Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2021r.

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu, VI Wydział Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Łukasz Kozakiewicz

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2021r. na posiedzeniu niejawnym1 sprawy

z powództwa L. B. (B.)

przeciwko R. P. (P.)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego R. P. na rzecz powoda L. B. kwotę 10.400,- zł (dziesięć tysięcy czterysta złotych 00/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 sierpnia 2020r.,

II.  dalej idące powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 881,70 zł (osiemset osiemdziesiąt jeden złotych 70/100) tytułem kosztów procesu.

/SSR Łukasz Kozakiewicz/

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 19.976,- zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 9.576,- zł od dnia 7 lipca 2020r., od kwoty 10.400,- zł od dnia 5 sierpnia 2020r. i kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu podał, że sprzedał pozwanemu ziarno gryki za które nie otrzymał ceny sprzedaży w ustalonym terminie ani na późniejsze wezwanie do zapłaty.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 13 maja 2021r. sygn. akt VI GNc 303/21 nakazano pozwanemu aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 19.976,- zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: od kwoty 9.576,- zł od dnia 7 lipca 2020r., od kwoty 10.400,- zł od dnia 5 sierpnia 2020r. oraz kwotę 3.417,- zł tytułem kosztów procesu.

W sprzeciwie od tego nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Zarzucił, że sprzedane ziarno gryki okazało się wadliwe wobec nadmiernej zawartości glifosatu – co potwierdziły wyniki badań laboratoryjnych i spowodowało reklamacje ze strony odbiorców pozwanego. Pozwany zgłosił reklamację powodowi.

Sąd ustalił.

W dniu 24 czerwca 2020r. strony zawarły umowę sprzedaży Nr (...), na podstawie której powód zobowiązał się sprzedać pozwanemu 24 tony gryki zgodnej z Polską Normą (w tym m.in. zawartość glifosatu <0,010 mg/kg), w big bagach, za cenę 2.000,- zł netto za tonę, płatną co do 80% w dniu załadunku i co do 20% z uwzględnieniem rzeczywistej wagi dostarczonego towaru w terminie 14 dni od dnia doręczenia kupującemu faktury VAT; za moment wydania przedmiotu umowy uznano wydanie go przewoźnikowi w siedzibie powoda ((...)). Powód wystawił pozwanemu fakturę VAT na kwotę 48.000,- zł netto, tj. 50.400,- zł brutto, płatną w terminie 14 dni.

Dowód: umowa Nr (...) – k. 30 – 31, faktura VAT nr (...) – k. 26, nota korygująca Nr (...) – k. 29.

Kupione ziarno dostarczono do siedziby pozwanego w dniu 21 lipca 2020r. i bez rozładunku przekazane do odbiorcy pozwanego – Młyn (...).

Dowód: rejestr przyjęcia surowców – k. 62, dokument WZ Nr (...) – k.63, dokument WZ Nr (...) – k. 65, faktura VAT Nr (...) – k. 64.

W dniu 22 lipca 2020r. pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 40.000,- zł tytułem należności z faktury VAT nr (...).

Dowód: potwierdzenie operacji – k. 23, 59.

W dniu 24 czerwca 2020r. strony zawarły umowę sprzedaży Nr (...), na podstawie której powód zobowiązał się sprzedać pozwanemu 24 tony gryki zgodnej z Polską Normą (w tym m.in. zawartość glifosatu <0,010 mg/kg), w big bagach, za cenę 1.900,- zł netto za tonę, płatną co do 80% w dniu załadunku i co do 20% z uwzględnieniem rzeczywistej wagi dostarczonego towaru w terminie 14 dni od dnia doręczenia kupującemu faktury VAT; za moment wydania przedmiotu umowy uznano wydanie go przewoźnikowi w siedzibie powoda ((...)). Powód wystawił pozwanemu fakturę VAT na kwotę 45.600,- zł netto, tj. 47.880,- zł brutto, płatną w terminie 7 dni.

