Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2022 r. w Warszawie

sprawy M. S. (1), T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. S. (1), T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 2 kwietnia 2021 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala, iż M. S. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 10 września 2020 r., jako osoba współpracująca z osoba prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) (...).

Sygn. akt VII U 740/21

UZASADNIENIE

M. S. (1) w dniu 11 maja 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 2 kwietnia 2021 r. znak (...). Odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie:

- art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 13 pkt 4 u.s.u.s. poprzez ich zastosowanie i wskazanie jako podstawy wydania swojej decyzji podczas, gdy z okoliczności niniejszej sprawy wynika, iż organ rentowy winien oprzeć swoje rozstrzygnięcie na art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 13 pkt 5 u.s.u.s.,

- art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 5 u.s.u.s. poprzez ich niezastosowanie w wyniku uznania, że współpraca Ubezpieczonej jako osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolnicza działalność gospodarczą T. S. od 10 września 2020 r. została zawarta dla pozoru, a tym samym naruszenie art. 83 § 1 i 2 k.c. poprzez jego zastosowanie,

- art. 8 ust. 11 u.s.u.s. i art. 11 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 u.s.u.s. poprzez jego niezastosowanie w skutek uznania, że współpraca ubezpieczonej jako osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolnicza działalność gospodarczą T. S. od 10 września 2020 r. została zawarta dla pozoru,

W oparciu o powyższe zarzuty ubezpieczona wniosła o uchylenie a ewentualnie o zmianę decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczenie, że M. S. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 10.09.2020 r.

W uzasadnieniu ubezpieczona podniosła, że spełnia wszystkie przesłanki ustawowe do stwierdzenia, iż jest ona osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) (...). Do obowiązków ubezpieczonej należało wykonywanie czynności administracyjnych, marketingowych, organizacyjno-handlowych, wyszukiwanie potencjalnych zleceń w Internecie, dokonywanie zakupów, dostarczanie dokumentacji, dowożenie płatnika składek na spotkania itp. Ponadto organizacja kalendarza płatnika składek, rezerwacja hoteli dla płatnika składek oraz jego współpracowników, obsługa cateringowa spotkań, wykonywanie czynności rekrutacyjnych na polecenie płatnika składek dla jego klientów i szereg innych czynności związanych ze świadczeniem usług przez płatnika składek na rzecz jego klientów. Ubezpieczona wykorzystywała do wykonywania ww. czynności komputer stacjonarny, który uległ uszkodzeniu, dlatego płatnik składek w dniu 30 listopada 2020 r. dokonał zakupu laptopa. Obowiązki były wykonywane przez ubezpieczoną zarówno w miejscu głównego prowadzenia działalności gospodarczej przez płatnika składek tj. miejscowość M. ((...)) ul. (...) jak i w innych niezbędnych do tego miejscach w trakcie dowożenia oraz odwożenia płatnika składek na spotkania. Wkład pracy w działalność gospodarczą prowadzoną przez płatnika składek był znaczny. Płatnik składek oprócz prowadzenia działalności gospodarczej, zatrudniony był w tym czasie na podstawie umowy o pracę na pełen etat w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a także w dniu 28 października 2020 roku został powołany na członka zarządu spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Te dodatkowe miejsca pracy dokładały płatnikowi kolejnych obowiązków, których pogodzenie bez wsparcia dodatkowych osób, w tym ubezpieczonej, byłyby nie do pogodzenia bez uszczerbku w majątku wspólnym małżonków wynikającym z prowadzonej przez płatnika składek pozarolniczej działalności gospodarczej. Tym samym oparcie się przez organ rentowy tylko na fakcie, iż nie zaewidencjonowano znacznego wzrostu dochodu jest nietrafiony, a także oparcie na tym fakcie stwierdzenia, iż współpraca ubezpieczonej płatnika składek została zawarta dla pozoru nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistości (odwołanie, k. 3 – 14 a.s.).

T. S. w dniu 11 maja 2021 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 2 kwietnia 2021 r. znak (...) o tożsamej treści jak odwołanie złożone przez M. S. (1) (odwołanie, k. 2 – 7 sygn. akt VII U 741/21).

