Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Aleksandra Janas

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Sędzia SR (del.) Anna Hajda

Protokolant Kornelia Dziambor

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2014 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa T. S., D. S. i P. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt II C 155/11

1.  prostuje oznaczenie przedmiotu sprawy zawarte w zaskarżonym wyroku jako sprawę o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i zapłatę;

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Aleksandra Janas SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

Powodowie P. S., T. S. i D. S. wnieśli pozew przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 kwietnia 2000 roku Sądu Rejonowego w Gliwicach zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w części dotyczącej odsetek umownych od dnia 03 czerwca 1999 roku do dnia 25 lipca 2007 roku. Powodowie wnieśli również o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wywodzili, że żądanie odsetek za okres ponad trzech lat od dnia wszczęcia przeciwko nim postępowania egzekucyjnego jest przedawnione.

Pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w odpowiedzi na pozew uznała powództwo za zasadne w części tj. w zakresie odsetek umownych i ustawowych narosłych od dnia 05 listopada 2006 roku do dnia 29 listopada 2007 roku w wysokości 1.363,31 zł, w pozostałym zakresie wniosła o oddalenie powództwa, wniosła również o zasądzenie od powodów solidarnie kosztów procesu, w tym również w związku z uznaniem przez nią roszczenia w części. W uzasadnieniu, pozwana przyznała, iż podniesiony przez powodów zarzut przedawnienia jest częściowo zasadny. Odsetki jako świadczenie okresowe ulegają przedawnieniu trzyletniemu i termin ten zaczyna biec od dnia uprawomocnienia się orzeczenia je zasądzającego. Pozwana podkreślała, iż bieg terminu przedawnienia biegnie na nowo po każdym jego przerwaniu, a w tej konkretnej sprawie bieg terminu uległ przerwaniu w związku z wniesieniem przez nią wniosku o nadanie klauzuli wykonalności w dniu 29 listopada 2010 roku. Dalej pozwana podnosiła, iż wierzyciel może w pierwszej kolejności rozliczając wpłaty dłużnika zaliczyć je na poczet kosztów, odsetek, a na końcu na poczet sumy dłużnej. Wpłaty dokonywane zatem przez powodów w pierwszej kolejności zostały zaliczone na odsetki karne i dotyczyło to wpłat dokonanych w dniach 02 sierpnia 2011 roku – wpłata 713,97 zł, 08 września 2011 roku – wpłata 407,91 zł, 06 października 2011 roku – wpłata 527,86 zł, 07 listopada 2011 roku – wpłata 812 zł, 21 listopada 2011 roku wpłata 6.051,19 zł. Wpłata z dnia 08 grudnia 2011 roku w wysokości 921,97 zł została zaliczona na koszty postępowania sądowego. Odsetki zatem do dnia 04 listopada 2006 roku zostały zapłacone. Zarzut przedawnienia odsetek podniesiono bowiem dopiero w pozwie doręczonym pozwanej w dniu 08 grudnia 2011 roku dlatego uiszczane przez powodów wpłaty mogła zaliczać i zaliczała na zaległe, najstarsze odsetki. Powodowie nadal jednak, nawet odejmując przedawnione odsetki, posiadają względem pozwanej zaległość w wysokości 6.113,76 zł.

W piśmie procesowym z dnia 29 marca 2012 roku powodowe zmodyfikowali swe żądanie, wnosząc o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części dotyczącej odsetek od dnia 16 czerwca 2000 r. do 29 listopada 2007r. oraz z ostrożności procesowej, na wypadek nieuwzględnienia żądania pozwu wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części niewyegzekwowanej tj. w zakresie odsetek od dnia 30 listopada 2007 roku, kosztów postępowania oraz o zasądzenie na ich rzecz kwoty 2.068,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia niniejszego pisma pozwanej

Ewentualnie wnieśli o zasądzenie na rzecz powodów od pozwanej kwoty 8177,82 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia tego pisma stronie pozwanej stanowiącej równowartość wyegzekwowanych przez pozwaną przedawnionych odsetek.