Dowód: umowa Nr (...) – k. 27 – 28, faktura VAT nr (...) – k. 25.

W dniu 1 lipca 2020r. pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 38.304,- zł tytułem należności z faktury VAT nr (...).

Dowód: potwierdzenie operacji – k. 22.

Pismem z dnia 24 lipca 2020r. pozwany zgłosił powodowi reklamację dotyczącą jakości gryki objętej umową Nr (...), polegającą na przekroczeniu dopuszczalnego poziomu glifosatu (0,73 mg/kg) w partii gryki dostarczonej do odbiorcy pozwanego we Francji i poddanej badaniu w laboratorium (...)w dniu 22 lipca 2020r.

Badanie wykonane przez (...) Sp. z o.o. w dniach 13 – 18 sierpnia 2020r. wykazało obecność glifosatu na poziomie poniżej 0,5 mg/kg, przy założeniu normy równej lub niższej 0,1 mg/kg.

Dowód: r eklamacja jakościowa Nr (...) – k. 18, 101, pismo (e-mail) z dn. 24.07.2020r. – k. 79, raport – k. 19 – 21, pismo z dn. 7.09.2020r. – k. 17 , sprawozdanie z badania Nr (...) – k. 130.

W dniu 3 sierpnia 2020r. pozwany zgłosił powodowi reklamację dotyczącą jakości gryki objętej umową Nr (...), wskazując na przekroczenie normy glifosatu – zgodnie z doręczoną mu w dniu 3 sierpnia 2020r. reklamacją Młyn (...) dotyczącą jakości sprzedanej gryki polegającej na przekroczeniu normy zawartości glifosatu (0,41 mg/kg). Badanie wykonane w laboratorium (...) Sp. z o.o. w dniach 24 – 29 lipca 2020r. wykazało obecność glifosatu na poziomie 0,41 mg/kg. Badanie wykonane przez (...) Sp. z o.o. w dniach 13 – 18 sierpnia 2020r. wykazało obecność glifosatu na poziomie poniżej 0,5 mg/kg, przy założeniu normy równej lub niższej 0,1 mg/kg

Badanie wykonane przez (...) Sp. z o.o. w dniach 13 – 18 sierpnia 2020r. wykazały obecność glifosatu na poziomie 0,5 mg/kg

Dowód: reklamacja (...) – k. 100, reklamacja jakościowa Nr (...)– k. 102, pismo (e-mail) z dn. 24.07.2020r. – k. 79, pismo (e-mail) z dn. 3.08.2020r. – k. 75 – 76, pismo (e-mail) z dn. 3.08.2020r. – k. 77 – 78, raport analityczny – k. 13 – 14, 70 – 71, certyfikat akredytacji – k. 80 – 99, pismo z dn. 4.08.2020r. – k. 103, sprawozdanie z badania Nr (...)-80-20 – k. 131.

Pismem z dnia 4 sierpnia 2020r. pozwany odstąpił od umowy sprzedaży Nr (...), wskazując na wadę przedmiotu sprzedaży (gryki), polegającą na przekroczeniu zawartości glifosatu. Jednocześnie wezwał powoda do zwrotu zapłaconej ceny sprzedaży w wysokości 40.000,- zł. Pismem z dnia 8 sierpnia 2020r. pozwany odmówił przyjęcia reklamacji. Następnie powód zaproponował pozwanemu obniżenie ceny gryki do 1.700,- zł netto za tonę z obowiązkiem powoda zwrotu części otrzymanej ceny oraz kosztów transportu, oczekując na oświadczenie powoda do 17 sierpnia 2020r.