Zarządzeniem z dnia 1 czerwca 2021 r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę VII U 741/21 ze sprawą VII U 740/21 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z 1 czerwca 2021 r., k. 27 v. sygn. akt VII U 741/21).

W odpowiedzi na powyższe dowołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o ich oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, że działania rzekomo podejmowane przez M. S. (1), nie mogą zostać zakwalifikowane, jako spełniające definicję współpracy przy wykonywaniu pozarolniczej działalności. Przedstawione w toku postępowania administracyjnego dowody, w ocenie organu, nie przemawiają za uznaniem, że strona odwołująca chociażby uprawdopodobniła faktyczne wykonywanie pewnych aktywności przez M. S. (1) w ramach pomocy płatnikowi, a tym bardziej, że skala i waga tych czynności pozwala na zakwalifikowanie ich jako współpracę przy prowadzeniu pozarolniczej działalności. Płatnik prowadzi działalność gospodarczą od dnia 3 sierpnia 2019 r. Do dnia 17 października 2020 r. nie istniała potrzeba podjęcia współpracy z M. S. (1), pomimo, że od dnia 9 maja 2013 r. nie miała ona żadnego tytułu do ubezpieczeń. Nie zostały zaoferowane żadne dowody, które pozwoliłyby uznać, że skala prowadzonej działalności uległa we wrześniu 2020 r. tak istotnemu zwiększeniu, że płatnik nie miał możliwości samodzielnego prowadzenia tych spraw. Zwiększenia skali działalności nie potwierdza przedłożona książka przychodów i rozchodów. Przedłożona informacja o udziale w przetargu organizowanym przez (...) (postępowanie znak (...)) wskazuje, że ofertę przygotowało i złożyła konsorcjum (lider (...) Sp. z o.o. i (...) (...)). Z samego faktu złożenia oferty, nie sposób wywnioskować, jaki był udział (...) (...) w przygotowaniu oferty, a jeżeli (...) (...) brał udział w przygotowaniu oferty, to jaki był udział M. S. (1) w tym procesie. Ponadto jak wynika z informacji dostępnych na stronie (...) Konsorcjum zostało wykluczone z postępowania. Zdaniem organu rentowego nie przedłożono żadnych dowodów potwierdzających czasookres, zakres, intensywność czynności związanych z poszukiwaniem ofert, przygotowaniem i obsługą spotkań, pracą w charakterze kierowcy (podwożenie płatnika na spotkania). Ponadto płatnik wskazał, że obowiązki te częściowo przejęła początkowo A. K., a następnie M. S. (2). Poza przedłożeniem kopii umów zleceń, które nie pozwalają ocenić intensywności i wartości wykonywanych zleceń, nie przedłożono żadnych innych dowodów, potwierdzających że umowy te były realizowane. W ocenie organu rentowego odwołujący nie zaoferowali żadnego dowodu mogącego chociażby uprawdopodobnić okoliczności o których mowa powyżej (odpowiedź na odwołania, k. 41-43v. a.s. oraz k. 24-27 sygn. akt VII U 741/21).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. S. od dnia 3 sierpnia 2019 r. prowadzi własną pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) (...) z siedzibą w miejscowości M., ul. (...), (...)-(...) T.. W ramach powyższej działalności zajmuje się doradztwem w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Płatnik współpracował z innymi przedsiębiorcami na zasadzie B2B, m.in. z firmą (...), na rzecz którego wykonał usługę doradztwa w listopadzie 2020 r. (odpis CEiDG z 4 maja 2021 r., k. 21 a.s., faktura VAT nr (...) z 19 listopada 2020 r.).

(...) (...) w 2020 r. uzyskał przychód w wysokości 117.259,87 zł, koszty uzyskania przychodu 61.593,74 zł, dochód z prowadzonej działalności wyniósł 55.666,13 zł. W 2021 r. uzyskał przychód w wysokości 115.213,23 zł, koszty uzyskania przychodu 79.150,88 zł, dochód z prowadzonej działalności wyniósł 36.062,35 zł (podsumowanie księgi przychodów i rozchodów za okres od stycznia 2020 r. do grudnia 2020 r., k. 135 a.s., podsumowanie księgi przychodów i rozchodów za okres od stycznia 2021 – do grudnia 2021 r., k. 136 a.s.).

