Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Balion – Hajduk

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 grudnia 2022 r. w G.

sprawy z powództwa M. J.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 23 czerwca 2022 r., sygn. akt II C 1385/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 3 420 ( trzy tysiące czterysta dwadzieścia) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 17 listopada 2017r.,

b)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 1 117 (jeden tysiąc sto siedemnaście) złotych tytułem zwrotu koszów procesu;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Magdalena Balion – Hajduk

Sygn. akt III Ca 798/22

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Zabrzu wyrokiem z 23 czerwca 2022r. oddalił powództwo M. J. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę 3.420 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 listopada 2017r. i zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty procesu.

Sąd ustalił Rejonowy ustalił, że 6 września 2017r. na skutek zdarzenia komunikacyjnego uszkodzony został samochód marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność M. S. (1). Odpowiedzialność ubezpieczeniową za to zdarzenie ponosił (...) S.A. jako ubezpieczyciel sprawcy. M. S. (1) dowiedział się o szkodzie od swojej żony, która uczestniczyła w zdarzeniu komunikacyjnym, w tym samym dniu. Dokonał telefonicznego zgłoszenia szkody do ubezpieczyciela sprawcy. Otrzymał od (...) S.A. informację o możliwości najmu samochodu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, na okres 3-5 dni, stanowiący jedynie faktyczny czas naprawy, z wyłączeniem okresu oczekiwania na części. Uszkodzony pojazd był jedynym samochodem wykorzystywanym przez M. S. (1) i jego żonę w celu zapewnienia dojazdu do pracy. a także dowozu trzyletniego syna do przedszkola.

Uszkodzony samochód M. S. (1) nie mógł uczestniczyć w ruchu drogowym na drodze publicznej.

14 września 2017r. M. S. (1) zawarł z powodem M. J. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...).pl w S. umowę najmu pojazdu nr (...). Strony ustaliły, że wynajmujący M. J. odda M. S. (1) do używania pojazd marki K. C. na czas do dnia ustania szkody, bez dobowego limitu kilometrów, kaucji oraz kosztów dodatkowych. Z pojazdu mógł korzystać M. S. (1) i J. S.. Stawkę dobową czynszu uzgodniono na kwotę 160zł, przy czym zastrzeżono, że koszt całkowity zostanie ustalony po zakończeniu najmu i pokryty w drodze cesji, z polisy OC sprawcy. Taki sposób pokrycia wynagrodzenia przewidywał także pkt IV ust. 1 ogólnych warunków najmu pojazdów wypożyczalni M. J..

Stawka dobowa czynszu najmu pojazdu uzgodniona w umowie mieści się w granicach stawek rynkowych, które w dacie zaistnienia szkody zawierały się w przedziale od 71,61 zł do 196,80 zł dla pojazdów klasy B w przypadku wynajmu samochodów zastępczych w ramach OC sprawcy z uwzględnieniem warunków panujących w wypożyczalni M. J..

Jednocześnie z zawarciem umowy najmu pomiędzy M. S. (1) a powodem w dniu 14 września 201r. w G., zawarta została umowa cesji wierzytelności, na mocy której M. S. (1) przelał na rzecz powoda wierzytelność w postaci prawa do odszkodowania za korzystanie z samochodu zastępczego w okresie od dnia powstania szkody komunikacyjnej do dnia zakończenia naprawy jego samochodu. Wysokość wierzytelności objętej cesją określona była w umowie najmu. O zawartej umowie najmu pojazdu zastępczego i przelewie wierzytelności zawiadomiono (...) S.A.

M. S. (1) otrzymał wynajęty samochód w dniu 14 września 2017r. i zwrócił go wynajmującemu w dniu 16 października 2017r.

Uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego rozpoczynał się 14 września 2017r. i dobiegł końca 16 października 2017r., z tym, że pominąć należy okres od 5 do 8 października 2017r. jako nieuzasadniony czas opóźnienia w dostarczeniu części.

Koszty najmu pojazdu zastępczego na okres naprawy według umowy zawartej z M. J. wyniosły 6 494 zł. Na tę kwotę wystawiona została dnia 17 października 2017r. przez M. J. faktura nr (...), w której jako zobowiązanego do zapłaty oznaczono (...) S.A.