Pismem z dnia 19 sierpnia 2020r. pozwany wezwał powoda do odbioru wadliwego towaru – w terminie do 20 sierpnia 2020r. W dniu 28 sierpnia 2020r. pozwany sprzedał 24 tony gryki za cenę 1.620,- zł za tonę, tj. za łączną cenę 38.880,- zł netto (40.824,- zł brutto)

W piśmie z dnia 20 sierpnia 2020r. pozwany oświadczył, że cofa wcześniejsze oświadczenie z dnia 4 sierpnia 202r. o odstąpieniu od umowy sprzedaży 24 ton gryki objętej fakturą VAT Nr (...) i złożył oświadczenie o obniżeniu ceny do 1.700,- zł netto za tonę.

Pozwany obciążył powoda kwotą 10.836,- zł obejmującą: koszty transportu wadliwego ziarna do pierwszego odbiorcy (1.476,- zł); koszty transportu do kolejnego odbiorcy (1.000,- zł); różnicę ceny w związku z oświadczeniem o obniżeniu ceny (800,- zł); utracona marża w związku z wadliwym towarem (7.560,- zł)

Dowód: pismo z dn. 4.08.2020r. z potwierdzeniem nadania – k. 105, 106, pismo z dn. 8.08.2020r. – k. 107 – 108, pismo z dn. 13.08.2020r. – k. 109, pismo z dn. 13.08.2020r. – k. 110 – 111, pismo (e-mail) z dn. 13.08.2020r. – k. 112, faktura VAT Nr (...) – k. 113, pismo z dn. 19.08.2020r. – k. 114, pismo z dn. 20.08.2020r. – k. 115, nota obciążeniowa nr (...) – k. 116v., pismo z dn. 7.09.2020r. – k. 117.

Pismem z dnia 18 września 2020r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 20.153,46 zł stanowiącej niezapłacone należności z faktur VAT nr (...) (9.576,- zł) i faktury VAT Nr (...) (10.400,- zł) wraz z odsetkami. Pozwany odmówił zapłaty.

Dowód: pismo z dn. 18.09.2020r. – k. 12, pismo z dn. 12.10.2020r. – k. 119

Sąd zważył.

Z uwagi na spełnienie przesłanek z art. 148 ¹ § 1 k.p.c., sprawę rozstrzygnięto na posiedzeniu niejawnym. Należy zaznaczyć, że zawarty w pozwie i sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosek o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda i pozwanego nie jest wnioskiem o przeprowadzenie rozprawy, o którym stanowi art. 148 ¹ § 3 k.p.c. ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt VI ACa 772/08). Nie można też było takiego wniosku wywodzić z żądania przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, gdyż ocena zasadności a tym samym dopuszczenia takiego dowodu należy do Sądu, zaś od reprezentującego powoda zawodowego pełnomocnika należało oczekiwać jednoznacznego formułowania wniosków procesowych, zwłaszcza wobec możliwości odebrania takich zeznań na piśmie (art. 271 ¹ k.p.c. w zw. z art. 304 zd. 3 k.p.c.).

W pierwszej kolejności należy wskazać, że pismo pozwanego z dnia 11 sierpnia 2021r. podlegało zwrotowi (na podstawie art. 205 ³ § 5 k.p.c.), jako wniesione z uchybieniem art. 205 ³ § 2 k.p.c. Stronom, zakreślono termin do podania wszystkich twierdzeń i dowodów, który dla pozwanego upłynął w dniu 16 lipca 2021r. (k. 121, 123, 124). W tak zakreślonym terminie pozwany złożył zresztą pismo procesowe, choć nie podniósł w nim dalszych twierdzeń i dowodów. Sąd nie zobowiązywał go natomiast do składania kolejnych pism procesowych, w tym w szczególności w celu odniesienia się do pisma strony przeciwnej. Pozwany nie usprawiedliwił przy tym złożenia kolejnego pisma brakiem możliwości wcześniejszego powołania twierdzeń i dowodów lub późniejszą potrzebą ich zgłoszenia. Nie uprawniało go też do tego uczynione uprzednio zastrzeżenie, gdyż przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie uprawniają stron do samodzielnego określania czy będą uprawnione do składania dalszych pism procesowych. Podkreślenia wymaga, że w/w przepis nie przewiduje przesłanki usprawiedliwiającej spóźnione powołanie twierdzeń i dowodów w postaci braku wpływu na sprawność postępowania. Jedynie na marginesie należy wskazać, że w niniejszej sprawie pozwany nie mógł skutecznie złożyć pisma procesowego w trybie art. 458 ⁵ § 4 k.p.c., wobec wyłączenia jego stosowania na wniosek pozwanego złożony w trybie art. 458 ⁶ § 1 k.p.c.