T. S. od dnia 13 stycznia 2021 r. jest członkiem zarządu spółki (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. o numerze KRS (...). Dodatkowo T. S. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako dyrektor ochrony (odpis pełny KRS z dnia 4 maja 2021 r., k. 22 – 39 a.s., zeznania T. S., k. 139 a.s.).

W dniu 17 września 2020 r. T. S. zgłosił do ubezpieczeń społecznych również swoją żonę M. S. (1) jako osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności gospodarczej od dnia 10 września 2020 r. (bezsporne).

M. S. (1) pomagała mężowi w wykonywaniu czynności związanych z bieżącym załatwianiem spraw firmy. W związku z utratą prawa jazdy przez T. S. w lipcu 2020 r., M. S. (1) była kierowcą i zawoziła T. S. na spotkania oraz go z nich odbierała, w zależności od jego potrzeb (zawiadomienie o wszczęciu postepowania Starosty (...) z 27 lipca 2020 r. – nienumerowane karty a.r., zeznania M. S. (1), k. 138 a.s., zeznania T. S., k. 139 a.s.).

M. S. (1) przeglądała strony internetowe z ogłoszeniami, zleceniami, przetargami, kompletowała potrzebną dokumentację i zajmowała się jej wysyłką, robiła zakupy. Czynności wykonywała na komputerze stacjonarnym, a następnie na zakupionym w tym celu w listopadzie 2020 r. laptopie należącym do (...) (...) w siedzibie działalności w miejscowości M., ul. (...), (...)-(...) T., która była jednocześnie miejscem zamieszkania jej i T. S.. We wrześniu 2020 r. ubezpieczona pomagała w złożeniu przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oferty do przetargu organizowanego przez (...). Telefonicznie umawiała i przygotowywała oraz obsługiwała spotkania (...) (...) w W. przy al. (...), w których m.in. brała udział firma (...), po spotkaniach sprzątała sale, w których odbywały się spotkania. Ponadto zajmowała się wykonywaniem przelewów, opłacaniem faktur i dostarczaniem dokumentów do księgowej (informacje z otwarcia ofert złożonych w dniu 30 września 2020 r. w przetargu (...) ogłoszonym przez (...) nienumerowane karty a.r., oświadczenie z 26 kwietnia 2021 r. wystawione przez (...) (...) E. C., k. 19 a.s., faktura VAT z 30 listopada 2020 r., k. 20 a.s., zeznania świadka E. C., k. 101-103 a.s., zeznania świadka B. K., k. 108 – 109v. a.s., zeznania świadka K. R., k. 117-118 v. a.s., zeznania M. S. (1), k. 138 a.s., zeznania T. S., k. 139 a.s.).

W połowie października M. S. (1) dowiedziała się o ciąży. Od dnia 7 stycznia 2021 r. M. S. (1) stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej na okres ciąży (bezsporne, zeznania M. S. (1), k. 138 a.s.).

(...) (...) w okresie od 8 sierpnia 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. zatrudniał na podstawie umowy zlecenia A. K., której powierzył wykonanie czynności porządkowych służących utrzymaniu czystości w budynkach, terenach zewnętrznych, pielęgnacji zieleni i inne drobne czynności gospodarcze, a także czynności administracyjno – biurowe, pomoc przy obsłudze spotkań. Czynności były wykonywane w zależności od potrzeb w wymiarze około 50 godzin miesięcznie, T. S. kontaktował się z A. K. telefonicznie i wówczas powierzał jej czynności do wykonania (umowa zlecenia z sierpnia 2020 r., k. 15 a.s., umowa zlecenia z 30 grudnia 2020 r., k. 16 a.s., zeznania świadka A. K., k. 97 – 99 a.s., zeznania M. S. (1), k. 138 a.s., zeznania T. S., k. 139 a.s.).