W odpowiedzi na pismo procesowe powodów pozwana wniosła o jego oddalenie, wskazując że prawidłowo rozliczyła kwoty wyegzekwowane od powodów, stosując 451kc i 1026§2kpc.

odniosła się do złożonego przez powodów oświadczenia o potrąceniu, uznając je za niezasadne i bezskuteczne, albowiem powodowie błędnie twierdzą, że są wierzycielami pozwanej.

Na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2013 roku powodowie ostatecznie sprecyzowali swoje stanowisko w niniejszej sprawie. Wnieśli o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 14 kwietnia 2000 roku Sądu Rejonowego w Gliwicach zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, w zakresie odsetek za okres od dnia 03 czerwca 1999 roku do dnia 25 lipca 2007 roku, a ewentualnie ze względu na fakt, iż postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko nim na podstawie w/w tytułu wykonalności, zostało zakończone wyegzekwowaniem całej należności, w tym w zakresie odsetek uznanych przez pozwaną za przedawnione, wnieśli o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kwoty 11.089,81 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanej pisma z dnia 29marca 2012 roku.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2011 roku Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, zasądził od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 8177,82 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 kwietnia 2012r., oddalił powództwo w pozostałej części i zasądził od pozwanej na rzecz powodów kwotę 948,98 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania .

Sąd Rejonowy ustalił, że nakazem zapłaty z dnia 14 kwietnia 2000 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt IX Nc 985/00 zobowiązał M. S. do zapłaty na rzecz (...) w K. kwotę 533,22 zł z 20% odsetkami w stosunku miesięcznym od dnia 03 czerwca 1999 roku wraz z kwotą 218 złotych tytułem kosztów postępowania. Nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu 16 czerwca 2000 roku

Pismem z dnia 23 maja 2002 roku (...) w K. (wierzyciel) wniosła o wszczęcie przeciwko M. S. (dłużnik) postępowania egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2003 roku Komornik Sądowy na wniosek wierzyciela zawiesił postępowanie. Umową powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 20 grudnia 2002 roku (...) w K. dokonała powierniczego przelewu przysługującej jej przeciwko M. S. wierzytelności na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. Pismem z dnia 01 kwietnia 2003 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (wierzyciel) zawiadomiła Komornika Sądowego o przelewie wierzytelności przysługującej dotychczasowemu wierzycielowi przeciwko M. S.. Wobec nie złożenia przez wierzyciela wniosku o podjęcie postępowania egzekucyjnego, postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2004 roku Komornik Sądowy postępowanie egzekucyjne przeciwko M. S. umorzył. Postanowienie uprawomocniło się z dniem 01 maja 2004 roku.

Pismem procesowym, które wpłynęło do Sądu Rejonowego w Gliwicach w dniu 27 grudnia 2005 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu w postaci prawomocnego nakazu zapłaty w sprawie o sygnaturze akt IX Nc 985/00 na jej rzecz. Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2006 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach prawomocnemu nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 kwietnia 2000 roku sygnatura akt IX Nc 985/00 nadał klauzulę wykonalności na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., na którą przeszło uprawnienie wierzyciela (...)w K.. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 08 lutego 2006 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 07 marca 2007 roku zmarł M. S.. Spadek po nim na podstawie ustawy nabyli jego żona D. S. oraz jego synowie P. S. i T. S. każdy w 1/3 części. Pismem, które wpłynęło do Sądu Rejonowego w Gliwicach w dniu 01 grudnia 2010 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła o nadanie klauzuli wykonalności na jej rzecz przeciwko spadkobiercom M. S.. Postanowieniem z dnia 20 maja 2011 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt II Co 12544/10 prawomocnemu nakazowi zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 kwietnia 2000 roku sygnatura akt IX Nc 985/00 nadał klauzulę wykonalności na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., na którą przeszło uprawnienie wierzyciela (...) w K. przeciwko dłużnikom solidarnym D. S., P. S. i T. S., na których przeszedł obowiązek M. S..