Faktura VAT obejmująca kwotę wynagrodzenia za najem pojazdu została przesłana (...) S.A. w wiadomości e-mail z 17 października 2017r. a także doręczona przesyłką poleconą dnia 24 października 2017r.

Pismem z dnia 23 października 2017r. (...) S.A. poinformowała M. S. (1) o przekazaniu do wypłaty na rzecz M. J. kwoty 492 zł tytułem kosztów pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel wyjaśnił, że poddał weryfikacji wystawioną fakturę, uznając za wystarczający do naprawienia szkody czas 5 dni, a także obniżył stawkę najmu do 80 zł netto za dobę, argumentując, że wynajem pojazdu za taką kwotę był możliwy do zorganizowania za pośrednictwem (...) S.A., o czym ubezpieczyciel informował w piśmie po zgłoszeniu szkody. W piśmie wskazano, że stanowisko ubezpieczyciela wynika z przepisów prawa, art. 361 § 2 k.c. i art. 354 § 2 k.c. a także poinformowano o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Skierowanym do (...) S.A. pismem z dnia 15 listopada 2017r., doręczonym 24 listopada 2017r. , powód wezwał (...) S.A. do zapłaty kwoty 6.002,40 zł, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z faktury, a kwotą wypłaconą. Pismem z dnia 1 grudnia 2017r. ubezpieczyciel poinformował o braku podstaw do zmiany stanowiska przedstawionego w piśmie z 23 października 2017r.

Pismem z dnia 23 sierpnia 2018r., doręczonym (...) S.A. 4 września 2018r., powód zakwestionował obniżenie stawki najmu, wskazując, że w innych przypadkach stawka 160 zł była akceptowana. Zwrócił się o ponowne przeanalizowanie sprawy i wypłatę całości roszczenia. Pismem z dnia 14 września 2018r. ubezpieczyciel odmówił zaspokojenia roszczenia w żądanej przez M. J. kwocie.

Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2021r. wydanym w sprawie o sygnaturze VII GC 1448/19 Sąd Rejonowy w Gliwicach, Wydział VII Gospodarczy zasądził od (...) S.A. na rzecz M. J. kwotę 1.500 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 listopada 2017r. tytułem części roszczenia powoda o odszkodowanie za najem pojazdu M. S. (1) w związku z uszkodzeniem samochodu marki T. (...) w dniu 6 września 2017r.

Sąd Rejonowy, oddalając powództwo jako podstawę prawną roszczenia wskazał art. 415 k.c., art. 822 § 1 k.c. Uprawnionym do odszkodowania z tytułu szkody komunikacyjnej był M. S. (2) jako poszkodowany, który swoją wierzytelność względem ubezpieczyciela przeniósł na powoda na mocy umowy cesji - art. 509 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy uwzględnił zarzut przedawnienia. Zgodnie z art. 819 § 4 k. c. bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

Sąd Rejonowy ocenił, że każdorazowe zgłoszenie tej samej szkody i odmowy uznania jej przez zakład ubezpieczeń nie powoduje rozpoczęcia na nowo biegu terminu przedawnienia. Powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 lutego 2018 roku w sprawie I ACa 871/17 (LEX nr 2516261).

Pozwana decyzję co do żądania zapłaty za fakturę podjęła już 23 października 2017 roku, informując o możliwości dochodzenia dalszych roszczeń na drodze sądowej, co przesądza w obrocie profesjonalnym o zakończeniu przez ubezpieczyciela postępowania likwidacyjnego. Dalsze działania powoda, w szczególności odwołanie wniesione kilkanaście miesięcy po wezwaniu pozwanej do zapłaty, z treści którego wynika, że jest to wezwanie przedsądowe, nie mogą odnieść skutku w zakresie terminów przedawnienia.