(...) (...) na zastępstwo M. S. (1) zatrudnił na podstawie umowy zlecenia na czas określony od dnia 10 lutego 22021 r. do 31 grudnia 2021 r. M. S. (2), której powierzył wykonanie czynności administracyjno – biurowych, czynności reklamowych – marketingowych oraz pomoc przy obsłudze spotkań. Czynności były wykonywane w zależności od potrzeb w wymiarze około 20-50 godzin miesięcznie, T. S. kontaktował się z M. S. (2) telefonicznie i wówczas powierzał jej czynności do wykonania (umowa zlecenia z 9 lutego 2021 r. , k. 17 a.s., zeznania świadka M. S. (2), k. 93-95 a.s., zeznania T. S., k. 139 a.s.).

W związku z wystąpieniem do organu rentowego z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako organ uprawniony do kontroli i weryfikacji podstawy wymiaru składek i prawidłowości zgłoszenia do systemu ubezpieczeń społecznych, wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia obowiązku podlegania przez M. S. (1) ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą - (...) (...) (pismo z dnia 18 lutego 2021 r. – nienumerowane karty a.r.).

W oparciu o dokumentację zawartą w aktach rentowych ubezpieczonej M. S. (1), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wydał w dniu 2 kwietnia 2021 r. znak (...) decyzję, mocą której na podstawie art. 83 ust.1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a, art. 6 ust. 1 pkt. 4, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn zm.) w zw. z art. 83 § 1 k.c. stwierdził, że M. S. (1), jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 10 września 2020 r. (decyzja ZUS z dnia 2 kwietnia 2021 r. – nienumerowane karty a.r.).

M. S. (1) i T. S. odwołali się od powyższej decyzji, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie, k. 3 – 14 a.s.).

Powołane przez Sąd dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mające walor dowodowy i mogące stanowić podstawę do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Jednocześnie Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków: A. K., M. S. (2), E. C., K. R., B. K. jak również wyjaśnieniom złożonym przez odwołujących M. S. (1) i T. S.. Zdaniem Sądu Okręgowego złożone przez ww. świadków zeznania były logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniały. Potwierdzały one również wersję przedstawioną przez odwołujących, przynajmniej w części dotyczącej tych okoliczności, które były świadkom znane. Świadek E. C., B. K. i K. R. uczestniczyli w spotkaniach organizowanych przez (...) (...), które były przygotowywane i obsługiwane przez M. S. (1), która również była odpowiedzialna za kontakt z tymi osobami w razie potrzeby. Natomiast świadek A. K. i M. S. (2) potwierdziły, że wykonywały czynności podobne do tych wykonywanych przez M. S. (1), świadek A. K. obsługiwała spotkania przed rozpoczęciem współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej odwołujących, ale była w tym samym czasie zatrudniona u innego pracodawcy i wykonywała również czynności porządkowe, z kolei M. S. (2) obsługiwała spotkania organizowane przez płatnika od momentu powstania niezdolności do pracy ubezpieczonej, wtedy kiedy zachodziła taka potrzeba. Poza tym świadek M. S. (2) potwierdziła, że zajmowała się również szeregiem innych czynności, które wcześniej wykonywała ubezpieczona tj. związanych z wyszukiwaniem informacji w Internecie, rezerwacją hoteli, robieniem zakupów.

Sąd nie oparł się na zeznaniach świadka K. K. (k. 89 – 91), ponieważ świadek nie posiadał informacji istotnych w sprawie.

Sąd Okręgowy dał również wiarę wyjaśnieniom odwołujących, M. S. (1) i T. S. albowiem były one spójne, zgodne, a argumentacja, jaką strony przedstawiły uzasadniając fakt podjęcia współpracy w ramach wspólnego prowadzenia przedmiotowej działalności gospodarczej jest logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym. Dodatkowo zeznania te znalazły oparcie z zeznaniach świadków wobec czego, Sąd nie odmówił im przymiotu wiarygodności w jakiejkolwiek części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. S. (1) i T. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 2 kwietnia 2021 r. znak (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy M. S. (1) współpracowała przy prowadzeniu działalności gospodarczej z T. S. i w konsekwencji, czy powinna ona w spornym okresie podlegać z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Aby tę kwestię rozstrzygnąć, należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r. poz. 1009). Art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Ponadto w myśl art. 13 pkt. 5 ww. ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby współpracujące – od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia do dnia zakończenia tej współpracy.