Pismem z dnia 14 lipca 2011 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniosła do Komornika Sądowego wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko D. S., P. S. i T. S. załączając tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 kwietnia 2000 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt IX Nc 985/00 zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniami Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt IX Co 351/05, II Co 12544/10.

Sąd Rejonowy ustalił ponadto, że roszczenia wynikające z w/w tytułu wykonawczego zostały w całości wyegzekwowane w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego Km 3709/11.

W tym stanie faktycznym roszczenie powodów o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego nie zasługiwałow ocenie Sądu Rejonowego na uwzględnienie. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z treścią art. 840 kpc dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo jego ograniczenia, jeśli między innymi po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Do zdarzeń wskutek których zobowiązanie wygasa, zaliczyć można wykonanie zobowiązania, przedawnienie roszczenia, potrącenie, zwolnienie dłużnika z długu. Dłużnik może żądać przy tym pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego tak długo, jak długo zachodzi potencjalna możliwość wykonania tytułu ( tak:wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 kwietnia 2002 roku, I PKN 197/01, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1988 roku I CR 255/88). W sytuacji, gdy tytuł wykonawczy został w całości wykonany, dłużnik może wówczas żądać zwrotu wyegzekwowanego świadczenia, a jeżeli do wykonania tytułu wykonawczego doszło w toku procesu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, powód może dokonać odpowiedniej zmiany powództwa ( tak:E. Wengerek, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, s. 295, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1978 roku III CRN 310/77). Odnosząc te rozważania do niniejszej sprawy Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie byli dłużnikami pozwanej w zakresie należności objętych prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 14 kwietnia 2000 roku, w celu wyegzekwowania którego prowadzono najpierw postępowanie egzekucyjne III Km 933/02, a po jego prawomocnym umorzeniu Km 3709/11. Powodowie podnosili, że roszczenie w zakresie zasądzonych w w/w nakazie zapłaty odsetek umownych za okres od dnia 03 czerwca 1999 roku do dnia 25 lipca 2007 roku wygasło wskutek przedawnienia. Pozwana uznała roszczenie powodów w zakresie umownych odsetek i ustawowych za okres od dnia 05 listopada 2006 roku do dnia 29 listopada 2007 roku w wysokości 1.363,31 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że stosownie do treści art. 125 kc roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu. Stosownie do art.123 § 1 kc bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innych organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, przez wszczęcie mediacji. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo, z tym że w razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innych organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji , przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 kc). Sąd Rejonowy wskazał, że w świetle ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego czynnością dokonywaną przed sądem lub innych organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia jest złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko pierwotnemu dłużnikowi, jak i przeciwko jego następcom, wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz nowego wierzyciela po przejściu na niego uprawnień pierwotnego wierzyciela. Czynnością taką jest oczywiście również złożenie wniosku do komornika Sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Przenosząc powyższe rozważania na gruncie niniejszej sprawy Sąd I instancji stwierdził, iż nie zasadny okazał się zarzut powodów w zakresie przedawniania odsetek w okresie od dnia 03 czerwca 1999 roku do dnia prawomocności nakazu zapłaty na podstawie którego zostały orzeczone tj. do dnia 16 czerwca 2000 roku. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem ulega przedawnieniu po upływie lat dziesięciu. Dziesięcioletni okres przedawnienia stosuje się również w zakresie roszczeń okresowych wymagalnych w toku postępowania. Roszczenia w w/w okresie były wymagalne w toku prowadzonego postępowania w sprawie IX Nc 985/00, dlatego też podlegają dziesięcioletniemu okresowi przedawnienia. Okres przedawnienia jeszcze jednak nie upłynął, albowiem został przerwany w związku z wnioskiem wierzyciela o wszczęcie egzekucji i rozpoczął swój bieg na nowo po prawomocnym umorzeniu postępowania egzekucyjnego z dniem 16 kwietnia 2004 roku. W tym zakresie Sąd powództwo oddalił.