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie powołanych przez obie strony dowodów z dokumentów – prawdziwości i rzetelności których żadna z nich nie zaprzeczyła (kwestionowane były jedynie niektóre fakty, które miały z dowodów tych wynikać), co pozwalało uznać je za właściwe i miarodajne źródło informacji o stanie faktycznym sprawy.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. Sąd pominął dowód z zeznań świadka K. B., zważywszy że powołano go na okoliczności tyle niesporne co wykazane już dowodami z dokumentów (warunki umów sprzedaży) a także nieistotne dla rozstrzygnięcia, a to okoliczności wydania ziarna i przebieg postępowania reklamacyjnego, gdyż istotne pozostaje jedynie obiektywna zgodność przedmiotu sprzedaży z umową. Na tej samej zasadzie pominięto dowód z przesłuchania stron, mając dodatkowo na uwadze, że przepis art. 299 k.p.c., czyni go Dodowem o charakterze posiłkowym, co powoduje że może on zostać powołany jedynie w celu uzupełnienia materiału dowodowego a nie jako podstawowe źródło informacji o faktach.

Na podstawie przeprowadzonych dowodów ustalono istotne okoliczności sprawy obejmujące fakt zawarcia między stronami dwóch umów sprzedaży i ich warunki oraz faktyczną jakość sprzedanego towaru a także sposób wykonana przez pozwanego uprawnień rękojmi.

Otóż strony łączyły dwie umowy sprzedaży gryki zawarte w dniu 24 czerwca 2020r. Zgodnie z art. 535 k.c., przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Powód wykonał obciążające go z tytułu tych umów świadczenia dostarczając grykę pozwanemu. Uprawniało go to – co do zasady – do żądania zapłaty ceny sprzedaży wynikającej z umowy Nr (...) i umowy Nr (...). Wysokość cen jak i kwoty pozostające do zapłaty – po uwzględnieniu częściowej zapłaty – nie budziły kontrowersji i wynosiły – odpowiednio – 10.400,- zł i 9.576,- zł.

Zgodnie z warunkami umowy Nr (...), cena płatna była w części wynoszącej 80% w dniu załadunku a w pozostałym zakresie w terminie 14 dni od doręczenia pozwanemu faktury VAT. Powód wystawił z tego tytułu fakturę VAT Nr (...) na kwotę 50.400,- zł z czego pozwany zapłacił kwotę 40.000,- zł. Do zapłaty pozostawała zatem kwota 10.400,- zł.

Pozwany w obronie przed tym roszczeniem powołał się na zarzuty z rękojmi za wady sprzedanego towaru (ziarna gryki), polegające na przekroczeniu normy i umownego poziomu zawartości glifosatu, który stwierdzono na poziomie 0,41 mg/kg – w stosunku do uzgodnionego 0,01 mg/kg. Zgodnie z art. 556 k.c., sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia). Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia (art. 556 ¹ § 1 pkt 1 k.c.). Po myśli art. 560 § 1 k.c., jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