Jednocześnie powyższa ustawa w art. 8 ust. 11 definiuje osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt. 4 i 5, za którą uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Orzecznictwo precyzuje tą definicję i wskazuje jej cechy istotne.

Podkreślić przy tym należy, że żaden z przepisów prawa nie definiuje jakim kryteriom winna odpowiadać współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Niemniej wydaje się za zasadne przyjęcie, iż wykonywana przez osoby współpracujące działalność również powinna charakteryzować się ciągłością i zorganizowaniem. Wyłącznie tylko taka współpraca powoduje obowiązek ubezpieczenia społecznego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 lipca 2006 r., o sygn. akt III AUa 1641/05). Takie same stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 września 2013 r. (III AUa 2274/12) stwierdzając, że cechą konstytutywną pojęcia współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 11 u.s.u.s. jest istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego. Przedmiotowe działania muszą jednocześnie pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, a nadto muszą obejmować znaczący czas i częstotliwość. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 06 stycznia 2009 r. (II UK 134/08) wyjaśnił, że cechami konstytutywnymi pojęcia „współpraca przy działalności gospodarczej” są występujące łącznie: istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, stabilność i zorganizowanie oraz znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót. Sąd Okręgowy w pełni zgadza się z ww. stanowiskiem.

Ponadto warunkiem, jaki jest konieczny do uznania danej osoby za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest zaliczenie tej osoby do kręgu osób najbliższych dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Za osobę tę może być uznana tylko osoba, która poza łączącym ją z prowadzącym działalność gospodarczą pokrewieństwem, pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym – które to warunki niewątpliwie w przedmiotowej sprawie zostały spełnione pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem. Przy określeniu prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego należy brać pod uwagę następujące okoliczności: wspólny adres zameldowania (zamieszkania), prowadzenie wspólnego budżetu domowego, współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. Tym samym przyjąć należy, iż współpracujący to członkowie najbliższej rodziny, pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność oraz wykazujący zaangażowane w prowadzenie tej działalności.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że odwołujący T. S. jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. Od dnia 10 września 2020 r. zgłosił on także do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, tj. emerytalnego, rentowych, wypadkowego i do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego swoją żonę M. S. (1) jako osobę współpracującą. Z materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania wynika także, że małżonkowie wspólnie zamieszkują i pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym i tej okoliczności organ rentowy nie kwestionował.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe pozwoliło ustalić, że od dnia 10 września 2020 r. M. S. (1) była kierowcą i zawoziła T. S. na spotkania oraz go z nich odbierała w zależności od jego potrzeb. Podejmowała czynności związane z wykonywaniem działalności gospodarczej, które przede wszystkim związane były z wykonywaniem przelewów, opłacaniem faktur i dostarczaniem dokumentów do księgowej. A ponadto przeglądała strony internetowe z ogłoszeniami, zleceniami, przetargami, kompletowała potrzebną dokumentację i zajmowała się jej wysyłką, robiła zakupy. Telefonicznie umawiała i przygotowywała oraz obsługiwała spotkania (...) (...) w W. przy al. (...) z klientami oraz kontrahentami. W ramach powyższej współpracy, odwołująca wszystkie powierzone jej czynności wykonywała w sposób systematyczny i ciągły, w zależności od potrzeb. Okoliczności te potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie w osobach E. C., B. K. i K. R. oraz same strony, a organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania dowodów, które podważyłyby wiarygodność zeznań świadków, ani też takich, z których wynikałoby, że odwołująca takich czynności nie wykonywała. Sąd dał również wiarę odwołującej, że we wrześniu 2020 r. przygotowywała ona na rzecz swojego męża dokumentację potrzebną do złożenia oferty biorącej udział w przetargu organizowanym przez (...). Mimo iż ostatecznie oferta złożona przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., to jednak sam udział i zgłoszenie oferty potwierdza, to że jakieś czynności i dokumenty należało na potrzeby tego postepowania przetargowego przygotować i właśnie tym zajmowała się M. S. (1). Zatrudniona na podstawie umowy zlecenia A. K. obsługiwała spotkania od sierpnia 2020 r., ale nie była w pełni dyspozycyjna, ponieważ wykonywała również czynności porządkowe i była w tym samym czasie zatrudniona u innego pracodawcy. T. S. w ramach prowadzonej działalności (...) (...) brał udział w wielu spotkaniach, pracował również na podstawie umowy o pracę jako dyrektor ochrony, wykonywał różne zlecenia, zwiększyła się ilość jego obowiązków, co zbiegło się w czasie z utratą przez niego prawa jazdy wobec, czego naturalnym było, że to żona, jako najbliższa mu osoba, wykonywała za niego pozostałe czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i była jego kierowcą. Czynności wykonywała na laptopie należącym do płatnika składek, a wszystkie ww. czynności były przez nią wykonywane w siedzibie działalności w miejscowości M., ul. (...), (...)-(...) T., która była jednocześnie miejscem zamieszkania małżonków.

