Sygn. akt II Ka 427/22
Dnia 25 października 2022r.
Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: |
SSO Karol Troć |
|
Protokolant: |
st. sekr. sąd. Paulina Jarczak |
przy udziale Prokuratora Przemysława Rycaka
po rozpoznaniu w dniu 25 października 2022 r.
sprawy L. J. oskarżonego z art. 177 § 1 kk
na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika małoletniego oskarżyciela posiłkowego
od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach
z dnia 27 kwietnia 2022 r. sygn. akt II K 86/22
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II Ka 427/22 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 27 kwietnia 2022 r. sygn. akt II K 86/22 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☒ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mającego wpływ na jego treść, polegającego na niezasadnym uznaniu, iż działania przypisane oskarżonemu polegające na potrąceniu samochodem rowerzysty i naruszeniu czynności narządów ciała na okres przekraczający 7 dni, uzasadniają przyjęcie, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego nie jest znaczny, zaś dotychczasowy tryb życia i postawa oskarżonego uzasadniają przypuszczenie, że będzie on przestrzegał porządku prawnego, co skutkowało warunkowym umorzeniem postępowania na okres roku próby, podczas gdy wszechstronna, wnikliwa i przeprowadzona zgodnie z zasadami doświadczenia zawodowego analiza materiału dowodowego prowadzi niezbicie do konstatacji, że stopień społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu jest znaczny, zaś jego postawa, właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia nie uzasadniają przypuszczenia, że po umorzeniu postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego. |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Dla uznania, że zaskarżony wyrok jest prawidłowy, koniecznym było ustalenie, że Sąd, wbrew zarzutowi apelacji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w aspektach, istotnych dla uznania, że warunkowe umorzenie postępowania jest dopuszczalne i celowe. Zgodnie z treścią art. 66 § 1 kk Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. W ocenie Sądu Okręgowego, zwłaszcza w świetle stanowiska podejrzanego na rozprawie odwoławczej, żadna z powyższych przesłanek nie może być uznana za spełnioną. Z treści uzasadnienia wyroku wynika, że podstaw do łagodnej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu i stopnia winy oskarżonego Sąd upatruje głównie w nieumyślności naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w jego twierdzeniu, że nie zauważył rowerzysty, że skutki jego czynu nie były szczególnie istotne, a jego przeszłość wykroczeniowa – odległa, nadto Sąd stwierdził, że zachowanie podejrzanego nie stanowiło znacznego zagrożenia dla bezpieczeństwa w komunikacji. Tymczasem podejrzany w swym wystąpieniu zburzył wszystkie te elementy. W pierwszej kolejności bowiem sprawił, że za nietrafną należało uznać konstatację, iż okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości. O ile można było zrozumieć wskazywaną przez niego pierwotnie przyczynę zdarzenia, tj. iż po prostu nie zauważył rowerzysty, o tyle nie można zrozumieć, dlaczego nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu kolejno dwóm rowerzystom, mimo iż jak stwierdził, widział, że przejeżdżają przez przejazd dynamicznie, „z całym impetem, jak w parku”. Skoro więc widział ich wjazd na przejście/przejazd przez jezdnię, powstaje pytanie, dlaczego nie hamował, dlaczego nie zaniechał manewru ruszania sprzed przejścia (z racji niewielkiej odległości nie mógł uzyskać dużej prędkości i raczej miał taką możliwość). Trudno na tym tle zgodzić się z Sądem I instancji, że podejrzany naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym nieumyślnie, tylko nie obserwując przejścia dla pieszych – podejrzany je obserwował, widział obu rowerzystów, ale z nieustalonych przyczyn zdecydował się kontynuować jazdę, mimo iż oceniając ich prędkość oraz tor ich ruchu z lewej strony drogi na prawą musiał zdawać sobie sprawę, że nie uda mu się przejechać bezkolizyjnie (zwłaszcza gdy pierwszy rowerzysta zdążył przed nim przejechać, a podejrzany potrącił drugiego, a więc czas