W odniesieniu do umowy Nr (...) pozwany złożył reklamację jakościową Nr (...). Nie wskazał w niej jednak, z którego z w/w uprawnień zamierza skorzystać, pozostawiając to w istocie decyzji powoda, której oczekiwał w zakreślonym terminie. Mimo jego upływu sam pozwany nie zdecydował się na wybór uprawnienia rękojmianego także w dalszym toku czynności – aż do wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, w którym również nie wyspecyfikował tej okoliczności. Mając zresztą na względzie prawnokształtujacy a zatem materialnoprawny charakter takiego oświadczanie kupującego, nie może ono zostać skutecznie złożone ani przyjęte przez pełnomocnika procesowego niedysponującego umocowaniem do składania oświadczeń materialnoprawnych ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 grudnia 2016r., sygn. akt I ACa 368/16; A. Brzozowski, w: K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, 2021, J. Jezioro, w: A. Gniewek, P. Machnikowski, Kodeks cywilny. Komentarz, 2019, E. Habryn-Chojnacka, w: J. Gutowski, Kodeks cywilny. Komentarz; K. Kryla – Cudna, M. Tulibacka w: K. Osajda Kodeks cywilny. Komentarz, 2021). W tej sprawie udzielone pełnomocnikom obu stron umocowania nie obejmują oświadczeń materialnoprawnych (k. P, 53).

Podkreślenia także wymaga, że pismo z dnia 4 sierpnia 2020r. nie dotyczy przedmiotowej umowy, gdyż odwołuje się do faktury VAT nr (...), wystawionej w związku z zawarciem umowy nr (...). Niezależnie zatem od tego, czy reklamację pozwanego uznać za uzasadnioną w związku z istnieniem wad przedmiotu sprzedaży (te pozostają niewątpliwe wobec poparcia twierdzeń pozwanego wynikami badania przeprowadzonego przez certyfikowane laboratorium (...) Sp. z o.o. wykazujące obecność glifosatu na poziomie 0,41 mg/kg przy założeniu normy równej lub niższej 0,01 mg/kg – zgodnie z umową Nr (...), jak i przez (...) Sp. z o.o. wykazujące obecność glifosatu na poziomie poniżej 0,5 mg/kg przy założeniu normy równej lub niższej 0,1 mg/kg – podczas gdy uzgodniona norma wynosiła stężenie równe lub niższe 0,01 mg/kg), brak powołania się na określone uprawnienie z rękojmi wyklucza możliwość uwzględnienia zarzutów pozwanego. Podkreślenia wymaga, że samo zgłoszenie reklamacji jest wystarczające jedynie dla oceny czy czynności tej dokonano z zachowaniem ustawowego terminu z art. 563 § 1 k.c. Natomiast rzeczą kupującego jest dokonanie wyboru określonego uprawnienia, które następnie może przeciwstawić podnoszonemu przez sprzedającego żądaniu zapłaty ceny. Co za tym idzie, zarzuty pozwanego podnoszone w stosunku do żądania zapłaty reszty ceny sprzedaży wynikającej z umowy sprzedaży Nr (...) i określonej w fakturze VAT Nr (...) okazały się nieuprawnione. W konsekwencja powód mógł skutecznie domagać się uwzględnienia w/w roszczenia, tj. kwoty 10.400,- zł.

Od tej kwoty przysługiwały powodowi także odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. liczone od następnego dnia po terminie zapłaty. Materiał dowodowy nie dostarczał informacji o dacie doręczenia pozwanemu faktury VAT Nr (...), co warunkowało rozpoczęcie terminu do dokonania zapłaty. Nie sposób bowiem przyporządkować załączonych do pozwu potwierdzeń doręczenia do konkretnego dokumentu. Niewątpliwym jest jednak, że pozwany dysponował tą fakturą w dniu 3 sierpnia 2020r., skoro powołał się na nią w zgłoszeniu reklamacyjnym. W tych warunkach należało uznać, że najpóźniej w tym dniu pozwanemu doręczono fakturę VAT nr (...), co powodowało, że określony w umowie, 14 dniowy termin do zapłaty reszty ceny upłynął w dniu 17 sierpnia 2020r. Tym samym powodowi służyło prawo do odsetek od następnego dnia, tj. 18 sierpnia 2020r.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w pkt I. wyroku.

Zarzuty pozwanego oparte na instytucji rękojmi za wady przedmiotu sprzedaży odnosiły się także do drugiej z łączących strony umów, a to umowy sprzedaży Nr (...). Tu również pozwany zarzucał przekroczenie normy i umownego poziomu zawartości glifosatu – z uwagi na stwierdzenie go na poziomie 0,73 mg/kg w stosunku do uzgodnionego 0,01 mg/kg. W ocenie Sądu kwestia powyższa została w niniejszej sprawie należycie wykazana. Powód przedstawił bowiem wynik badania laboratoryjnego przeprowadzonego w laboratorium (...) w dniu 22 lipca 2020r. wskazujący na w/w przekroczenie dopuszczalnej zawartości glifosatu. Przekroczenie uzgodnionej normy potwierdzało także przedstawione przez powoda wyniki badań przeprowadzonych przez (...) Sp. z o.o. w dniach 13 – 18 sierpnia 2020r. Nie ma tu znaczenia, że w wypadku tych badań poziom przekroczenia był istotnie niższy (wynosił poniżej 0,5 mg/kg), skoro wciąż wskazywał na stężenie powyżej poziomu umownego (0,01 mg/kg). Czyniło to sprzedaną pozwanemu grykę wadliwą w rozumieniu art. art. 556 ¹ § 1 pkt 1 k.c. W umowie Nr (...) strony określiły bowiem wymagane parametry czystości ziarna w tym również dopuszczalną zawartość glifosatu.

Stwierdzenie wady uprawniało pozwanego do notyfikacji jej powodowi i skorzystanie z uprawnień z rękojmi za wady rzeczy. Wynikająca z materiału dowodowego sekwencja zdarzeń wskazuje przy tym, że pozwany zgłoszenia wad dokonał w zgodzie z art. 563 § 1 k.c. – a to niezwłocznie po ujawnieniu wady. Informację o skażeniu ziarna gryki pozwany uzyskał bowiem nie wcześniej niż w dniu 22 lipca 2020r. (data badania ziarna w (...)) zaś pismo że zawierające reklamację jakościową Nr (...) sporządzono już w dniu 24 lipca 2020r. Zdaniem Sądu oznacza to, że pozwany dokonał notyfikacji wad we właściwym czasie, tj. niezwłocznie po wykryciu wady.

Po myśli art. 560 § 1 k.c., stwierdzenie wad przedmiotu sprzedaży uprawniało powoda do odstąpienia od umowy lub żądania obniżenia ceny. Należy wskazać, że uprawnienie do odstąpienia od umowy ograniczone jest dwoma okolicznościami, mianowicie niezwłoczną i niekłopotliwą dla skupującego wymianą rzeczy na wolną od wad lub usunięciem wady albo nieistotnym charakterem wad. W niniejszej sprawie powód nie dokonał wymiany wadliwego ziarna. Z kolei charakter wad przemawiał za uznaniem ich za istotne. Wada jest bowiem istotna, gdy uniemożliwia czynienie właściwego użytku z przedmiotu dostawy, wyłącza normalne jego wykorzystanie zgodnie z celem umowy albo odbiera mu cechy właściwe lub wyraźnie zastrzeżone w umowie. Kluczowe znaczenie ma przeto nie sama obiektywna zdatność przedmiotu sprzedaży do użytku, ale oczekiwania jakie miał wobec niej kupujący ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 29 maja 2020r, sygn. akt I AGa 55/20; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26 listopada 2019r., sygn. akt I ACa 730/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 maja 2016r., sygn. akt I ACa 899/15).

Przedmiotem spornej umowy było ziarno gryki, w którym zawartość glifosatu miała być znikoma (do 0,01 mg/kg), który to parametr miał istotne znaczenie dla pozwanego i jego dalszego odbiorcy a przekładał się na wysokość ceny. Była to zatem kwestia o kluczowym znaczeniu dla nawiązanego przez strony stosunku zobowiązaniowego. Indyferentnym pozostaje natomiast, że pozwany ostatecznie sprzedał wadliwe ziarno, gdyż uczynił to na warunkach odmiennych niż wiążące go z pierwotnym kontrahentem, dla którego przeznczone było ziarno spełniające wymogi określone w umowie Nr (...).

Dla oceny powyższego nie ma znaczenia, sygnalizowane przez powoda w toku postępowania reklamacyjnego, brak zbadania ziarna przed jego wydaniem, mimo takich sugestii powoda. Po pierwsze brak dowodu, że taka inicjatywa pozwanego rzeczywiście miała miejsce. Za przyjęciem jej braku przemawia zaś fakt, że w umowie określono parametry ziarna, a tym samym żądanie powoda przeprowadzenia jego weryfikacji przeczy deklaracji zawartej w umowie. Z kolei przedstawione przez powoda wyniki badań wykonanych przez (...) Sp. z o.o. w dniach 13 – 18 sierpnia 2020r. wykazały obecność glifosatu na poziomie 0,5 mg/kg, a zatem – wbrew zapatrywaniu powoda – jedynie potwierdzały słuszność zarzutów pozwanego. Uzgodniona dopuszczalna zawartości glifosatu w sprzedanym ziarnie gryki przewidywała go bowiem na poziomie 0,01 mg/kg – nie zaś jak przyjęto w w/w badaniach 0,1 mg/kg. Powyższy wynik badania nie może zatem obalić tych przedstawionych przez pozwanego, gdyż wynik badania wskazujący na zawartość glifosatu na poziomie 0,5 mg/kg nie jest wystarczający dla przyjęcia, że zawartość ta był niższa lub równa 0,01 mg/kg. W uzupełnieniu powyższego wypada dodać, że ciężar wykazania, że wada nie była istotna spoczywa na sprzedającym ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 maja 2016r., sygn. akt I ACa 899/15).

W konsekwencji pozwany był uprawniony do złożenia oświadczania o odstąpieniu od przedmiotowej umowy, co uczynił pismem z dnia 4 sierpnia 2020r. doręczonym powodowi najdalej w dniu 8 sierpnia 2020r. (data sporządzenia przez powoda pisma odmawiającego uznania reklamacji i odnoszącego się m.in. do treści pisma pozwanego z dnia 4 sierpnia 2020r.). Wobec zasadności ponoszonych zarzutów dotyczących wad fizycznych przedmiotu sprzedaży, oświadczenie to należało też uznać za skuteczne, tj. prowadzące do zniweczenia uprzednio nawiązanego stosunku prawnego ze skutkiem ex tunc ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 grudnia 2016r., sygn. akt I ACa 368/16). Odstąpienie od umowy powoduje że jest ona traktowana jakby nie została zawarta. Wynikające z niej obowiązki stron, w tym dotyczące wzajemnego spełnienia świadczeń przestają wiązać (art. 395 k.c.). Skuteczne odstąpienie od umowy kreuje zatem między stronami nowy stosunek, zastępując obowiązek wykonania umowy zgodnie z jej treścią (art. 354 § 1 k.c.) obowiązkiem zwrotu spełnionych świadczeń (art. 494 § 1 k.c.). Podkreślenia wymaga, że warunkiem skuteczności odstąpienia od umowy jest jedynie zaistnienie ustawowych ku temu podstaw. Natomiast zwrot drugiej stronie otrzymanego świadczenia pozostaje dla skuteczności tego oświadczenia indyferentny, choćby z tego względu że obowiązek taki jest następstwem prawidłowego odstąpienia od umowy, a nie jego warunkiem. W tych okolicznościach, bez znaczenia pozostaje, czy pozwany jest w stanie spełnić obowiązek związany ze zniweczeniem umowy Nr (...), tj. zwrócić powodowi kupioną na podstawie tej umowy grykę.

Skuteczne odstąpienie od umowy Nr (...), skutkujące uznaniem jej za niezawartą, powodowało że pozwany nie był zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda ceny sprzedaży, w tym jej części dochodzonej w niniejszej sprawie. Czyniło to roszczenie o zapłatę kwoty 9.576,- zł nieuprawnionym i przemawiało za jego oddaleniem.

W tym miejscu należy wskazać, że oświadczenie pozwanego o cofnięciu uprzedniego oświadczenia o odstąpieniu od umowy i powoływanie się w późniejszym czasie na uprawnienie z rękojmi w postaci obniżenia ceny nie odnosiło skutku prawnego. Otóż wynikające z art. 560 § 1 k.c. uprawnienia nie mogą być realizowane łącznie. Kupujący zobowiązany jest wybrać jedno ze wskazanych tam uprawnień co zamyka drogę do korzystania z pozostałych ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 grudnia 2016r., sygn. akt I ACa 368/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2017r., sygn. akt I ACa 277/17). Uprawnienie to realizowane jest poprzez złożenie kupującemu odpowiedniego oświadczenia woli (art. 60 k.c.) w warunkach określonych w art. 61 k.c., tj. w sposób umożliwiający adresatowi zapoznanie się z jego treścią. Raz dokonany i zakomunikowany kupującemu wybór uprawnienia rękojaminego nie może być przez sprzedającego dowolnie zmieniany. Stosownie do art. 61 § 1 zd. 2 k.c., oświadczenie woli może być bowiem jednostronnie odwołane jeżeli odwołanie doszło do adresata jednocześnie z pierwotnym (odwoływanym) oświadczeniem lub wcześniej ( vide: wyrok. Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 marca 2009r., sygn. akt V ACa 484/08; A. Brzozowski, w: K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, 2021; K. Kryla – Cudna, M. Tulibacka w: K. Osajda Kodeks cywilny. Komentarz, 2021). W realiach niniejszej sprawy, zawarte w piśmie z dnia 20 sierpnia 2020r. oświadczenie pozwanego o cofnięciu wcześniejszego oświadczenia o odstąpieniu od umowy, zostało złożone po dojściu do powoda (sprzedającego) oświadczenia o odstąpieniu od umowy (najpóźniej w dniu 8 sierpnia 2020r.). Wobec braku dowodu na zgodę powoda na odwołanie oświadczenia o odstąpieniu od umowy (o czym przekonuje sam fakt wytoczenia powództwa), należało uznać oświadczenie pozwanego z dnia 20 sierpnia 2020r. za bezskuteczne. Sąd nie rozstrzygał zatem o słuszności żądania obniżenia ceny jak i prawidłowości zastosowanych tu przez pozwanego kryteriów.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt. II wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 i art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powództwo zostało uwzględnione w 52% i oddalono w 48% co uprawniało strony do adekwatnego do w/w wskaźnika zwrotu kosztów procesu. Poniesione przez powoda koszty procesu wynosiły łącznie 4.617,- zł i obejmowały: opłatę sądową od pozwu w wysokości 1.000,- zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3.600,- zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U. poz. 1804 z późn. zm.) i koszty opłaty skarbowej uiszczonej od złożonego dokumentu pełnomocnictwa w wysokości 17,- zł. Poniesione przez pozwanego koszty procesu wynosiły łącznie 3.617,- zł i obejmowały: koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3.600,- zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.) i koszty opłaty skarbowej uiszczonej od złożonego dokumentu pełnomocnictwa w wysokości 17,- zł. Uwzględniając zakres, w jakim każda ze stron wygrała spór, powodowi przysługiwały koszty procesu w wysokości 2.400,84 zł (4.617,- x 52%), zaś pozwanemu w wysokości 1.519,14 zł (3.617,- zł x 48%), co po zbilansowaniu dawało kwotę 881,70 zł (2.400,84 zł – 1.519,14 zł) należną powodowi.

Z tych przyczyn orzeczono jak w pkt III wyroku.

/SSR Łukasz Kozakiewicz/

1 art. 148 ¹ § 1 k.p.c.