Sygn. akt II AKa 40/21
Dnia 25 maja 2022 r.
Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny
w składzie:
Przewodniczący: SSA Anna Makowska - Lange
Sędziowie: SA Alina Miłosz-Kloczkowska
SA Dorota Wróblewska (spr.)
Protokolant: starszy sekretarz sądowy Joanna Tomaszewska
po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2022 r.
sprawy
obwinionego R. L.
na skutek odwołania obwinionego od orzeczenia Krajowego Sądu Dyscyplinarnego przy Polskiej Izbie Biegłych Rewidentów z dnia 26 kwietnia 2019 r., sygn. akt KSD 43/18
I. na podstawie art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. i art. 171 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2020r. poz. 1415) – uchyla zaskarżone orzeczenie i umarza postępowanie w sprawie;
II. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. S. z Kancelarii Adwokackiej w G. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych brutto za obronę obwinionego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;
III. na podstawie art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2017r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2020r. poz. 1415) obciąża Polską Izbę Biegłych Rewidentów kosztami postępowania w sprawie.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II AKa 40/21 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
1CZĘŚĆ WSTĘPNA |
0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Orzeczenie Krajowego Sądu Dyscyplinarnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2019 roku, sygn. akt KSD 43/2018 |
0.11.2. Podmiot wnoszący apelację |
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☒ inny, to jest obwiniony |
0.11.3. Granice zaskarżenia |
0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
0.11.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
0.11.4. Wnioski |
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
0.12.1. Ustalenie faktów |
0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Obwiniony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
1. 2. 3. 4. |
R. L. |
W dniu 17 września 2019 roku, to jest po wydaniu zaskarżonego orzeczenia, do Krajowej Rady Biegłych Rewidentów dalej „KRBR” wpłynęło oświadczenie (wniosek (...)) biegłego rewidenta R. L., zawierające deklarację wystąpienia z samorządu biegłych rewidentów i skreślenie R. L. nie figuruje w rejestrze biegłych rewidentów, jego dane zostały umieszczone na liście biegłych rewidentów seniorów pod pozycją (...). 6 listopada 2017 roku R. L. wysłał drogą e-mail do Polskiej Izby Biegłych Rewidentów oświadczenie
R. L. oryginały oświadczeń |
pismo Krajowego Rzeczni-ka Dyscyplinarnego wraz z uchwałą Krajowej Rady Biegłych Rewidentów informac-je opublikowane przez Polską Izbę Biegłych Rewidentów na stronie internetowej Izby dokumenty dołączo-ne do pisma R. L. dokumenty dolączo-ne do pisma R. L. |
93-95 Strona internetowa Polskiej Izby Biegłych Rewidentów 70-74 70-74 |
|
0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Obwiniony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
1. |
R. L. |
rezygnacja z dalszego członkostwa w Polskiej Izbie Rewidentów jest równoznaczna z brakiem obowiązku udziału w obligatoryjnych szkoleniach biegłych rewidentów |
stanowisko zawarte w piśmie obwinio-nego |
66 |
0.12.2. Ocena dowodów |
0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
1. 2. 1. i 4. |
pismo Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego wraz z uchwałą Krajowej Rady Biegłych Rewidentów informacje zamieszczane na stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów dokumenty dołączone do pisma R. L. |
Dokumenty o charakterze urzędowym, brak podstaw do kwestionowania ich treści. Brak podstaw do kwestionowania informacji zamieszczanych na oficjalnej, dostępnej publicznie stronie internetowej Polskiej Izby Biegłych Rewidentów. Brak podstaw do kwestionowania ich wiarygodności, w szczególności brak dowodów, które podważałyby zapisy w nich zawarte. |
0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
1. |
stanowisko wyrażone przez obwinionego w piśmie z dnia 7.04.2022r. |
Stanowisko sprzeczne zarówno z przepisami obowiązującej uprzednio ustawy z dnia 7 maja 2009 roku o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz |
1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
1.
błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na dowolnym uznaniu, jakoby obwiniony dopuścił się popełnienia zarzuconego mu przewinienia dyscyplinarnego, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego nakazywała przyjęcie, że R. L. nie dopuścił się popełnienia zarzuconego przewinienia skoro od 2009 roku przebywa na emeryturze, działalność związaną z jego przygotowaniem zawodowym biegłego rewidenta zakończył 30 czerwca 2012 roku, a więc nie miał obowiązku uczestniczenia w szkoleniach, a nadto jego rezygnacja z członkostwa w Polskiej Izbie Biegłych Rewidentów nastąpiła wcześniej niż wyznaczony termin obligatoryjnego szkolenia, 2.
naruszenie przepisów postępowania, polegające na braku powiadomienia obwinionego o wszczęciu postępowania, informowania go o mało istotnych sprawach, bez żądania wyrażenia przez niego stanowiska, także wynikające z pominięcia dokumentów znajdujących się w Stowarzyszeniu Biegłych Rewidentów świadczących o rezygnacji |
niezasadne |
|
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Zarzuty przedstawione przez obwinionego: błędu w ustaleniach faktycznych i naruszenia przepisów postępowania nie zasługiwały na uwzględnienie jako niezasadne. Złożone odwołanie okazało się jednak skuteczne o tyle, że doprowadziło do stwierdzenia w toku kontroli instancyjnej – zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, określonej w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k., które to przepisy znajdowały zastosowanie z uwagi na treść art. 171 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 roku Zarzuty przedstawione przez odwołującego się R. L. nie zasługiwały na uwzględnienie, a w konsekwencji nie mogły doprowadzić do jego uniewinnienia. Nie miał racji obwiniony, gdy starał się przekonać Sąd odwoławczy, że Krajowy Sąd Dyscyplinarny dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, który wynikał stąd, że nie uwzględnił następujących okoliczności, a więc: przebywania przez R. L. od 2009 roku na emeryturze, zakończenia przez niego działalności związanej z jego przygotowaniem zawodowym biegłego rewidenta od 30 czerwca 2012 roku, jego rezygnacji z członkostwa w Polskiej Izbie Biegłych Rewidentów, która nastąpiła wcześniej niż wyznaczony termin obligatoryjnego szkolenia, gdy dokumenty potwierdzające to znajdowały się Krajowy Sąd Dyscyplinarny w sposób prawidłowy uznał, że R. L. nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku obligatoryjnego doskonalenia zawodowego określonego w art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 ustawy z dnia 7 maja 2009 roku o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz.U. z 2016 r., poz.1000 i poz. 1948) oraz w kolejnych przywołanych w przypisanym nieprawomocnie czynie przepisach. Trzeba podkreślić, że art. 4 wskazanej wyżej ustawy określał (obecnie ustawa nie obowiązuje) obowiązki biegłego rewidenta, w tym podnoszenia kwalifikacji zawodowych poprzez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego W związku z tym, że omawiana ustawa została uchylona z dniem 21 czerwca 2017 roku, od tego dnia weszła w życie ustawa z dnia 11 maja 2017 roku Na wstępie należy zauważyć, że w ustawie z dnia 11 maja 2017 roku również nałożono na biegłych rewidentów obowiązek podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w tym przez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w każdym roku kalendarzowym (art. 8 i 9 tej ustawy). Zgodnie Jak wynika z informacji nadesłanej przez Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego, jak i dołączonej do niej uchwały nr(...), Krajowa Rada Biegłych Rewidentów, po tym jak w dniu 17 września 2019 roku (po wydaniu zaskarżonego orzeczenia) wpłynęło oświadczenie (wniosek (...)) biegłego rewidenta R. L., zawierające deklarację wystąpienia z samorządu biegłych rewidentów i wniosek o skreślenie z rejestru - wydała uchwałę z dnia 22 października 2019 roku o skreśleniu w/w z rejestru biegłych rewidentów. Mając to na uwadze, raz jeszcze należy podkreślić, że do skreślenia biegłego Na akceptację nie zasługiwał też zarzut obrazy przepisów postępowania, wymieniony jako drugi. Jak wynika z akt sprawy R. L. został powiadomiony w szczególności o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego Jednocześnie bez znaczenia pozostaje – jakie dokładnie dokumenty znajdowały się w Polskiej Izbie Biegłych Rewidentów, skoro uchwała Złożone odwołanie okazało się jednak skuteczne o tyle, jak już wskazano uprzednio, że doprowadziło do stwierdzenia w toku kontroli instancyjnej – zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej, określonej Jak wynika z art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 roku o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym: „Biegły rewident podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, jeżeli dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego”. Już z brzmienia tego przepisu wynika, że odpowiedzialności tej może podlegać wyłącznie biegły rewident. Jeśli więc dana osoba, jak R. L., przestała być biegłym rewidentem, na skutek skreślenia W końcu należy odnieść się do tego, jak w przypadku innych grup zawodowych ukształtowano kwestie odpowiedzialności dyscyplinarnej osób, które przestały wykonywać dany zawód. Przykładem może być ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 2072), a w szczególności art. 104 i 118 tej ustawy. W art. 104 omawianej ustawy wprost uregulowano kwestie dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziego w stanie spoczynku wskazując m.in., że za uchybienie godności sędziego po przejściu w stan spoczynku oraz uchybienie godności urzędu sędziego w okresie pełnienia służby sędzia w stanie spoczynku odpowiada dyscyplinarnie (§ 2), a do odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów w stanie spoczynku stosuje się odpowiednio przepisy Innym przykładem jest ustawa o komornikach sądowych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1168), w której w art. 257 przewidziano m.in., że wygaśnięcie powołania na stanowisko komornika z mocy prawa na skutek rezygnacji z pełnienia obowiązków nie ma wpływu na bieg postępowania dyscyplinarnego (ust. 1); w przypadku odwołania asesora z zajmowanego stanowiska, skreślenia aplikanta z listy aplikantów komorniczych albo ukończenia aplikacji w toku postępowania dyscyplinarnego, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, przy czym odpis orzeczenia przesyła się prezesowi właściwego sądu apelacyjnego oraz radzie właściwej izby komorniczej, na obszarze których obwiniony ostatnio wykonywał swoje obowiązki (ust. 4); okoliczność, że w dniu orzekania obwiniony nie zajmuje już stanowiska komornika, nie stanowi przeszkody do orzeczenia wobec niego kary wydalenia ze służby komorniczej. Przepis stosuje się odpowiednio wobec asesorów i aplikantów, jeżeli zachodzą podstawy do orzeczenia kary wydalenia z aplikacji albo kary skreślenia z wykazu asesorów komorniczych (ust. 5). Natomiast zgodnie z art. 61 Prawa o notariacie (Dz.U.2020.1192) w razie odwołania notariusza w toku postępowania dyscyplinarnego, postępowanie toczy się nadal. Podobne regulacje nie zostały umieszczone w ustawie z dnia 11 maja 2017 roku o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. Tak przedstawiona argumentacja z zakresu wykładni systemowej – również przemawiają za tym, że intencją ustawodawcy było, aby odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegali wyłącznie biegli rewidenci, a nie osoby, które przestały wykonywać ten zawód i jak R. L. zostały skreślone Stwierdzenie okoliczności wyłączającej postępowanie określonej w art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k. (inna okoliczność wyłączająca ściganie), w postaci nie posiadania statusu biegłego rewidenta przez R. L. w czasie orzekania przez Sad odwoławczy – skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego orzeczenia i umorzenia postępowania w sprawie, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. |
||
Wnioski |
||
o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie R. L. od zarzuconego mu przewinienia dyscyplinarnego |
niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Wniosek niezasadny z powodów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia. |
1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
Stwierdzenie okoliczności wyłączającej postępowanie dyscyplinarne wobec R. L. polegające na utracie przez niego statusu biegłego rewidenta na skutek wykreślenia go z krajowego rejestru biegłych rewidentów. |
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
Wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia. |
|
1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
Przedmiot utrzymania w mocy |
|
0.1nie dotyczy |
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
Przedmiot i zakres zmiany |
|
0.0.1nie dotyczy |
|
Zwięźle o powodach zmiany |
|
0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
3.1. |
I. uchylono zaskarżone orzeczenie i umorzono postępowanie w sprawie |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
wskazane we wcześniejszej części uzasadnienia |
|||
4.1. |
|||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
nie dotyczy |
|||
0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
nie dotyczy |
|||
0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
1Koszty Procesu |
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
II. III. |
Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo Na podstawie art. 168 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2017 roku |
1PODPIS |