Odnosząc się natomiast do twierdzeń organu rentowego, że w krótkim czasie od zgłoszenia M. S. (1) do ubezpieczeń z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej odwołująca stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej na okres ciąży to wskazać należy, że brak jest jakichkolwiek norm moralnych i prawnych, które zabraniałyby kobietom w ciąży podejmowania współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. Jakiekolwiek ograniczenia w podejmowaniu przez kobiety w ciąży działalności zarobkowej (np. polegającej na współpracy przy wykonywaniu działalności gospodarczej) byłyby sprzeczne z prawem, albowiem naruszałyby konstytucyjną zasadę równości (art. 32 Konstytucji RP). Uniemożliwianie kobietom w ciąży podejmowania współpracy przy przyprowadzeniu działalności gospodarczej byłoby więc sprzeczne z prawem, albowiem oznaczałoby dyskryminowanie tej grupy społecznej ze względu na stan zdrowia oraz płeć i jako takie byłoby niedopuszczalne w świetle cytowanego wyżej przepisu ustawy zasadniczej, a w szczególności art. 32 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Tego typu działania są zresztą sprzeczne również z zasadami współżycia społecznego, które wręcz sprzeciwiają się społecznemu odrzuceniu, czy też wykluczeniu zawodowemu kobiet w ciąży. Za ugruntowany uznać należy pogląd, że podjęcie współpracy przez kobietę w ciąży przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie przez nią świadczeń z ubezpieczeń społecznych nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem, jeżeli współpraca ta była faktycznie wykonywana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06 lutego 2006 r. w sprawie III UK 156/05).

Tym samym, za całkowicie chybione i pozbawione podstaw faktycznych należało uznać stanowisko organu rentowego odnośnie tego, iż zgłoszenie odwołującej M. S. (1) do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy z osobą prowadzącą działalność nastąpiło jedynie w celu stworzenia formalnych przesłanek do uzyskania uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W ocenie Sądu bez znaczenia pozostają przy tym okoliczności, jakie organ rentowy przywoływał w spornej decyzji, m.in. w postaci braku dokumentów, potwierdzających ww. współpracę – ponieważ zgromadzony w sprawie materiał dowodowy (potwierdzony przede wszystkim zeznaniami ww. świadków) wykazał, że ubezpieczona w spornym okresie czasu codziennie wykonywała czynności na rzecz firmy swojego męża. Także kwestia braku innego tytułu do ubezpieczeń społecznych przed zgłoszeniem jej do ubezpieczeń przez (...) (...) nie przesądza o tym, że taka współpraca z osobą prowadzącą działalność jest pozorna. Motywacja do podjęcia współpracy z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, w sytuacji kiedy współpraca ta jest realizowana – tak jak w przedmiotowej sprawie – pozostaje bez wpływu na ważność zgłoszenia jej do ubezpieczeń z tego tytułu. Ubezpieczona więc, mimo że bezpośrednio przed podjęciem pracy u płatnika składek nie pracowała i nie miała tytułu do ubezpieczeń społecznych – motywowana różnymi względami – miała prawo poszukiwać zatrudnienia, podjąć je i podlegać ubezpieczeniom społecznym. Tytuł do ubezpieczeń społecznych nie powstaje przecież tylko w przypadku osób, które wykażą się odpowiednio długą, wcześniejszą historią związaną z podleganiem ubezpieczeniom. Również osoby podejmujące zatrudnienie po raz pierwszy czy po długiej przerwie i je realizujące mają tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym. Takiego prawa nie można było odmówić również i ubezpieczonej.

W ocenie Sądu Okręgowego niezasadne jest także stanowisko organu rentowego odnośnie tego, że od momentu podjęcia współpracy przez odwołujących tj. od września 2020 r. nie nastąpił znaczny wzrost przychodów z działalności prowadzonej przez (...) (...), który uzasadniałby zgłoszenie M. S. (1) jako osoby współpracującej. W tym miejscu należy wskazać, że brak jest jakichkolwiek przepisów, które regulowałyby to, czy osoba prowadzącą działalność gospodarczą, celem zgłoszenia kogokolwiek do ubezpieczeń, musi odnotować jakikolwiek wzrost przychodów z tytułu prowadzonej działalności. Takie stanowisko jest nieuzasadnione, a ponadto wkraczałoby w sferę autonomii przedsiębiorcy dotyczącej swobody decydowania o tym, czy zachodzi potrzeba zatrudnienia pracownika, bądź rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez małżonka.

Zdaniem Sądu o braku pozorności wykonywania przez M. S. (1) czynności w ramach współpracy z prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą świadczy również okoliczność, że w czasie powstania niezdolności do pracy ubezpieczonej od 7 stycznia 2021 r., T. S. na zastępstwo M. S. (1) zatrudnił na podstawie umowy zlecenia na czas określony od dnia 10 lutego 22021 r. do 31 grudnia 2021 r. M. S. (2). Niewątpliwie część z obowiązków które powierzył M. S. (2) związane przede wszystkim z pomocą przy obsłudze spotkań i robieniem zakupów, były czynnościami, które przed powstaniem niezdolności do pracy wykonywała M. S. (1). Nie ma więc wątpliwości, że T. S. nie był w stanie samodzielnie zajmować się takimi czynnościami i potrzebował osoby, której mógł te obowiązki powierzyć, a osobami takimi niewątpliwie była jego żona M. S. (1), a następnie osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia M. S. (2). Te okoliczności również wpływają na bezzasadność zarzutu organu rentowego, jakoby współpraca i zgłoszenie do ubezpieczeń przez płatnika miało jedynie stronom umożliwić uzyskanie świadczeń pieniężnych finansowanych z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i zmierzało do obejścia prawa.

Konkludując, w rozważanej sprawie ustalone przez Sąd okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują, by działania stron były naganne oraz by stanowisko organu rentowego prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji było słuszne. Organ rentowy bezzasadnie stwierdził w zaskarżonej decyzji, że ubezpieczona M. S. (1) od dnia 10 września 2020 r. nie podlegała ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez płatnika składek (...) (...) bowiem – wobec ustalonego faktu wykonywania tej pracy przez ubezpieczoną samodzielnie przez cały sporny okres – nie można było jej współpracy przy działalności gospodarczej męża uznać za pozorną i fikcyjną, zaś wynikającego z tego tytułu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych za niezasadnego i mającego na celu uzyskanie jedynie ubezpieczeniowej ochrony prawnej. Jednocześnie udowodniwszy fakt swojej współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej wykonywanej przez płatnika składek ubezpieczona przerzuciła na organ rentowy ciężar dowodu w zakresie wykazania odmiennych okoliczności faktycznych, tzn. udowodnienia, że w okresie objętym sporem nie zajmowała się przedmiotową współpracą. Podkreślić bowiem należy, że do postępowania odrębnego z zakresu ubezpieczeń społecznych w zakresie postępowania dowodowego ma zastosowanie - bez żadnych ograniczeń - reguła wynikająca z przepisu art. 232 k.p.c., obowiązuje więc zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń przez stronę. Wydanie decyzji przez organ rentowy w postępowaniu administracyjnym nie zwalnia tego organu od udowodnienia przed sądem jej podstawy faktycznej, zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z przepisu art. 6 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 stycznia 2010 r., II UK 148/09).

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku, zmieniając zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 2 kwietnia 2021 r. znak (...) i stwierdzając, że M. S. (1) obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 10 września 2020 r., jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) (...).