zważył, co następuje.

Pozwany nie wdał się w spór co do istoty sprawy, zachodziły zatem podstawy do wydania w sprawie wyroku zaocznego zgodnie z art. 339 § 1 k.p.c. Należało więc przyjąć za prawdziwe twierdzenia strony powodowej o okolicznościach faktycznych przytoczone w pozwie, jako że w świetle załączonych do pozwu dokumentów nie budziły one wątpliwości (art. 339 § 2 k.p.c.).

Przyjęcie twierdzeń pozwu za prawdziwie nie musi jednak prowadzić do uwzględnienia powództwa. W tym wypadku twierdzenia strony powodowej, podobnie jak zaprezentowane dowody, nie dawały podstaw do uznania jej żądań za uzasadnione.

Po częściowym cofnięciu pozwu w niniejszej sprawie do rozpoznania pozostało wyłącznie roszczenie odsetkowe.

Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (art. 482 § 1 k.c.). Wskazane regulacje znajdują odpowiednie zastosowanie w sprawach z zakresu prawa pracy na mocy odesłania zawartego w art. 300 k.p.

Prawo do odsetek (i odsetek od odsetek) jest warunkowane niespełnieniem świadczenia pieniężnego.

Aby zatem skutecznie dochodzić odsetek wierzyciel winien wykazać, że po stronie dłużnika istniej/istniał obowiązek świadczenia.

W tej sprawie strona powodowa nie wykazała, by zachodziły przesłanki domagania się od pozwanego zwrotu opłaconego za jego studia czesnego.

W umowie z dnia 29 października 2019r. w sprawie finansowania przez pracodawcę podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika zostały wymienione sytuacje, w których pozwany zobligowany będzie do zwrotu wydatkowanych przez powoda kwot. Należały one do dwóch grup: niepodnoszenia kwalifikacji bez uzasadnionych przyczyn i ustania stosunku pracy. W przypadku drugiej z grup umowa wyszczególniała sposoby ustania stosunku pracy pozwalające na żądanie zwrotu kosztów studiów. Wśród nich nie znalazło się rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, a zatem w takim trybie, w jakim zakończył się stosunek pracy powoda i pozwanego. Nie zostały zatem spełnione warunki pozwalające pracodawcy na skuteczne dochodzenie zwrotu wydatkowanych na studia pracownika sum.

Podstawy do skutecznego dochodzenia zwrotu uiszczonego czesnego nie może stanowić porozumienie rozwiązujące stosunek pracy, w którym pozwany zobligował się zwrócić powodowi wydatkową przezeń kwotę. Umowy co do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, nie mogą być bowiem mniej korzystne dla pracownika od regulacji zawartych w kodeksie pracy, co wynika z art.103 ⁴ § 2 k.p. Porozumienie z dnia 8 maja 2020r. nie stanowi wprawdzie umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych, ale zawiera regulację, która winna się znaleźć właśnie w tej umowie tj. regulację dotyczącą zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę. Wskazany zapis uznać należy za modyfikację (rozszerzenie) umowy dotyczącej podnoszenia kwalifikacji i rozpatrywać go z uwzględnieniem art. 103 ⁴ § 1 k.p. Zobowiązanie pracownika do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę przy rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron jest mniej korzystne niż regulacja art. 103 ⁵ k.p. Wskazany przepis w sposób ścisły wymienia sytuacje pozwalające pracodawcy na żądanie zwrotu kosztów i są one tożsame z tymi, które strony zawarły w umowie z dnia 29 października 2019r. Przepisy kodeksu pracy nie przewidują żądania zwrotu kosztów podnoszenia kwalifikacji w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron, strony zatem nie mogą – co do zasady – wprowadzić takiego uzgodnienia. Swoboda zawierania umów doznaje tu ograniczenia.

W ocenie sądu orzekającego należy dopuścić od wskazanej zasady wyjątek w sytuacji, gdy zachodzą podstawy do rozwiązania przez pracodawcę bez wypowiedzenia umowy o pracę z winy pracownika, a pracodawca odstępuje od zakończenia stosunku pracy we wskazanym trybie decydując się na porozumienie stron. Wydaje się jednak, że umowne ustalenie wówczas obowiązku zwrotu pracodawcy poniesionych kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika wymagałoby wyraźnego zaznaczenia w umowie, że taka sytuacja miała miejsce. W niniejszej sprawie nie zostało to uczynione. W porozumieniu z dnia 8 maja 2020r. nie ma bowiem mowy o tym, że zaistniały przesłanki do rozwiązania przez pracodawcę umowy bez wypowiedzenia z winy pozwanego.

Przedstawione przez stronę powodową dowody nie dają wystarczających podstaw do uznania, że zachodziły przesłanki do rozwiązania z pracownikiem umowy bez wypowiedzenia z jego winy. Wprawdzie art. 52 § 1 pkt 3 k.p. pozwala na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia wskutek utraty przez pracownika uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, ale wyłącznie wtedy, gdy utrata ta ma charakter zawiniony.

Z wniosku pozwanego zmierzającego do zakończenia stosunku pracy wynika, że utracił on uprawnienia do kierowania pojazdami, nie wiadomo jednak z jakiej przyczyny. Tymczasem utrata takich uprawnień nie zawsze musi mieć charakter zawiniony jak w przypadku sądowego zakazu prowadzenia pojazdów czy przekroczenia liczby punktów karnych, ale może nastąpić i z przyczyn zdrowotnych (art. 103 ust. 1 pkt 1 lit. a i b ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami / na dzień porozumienia tj. Dz.U. 2019. 341/.

Strona powodowa nie tylko w porozumieniu z dnia 8 maja 2020r. nie wskazała, że po stronie pracownika doszło do zawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, ale i nie powołała takiej okoliczności w twierdzeniach pozwu. Tym samym nie wykazała prawidłowości porozumienia co do zwrotu kosztów studiów (mniej korzystnego niż regulacje kodeksu pracy), a więc istnienia podstawy do dochodzenia od pozwanego zwrotu kwoty, od której po modyfikacji powództwa dochodziła odsetek.

Powyższe skutkowało oddaleniem zmodyfikowanego powództwa.