obserwacji i możliwej reakcji był wydłużony. Równocześnie podnosił on zarzut, że znaki drogowe zasłaniają w tym miejscu widoczność - jakby chciał wykazać, że nie mógł ich z tego niezależnego od niego powodu dostrzec, mimo iż dwóch dwunastolatków na rowerach nie mogło być zasłoniętych przez oddalone od przejścia o kilkanaście metrów znaki kierunku i miejscowości ani przez niższe od nich pojazdy, stojące na skrzyżowaniu. Podejrzany zdaje się nie zgadzać z ustaleniami co do swej odpowiedzialności za spowodowanie zdarzenia, co dodatkowo czyni nieprawidłowymi rozważania o niższym niż znaczny stopniu jego winy czy perspektywie, że warunkowe umorzenie postępowania wystarczająco go w tym przedmiocie uświadomi i osiągnie cele w zakresie prewencji indywidualnej. Trzeba bowiem zauważyć, że podejrzany swe wystąpienie rozpoczął od ataku na pokrzywdzonego, że nie jest ani bardzo młody, ani rozważny, bo powinien jeździć w kasku, skoro tak szeroko kładziony jest na to nacisk. Wynika z tego, że podejrzany próbuje przerzucać na małoletniego pokrzywdzonego co najmniej część swej winy i nie daje rękojmi, że łagodne rozstrzygnięcie Sądu I instancji nie utwierdzi podejrzanego w przekonaniu, że mając takie zdanie ma rację. Również jego stosunek do wcześniejszych wykroczeń drogowych wykazuje, że podejrzany nie ma krytycyzmu co do swoich naruszeń prawa, w szczególności naruszeń zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym. Mimo iż ich długa lista z k. 26 jest pełna przekroczeń prędkości w przedziale 21-30 km/h, a ostatnie przekroczenie sięga wartości dużo wyższych (w przedziale 41-50 km/h), podejrzany z emfazą przekonywał, że jeszcze ma zdjęcia z fotoradaru, a jego przekroczenia prędkości były nieliczne, związane z jazdą nad morze i nie wyższe niż 10 km/h. Nie sposób też uznać, że stopień społecznej szkodliwości czynu nie był znaczny. Zachowanie podejrzanego godziło w bezpieczeństwo ruchu drogowego w sposób, uznawany za jeden z najbardziej niebezpiecznych (nieustąpienie pierwszeństwa na przejściu dla pieszych/rowerów), za który ustawodawca przewiduje w ramach wykroczeń najwyższą ilość punktów karnych. Czas, na jaki doznane przez pokrzywdzonego obrażenia ciała naruszyły czynności jego narządów, oczywiście mieścił się w przedziale powyżej 7 dni – do 6 miesięcy, jednakże trzeba mieć na uwadze, że obrażenia te odstawały od minimalnych, jak złamanie palca, skręcenie kolana czy rozchwianie zęba – były to obrażenia czaszki, tak w warstwie kostnej, jak i tkanki mózgowej (stłuczenie, krwawienie wewnątrzczaszkowe), które w niesprzyjających okolicznościach łatwo mogły prowadzić do obrzęku mózgu i nawet śmierci. Całokształt tych okoliczności w ocenie Sądu odwoławczego stanowczo i zdecydowanie przemawia przeciwko uznaniu, że okoliczności popełnienia czynu nie budzą żadnych wątpliwości, stopień społecznej szkodliwości z racji nie tak poważnych obrażeń, a stopień winy z racji nastawienia sprawcy do ciążących na nim obowiązków nie są znaczne, a zwłaszcza iż warunkowe umorzenie postępowania wystarczy, by oskarżony w przyszłości nie wjeżdżał już przez przejście dla pieszych, mimo iż widzi na nim wyrośniętych nastolatków, dynamicznie jadących na rowerach bez kasków i w nich nie uderzał kierowanym przez siebie samochodem, zazwyczaj z prędkością nie przekraczającą bardzo istotnie dozwolonej administracyjnie. |
||
Wniosek |
||
Pierwotny - o zmianę wyroku poprzez uznanie oskarżonego L. J. za winnego czynu mu zarzucanego i opisanego we wniosku o warunkowe umorzenie postępowania i wymierzenie mu kary 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz zawieszenie jej wykonania na okres 3 lat próby i obciążenie oskarżonego kosztami postępowania odwoławczego, w tym kosztami zastępstwa procesowego oskarżyciela posiłkowego; po modyfikacji na rozprawie odwoławczej – o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Sąd jest związany treścią zarzutów apelacji, poza które wykraczać może jedynie wyjątkowo; nie wiążą go jednak i mogą być modyfikowane zawarte w apelacji wnioski. Dlatego też można było uznać za zasadny ostateczny wniosek – o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W obecnie obowiązującym stanie prawnym, zgodnie