Pozostałe zarzuty podnoszone przez pozwaną Sąd I instancji uznał za nieuzasadnione, bowiem powód wykazał istnienie prawnej przyczyny dokonania przelewu. Zgodnie z pkt IV ust. 1 ogólnych warunków umowy najmu pojazdu z dnia 14 września 2017 roku wynagrodzenie za najem miało być płatne z góry przez najemcę lub w formie cesji wierzytelności z polisy OC sprawcy w przypadku bezgotówkowego najmu osobie poszkodowanej w kolizji lub wypadku drogowym. Na mocy powołanego postanowienia umownego powstało wobec tego po stronie poszkodowanego zobowiązanie do przeniesienia na rzecz powoda wierzytelności przysługującej mu względem ubezpieczyciela, które wykonał, dokonując przysporzenia w umowie cesji wierzytelności. Nie budziło wątpliwości Sądu Rejonowego, że powód skutecznie nabył wierzytelność względem pozwanego ubezpieczyciela i był legitymowany do jej dochodzenia w drodze powództwa.

Zobowiązanie z tytułu najmu zostało zaciągnięte przez poszkodowanego, a w związku z tym obciążał go dług względem powoda. Kwota tego długu stanowi szkodę. Fakt, że zobowiązanie poszkodowanego względem powoda wygasło na skutek przelewu wierzytelności, a zatem dług poszkodowanego został pokryty kosztem zbycia innego składnika jego majątku (wierzytelności), nie powoduje unicestwienia szkody. Dochodzi bowiem do wygaśnięcia długu po stronie poszkodowanego, przy czym ekonomiczny ciężar szkody przeniesiony zostaje na nabywcę wierzytelności, który może dochodzić jej zaspokojenia.

Powód w apelacji zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, to jest art. 233 § 1 k.p.c. przez zastosowanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów i dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez błędną ocenę, że wniesienie odwołania nie przerywa biegu terminu przedawnienia oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 66 k.c. przez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że pozwany złożył poszkodowanemu ofertę, w sytuacji gdy nie spełnia ona wymogów określonych dla oferty narzuconych przez powołany przepis i naruszenie art. 819 k.c. przez przyjęcie, że doszło do przedawnienia roszczenia, uznając że na gruncie art. 819 § 4 k.c. ponowne wezwanie do zapłaty w zakresie tych samych roszczeń, co do których ubezpieczyciel w toku postępowania likwidacyjnego się wypowiedział, rodzi skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji powoda i zasądzenia swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja odniosła skutek.

W niniejszej sprawie stan faktyczny pomiędzy stronami był bezsporny, bezsporna była również wysokość roszczenia wynikająca już z ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w prawomocnie zakończonej sprawie o sygn. sygnaturze VII GC 1448/19, na co słusznie wskazał Sąd I instancji. Sąd Okręgowy podziela argumenty Sądu i instancji dotyczące ważności umowy przelewu wierzytelności jak i powstania szkody z tytułu najmu pojazdu zastępczego, której pokrycie obciąża ubezpieczyciela. Kolejną kwestią sporną, objętą zarzutem apelacji, a podlegającą ocenie, było czy doszło do przedawnienia roszczenia czy też nie.

Pozwany podjął decyzję w sprawie wypłaty odszkodowania w dniu 23 października 2017 roku, natomiast pozew w niniejszej sprawie wpłynął 19 listopada 2021 roku, a więc upłynęły już letni termin przedawnienia.

Art. 819 § 4 k.c. stanowi, że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

Należało zatem ocenić czy w niniejszej sprawie doszło do rozpoczęcia na nowo biegu terminu przedawnienia.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. IV CSK 472/18 orzekł, że oświadczenie ubezpieczyciela nie nosi waloru oświadczenia kończącego postępowanie likwidacyjne, jeśli nie ma ono charakteru definitywnego. Dopóki zatem postępowanie likwidacyjne nie skończy się definitywnie, to oświadczenie ubezpieczyciela nie nosi waloru oświadczenia kończącego to postępowanie, a zatem wywołującego skutek prawny w postaci rozpoczęcia na nowo biegu przedawnienia z mocy art. 819 § 4 zd. drugie k.c. Treść takiego oświadczenia woli musi więc spełniać wymagania przewidziane w art. 16 ust. 3 u.d.u., wskazując m.in. na okoliczności oraz na podstawę prawną uzasadniającą stanowczą odmowę wypłaty świadczenia. Także w wyroku

Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014 r. , sygn. V CSK 5/14 stwierdzono, że dopóki postępowanie likwidacyjne nie skończy się definitywnie, oświadczenie ubezpieczyciela nie nosi waloru oświadczenia kończącego to postępowanie. Zważywszy na wynikający z art. 16 ust. 3 ustawy z 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej obowiązek ubezpieczyciela informowania ubezpieczonego o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej, nie można przyjąć, że celem racjonalnego ustawodawcy było, by postępowanie sądowe musiało być niekiedy wszczęte przed złożeniem przez ubezpieczyciela definitywnego oświadczenia i zakończeniem postępowania likwidacyjnego.

2. Bieg przedawnienia roszczenia oświadczenie do ubezpieczyciela rozpoczyna się po przerwie od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie od ubezpieczyciela kończące postępowanie likwidacyjne oświadczenie o przyznaniu lub odmowie świadczenia (art. 819 § 4 zdanie drugie k.c.).

Art. 16 ust. 3 ustawy z 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej stanowi natomiast, że jeżeli świadczenie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości niż określona w zgłoszonym roszczeniu, zakład ubezpieczeń informuje o tym pisemnie osobę występującą z roszczeniem, wskazując na okoliczności oraz na podstawę prawną uzasadniającą całkowitą lub częściową odmowę wypłaty świadczenia. Informacja zakładu ubezpieczeń powinna zawierać pouczenie o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Sąd Rejonowy, oceniając tą kwestę oparł się na argumentacji zawartej w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 lutego 2018 roku w sprawie I ACa 871/17. Wyrok ten jednak na skutek skargi kasacyjnej został uchylony przez Sąd najwyższy cytowanym wyżej wyrokiem z dnia 19 grudnia 2019 r., sygn. IV CSK 472/18.

Powód wezwał pozwaną do wypłaty odszkodowania 24 listopada 2017r.. Pozwana wypłaciła odszkodowanie w kwocie 492 zł, która nie uwzględniała całego roszczenia powoda. Pozwana w piśmie z 23 października 2017r. ( k. 16 akt) wskazała, że wypłaciła kwotę 492 zł tytułem kosztów wynajmu pojazdu zastępczego, przytoczyła podstawę prawną oraz pouczyła o przysługującej reklamacji, którą można złożyć pisemnie w jednostce (...). Powód 15 listopada 2017r. w piśmie zatytułowanym „wezwanie do zapłaty” wskazał, że nie otrzymał na wskazany rachunek bankowy należnej kwoty i wezwał do jej zapłaty. Wezwanie to wobec takiej treści i braku sformułowanych zarzutów do decyzji pozwanej nie stanowi reklamacji. Powód dopiero pismem z 23 sierpnia 2018r. złożył odwołanie od decyzji ubezpieczyciela. Pozwana w odpowiedzi w piśmie z 14 września 2018r. dokonała analizy zgłoszonego roszczenia, odmówiła wypłaty dalszego świadczenia, wskazała na dokonane ustalenia, powołała podstawę prawną i poinformowała o możliwości wystąpienia do sądu lub rzecznika finansowego. W ocenie Sądu Okręgowego dopiero złożenie przez ubezpieczyciela tego pisma stanowi definitywne oświadczenie i zakończenie postępowania likwidacyjnego, skoro sama pozwana wskazuje w tym piśmie na ustalenia przeprowadzone przez Zespół (...) z Klientem Grupy (...) w odpowiedzi na pismo z 23 sierpnia 2018 r. Pismo to zawiera także wymogi określone w cytowanym wyżej art. 16 ust. 3 ustawy z 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej. Zatem zgodnie z art. 819 § 4 k.c. trzy letni termin przedawnienia zaczął biec od doręczenia pisma z 14 września 2018r. , roszczenie uległoby przedawnieniu 31 grudnia 2021r. , pozew zaś wniesiono 19 listopada 2021 roku.

Sąd Okręgowy, mając powyższe okoliczności na względzie na mocy art. 386 § 1 k.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania za obie instancje Sąd odwoławczy orzekł na mocy art. 98 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwaną. Na koszty postępowania odwoławczego złożyła się opłata od apelacji 200 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 450zł.

SSO Magdalena Balion – Hajduk