Sąd Rejonowy wskazał, że odsetki od dnia 17 czerwca 2000 roku podlegają już trzyletniemu okresowi przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia został przerwany przez pierwotnego wierzyciela z dniem 23 maja 2002 roku poprzez złożenie wniosku do Komornika Sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Okres przedawnienia zaczął biec od początku, po prawomocnym zakończeniu postępowania egzekucyjnego, z dniem 16 kwietnia 2004 roku. Okres przedawnienia ponownie uległ przerwaniu w dniu 27 grudnia 2005 roku w związku z wnioskiem pozwanej o nadanie klauzuli wykonalności na jej rzecz. Sąd nadał klauzulę wykonalności zgodnie z wnioskiem pozwanej, postanowieniem z dnia 18 stycznia 2006 roku. W okresie od uprawomocnienia się w/w postanowienia do dnia 29 listopada 2010 roku, gdy pozwana złożyła wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz powodów jako spadkobierców pierwotnego dłużnika, pozwana nie dokonała żadnej czynności skutkującej przerwaniem biegu przedawnienia. Tym samym uznać należy, iż zasadny okazał się zarzut powodów przedawnienia odsetek od dnia 17 kwietnia 2000 roku do dnia 25 lipca 2007 roku. W dacie wniesienia pozwu przez powodów odsetki te nie zostały wyegzekwowane, stało się to dopiero w toku prowadzonej sprawy. Po wniesieniu powództwa przez powodów pozwana nie mogła zatem zaliczać dokonywanych przez nich wpłat na poczet przedawnionych odsetek.

Mając na uwadze, iż tytuł wykonawczy, został w całości wykonany w toku prowadzonego postępowania Sąd Rejonowy oddalił powództwo o pozbawienie tytułu wykonalności. W związku jednak ze zgłoszonym żądaniem ewentualnym, uznając zarzut przedawnienia odsetek w okresie od dnia 17 czerwca 2000 roku do dnia 25 lipca 2007 roku za zasadny Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powodów kwotę 8.177,82 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia stronie pozwanej pisma procesowego z dnia 29 marca 2012 roku, w którym powodowie zgłosili powództwo ewentualne. Ponieważ do pisma powodów nie został dołączony dowód odbioru tego pisma przez pozwaną, Sąd uznał, za datę odbioru tego pisma przez pozwaną datę nadania pisma pozwanej z dnia 13 kwietnia 2012 w urzędzie pocztowym, które to pismo stanowi odpowiedź na pismo powodów z dnia 29 marca 2012 roku.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 kpc i 101 kpc, wskazując, że powodowie wygrali proces w 61%, dlatego winni pokryć koszty procesu

Apelację od tego wyroku w części zasądzającej złożyła pozwana, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości, zmiany punktu 2 wyroku i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kwoty 4817zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za I. instancję oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej solidarnie kosztów postępowania za 2. instancję.

Zarzuciła naruszenie art. 193§2 i 3 kpc poprzez jego pominięcie i przystąpienia do merytorycznego rozstrzygania żądania powodów w przedmiocie zasądzenia od pozwanego na ich rzecz kwoty 11 089,81 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanej pisma z 29.03.2012r. pomimo tego, że pozwana nie była obecna na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2013r., pozwana zaś nie miała wiedzy o dokonanej modyfikacji żądania pozwu.

Zarzuciła nadto naruszenie art.233§1kpc poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego mającą wpływ na treść orzeczenia polegającą na błędnym przyjęciu, że pozwana w odpowiedzi na pismo procesowe powodów z 29 marca 2012r. odniosła się jedynie do złożonego przez powodów pozwu o zapłatę, albowiem z piśmie tym ustosunkowała się ona także do złożonego pozwu o zapłatę. Zarzuciła też wadliwe przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że zasadny okazał się zarzut przedawnienia odsetek od dnia 17 kwietnia 2000 roku do dnia 25 lipca 2007r. Zarzuciła też naruszenie art. 117§ 2 kc w zw. z art. 61 kc poprzez jego niewłaściwą interpretację i na skutek tego błędne przyjęcie, że chwilą skutecznego zgłoszenia przez powodów zarzutu przedawnienia był dzień wniesienia pozwu do Sądu, a nie dzień doręczenia jego odpisu pozwanej, a w konsekwencji błędne uznanie że pozwana nie mogła zaliczać wyegzekwowanych od powodów kwot w okresie od dnia wniesienia pozwu do dnia doręczenia jego odpisu pozwanej na spłatę przedawnionych odsetek.

Zarzuciła ponadto naruszenie art. 98§1 i 3 kpc w zw. z art.100 i 101 kpc poprzez niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, że pomimo wytoczenia przez powodów dwóch powództw, a to o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności oraz o zapłatę, orzekł o kosztach procesu łącznie mimo odrębności każdej z tych spraw.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, ze w piśmie stanowiącym odpowiedź na pismo pozwanych z 29 marca 2012r. odniosła się ona do żądania zapłaty wskazując na zaliczanie wyegzekwowanych kwot stosownie do art.1026§2kpc i 451§1kc. Wskazała, ze odsetki narosłe do 4.11.2006r. zostały spłacone.

Wskazała, że warunkiem skorzystania z zarzutu przedawnienia było zgłoszenie przez pozwanych stosownego zarzutu co wynika z art.117§3 kc a powodowie jako dłużnicy powódki zarzut przedawnienia zawarli w pozwie doręczonym pozwanej w dniu 8.12.2011r.

Wskazał, że skoro odsetki zostały częściowo spłacone w toku egzekucji jeszcze przed datą zgłoszenia pozwanej zarzutu przedawnienia, to zarzut ten należy uznać za nieskuteczny a zasądzanie zwrotu na rzecz powodów wyegzekwowanych odsetek przedawnionych za całkowicie bezpodstawne.

Podniosła, ze momentem podniesienia zarzutu przedawnienia nie był moment wniesienia pozwu lecz moment jego doręczenia pozwanej, a to 8.12.2011r. zatem zdaniem skarżącej rozliczenie przez nią wpłat dokonanych przez powodów w okresie między wniesieniem pozwu a jego doręczeniem na przedawnione odsetki odpowiada przepisom prawa.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia są prawidłowe, ustalenia te Sąd Okręgowy podziela w najważniejszej części i czyni własnymi. Podnoszone w apelacji zarzuty dotyczące ustalenia, jakie stanowisko zajęła pozwana w swym piśmie z kwietnia 2011r. pozostają poza ustaleniami faktycznymi w sprawie, a dotyczą ściśle przebiegu postępowania w sprawie
i jako takie nie mogą rzutować na zmianę ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy uznał, że nieskutecznie pozwana podnosi zarzut nieważności postępowania odnośnie roszczenia zgłoszonego przez powodów na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku. Podnieść należy, że istotnie odnośnie rozszerzonego wówczas żądania powodów doszło do naruszenia prawa do obrony pozwanej. Jednak Sąd Rejonowy powództwo w części wówczas rozszerzonej oddalił, a apelacja rozstrzygnięcia oddalającego nie kwestionuje. Zarzut nieważności dotyczy zatem części rozstrzygnięcia niezaskarżonego, a zatem pozostaje poza zakresem zaskarżenia. Tym samym zauważone przez pozwaną naruszenie prawa procesowego nie miało wpływu na treść wyroku w zaskarżonej części. Jego uwzględnieniu przeciwstawiała się treść art. 378§1kpc.

Nie ma racji skarżąca co do tego, że nieprawidłowo Sąd Rejonowy uznał zasadność złożonego przez powodów zarzutu przedawnienia i naruszył art.117§2kc w zw. z art. 61 kc. Jakkolwiek rzeczywiście z materiału sprawy wynika, że oświadczenie powodów w tym zakresie dotarło do pozwanej w dniu 8.12.2011r., to jednak charakter prawnokształtujacy tego oświadczenia powoduje, że ma ono wpływ na stosunki pomiędzy stronami.

Zostało ono przy tym złożone w czasie trwania postępowania egzekucyjnego, przed wyegzekwowaniem przeważającej części należności egzekwowanej, w tym przed wyegzekwowaniem przedawnionych odsetek (przed 9.08.2011r. wyegzekwowano na rzecz pozwanej jedynie kwotę 713,97 zł, które pozwana zaliczyła na odsetki najdawniejsze, nieprzedawnione (k.21), kwota ta pokryła w części nieprzedawnione odsetki za okres od 3.06.1999r. do 15.06.2000r, których skapitalizowana wysokość wynosiła 1328,81 zł).

Przy tym podnieść należy, że złożony w pozwie wniosek o zabezpieczenie poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego wyraźnie wskazywał na wolę powodów zapobieżenia wyegzekwowania przedawnionej należności odsetkowej za pomocą dostępnych im środków prawnych. Nie może też ujść uwadze, że na podstawie art. 840§1 pkt 2 kpc dłużnik ma możliwość przeciwdziałania egzekucji poprzez powołanie się na okoliczności zaistniałe po powstaniu tytułu egzekucyjnego, w tym na przedawnienie roszczenia. Skuteczne skorzystanie przez dłużników z tego prawa powoduje niemożność dochodzenia od dłużnika należności przedawnionej, co do której zgłoszony został zarzut przedawnienia. Przewidzenie takiej możliwości przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że w ocenie ustawodawcy w sytuacjach powołanych w tym przepisie prowadzenie egzekucji uznaje on za niezasadne. Zgłoszenie zarzutu przedawnienia może, jak to wynika zarówno z przepisów prawa jak i ugruntowanego stanowiska judykatury i doktryny, nastąpić do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Powodowie dotrzymali tego terminu.

Odnosząc się do zarzutów apelacji dotyczących uznania zasadności zarzutu przedawnienia i naruszenia art.117§2kc w zw. z art. 61 kc w kontekście treści art. 410 kc i 411pkt 1 i 3 kc podnieść należy, że powodowie nie spełnili przedawnionego świadczenia dobrowolnie,
a przy tym wykorzystali dostępne im środki prawne przeciwko egzekucji przedawnionej należności, mając na celu skorzystanie z instytucji przedawnienia. Nie można im zatem czynić zarzutu, że nie sprzeciwili się egzekucji, ich wola skierowana przeciwko spełnieniu świadczenia przedawnionego jest jednoznaczna. Nie może do nich zatem znaleźć zastosowania art.411 pkt 1 i 3 kc (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2002r., IV CKN 1166/02). Podnieść należy, że w przypadku przymusowego wyegzekwowania przedawnionego świadczenia przepis 411 pk t3 kc nie ma zastosowania, bowiem brak w zachowaniu dłużników w tych okolicznościach woli spełnienia przedawnionego świadczenia, w sytuacji gdy poczynili dostępne starania o zapobieżenie egzekucji i złożyli we właściwym czasie we właściwym postępowaniu zarzut przedawnienia.

Brzmienie natomiast art.410 §2 kc w ocenie Sądu Okręgowego przemawia za tym, aby uznać zasadność zgłoszonego w pozwie zarzutu przedawnienia. Przepis ten nie łączy bowiem nienależności świadczenia z wiedzą i świadomością wierzyciela co do tego, czy dane świadczenie jest nienależne, lecz z obiektywnym faktem, że podstawa świadczenia odpadła. Nie łączy przy tym uznania danego świadczenia za nienależne z koniecznością dojścia do wiadomości oświadczenia dłużnika powołującego się na to odpadnięcie podstawy świadczenia. W ocenie Sądu Okręgowego zarzut przedawnienia zgłoszony przez powodów w pozwie w dniu 9.08.2011r. ma charakter prawnokształtujący ze skutkiem wobec pozwanej niezależnie od tego, w jakiej dacie odpis pozwu został jej doręczony. Został bowiem złożony we właściwym postępowaniu, a w dacie jego złożenia roszczenie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności objęte pozwem było zasadne. Z istoty zarzutu przedawnienia wynika bowiem wpływ prawnokształtujący tego oświadczenia na stosunki pomiędzy stronami zaistniałe wcześniej. Nie ma w ocenie Sądu Okręgowego wystarczających podstaw w sprawie, aby wyłączyć z zakresu skuteczności tego oświadczenia w ogólności roszczenie o zwrot bezpodstawnego świadczenia. Nie można tracić z pola widzenia okoliczności, że roszczenie o zapłatę w niniejszej sprawie zostało zgłoszone w postępowaniu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności wobec wyegzekwowania przez pozwaną w czasie trwania tego postępowania roszczenia przedawnionego.

Pozwana jako profesjonalista w obrocie winna liczyć się z możliwością złożenia powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w sytuacji egzekucji należności przedawnionych, nie może się więc zasłaniać okolicznością, ze przed doręczeniem jej odpisu pozwu w tej sprawie w dobrej wierze wyegzekwowała należność przedawnioną.

Nie można przy tym podzielić stanowiska pozwanej o dokonaniu przez nią nieodwracalności zaliczenia wyegzekwowanych kwot na poczet należności odsetkowych przedawnionych. Pozwana miała wobec powodów jeden dług, a fakt zgłoszenia zarzutu przedawnienia zmieniał sytuację istniejącą pomiędzy stronami i uzasadniał zmianę dokonanego zaliczenia należności wyegzekwowanych. Pozwana ponadto przyjmując świadczenia wyegzekwowane nie udzieliła powodom pokwitowania tych należności przed doręczeniem jej odpisu pozwu w sprawie, zatem nie można mówić o złożeniu przez nią przed doręczeniem odpisu pozwu wiążącego oświadczenia w trybie art.451 kc.

Na koniec podnieść należy, że uwzględnienie stanowiska pozwanej w niniejszej sprawie pozostawałoby w sprzeczności z art.5kc, nie mogło bowiem umknąć
Sądowi, ze pozwana egzekwowała przedawnione odsetki umowne w wysokości 240%
w stosunku rocznym, czyli dwunastokrotnie przekraczające obecnie obowiązujące odsetki maksymalne. Egzekwowane przez nią roszczenie odsetkowe pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w dacie przeprowadzania egzekucji.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej odnośnie kosztów procesu, podnieść należy, że w piśmie z dnia 29 marca 2011r. powodowie nie wnieśli przeciwko pozwanej drugiego powództwa, a jedynie zmodyfikowali swe powództwo w toku niniejszego postępowania poprzez sformułowanie go w formie roszczenia ewentualnego. Oznacza to, że ich zamiarem nie było uzyskanie dwóch korzystnych dla siebie rozstrzygnięć, lecz jednego rozstrzygnięcia z tych dwóch, to jest tego, które okaże się zasadne w okolicznościach sprawy. Niewątpliwie w sprawie można mówić jedynie o rozszerzeniu żądania pozwu, a nie o złożeniu drugiego pozwu, takiego pozwu bowiem powodowie nie złożyli

Pismo rozszerzające roszczenie powodów nie pociągnęło za sobą obowiązku obliczania kosztów procesu od zsumowanej wartości obu żądań, albowiem do kosztów zastępstwa procesowego ma w takich okolicznościach zastosowanie §4 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu( t. jedn. Dz. U. z 2013 poz. 490), zgodnie z którym w razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną począwszy od następnej instancji( i tożsamego brzemienia §4 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r.w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( t. jedn.Dz. U. z 2013r. poz. 461).

Dlatego również zarzuty apelacji skierowane przeciwko rozstrzygnięciu o kosztach postępowania uznać należało za niezasadne.

Z tych powodów apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 kpc w zw. z art.391§1kpc, zasądzając je od pozwanej jako przegrywającej w wysokości wynikającej z §6 pkt 4 w zw. z §13 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r.w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Jednocześnie na podstawie art.350§3 kpc Sąd Okręgowy sprostował oznaczenie przedmiotu sprawy w zaskarżonym wyroku.

SSR(del.) Anna Hajda SSO Aleksandra Janas SSO Gabriela Sobczyk