z treścią art. 437 § 2 kpk, zasadą jest kontrola i w razie konieczności zmiana kontrolowanego wyroku, zaś jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania może nastąpić wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 kpk (zaistnienie bezwzględnej przesłanki odwoławczej), art. 454 kpk (przy potrzebie kasacji wyroku uniewinniającego lub umarzającego postępowanie) lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Obecna treść art. 454 kpk nie zakazuje skazania oskarżonego w innych przypadkach niż po uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania, a więc daje taką możliwość w przypadku warunkowego umorzenia postępowania. Należy jednak zauważyć, iż wydanie wyroku skazującego co do zasady możliwe jest po przeprowadzeniu rozprawy głównej, na posiedzeniu zaś tylko w przypadkach wskazanych w ustawie (np. przy wniosku w trybie art. 335 kpk). W sprawie niniejszej rozprawy głównej nie przeprowadzono, wobec czego przeprowadzenie przewodu sądowego wyłącznie przed Sądem odwoławczym godziłoby nadto w dwuinstancyjność postępowania karnego. Z tego względu uznanie, że warunkowe umorzenie postępowania było błędne, bowiem nie są spełnione wręcz wszystkie jego przesłanki, koniecznym było przeprowadzenie przewodu sądowego w całości od początku, a to z kolei implikowało konieczność uchylenia wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. |
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
Bezzasadność apelacji i brak okoliczności, podlegających uwzględnieniu z urzędu. |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
Zwięźle o powodach zmiany |
|
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
j.w. |
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
4.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
Uchylenie przedmiotowego wyroku jest równoznaczne z przewidzianym w art. 341 § 2 kpk uznaniem, że warunkowe umorzenie postępowania jest nieuzasadnione i nie ma konieczności, by Sąd I instancji, będąc związanym zapatrywaniami prawnymi Sądu odwoławczego, ponownie kierował sprawę na posiedzenie celem rozpoznania wniosku Prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania. Dlatego po dokonaniu przez prokuratora niezbędnych czynności (zgodnie z treścią tego przepisu), Sąd skieruje sprawę na rozprawę główną, a przy rozpoznaniu na niej sprawy Sąd przeprowadzi przewód sądowy od początku, w tym w całości postępowanie dowodowe, przesłuchując podejrzanego (jeśli skorzysta z prawa składania wyjaśnień) w szczególności na okoliczność jego obserwacji drogi, jej otoczenia i innych uczestników ruchu (i ewentualnych utrudnień w tym zakresie), przyczyn zaniechania ruchu w sytuacji dostrzeżenia rowerzystów, wjeżdżających z impetem na przejście z jego lewej strony, jak również świadków, w tym rowerzystów, na okoliczność ich zachowania przed i w trakcie wjeżdżania na przejście, dostrzegania pojazdu podejrzanego oraz jego ruchu (w konsekwencji – możliwości bycia obserwowanymi), w zależności od treści uzyskanych dowodów rozważy potrzebę dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych celem ustalenia możliwości dostrzeżenia przez podejrzanego rowerzystów i przy ustalonych parametrach ruchu pojazdów możliwości uniknięcia zdarzenia poprzez zatrzymanie się, ustali też, czy zdrowotne skutki zdarzenia u pokrzywdzonego ograniczyły się do dotychczas stwierdzonych, czy też może ujawniły się dalsze następstwa urazów mózgu; prawidłowo też (w zależności od treści uzupełnionego materiału dowodowego i płynących z tego wniosków co do faktów) oceni stopień winy podejrzanego, społecznej szkodliwości jego czynu oraz istnienie pozytywnej prognozy kryminologicznej co do jego osoby - w zależności od rodzaju sankcji karnej, jaką uzna za stosowne zastosować, po czym wyda wyrok i należycie go w razie potrzeby uzasadni. |
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
6. Koszty Procesu |
P unkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
Wyrok kasatoryjny nie kończy postępowania, dlatego nie orzekano w nim o jego kosztach. |
7. PODPIS |
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Całość wyroku |
|||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |